Carolyn Steel: How food shapes our cities

Carolyn Steel: Yiyecekler şehirlerimizi nasıl şekillendiriyor

Çeviri: Caner Dönertaş Gözden geçirme: Ayşe Demirel

How do you feed a city?

Bir şehri nasıl beslersiniz?

It's one of the great questions of our time.

Zamanımızın en büyük sorularından biridir bu.

Yet it's one that's rarely asked.

Hâlâ nadiren sorulanlardan biri.

We take it for granted that if we go into a shop

Alışverişe veya bir restorana gittiğimizde,

or restaurant, or indeed into this theater's foyer in about an hour's time,

ya da sinema salonunda beklerken,

there is going to be food there waiting for us,

yiyebileceğimiz bir şeylerin olmasını çok doğal ve olağan karşılarız,

having magically come from somewhere.

sihirli bir şekilde bir yerlerden gelir bize.

But when you think that every day for a city the size of London,

Ancak, Londra büyüklüğünde bir şehrin her gününü düşündüğünüzde,

enough food has to be produced,

yeterli miktarda yiyecek üretilmeli,

transported, bought and sold,

nakledilmeli, alınmalı ve satılmalı,

cooked, eaten, disposed of,

pişirilmeli, yenilmeli, atıklar ayrılmalı

and that something similar has to happen every day

ve her gün buna benzer şeyler

for every city on earth,

dünya üzerindeki her şehir için yapılmalıdır.

it's remarkable that cities get fed at all.

Şehirlerin beslenmesi gerçekten harikuladedir.

We live in places like this as if

Bunu dünyadaki

they're the most natural things in the world,

en doğal şeymiş gibi gören yerlerde yaşıyoruz

forgetting that because we're animals

ve tıpkı ilkel atalarımız gibi

and that we need to eat,

yemeğe ihtiyaç duyan ve

we're actually as dependent on the natural world

doğal yaşama bağlı

as our ancient ancestors were.

hayvanlar olduğumuzu unutuyoruz.

And as more of us move into cities,

Şehirlere göçen insan sayımız arttıkça,

more of that natural world is being

doğa da, arkamda gördüğünüz gibi,

transformed into extraordinary landscapes like the one behind me --

olağanüstü manzaralara dönüşmeye artarak devam edecektir.

it's soybean fields in Mato Grosso in Brazil --

Bu, Brezilya, Mata Grosso'daki bizi besleyen

in order to feed us.

soya fasülyesi arazileri.

These are extraordinary landscapes,

Bunlar olağanüstü manzaralar.

but few of us ever get to see them.

Ancak çok azımız bunları görüyor.

And increasingly these landscapes

ve artarak devam eden bu manzaralar

are not just feeding us either.

sadece bizi beslemek için kullanılmıyor.

As more of us move into cities,

Şehirlere taşınan insan sayımız arttıkça,

more of us are eating meat,

et yiyen insan sayımız da artıyor,

so that a third of the annual grain crop globally

bu yüzden de dünyada bir yılda üretilen tahıl ürünlerinin üçte biri

now gets fed to animals

"insan hayvanları" yani bizleri beslemektense

rather than to us human animals.

hayvanları beslemek için kullanılıyor.

And given that it takes three times as much grain --

Ve bu tahıl insanı beslemek yerine önce hayvanlardan geçiriliyorsa,

actually ten times as much grain --

tahminen üç kat daha fazla tahıl --

to feed a human if it's passed through an animal first,

aslında on kat daha fazla tahıl-- gerekmektedir.

that's not a very efficient way of feeding us.

Bu, bizi beslemek için hiç de verimli bir yol değil.

And it's an escalating problem too.

Ve bu, üstelik, artarak devam eden bir problem.

By 2050, it's estimated that twice the number

Tahminlere göre 2050'de bizim iki katımız

of us are going to be living in cities.

kadar insan şehirlerde yaşayacaktır.

And it's also estimated that there is going to be twice as much

Ve yine tahminlere göre et, süt ve süt ürünlerinin

meat and dairy consumed.

tüketimi de iki kat artacaktır.

So meat and urbanism are rising hand in hand.

Bu yüzden et ve şehircilik beraberce artmaktadır.

And that's going to pose an enormous problem.

Ve bu devasa bir problemi ortaya çıkaracaktır.

