Carolyn Steel: How food shapes our cities

Translator: Ivana Stoilkovska Reviewer: Biljana Dijanisieva

How do you feed a city?

Како да се нахрани еден град?

It's one of the great questions of our time.

Тоа е едно од големите прашања на нашето време.

Yet it's one that's rarely asked.

А, сепак, ретко се поставува.

We take it for granted that if we go into a shop

Го земаме здраво за готово фактот дека кога ќе влеземе во продавница,

or restaurant, or indeed into this theater's foyer in about an hour's time,

ресторан или, на пример, во фоајето на овој театар за еден час,

there is going to be food there waiting for us,

ќе нè чека храна,

having magically come from somewhere.

која магично стигнала од кој знае каде.

But when you think that every day for a city the size of London,

Но, кога ќе помислиме дека секој ден за град голем како Лондон

enough food has to be produced,

треба да се произведе, транспортира,

transported, bought and sold,

да се купи, продаде,

cooked, eaten, disposed of,

да се зготви, изеде и фрли доволно храна,

and that something similar has to happen every day

и дека истиот процес треба да се повтори секој ден,

for every city on earth,

во секој град на светот,

it's remarkable that cities get fed at all.

тогаш неверојатно е како градовите воопшто се хранат.

We live in places like this as if

Живееме на вакви места,

they're the most natural things in the world,

како тие да се нешто најприродно во светот,

forgetting that because we're animals

заборавајќи дека, поради тоа што сме животни

and that we need to eat,

и мора да се храниме,

we're actually as dependent on the natural world

подеднакво сме зависни од природата

as our ancient ancestors were.

како и нашите претци низ историјата.

And as more of us move into cities,

Како што сè повеќе луѓе се селат во градовите,

more of that natural world is being

сè поголем дел од природата се трансформира

transformed into extraordinary landscapes like the one behind me --

во извонредни предели, како овој зад мене,

it's soybean fields in Mato Grosso in Brazil --

на кој се гледаат полиња со соја во Мата Гросо во Бразил,

in order to feed us.

за да нè нахранат.

These are extraordinary landscapes,

Ова се навистина изнонредни предели,

but few of us ever get to see them.

но малкумина од нас имаат шанса да ги видат.

And increasingly these landscapes

И сè почесто овие предели

are not just feeding us either.

не се создаваат за да нè хранат само нас.

As more of us move into cities,

Како што сè повеќе луѓе се населуваат во градовите,

more of us are eating meat,

се јаде сè повеќе месо,

so that a third of the annual grain crop globally

па со една третина од глобалната годишна жетва на житарици

now gets fed to animals

сега се хранат животни,

rather than to us human animals.

а не ние - човечките животни.

And given that it takes three times as much grain --

А, со оглед на тоа што се потребни три пати повеќе житарици -

actually ten times as much grain --

всушност, десет пати повеќе житарици -

to feed a human if it's passed through an animal first,

за да се нахрани еден човек доколку тие прво поминале низ животни,

that's not a very efficient way of feeding us.

тогаш тоа не е баш ефикасен начин за хранење на луѓето.

And it's an escalating problem too.

А, проблемот станува сè поголем.

By 2050, it's estimated that twice the number

Се проценува дека до 2050-та година

of us are going to be living in cities.

бројот на луѓето кои живеат во градови ќе биде двојно поголем.

And it's also estimated that there is going to be twice as much

Се проценува и дека ќе се конзумира

meat and dairy consumed.

двојно повеќе месо и млеко.

So meat and urbanism are rising hand in hand.

Значи, месото и урбанизмот растат заедно.

And that's going to pose an enormous problem.

Тоа ќе предизвика огромен проблем.

Six billion hungry carnivores to feed,

До 2050-та ќе треба да се хранат шест милијарди

by 2050.

гладни месојатци.

That's a big problem. And actually if we carry on as we are,

Тоа е голем проблем. А, ако продолжиме како до сега,

it's a problem we're very unlikely to be able to solve.

тешко и дека би можеле да го решиме.

Nineteen million hectares of rainforest are lost every year

Секоја година, се уништуваат 19 милиони хектари прашума,

to create new arable land.

