Carolyn Steel: How food shapes our cities

Carolyn Steel: Thực phẩm định hình các thành phố như thế nào

Translator: Thuy Trang Truong Reviewer: Van Vu

How do you feed a city?

Làm thế nào để nuôi sống một thành phố?

It's one of the great questions of our time.

Đó là một trong những câu hỏi lớn nhất của thời đại này.

Yet it's one that's rarely asked.

Nhưng chúng ta hiếm khi nghĩ đến.

We take it for granted that if we go into a shop

Khi chúng ta vào một cửa hàng

or restaurant, or indeed into this theater's foyer in about an hour's time,

hoặc một nhà hàng, hoặc vào phòng giải lao ở trường quay này trong khoảng một giờ nữa,

there is going to be food there waiting for us,

chúng ta nghĩ rằng hiển nhiên sẽ có đồ ăn

having magically come from somewhere.

hiện ra một cách diệu kỳ.

But when you think that every day for a city the size of London,

Nhưng khi bạn nghĩ rằng hàng ngày để nuôi sống một thành phố lớn như London

enough food has to be produced,

thì cần đủ đồ ăn được sản xuất,

transported, bought and sold,

vận chuyển, mua và bán,

cooked, eaten, disposed of,

nấu nướng, ăn, đào thải,

and that something similar has to happen every day

và tương tự đối với

for every city on earth,

mọi thành phố khác trên trái đất,

it's remarkable that cities get fed at all.

thật quá tốt nếu tất cả các thành phố đều đủ ăn.

We live in places like this as if

Chúng ta sống trong một thế giới như thế này đây,

they're the most natural things in the world,

như thể đây là điều tự nhiên nhất,

forgetting that because we're animals

mà quên mất rằng chúng ta là động vật,

and that we need to eat,

và chúng ta cần ăn,

we're actually as dependent on the natural world

chúng ta thật ra phải dựa vào thế giới tự nhiên

as our ancient ancestors were.

như tổ tiên của chúng ta.

And as more of us move into cities,

Và khi chúng ta chuyển vào thành thị càng nhiều,

more of that natural world is being

thì càng nhiều phần thế giới tự nhiên

transformed into extraordinary landscapes like the one behind me --

bị chuyển thành những phong cảnh lạ như bức ảnh sau lưng tôi đây,

it's soybean fields in Mato Grosso in Brazil --

đó là cánh đồng đỗ tương ở Mata Grosso, Brazil,

in order to feed us.

để nuôi chúng ta.

These are extraordinary landscapes,

Đây là những phong cảnh lạ.

but few of us ever get to see them.

Chỉ một vài người trong chúng ta được thấy.

And increasingly these landscapes

Và hơn nữa, những phong cảnh này

are not just feeding us either.

không chỉ nuôi sống chúng ta.

As more of us move into cities,

Khi con người ngày càng chuyển nhiều vào thành thị,

more of us are eating meat,

chúng ta càng ăn nhiều thịt,

so that a third of the annual grain crop globally

vì vậy một phần ba số ngũ cốc

now gets fed to animals

giờ được dùng để nuôi các con vật

rather than to us human animals.

hơn là con người chúng ta.

And given that it takes three times as much grain --

Và theo đó, cần số ngũ cốc nhiều gấp ba lần –

actually ten times as much grain --

thật ra là mười lần – để nuôi sống một người,

to feed a human if it's passed through an animal first,

nếu số ngũ cốc đó được chuyển hoá qua một con vật trước,

that's not a very efficient way of feeding us.

đó không phải là cách hiệu quả.

And it's an escalating problem too.

Và đó cũng là vấn đề đang gia tăng.

By 2050, it's estimated that twice the number

Đến năm 2050, ước tính số người

of us are going to be living in cities.

ở thành thị sẽ tăng gấp đôi.

And it's also estimated that there is going to be twice as much

Và tương tự số lượng thịt tiêu dùng hàng ngày

meat and dairy consumed.

cũng tăng gấp đôi.

So meat and urbanism are rising hand in hand.

Thịt và chủ nghĩa thành thị đang cùng nhau gia tăng.

And that's going to pose an enormous problem.

Điều đó đang đặt ra một vấn đề to lớn.

Six billion hungry carnivores to feed,

Đến năm 2050 sẽ có

by 2050.

sáu tỷ động vật ăn thịt.

That's a big problem. And actually if we carry on as we are,

Đó là vấn đề lớn. Và thực tế, nếu chúng ta cứ tiếp tục như vậy,

it's a problem we're very unlikely to be able to solve.

thì nó sẽ trở thành vấn đề gần như không có khả năng giải quyết.

Nineteen million hectares of rainforest are lost every year

19 triệu hec-ta rừng mưa nhiệt đới bị phá huỷ hàng năm

to create new arable land.