Six billion hungry carnivores to feed,

2050 yılında beslenmesi gereken altı milyar

by 2050.

etobur insan.

That's a big problem. And actually if we carry on as we are,

Bu büyük bir problem. Ve aslında şu anki gibi devam edersek,

it's a problem we're very unlikely to be able to solve.

bu problem çözülmesi çok zor bir hâl alacak.

Nineteen million hectares of rainforest are lost every year

Tarıma elverişli yeni araziler yaratmak için her yıl 19 milyon hektar

to create new arable land.

yağmur ormanı kaybedilmektedir.

Although at the same time we're losing an equivalent amount

Bununla birlikte aynı zamanda hâli hazırdaki aynı miktar

of existing arables to salinization and erosion.

tarım alanını da tuzlanma ve erezyonla kaybediyoruz.

We're very hungry for fossil fuels too.

Ayrıca fosil yakıtlar konusunda da çok açız.

It takes about 10 calories to produce every calorie

Batıda, tükettiğimiz yiyeceklerin her kalorisi için

of food that we consume in the West.

10 kalori harcanıyor.

And even though there is food that we are producing at great cost,

Ve yüksek maliyetlerle ürettiğimiz yiyecekler bulunmasına rağmen

we don't actually value it.

bunları gerçekten değerlendiremiyoruz.

Half the food produced in the USA is currently thrown away.

Bugünkü durumda ABD'de üretilen yiyeceklerin yarısı israf edilmektedir.

And to end all of this, at the end of this long process,

Ve buna son vermek için, bu uzun işlemlerin neticesinde,

we're not even managing to feed the planet properly.

gezegeni tam anlamıyla beslemeyi başaramıyoruz bile.

A billion of us are obese, while a further billion starve.

Bir milyarımız obez iken, diğer bir milyarımız aç durumda.

None of it makes very much sense.

Bunların hiçbiri anlamlı değil.

And when you think that 80 percent of global trade in food now

Ve gıdadaki küresel ticaretin yüzde 80'inin sadece beş çok uluslu

is controlled by just five multinational corporations,

şirket tarafından kontrol edildiğini düşündüğünüzde,

it's a grim picture.

ortaya korkunç bir tablo çıkıyor.

As we're moving into cities, the world is also embracing a Western diet.

Biz şehirlere taşındıkça, dünya da batı diyetini benimsiyor.

And if we look to the future,

Ve geleceğe baktığımızda

it's an unsustainable diet.

bu sürdürülebilir bir diyet değil.

So how did we get here?

Peki bu noktaya nasıl geldik?

And more importantly, what are we going to do about it?

Ve daha da önemlisi, bunun hakkında neler yapacağız?

Well, to answer the slightly easier question first,

Güzel, biraz daha kolay olan birinci sorunun

about 10,000 years ago, I would say,

cevabı olarak, bu sürecin başlangıcı

is the beginning of this process

yaklaşık 10,000 yıl öncesine dayanıyor derdim

in the ancient Near East,

Verimli Hilâl olarak da bilinen

known as the Fertile Crescent.

Antik Yakın Doğu'da başlıyor.

Because, as you can see, it was crescent shaped.

Çünkü gördüğünüz gibi hilâl şeklindeydi.

And it was also fertile.

Ve ayrıca verimliydi.

And it was here, about 10,000 years ago,

Ve tam burada, yaklaşık 10,000 yıl önce

that two extraordinary inventions,

iki olağanüstü keşif,

agriculture and urbanism, happened

tarım ve şehircilik, gerçekleşti.

roughly in the same place and at the same time.

Yaklaşık olarak aynı yerde ve aynı zamanda.

This is no accident,

Bu bir rastlantı değil.

because agriculture and cities are bound together. They need each other.

Çünkü tarım ve şehir birbirine bağlıdır. Birbirlerine ihtiyaçları vardır.

Because it was discovery of grain

Çünkü çok eski atalarımız tarafından

by our ancient ancestors for the first time

tahıl ilk kez keşfedildiğinde,

that produced a food source that was large enough

kalıcı yerleşim yerlerini ayakta tutabilecek

and stable enough to support permanent settlements.

sürekli ve yeterli miktarda yiyecek kaynağı üretmişlerdi.

And if we look at what those settlements were like,

Ve bu yerleşim yerlerinin nasıl olduğuna baktığımızda,

we see they were compact.

kompakt bir yapıda olduklarını görürüz.