за да се создаде нова обработлива земја.

Although at the same time we're losing an equivalent amount

Иако, во исто време, се губи подеднаква површина од постоечкото

of existing arables to salinization and erosion.

обработливо земјиште, поради салинизација и ерозија.

We're very hungry for fossil fuels too.

Многу сме гладни и за фосилни горива, исто така.

It takes about 10 calories to produce every calorie

Потребни се околу 10 калории за да се произведе секоја калорија

of food that we consume in the West.

од храната која ја консумираме во Западниот свет.

And even though there is food that we are producing at great cost,

А, сепак, храна која толку скапо ја произведуваме

we don't actually value it.

воопшто не ја цениме.

Half the food produced in the USA is currently thrown away.

Половина од храната произведена во САД се фрла.

And to end all of this, at the end of this long process,

А, на крајот на целиот овој долг процес,

we're not even managing to feed the planet properly.

не ни успеваме да ја нахраниме планетата како што треба.

A billion of us are obese, while a further billion starve.

Една милијарда од нас се предебели, додека друга милијарда гладуваат.

None of it makes very much sense.

Сето ова нема многу смисла.

And when you think that 80 percent of global trade in food now

А, кога ќе сфатите дека 80% од глобалната трговија со храна

is controlled by just five multinational corporations,

е под контрола на само пет мултинационални корпорации,

it's a grim picture.

сликата станува тмурна.

As we're moving into cities, the world is also embracing a Western diet.

Со преселбата во градовите, се прифаќа и исхраната на Западниот свет.

And if we look to the future,

А, ако гледаме кон иднината,

it's an unsustainable diet.

овој начин на исхрана не може да се одржи.

So how did we get here?

Па, како стигнавме овде?

And more importantly, what are we going to do about it?

И, што е уште поважно, што ќе сториме сега?

Well, to answer the slightly easier question first,

Прво да го одговорам малку полесното прашање.

about 10,000 years ago, I would say,

Почетокот на овој процес е некаде

is the beginning of this process

пред околу 10.000 години,

in the ancient Near East,

во стариот Близок Исток,

known as the Fertile Crescent.

познат и како „плодната полумесечина“,

Because, as you can see, it was crescent shaped.

затоа што, како што гледате, регионот има форма на полумесечина

And it was also fertile.

и бил плоден.

And it was here, about 10,000 years ago,

Тука, пред околу 10.000 години,

that two extraordinary inventions,

откриени се два извонредни пронајдоци,

agriculture and urbanism, happened

земјоделството и урбанизмот,

roughly in the same place and at the same time.

приближно во исто време и на исто место.

This is no accident,

Ова не е случајност.

because agriculture and cities are bound together. They need each other.

Земјоделството и градовите се тесно поврзани. Не можат едно без друго.

Because it was discovery of grain

Бидејќи со пронајдокот на житариците

by our ancient ancestors for the first time

нашите претци за прв пат

that produced a food source that was large enough

имале извор на храна кој бил доволно голем и стабилен

and stable enough to support permanent settlements.

за да ги одржува постојаните населби.

And if we look at what those settlements were like,

Ако погледнеме како изгледале овие населби,

we see they were compact.

ќе видиме дека биле збиени,

They were surrounded by productive farm land

опколени со плодни ниви

and dominated by large temple complexes

и во нив доминирале големи комплекси на храмови,

like this one at Ur,

како овој во Ур,

that were, in fact, effectively,

кои, всушност,

spiritualized, central food distribution centers.

биле духовни, централизирани центри за дистрибуција на храна,

Because it was the temples that organized the harvest,

бидејќи храмовите ја организирале жетвата,

gathered in the grain, offered it to the gods,

го собирале житото, го принесувале на боговите,

and then offered the grain that the gods didn't eat back to the people.

а житото што боговите не го јаделе, го делеле на народот.

So, if you like,

Па, може да се рече

the whole spiritual and physical life of these cities

дека севкупниот духовен и физички живот на овие градови

was dominated by the grain and the harvest

зависел од житото и од жетвата,

that sustained them.

кои ги одржувале.