để làm đất canh tác.

Although at the same time we're losing an equivalent amount

Cùng lúc đó, chúng ta đang mất một diện tích đất canh tác tương đương

of existing arables to salinization and erosion.

do nhiễm mặn và xói mòn.

We're very hungry for fossil fuels too.

Chúng ta cũng rất cần các nhiên liệu dự trữ.

It takes about 10 calories to produce every calorie

Cần khoảng 10 ca-lo để sản sinh ra một ca-lo

of food that we consume in the West.

trong thực phẩm tiêu dùng ở phương Tây.

And even though there is food that we are producing at great cost,

Và mặc dầu có loại thực phẩm được sản xuất với giá rất cao

we don't actually value it.

nhưng chúng ta cũng không thực sự đánh giá được chúng.

Half the food produced in the USA is currently thrown away.

Một nửa số thực phẩm ở Hoa Kỳ đang bị vứt đi.

And to end all of this, at the end of this long process,

kết cục là chúng ta thậm chí còn không kiểm soát đúng cách

we're not even managing to feed the planet properly.

việc nuôi sống cả hành tinh.

A billion of us are obese, while a further billion starve.

Một tỷ người béo phì, trong khi có hơn một tỷ người chết đói.

None of it makes very much sense.

Những điều trên chẳng mang nhiều ý nghĩa lắm.

And when you think that 80 percent of global trade in food now

Và khi bạn nghĩ rằng 80 phần trăm thương mại thực phẩm toàn cầu hiện nay

is controlled by just five multinational corporations,

chỉ do năm tập đoàn đa quốc gia kiểm soát,

it's a grim picture.

đó là một bức tranh u tối.

As we're moving into cities, the world is also embracing a Western diet.

Khi chúng ta chuyển ra thành thị, cả thế giới cũng theo chế độ ăn theo phương Tây.

And if we look to the future,

Và nếu nhìn vào tương lai

it's an unsustainable diet.

thì chế độ ăn đó không duy trì được.

So how did we get here?

Vậy, bằng cách nào chúng ta có ngày hôm nay?

And more importantly, what are we going to do about it?

Và quan trọng hơn, chúng ta sẽ làm thế nào với điều này?

Well, to answer the slightly easier question first,

À, trả lời câu hỏi dễ hơn trước,

about 10,000 years ago, I would say,

tôi cho rằng, 10,000 năm trước

is the beginning of this process

là khởi đầu của quá trình này,

in the ancient Near East,

ở vùng Cận Đông cổ đại,

known as the Fertile Crescent.

còn được biết đến là vùng Trăng lưỡi liềm (Fertile Crescent).

Because, as you can see, it was crescent shaped.

Gọi như vậy vì bạn có thể thấy nó có hình trăng lưỡi liềm,

And it was also fertile.

và cũng màu mỡ.

And it was here, about 10,000 years ago,

Ở đây, khoảng 10,000 năm trước,

that two extraordinary inventions,

đã có hai phát minh lớn,

agriculture and urbanism, happened

đó là nông nghiệp và thành thị,

roughly in the same place and at the same time.

phát triển mạnh mẽ ở cùng một nơi, cùng một thời điểm.

This is no accident,

Đây không phải là ngẫu nhiên.

because agriculture and cities are bound together. They need each other.

Bởi nông nghiệp và các thành phố gắn bó với nhau, cần nhau.

Because it was discovery of grain

Bởi vì tổ tiên chúng ta đã lần đầu tiên

by our ancient ancestors for the first time

phát hiện ra ngũ cốc,

that produced a food source that was large enough

tạo ra nguồn thực phẩm đủ lớn

and stable enough to support permanent settlements.

và ổn định để hỗ trợ các khu định cư dài hạn.

And if we look at what those settlements were like,

Và nếu chúng ta tìm hiểu về các khu định cư này,

we see they were compact.

chúng ta sẽ thấy chúng rất nhỏ gọn.

They were surrounded by productive farm land

Các khu này được bao quanh bởi các cánh đồng,

and dominated by large temple complexes

và do các khu đền lớn chi phối,

like this one at Ur,

giống như khu định cư này, ở Ur.

that were, in fact, effectively,

Thực tế, nó là các trung tâm

spiritualized, central food distribution centers.

phân phối thực phẩm tập trung và có ý nghĩa tinh thần,

Because it was the temples that organized the harvest,

bởi các ngôi đền tổ chức thu hoạch,

gathered in the grain, offered it to the gods,

tập hợp ngũ cốc, dâng lên cho các vị thần,

and then offered the grain that the gods didn't eat back to the people.

và sau đó phân chia những gì mà các vị thần không ăn cho người dân.