They were surrounded by productive farm land

Üretken tarım arazileri ile çevrilmiş

and dominated by large temple complexes

ve büyük tapınak yapılarının hakimiyetinde yerlerdi,

like this one at Ur,

aslında bunlar

that were, in fact, effectively,

tıpkı Ur'daki gibi, verimli,

spiritualized, central food distribution centers.

manevi ve merkezi yiyecek dağıtım bölgeleriydi;

Because it was the temples that organized the harvest,

çünkü hasatı organize eden,

gathered in the grain, offered it to the gods,

tahılı toplayan, tanrılara sunan,

and then offered the grain that the gods didn't eat back to the people.

tanrıların yemediklerini de insanlara geri veren bu tapınaklardı.

So, if you like,

Dikkat ederseniz,

the whole spiritual and physical life of these cities

bu şehirlerin tüm maddi ve manevi yaşamı

was dominated by the grain and the harvest

onların hayatta kalmasını sağlayan tahıl ve hasat

that sustained them.

tarafından şekillendirilmektedir.

And in fact, that's true of every ancient city.

Ve bu aslında tüm antik şehirlerin gerçeğidir.

But of course not all of them were that small.

Ancak hepsi bu kadar küçük değildi.

Famously, Rome had about a million citizens

Ve, en bilineni olan Roma M.S. birinci yüzyılda

by the first century A.D.

bir milyon nüfusa sahipti.

So how did a city like this feed itself?

Peki bunun gibi bir şehir kendini nasıl besler?

The answer is what I call "ancient food miles."

Cevap, "antik yiyecek yolları."

Basically, Rome had access to the sea,

Temel olarak, Roma'nın denize erişimi vardı,

which made it possible for it to import food from a very long way away.

bu da onun çok uzun mesafelerden yiyecek ihraç etmesini olanaklı kılıyordu.

This is the only way it was possible to do this in the ancient world,

Bu, antik dünyada bunu yapabilmenin tek yoluydu

because it was very difficult to transport food over roads,

çünkü engebeli yollarda yiyecek taşımak

which were rough.

çok zordu.

And the food obviously went off very quickly.

Ve böylece yiyecekler çok hızlı bir şekilde taşınabildi.

So Rome effectively waged war

Bundan dolayı da Roma, Kartaca ve Mısır gibi yerlerde

on places like Carthage and Egypt

sadece onların tahıl rezervlerini ele geçirerek

just to get its paws on their grain reserves.

savaşı etkili bir şekilde sürdürebildi.

And, in fact, you could say that the expansion of the Empire

Ve aslında, İmparatorluğun genişlemesini bir nevi uzun,

was really sort of one long, drawn out

yorucu, askerileştirilmiş bir alışveriş çılgınlığına

militarized shopping spree, really.

benzetebilirsiniz, gerçekten.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

In fact -- I love the fact, I just have to mention this:

Gerçekte -- Gerçeği seviyorum, bundan bahsetmem gerekiyor:

Rome in fact used to import oysters from London,

Roma aslında bir zamanlar Britanya'dan istridye

at one stage. I think that's extraordinary.

ithal etmişti. Bence bu olağanüstü bir şey.

So Rome shaped its hinterland

Bu yüzden Roma, iç bölgelerini

through its appetite.

iştahına göre şekillendirdi.

But the interesting thing is that the other thing also

Ama aslında endüstri öncesi dönemde de yaşanmış

happened in the pre-industrial world.

ilginç olan başka bir şey daha var.

If we look at a map of London in the 17th century,

Londra'nın 17. yüzyıldaki haritasına bakarsak,

we can see that its grain, which is coming in from the Thames,

Thames'ten gelen tahıllarını haritanın

along the bottom of this map.

alt kısmı boyunca görebiliriz.

So the grain markets were to the south of the city.

Bu yüzden tahıl pazarları şehrin güneyine doğruydu.

And the roads leading up from them

Ve tüm yollar buradan başlayıp,

to Cheapside, which was the main market,

tahıl pazarlarının da olduğu ana pazara, Cheapside'a

were also grain markets.

doğru gidiyordu.