And in fact, that's true of every ancient city.

Всушност, тоа важи за сите антички градови.

But of course not all of them were that small.

Но, секако, не биле сите толку мали.

Famously, Rome had about a million citizens

Па така, познато е дека Рим имал околу еден милион жители

by the first century A.D.

во првиот век од нашата ера.

So how did a city like this feed itself?

Па, како успевале да нахранат толкав град?

The answer is what I call "ancient food miles."

Решението е она што јас го нарекувам „антички пат на храната“.

Basically, Rome had access to the sea,

Рим имал излез на море,

which made it possible for it to import food from a very long way away.

што му овозможувало да увезува храна од многу оддалечени места.

This is the only way it was possible to do this in the ancient world,

Тоа е единствениот начин на кој ова било изводливо во античко време,

because it was very difficult to transport food over roads,

затоа што било многу тешко да се пренесе храна преку патиштата,

which were rough.

кои биле многу тешки за патување,

And the food obviously went off very quickly.

а и храната многу бргу се расипувала.

So Rome effectively waged war

Римјаните вешто војувале со

on places like Carthage and Egypt

други држави, како Картагина и Египет,

just to get its paws on their grain reserves.

само за да дојдат до нивните резерви на жито.

And, in fact, you could say that the expansion of the Empire

Всушност, може да се рече дека ширењето на империјата

was really sort of one long, drawn out

било еден вид многу долго, растегнато,

militarized shopping spree, really.

милитаризирано пазарување.

(Laughter)

(смеа)

In fact -- I love the fact, I just have to mention this:

Всушност, многу го сакам овој податок и едноставно мора да го споменам:

Rome in fact used to import oysters from London,

Римјаните увезувале остриги од Лондон,

at one stage. I think that's extraordinary.

во еден период. Мислам дека тоа е неверојатно.

So Rome shaped its hinterland

Значи, Римјаните ги обликувале границите на империјата

through its appetite.

според својот апетит.

But the interesting thing is that the other thing also

Но, интересно е што уште нешто

happened in the pre-industrial world.

се случило во прединдустрискиот свет.

If we look at a map of London in the 17th century,

Ако ја разгледаме картата на Лондон во 17-тиот век,

we can see that its grain, which is coming in from the Thames,

гледаме дека житото, кое доаѓа преку Темза,

along the bottom of this map.

се наоѓа на дното од картава.

So the grain markets were to the south of the city.

Па така, пазарите за жито биле на југот на градот,

And the roads leading up from them

а улиците кои воделе од нив

to Cheapside, which was the main market,

до Чипсајд, кој бил главниот пазар,

were also grain markets.

исто така биле пазари за жито.

And if you look at the name of one of those streets,

Ако се земе предвид името на една од овие улици,

Bread Street, you can tell

Бред Стрит (Лебна улица), јасно е

what was going on there 300 years ago.

што се случувало таму пред 300 години.

And the same of course was true for fish.

Истото важело и за рибата.

Fish was, of course, coming in by river as well. Same thing.

И таа доаѓала до градот преку реката. Ја имаме истата ситуација.

And of course Billingsgate, famously, was London's fish market,

Билингсгејт е познат пазар за риби во Лондон,

operating on-site here until the mid-1980s.

кој опстојувал на истото место сè до средината на 1980-тите.

Which is extraordinary, really, when you think about it.

Тоа е навистина неверојатно.

Everybody else was wandering around

Сите се шетале наоколу

with mobile phones that looked like bricks

со мобилни телефони што изгледаат како цигли,

and sort of smelly fish happening down on the port.

а долу на пристаништето се продавале смрдливи риби.

This is another thing about food in cities:

Ова е уште една важна работа за храната и градовите:

Once its roots into the city are established,

кога еднаш ќе се пуштат корења на некое место,

they very rarely move.

многу ретко се поместува оттаму.

Meat is a very different story

Месото е сосема друга приказна,

because, of course, animals could walk into the city.

бидејќи животните можат сами да влезат во градот.

So much of London's meat

Најголем дел од месото пристигнувало

was coming from the northwest,

во Лондон од северозапад,

from Scotland and Wales.