And if you look at the name of one of those streets,

Ve buradaki caddelerden birinin ismine bakarsanız,

Bread Street, you can tell

Ekmek Caddesi, 300 yıl önce orada

what was going on there 300 years ago.

neler olup bittiğini söyleyebilirsiniz.

And the same of course was true for fish.

Ve aynısı balık için de geçerli tabii ki.

Fish was, of course, coming in by river as well. Same thing.

Balık da aynı şekilde nehirden geliyordu. Aynı şey.

And of course Billingsgate, famously, was London's fish market,

Ve tabii ki Billingsgate, 1980'lerin ortalarına kadar işletilmiş olan,

operating on-site here until the mid-1980s.

Londra'nın meşhur balık pazarıydı.

Which is extraordinary, really, when you think about it.

Düşündüğünüzde gerçekten de olağanüstü.

Everybody else was wandering around

Herkes etrafta kütük gibi cep telefonları

with mobile phones that looked like bricks

ile yürüyor,

and sort of smelly fish happening down on the port.

ve oldukça ağır kokan balıklarla ilgileniyorlardı.

This is another thing about food in cities:

Bu da şehirlerdeki yiyeceklerle ilgili diğer bir mevzu:

Once its roots into the city are established,

Bir kere şehrin içine doğru köklerini saldığında,

they very rarely move.

bir daha yer değiştirmesi ender görülür.

Meat is a very different story

Et ise farklı bir hikâye,

because, of course, animals could walk into the city.

çünkü, hayvanlar hâliyle şehirlerin içine kadar yürüyebiliyorlardı.

So much of London's meat

Londra'daki etin büyük çoğunluğu

was coming from the northwest,

kuzeybatıdan, İskoçya ve Galler'den

from Scotland and Wales.

geliyordu.

So it was coming in, and arriving at the city at the northwest,

Bu yüzden de et geliyor ve kuzeybatıdaki şehre varıyordu.

which is why Smithfield,

Bu da Londra'nın en meşhur et marketi olan Smithfield'ın

London's very famous meat market, was located up there.

neden burada olduğunu açıklıyor.

Poultry was coming in from East Anglia and so on, to the northeast.

Poultry, İngiltere'nin doğusundan gelip, kuzeydoğuya doğru uzanıyordu.

I feel a bit like a weather woman doing this. Anyway,

Bu halimle kendimi hava durumu sunuyorum gibi hissettim. Neyse.

and so the birds were coming in

Ve kuşlar ayakları ufak kumaş ayakkabılarla

with their feet protected with little canvas shoes.

kaplanmış şekilde getiriliyorlardı.

And then when they hit the eastern end

Ve daha sonra Cheapside'ın doğu ucuna

of Cheapside, that's where they were sold,

ulaştıklarında, burada satılıyorlardı.

which is why it's called Poultry.

Bu da buraya Poultry (kümes hayvanları) denmesinin sebebidir.

And, in fact, if you look at the map of any city

Ve, aslında, endüstri çağından önce kurulmuş,

built before the industrial age,

herhangi bir şehrin haritasına baktığınızda,

you can trace food coming in to it.

oraya gelen yiyeceklerin izini sürebilirsiniz.

You can actually see how it was physically shaped by food,

Yiyecekler tarafından nasıl şekillendiğini tam olarak görebilirsiniz.

both by reading the names of the streets, which give you a lot of clues.

Cadde isimlerine bakarak bu konuda bir çok ipucu elde edebilirsiniz.

Friday Street, in a previous life,

Cuma (Friday) Caddesi, geçmişte,

is where you went to buy your fish on a Friday.

Cumaları gidip balık aldığınız yerdi.

But also you have to imagine it full of food.

Bir de buranın yiyeceklerle dolu olduğunu hayal edin.

Because the streets and the public spaces

Çünkü caddeler ve halka açık mekânlar,

were the only places where food was bought and sold.

yiyeceklerin alınıp satıldığı tek yerlerdi.

And if we look at an image of Smithfield in 1830

Ve Smithfield'ın 1830 yılındaki resmine baktığımızda,

you can see that it would have been very difficult to live in a city like this

gördüğünüz gibi yiyeceğinizin nereden geldiğinin farkında olmadan

and be unaware of where your food came from.

böyle bir şehirde yaşamanız oldukça zor olurdu.

In fact, if you were having Sunday lunch,

Aslında, Pazar günü bir öğle yemeği yiyecekseniz,

the chances were it was mooing or bleating outside your window

muhtemelen pencerenizin dışından melemeler ve anırmalar

about three days earlier.

üç gün öncesinden başlayacaktır.

So this was obviously an organic city,

İşte açıkça görülüyor ki, bu, organik

part of an organic cycle.

bir çevrimin parçası olan organik bir şehir.

And then 10 years later everything changed.

Ve 10 yıl sonra her şey değişti.

This is an image of the Great Western in 1840.

Bu, Great Western demiryolunun 1940'taki resmi.

And as you can see, some of the earliest train passengers

Ve görüldüğü gibi, ilk tren yolcularının bazıları

were pigs and sheep.

domuzlar ve koyunlardı.

So all of a sudden, these animals are no longer walking into market.

Bu yüzden bir anda bu hayvanlar pazarlara yürümemeye başladı.

They're being slaughtered out of sight and mind,

Artık kırsal kesimde bir yerlerde, gözden uzak bir şekilde

somewhere in the countryside.

kesiliyorlar.

And they're coming into the city by rail.

Ve şehre demiryolu ile geliyorlar.

And this changes everything.

Ve bu her şeyi değiştiriyor.

To start off with, it makes it possible

Buradan hareket edildiğinde bu, şehirlerin

for the first time to grow cities,

her yerde, her büyüklükte ve şekilde

really any size and shape, in any place.

büyümelerini mümkün kılıyor.

Cities used to be constrained by geography;

Şehirler coğrafi koşullar tarafından kısıtlanırdı:

they used to have to get their food through very difficult physical means.

yiyeceklerini çok zor fiziki araçlar ile elde etmekteydiler.

All of a sudden they are effectively emancipated from geography.

Birdenbire verimli bir şekilde coğrafyadan bağımsız hâle gelmişlerdir.

And as you can see from these maps of London,

Ve Londra haritalarında gördüğünüz gibi,

in the 90 years after the trains came,

trenler geldikten 90 yıl sonra,

it goes from being a little blob that was quite easy to feed

şehir hayvanların yürütülerek getirildiği, beslenmesi nispeten kolay olan

by animals coming in on foot, and so on,

ufacık bir yapıdan,

to a large splurge,

hem hayvan için hem de insan için,

that would be very, very difficult to feed with anybody on foot,

yaya olarak beslenmenin çok zor hâle geldiği

either animals or people.

büyük, şaşaalı bir yapıya dönüşmüştür.

And of course that was just the beginning. After the trains came cars,

Ve tabii ki bu sadece bir başlangıçtı. Daha sonra trenler arabaya dönüştü.

and really this marks the end of this process.

Ve bu, bu süreçin sona erdiğini gösteriyor.

It's the final emancipation of the city

Bu şehrin, doğa ile olan tüm ilişkilerinden

from any apparent relationship with nature at all.

kesinlikle kurtuluşudur.

And this is the kind of city that's devoid of smell,

Ve bu öyle bir şehir ki, kokudan yoksun,

devoid of mess, certainly devoid of people,

kargaşadan yoksun ve tabiiki de insanlardan yoksun.

because nobody would have dreamed of walking in such a landscape.

Çünkü kimse böyle bir manzarada yürüyeceğini hayal etmiyordu.

In fact, what they did to get food was they got in their cars,

Aslında, yiyeceği elde etmek için yaptıklarına bakıldığında; arabalarına binip,

drove to a box somewhere on the outskirts,

kentin dışında bir yere gider,

came back with a week's worth of shopping,

haftalık alışverişini yapmış bir şekilde geri gelirler,

and wondered what on earth to do with it.

ve niye bunları yaptım ki şimdi derlerdi kendi kendilerine.

And this really is the moment when our relationship,

İşte bu hem yiyeceklerimizle hem de şehirlerimizle olan

both with food and cities, changes completely.

ilişkimizin ne kadar değiştiğini gösteren andır.

Here we have food -- that used to be the center,

Daha önceden merkezde bulunan, şehrin sosyal merkezini oluşturan

the social core of the city -- at the periphery.

yiyeceklerimiz, burada daha dışarıda kalıyor.

It used to be a social event, buying and selling food.

Eskiden yiyeceklerin alınması ve satılması sosyal bir olaydı.

Now it's anonymous.