од Шкотска и Велс.

So it was coming in, and arriving at the city at the northwest,

Влегувало и пристигнувало во северозападниот дел од градот,

which is why Smithfield,

па затоа и Смитфилд,

London's very famous meat market, was located up there.

познатиот пазар за месо во Лондон, се наоѓал таму.

Poultry was coming in from East Anglia and so on, to the northeast.

Живината доаѓала од Источна Англија, од североистокот.

I feel a bit like a weather woman doing this. Anyway,

Се чувствувам како презентерка на метео-вести...

and so the birds were coming in

Птиците доаѓале со

with their feet protected with little canvas shoes.

стапала заштитени со платнени чевлички.

And then when they hit the eastern end

Кога ќе стигнеле до источниот крај

of Cheapside, that's where they were sold,

на Чипсајд, таму биле продавани.

which is why it's called Poultry.

Затоа и тоа место се вика Полтри (живина).

And, in fact, if you look at the map of any city

Всушност, ако ја погледнете картата на кој било град

built before the industrial age,

изграден пред индустриското време,

you can trace food coming in to it.

може да ги препознаете патиштата за влез на храната.

You can actually see how it was physically shaped by food,

Може да видите како градот физички бил обликуван од храната,

both by reading the names of the streets, which give you a lot of clues.

преку имињата на улиците, кои ви даваат многу знаци.

Friday Street, in a previous life,

Како, на пример, Фрајдеј стрит (ул. Петок),

is where you went to buy your fish on a Friday.

каде што се купувала риба во петок.

But also you have to imagine it full of food.

Но, исто така, треба градот да го замислите полн со храна,

Because the streets and the public spaces

затоа што улиците и јавните простори биле

were the only places where food was bought and sold.

единствените места каде што се купувала и продавала храна.

And if we look at an image of Smithfield in 1830

Ако погледнеме слика од Смитфилд од 1830 година,

you can see that it would have been very difficult to live in a city like this

може да видите дека би било многу тешко да живеете во ваков град,

and be unaware of where your food came from.

а да не знаете од каде ви доаѓа храната.

In fact, if you were having Sunday lunch,

Всушност, додека уживате во вашиот неделен ручек,

the chances were it was mooing or bleating outside your window

многу е веројатно дека тој мукал или блеел

about three days earlier.

под вашиот прозорец при дена претходно.

So this was obviously an organic city,

Очигледно е дека ова бил органски град

part of an organic cycle.

и дел од еден органски циклус.

And then 10 years later everything changed.

Десет години подоцна сè се сменило.

This is an image of the Great Western in 1840.

Ова е слика од Големата западна железница од 1840 година.

And as you can see, some of the earliest train passengers

Како што гледате, овците и свињите биле меѓу првите

were pigs and sheep.

патинци на возовите.

So all of a sudden, these animals are no longer walking into market.

Наеднаш, овие животни повеќе не оделе до пазарите,

They're being slaughtered out of sight and mind,

туку биле колени далеку од очите и совеста на граѓаните,

somewhere in the countryside.

некаде на село,

And they're coming into the city by rail.

а во градовите ги носеле преку железницата.

And this changes everything.

Ова менува сè.

To start off with, it makes it possible

За почеток, овозможува, за прв пат,

for the first time to grow cities,

да се развиваат градови

really any size and shape, in any place.

со секаква големина и форма на кое било место.

Cities used to be constrained by geography;

Градовите порано биле ограничени од географијата.

they used to have to get their food through very difficult physical means.

Доаѓале до храна на физички многу тежок начин.

All of a sudden they are effectively emancipated from geography.

И, одеднаш, успешно се ослободуваат од географските пречки.

And as you can see from these maps of London,

Како што може да се види од овие карти на Лондон,

in the 90 years after the trains came,

во текот на 90 години по доаѓањето на возовите,

it goes from being a little blob that was quite easy to feed

тој се менува од мала дамка, која може лесно да се нахрани,

by animals coming in on foot, and so on,

со животни кои влегуваат пеш и сл.

to a large splurge,

до огромно место,

that would be very, very difficult to feed with anybody on foot,

во кое би било претешко да се влезе пеш,

either animals or people.