Şimdi ise anonim bir şekilde gerçekleştiriliyor.

We used to cook; now we just add water,

Eskiden gerçek anlamda yemek pişirilirdi; şimdi ise sadece su ekliyoruz

or a little bit of an egg if you're making a cake or something.

ya da kek veya benzeri bir şey yapıyorsanız birazcık yumurta ekliyorsunuz.

We don't smell food to see if it's okay to eat.

Yemeğin olup olmadığını anlamak için koklamıyoruz.

We just read the back of a label on a packet.

Sadece paketin arkasındaki etiketi okuyoruz.

And we don't value food. We don't trust it.

Ve gıdalara yeterli değeri vermiyoruz. Onlara güvenmiyoruz.

So instead of trusting it, we fear it.

Böyle olunca güvenmek yerine onlardan korkuyoruz.

And instead of valuing it, we throw it away.

Ve değerlendirmek yerine onları çöpe atıyoruz.

One of the great ironies of modern food systems

Modern gıda sistemlerinin en büyük ironilerinden bir tanesi,

is that they've made the very thing they promised

daha kolay hâle getireceklerini söyledikleri şeyleri

to make easier much harder.

daha da zorlaştırmaları.

By making it possible to build cities anywhere and any place,

Şehirleri herhangi bir yere herhangi bir bölgeye inşa edebilmeyi mümkün hale getirerek

they've actually distanced us from our most important relationship,

aslında, en önemlisi, bizi biribirimizle ve doğayla olan

which is that of us and nature.

ilişkilerimizden uzaklaştırıyorlar.

And also they've made us dependent on systems that only they can deliver,

Ve bizi sadece kendilerinin dağıtım yapabileceği sistemlere bağımlı hâle getirdiler,

that, as we've seen, are unsustainable.

Bunlar bizim sürdürülemez olarak gördüğümüz sistemler.

So what are we going to do about that?

Peki bunun için neler yapacağız?

It's not a new question.

Bu yeni bir soru değil.

500 years ago it's what Thomas More was asking himself.

Thomas More'un 500 yıl önce kendisine sorduğu bir soru bu.

This is the frontispiece of his book "Utopia."

Bu onun "Utopia" kitabının ilk sayfasını oluşturan şeydi.

And it was a series of semi-independent city-states,

Ve bu bir dizi yarı-bağımlı şehir-devletlerdi.

if that sounds remotely familiar,

Biraz olsun tanıdık gelebilir bu terimler.

a day's walk from one another where everyone was basically farming-mad,

Bir yerden diğerine bir günlük yürüme mesafesinde, herkesin deli gibi çiftçilik yaptığı

and grew vegetables in their back gardens,

ve arka bahçelerinde sebze-meyve yetiştirdiği

and ate communal meals together, and so on.

ve beraber topluca yemeklerin yendiği bir yaşam.

And I think you could argue that

Ve bence, Utopia'yı temel anlamda şekillendiren

food is a fundamental ordering principle of Utopia,

şeyin yiyecek olduğunu düşünebilirsiniz,

even though More never framed it that way.

kaldı ki More bunu böyle bir çerçeveye oturtmamıştır.

And here is another very famous "Utopian" vision,

Ve burada bir başka ütopik görüş vardır,

that of Ebenezer Howard, "The Garden City."

o da Ebenezer Howar'ın "Yeşil Şehir"'i.

Same idea: series of semi-independent city-states,

Fikir aynı. Bir dizi yarı-bağımlı şehir-devlet.

little blobs of metropolitan stuff with arable land around,

Büyük şehire ait ve onun etrafında bulunan tarıma elverişli küçük yerler,

joined to one another by railway.

demiryolu ile birbirlerine bağlanıyor.

And again, food could be said to be

Ve yine, görüşünün temel presibi olarak

the ordering principle of his vision.

yiyecek gösterilebilir.

It even got built, but nothing to do with

Bunlar inşa edildi bile ancak Howard'ın görüşü ile

this vision that Howard had.

iligili yapılabilcek bir şey yok.

And that is the problem with these Utopian ideas,

Ve problem, ütopik olan

that they are Utopian.

bu ütopik fikirler ile alakalıdır.

Utopia was actually a word that Thomas Moore used deliberately.

Ütopya aslında Thomas Moore'un incelikli bir şekilde kullandığı bir kelimeydi.

It was a kind of joke, because it's got a double derivation from the Greek.

Bu bir espriydi. Çünkü bunun Yunanca'da çift anlamı vardı.

It can either mean a good place, or no place.

Hem "iyi bir yer" hem de "olmayan yer" anlamına geliyordu.

Because it's an ideal. It's an imaginary thing. We can't have it.

Çünkü bu bir idealdir. Hayali bir şeydir. Ona sahip olamayız.

And I think, as a conceptual tool

Ve bence, insanların derin yerleşim problemleri üzerine düşünürken

for thinking about the very deep problem of human dwelling,

bunu kavramsal bir araç olarak görmek

that makes it not much use.

hiç de kullanışlı değildir.

So I've come up with an alternative,

Bu yüzden, bunun alternatifini ele aldım.

which is Sitopia, from the ancient Greek,

Bu da Sitopia'dır. Antik Yunan'dan,

"sitos" for food, and "topos" for place.

yiyecek için "sitos" ve yer için "topos.

I believe we already live in Sitopia.

Şu an hâlihazırda Sitopia'da yaşadığımıza inanıyorum.

We live in a world shaped by food,

Yiyeceklerle şekillenen bir dünyada yaşıyoruz,

and if we realize that, we can use food as a really powerful tool --

ve bunu fark edersek, Yiyecekleri dünyayı farklı bir şekilde şekillendirmek için,

a conceptual tool, design tool, to shape the world differently.

kavramsal bir araç, çok güçlü bir tasarım aracı olarak kullanabiliriz.

So if we were to do that, what might Sitopia look like?

Peki bunu böyle yapabilseydik, Stopia nasıl bir şey olurdu?

Well I think it looks a bit like this.

Bence bunun gibi gözükürdü.

I have to use this slide. It's just the look on the face of the dog.

Sadece köpeğin yüzünde görülen ifade için bu slaytı kullanmak zorundaydım.

But anyway, this is -- (Laughter)

Ama her neyse, işte bu -- (Gülüşmeler)

it's food at the center of life,

Hayatın merkezindeki şey yiyecektir,

at the center of family life, being celebrated,

aile hayatının merkezinde, kutlanan,

being enjoyed, people taking time for it.

tadı çıkarılan, insanların zaman harcadığı bir şey.

This is where food should be in our society.

Toplumumuzda yiyeceğin olması gereken yer burası.

But you can't have scenes like this unless you have people like this.

Ancak bu tür insanlar olmadan bu tür manzaraları göremezsiniz.

By the way, these can be men as well.

Bu arada, bunlar erkek de olabilirdi.

It's people who think about food,

Bunlar yemek için düşünen,

who think ahead, who plan,

ilerisi için düşünen, plan yapan,

who can stare at a pile of raw vegetables

bir yığın ham sebzeye uzunca bakabilen,

and actually recognize them.

ve gerçekten onların farkında olan insanlardır.

We need these people. We're part of a network.

Bu tür insanlara ihtiyacımız var. Biz bir ağın parçasıyız.

Because without these kinds of people we can't have places like this.

Çünkü bu tür insanlar olmadan bu tür yerlere kavuşamayız.

Here, I deliberately chose this because it is a man buying a vegetable.

Burada bunu bilerek seçtim çünkü bu sebze satın alan bir adam.

But networks, markets where food is being grown locally.

Ancak ağlar, pazarlar her şeyin yerel olarak yetiştirildiği yerler.

It's common. It's fresh.

Ortak. Taze.

It's part of the social life of the city.

Şehrin sosyal yaşamının bir parçası.

Because without that, you can't have this kind of place,

Çünkü o olmadan bu tür bir yere sahip olamazsınız,

food that is grown locally and also is part of the landscape,

yerel olarak yetiştirilen bu gıdalar aynı zamanda manzaranın da bir parçası,

and is not just a zero-sum commodity

hiç bir şekilde görünmeyen iç karartıcı bir yere ayrılmış

off in some unseen hell-hole.

değersiz ürünler değillerdir,

Cows with a view.

İneklerle olan bir manzara.

Steaming piles of humus.

Buhar üreten hayvan ve bitki atıkları yığını.

This is basically bringing the whole thing together.

İşte bu, parçaların bir araya getirilmesini sağlıyor

And this is a community project

Ve bu, daha yeni Toronto'da ziyaret

I visited recently in Toronto.

ettiğim bir toplum projesi.