било тоа да се однесува на животните или луѓето.

And of course that was just the beginning. After the trains came cars,

Секако, тоа беше само почетокот. По возовите дојдоа автомобилите.

and really this marks the end of this process.

Ова навистина го обележува крајот на тој процес.

It's the final emancipation of the city

Тоа е последното ослободување на градот

from any apparent relationship with nature at all.

од секаква очигледна врска со природата.

And this is the kind of city that's devoid of smell,

Ова е град кој е испразнет од мириси,

devoid of mess, certainly devoid of people,

мешаници и, секако, испразнет од луѓе,

because nobody would have dreamed of walking in such a landscape.

затоа што никој не би ни помислил да оди пеш во ова опкружување.

In fact, what they did to get food was they got in their cars,

Сè што треба да направат за да дојдат до храна е да седнат во кола,

drove to a box somewhere on the outskirts,

да се одвезат до некаква кутија некаде на крајот од градот

came back with a week's worth of shopping,

да се вратат со намирници доволни за една недела,

and wondered what on earth to do with it.

и да се чудат што да прават со нив.

And this really is the moment when our relationship,

Ова, всушност, е моментот кога нашата врска

both with food and cities, changes completely.

со храната и градовите целосно се менува.

Here we have food -- that used to be the center,

Храната, која некогаш била центарот

the social core of the city -- at the periphery.

и социјалното јадро на градот, сега е на периферијата.

It used to be a social event, buying and selling food.

Продавањето и купувањето на храна тогаш бил друштвен настан.

Now it's anonymous.

Сега е анонимен процес.

We used to cook; now we just add water,

Некогаш готвевме, а сега само додаваме вода

or a little bit of an egg if you're making a cake or something.

или едно јајце ако правиме торта или нешто слично.

We don't smell food to see if it's okay to eat.

Не ја мирисаме храната за да провериме дали може да се јаде.

We just read the back of a label on a packet.

Само го читаме датумот на етикетата на пакувањето.

And we don't value food. We don't trust it.

И не ја цениме храната. Не ѝ веруваме.

So instead of trusting it, we fear it.

Наместо да ѝ веруваме, ние се плашиме од неа.

And instead of valuing it, we throw it away.

А, наместо да ја цениме, ја фрламе.

One of the great ironies of modern food systems

Една од најголемите иронии на модерните системи за храна

is that they've made the very thing they promised

е во тоа што она што ветуваа дека ќе го олеснат

to make easier much harder.

го направија многу потешко.

By making it possible to build cities anywhere and any place,

Со тоа што овозможија градовите да бидат градени на кое било место,

they've actually distanced us from our most important relationship,

тие нè дистанцираа од нашата најважна врска,

which is that of us and nature.

а тоа е врската со природата.

And also they've made us dependent on systems that only they can deliver,

Нè направија и зависни од системи кои само тие можат да ги опслужуваат

that, as we've seen, are unsustainable.

и кои, како што видовме, се неодржливи.

So what are we going to do about that?

Па, што ќе направиме околу сево ова?

It's not a new question.

Тоа не е ново прашање.

500 years ago it's what Thomas More was asking himself.

Пред 500 години и Томас Мур си го поставувал истото прашање.

This is the frontispiece of his book "Utopia."

Ова е воведната илустрација од неговата книга „Утопија“.

And it was a series of semi-independent city-states,

Прикажана е серија полунезависни градови-држави,

if that sounds remotely familiar,

ако тоа ви звучи бар малку познато.

a day's walk from one another where everyone was basically farming-mad,

Оддалечени се на ден одење, во нив сите се занимаваат со земјоделство,

and grew vegetables in their back gardens,

одгледуваат зеленчук во дворовите,

and ate communal meals together, and so on.

јадат заеднички оброци и така натаму.

And I think you could argue that

Може да се каже дека

food is a fundamental ordering principle of Utopia,

храната е основен принцип на уредување во Утопија,

even though More never framed it that way.

иако Мур тоа никогаш не го формулирал на тој начин.