It's a greenhouse, where kids get told

Çocuklara, gıdalarla ve onları yetiştirmekle ilgili

all about food and growing their own food.

her şeyin anlatıldığı bir sera bu.

Here is a plant called Kevin, or maybe it's a

Bu da ismi Kevin olan bir bitki, ya da belki

plant belonging to a kid called Kevin. I don't know.

ismi Kevin olan bir çocuğa ait bir bitki. Bilmiyorum.

But anyway, these kinds of projects

Her halükârda, doğa ile olan bağımızı yeniden

that are trying to reconnect us with nature is extremely important.

kurmaya çalışan bu tür projeler son derece önemlidir.

So Sitopia, for me, is really a way of seeing.

Bu yüzden Stopia, benim için gerçekten bir görme biçimidir.

It's basically recognizing that Sitopia

Temel olarak Sitopia'nın her köşede

already exists in little pockets everywhere.

hâlihazırda bulunduğunun farkına olmaktır.

The trick is to join them up,

Bunu yapabilmek içinse ufak bir numara var:

to use food as a way of seeing.

yiyecekleri görme biçimi olarak kullanmak.

And if we do that, we're going to stop seeing cities

Ve eğer bunu yaparsak, bunun gibi üretken olmayan

as big, metropolitan, unproductive blobs, like this.

büyük şehir yığınlarını görmekten kurtulacağız.

We're going to see them more like this,

Genelde bunun gibileri göreceğiz,

as part of the productive, organic framework

üretken, organik bir çerçevenin

of which they are inevitably a part,

kaçınılmaz bir parçası olan

symbiotically connected.

simbiyotik olarak bağlanmış bir yapı.

But of course, that's not a great image either,

Ama tabii ki bu, büyük resmi göstermiyor.

because we need not to be producing food like this anymore.

Çünkü artık gıdaları bu şekilde üretmeye ihtiyacımız yok.

We need to be thinking more about permaculture,

Daha çok kalıcı tarım üzerinde düşünmeye ihtiyacımız var.

which is why I think this image just

O yüzden bu resim yapılması gerekenlerin

sums up for me the kind of thinking we need to be doing.

güzel bir özetini sunuyor.

It's a re-conceptualization

Bu yiyeceklerin yaşamımızı

of the way food shapes our lives.

şekillendiriş biçiminin yeniden kavramsallaştırılmasıdır.

The best image I know of this is from 650 years ago.

Bu konuda bildiğim en iyi resim 650 yıl önce yapılmıştır.

It's Ambrogio Lorenzetti's "Allegory of Good Government."

Bu Ambrogio Lorenzetti'nin "İyi Bir Devletin Alegorisi"

It's about the relationship between the city and the countryside.

Şehir ve kırsal bölge arasındaki ilişki hakkındadır.

And I think the message of this is very clear.

Ve bence buradaki mesaj çok açık.

If the city looks after the country,

Eğer şehir kırsal bölgeye göz kulak olursa,

the country will look after the city.

kırsal bölge de şehre göz kulak olur.

And I want us to ask now,

Ve şimdi şunu sormak istiyorum:

what would Ambrogio Lorenzetti paint

Ambrogio Lorenzetti bugünkü durumu resmetseydi

if he painted this image today?

nasıl bir şey ortaya çıkarırdı.

What would an allegory of good government look like today?

İyi bir devletin alegorisi bugün nasıl bir şeye benzerdi?

Because I think it's an urgent question.

Çünkü bence bu acilen cevaplanması gereken bir soru.

It's one we have to ask,

Sormamız gereken,

and we have to start answering.

ve de hemen cevaplamaya başlamamız gereken bir soru.

We know we are what we eat.

Biliyoruz ki ne yiyorsak oyuz.

We need to realize that the world is also what we eat.

Aynı zamanda bu dünyanın da ne yediğimizle ilintili olduğunun farkına varmalıyız.

But if we take that idea, we can use food

Ancak bu fikri ele alırsak, yiyecekleri

as a really powerful tool to shape the world better.

dünyamızı daha iyi şekillendirebilmek için çok güçlü bir araç olarak kullanabiliriz.

Thank you very much.

Çok teşekkür ediyorum.

(Applause)

(Alkışlar)