And here is another very famous "Utopian" vision,

Еве уште една многу позната визија на Утопија,

that of Ebenezer Howard, "The Garden City."

познатиот „Град градина“ на Ебенизер Хауард.

Same idea: series of semi-independent city-states,

Истата идеја. Серија полунезависни градови-држави.

little blobs of metropolitan stuff with arable land around,

Мали градови со обработлива земја околу нив,

joined to one another by railway.

поврзани меѓусебно со железница.

And again, food could be said to be

Повторно може да се каже дека храната е

the ordering principle of his vision.

принципот на уредување во неговата визија.

It even got built, but nothing to do with

Таа дури и беше изградена, но немаше врска

this vision that Howard had.

со визијата на Хауард.

And that is the problem with these Utopian ideas,

Тоа е и проблемот со овие утописки идеи.

that they are Utopian.

Тие едноставно се утописки.

Utopia was actually a word that Thomas Moore used deliberately.

Томас Мур намерно го искористил зборот утопија.

It was a kind of joke, because it's got a double derivation from the Greek.

Тоа било шега, затоа што зборот има двојна етимологија од грчкиот јазик.

It can either mean a good place, or no place.

Може да значи или „добро место“ или „никакво место“.

Because it's an ideal. It's an imaginary thing. We can't have it.

Тоа е идеал. Нешто замислено. Не можеме да го имаме.

And I think, as a conceptual tool

И мислам дека, како концептуална алатка

for thinking about the very deep problem of human dwelling,

за размислување за длабокиот проблем на човековото опстојување,

that makes it not much use.

овој збор и не е премногу корисен.

So I've come up with an alternative,

Па, затоа изнајдов алтернатива,

which is Sitopia, from the ancient Greek,

а тоа е Ситопија, од старогрчкиот

"sitos" for food, and "topos" for place.

„sitos“ - храна и „topos“ - место.

I believe we already live in Sitopia.

Верувам дека веќе живееме во Ситопија.

We live in a world shaped by food,

Живееме во свет кој е обликуван од храната,

and if we realize that, we can use food as a really powerful tool --

и ако го сфатиме тоа, ќе може храната да ја искористиме како навистина моќна алатка -

a conceptual tool, design tool, to shape the world differently.

концептуална алатка, алатка за дизајн со која би го обликувале светот поинаку.

So if we were to do that, what might Sitopia look like?

Па, ако го направиме тоа, како би изгледала Ситопија?

Well I think it looks a bit like this.

Мислам дека изгледа вака некако.

I have to use this slide. It's just the look on the face of the dog.

Мора да го користам овој слајд. само заради фацата на кучето.

But anyway, this is -- (Laughter)

Како и да е... (смеа)

it's food at the center of life,

Храната овде е во центарот на животот,

at the center of family life, being celebrated,

во центарот на семејниот живот, се слави,

being enjoyed, people taking time for it.

се ужива во неа, луѓето одвојуваат време за неа.

This is where food should be in our society.

Тоа е местото што храната треба да го има во нашето општество.

But you can't have scenes like this unless you have people like this.

Но, не може да имаме вакви сцени, ако немаме и вакви луѓе.

By the way, these can be men as well.

Секако, ова може да бидат и мажи.

It's people who think about food,

Тоа се луѓе кои размислуваат за храната,

who think ahead, who plan,

кои гледаат напред, планираат,

who can stare at a pile of raw vegetables

кои можат да гледаат цел куп зеленчук

and actually recognize them.

и да го препознаат секој вид зеленчук таму.

We need these people. We're part of a network.

Ни требаат овие луѓе. Тие се дел од мрежа.

Because without these kinds of people we can't have places like this.

Без овие луѓе не може да имаме вакви места.

Here, I deliberately chose this because it is a man buying a vegetable.

Намерно ја одбрав оваа слика бидејќи се гледа маж како купува зеленчук.

But networks, markets where food is being grown locally.

Тоа се мрежи и пазари, каде се продава локална храна.

It's common. It's fresh.

Заедничка. Свежа.

It's part of the social life of the city.

Тоа е дел од друштвениот живот на градот.

Because without that, you can't have this kind of place,

Без тоа не може да се има вакво место.

food that is grown locally and also is part of the landscape,

Тоа е храна која се одгледува локално и истовремено е дел од пејсажот,

and is not just a zero-sum commodity

а не е само стока

off in some unseen hell-hole.

далеку во некој ќумез.

Cows with a view.

Крави со поглед.

Steaming piles of humus.

Купишта хумус кој испарува.

This is basically bringing the whole thing together.

Во основа, ова го спојува целиот процес.

And this is a community project

Ова е проект на една заедница,

I visited recently in Toronto.

која неодамна ја посетив во Торонто.

It's a greenhouse, where kids get told

Тоа е стакленик, каде на децата им се објаснува

all about food and growing their own food.

сè за храната и за тоа како сами да одгледуваат храна.

Here is a plant called Kevin, or maybe it's a

Еве едно растение кое се вика Кевин, или можеби

plant belonging to a kid called Kevin. I don't know.

детето што го засадило се вика Кевин. Не знам.

But anyway, these kinds of projects

Ваквите проекти,

that are trying to reconnect us with nature is extremely important.

кои се обидуваат да нè поврзат со природата, се многу важни.

So Sitopia, for me, is really a way of seeing.

За мене, Ситопија е поглед кон светот.

It's basically recognizing that Sitopia

Во основа, треба да видиме дека таа

already exists in little pockets everywhere.

веќе постои во мали делови насекаде.

The trick is to join them up,

Трикот е тие само да се спојат

to use food as a way of seeing.

и да ја користиме храната како поглед кон светот.

And if we do that, we're going to stop seeing cities

Ако го направиме тоа, ќе престанеме да ги гледаме градовите како

as big, metropolitan, unproductive blobs, like this.

големи непродуктивни дамки, како оваа.

We're going to see them more like this,

Ќе ги гледаме повеќе на овој начин,

as part of the productive, organic framework

како дел од продуктивната органска мрежа,

of which they are inevitably a part,

од која тие се неизбежен дел,

symbiotically connected.

симбиотично поврзани.

But of course, that's not a great image either,

Секако, и тоа не е баш најдобра слика.

because we need not to be producing food like this anymore.

Повеќе не треба да произведуваме храна на овој начин.

We need to be thinking more about permaculture,

Треба повеќе да размислуваме за пермакултурата.

which is why I think this image just

Затоа мислам дека оваа слика

sums up for me the kind of thinking we need to be doing.

го сумира начинот на кој треба да размислуваме.

It's a re-conceptualization

Тоа е реконцептуализација

of the way food shapes our lives.

на начинот на кој храната ни го обликува животот.

The best image I know of this is from 650 years ago.

Најдобрата слика која го опишува ова е од пред 650 години.

It's Ambrogio Lorenzetti's "Allegory of Good Government."

Тоа е „Алегорија на добрата влада“ на Амброџо Лоренцети.

It's about the relationship between the city and the countryside.

Ја претставува врската помеѓу градот и селото.

And I think the message of this is very clear.

И мислам дека нејзината порака е многу јасна.

If the city looks after the country,

Ако градот се грижи за селото,

the country will look after the city.

селото ќе се грижи за градот.

And I want us to ask now,

Да се запрашаме

what would Ambrogio Lorenzetti paint

што би насликал Лоренцети

if he painted this image today?

кога би ја сликал сликава денес.

What would an allegory of good government look like today?

Како би изгледала алегоријата на добрата влада денес?

Because I think it's an urgent question.

Мислам дека тоа е итно прашање,

It's one we have to ask,

кое мора да го поставиме

and we have to start answering.

и мора да почнеме да го одговараме.

We know we are what we eat.

Знаеме дека сме она што го јадеме.

We need to realize that the world is also what we eat.

Треба да сфатиме дека и светот е она што го јадеме.

But if we take that idea, we can use food

Ако тргнеме од таа идеја, може да ја користиме храната

as a really powerful tool to shape the world better.

како навистина моќна алатка за подобро да го обликуваме нашиот свет.

Thank you very much.

Благодарам.

(Applause)

(аплауз)