So, if you like,

Vậy, có thể nói,

the whole spiritual and physical life of these cities

toàn bộ đời sống vật chất và tinh thần của các thành thị này

was dominated by the grain and the harvest

do ngũ cốc và mùa màng, những thứ nuôi sống họ,

that sustained them.

chi phối.

And in fact, that's true of every ancient city.

Và, đó là thực tế ở mọi thành thị cổ đại.

But of course not all of them were that small.

Nhưng tất nhiên không phải tất cả đều nhỏ như vậy.

Famously, Rome had about a million citizens

Thành phố Rome nổi tiếng có khoảng một triệu dân

by the first century A.D.

vào thế kỷ đầu sau công nguyên.

So how did a city like this feed itself?

Vậy một thành phố như thế đã tự nuôi sống mình bằng cách nào?

The answer is what I call "ancient food miles."

Câu trả lời nằm ở cái tôi gọi là “dặm thực phẩm cổ đại.”

Basically, Rome had access to the sea,

Về cơ bản, Rome giáp biển,

which made it possible for it to import food from a very long way away.

điều này giúp thành phố này nhập khẩu thực phẩm từ các nơi rất xa.

This is the only way it was possible to do this in the ancient world,

Đây là cách duy nhất trong thế giới cổ đại,

because it was very difficult to transport food over roads,

bởi rất khó để vận chuyển thực phẩm

which were rough.

bằng đường bộ gồ ghề.

And the food obviously went off very quickly.

Và tất nhiên, thực phẩm hết rất nhanh.

So Rome effectively waged war

Vì thế, Rome đã tạo ra chiến tranh

on places like Carthage and Egypt

ở các nơi như Carthage và Ai Cập

just to get its paws on their grain reserves.

nhằm đặt chân vào kho dự trữ ngũ cốc của những nơi này.

And, in fact, you could say that the expansion of the Empire

Và thực tế, có thể nói sự bành trướng của Đế chế này

was really sort of one long, drawn out

thực sự là một kiểu dạo chơi mua sắm quân sự

militarized shopping spree, really.

kéo dài và tốn kém, thực vậy.

(Laughter)

(Cười)

In fact -- I love the fact, I just have to mention this:

Thực tế -- tôi yêu thực tế, tôi phải nhắc đến điều này:

Rome in fact used to import oysters from London,

trong một giai đoạn, Rome [đã nhập khẩu hàu từ Anh].

at one stage. I think that's extraordinary.

Tôi nghĩ đó là một điều khác thường.

So Rome shaped its hinterland

Vì vậy, Rome hình thành vùng nội địa của mình

through its appetite.

thông qua khẩu vị.

But the interesting thing is that the other thing also

Nhưng thú vị là điều tương tự cũng đã xảy ra

happened in the pre-industrial world.

trong thế giới tiền công nghiệp.

If we look at a map of London in the 17th century,

Nếu nhìn bản đồ London vào thế kỷ 17,

we can see that its grain, which is coming in from the Thames,

chúng ta có thể thấy ngũ cốc của thành phố này bắt nguồn từ sông Thames,

along the bottom of this map.

dọc theo đáy của bản đồ này.

So the grain markets were to the south of the city.

Vì vậy thị trường ngũ cốc nằm ở phía nam thành phố.

And the roads leading up from them

Và đường giao thông kéo dài từ đó

to Cheapside, which was the main market,

đến Cheapside, đó là thị trường chính,

were also grain markets.

và cũng là thị trường ngũ cốc.

And if you look at the name of one of those streets,

Và nếu bạn nhìn vào tên của một trong những con phố đó,

Bread Street, you can tell

Bread Street, bạn có thể thấy

what was going on there 300 years ago.

chuyện gì đang diễn ra cách đây 300 năm.

And the same of course was true for fish.

Và cũng tương tự với cá.

Fish was, of course, coming in by river as well. Same thing.

Cá cũng tới từ sông, tất nhiên. Tương tự vậy.

And of course Billingsgate, famously, was London's fish market,

Và dĩ nhiên Billingsgate là chợ cá nổi tiếng của London,

operating on-site here until the mid-1980s.

hoạt động ở đây cho tới giữa thập kỷ 80.

Which is extraordinary, really, when you think about it.

Đây là điều thực sự khác thường, khi bạn nghĩ về điều này.

Everybody else was wandering around

Mọi người khác đang đi qua đi lại

with mobile phones that looked like bricks

với những chiếc điện thoại di động trông như cục gạch,

and sort of smelly fish happening down on the port.

và, kiểu như những con cá bốc mùi đang nằm dưới cảng.

This is another thing about food in cities:

Đây là một điểm khác về thực phẩm trong các thành thị:

Once its roots into the city are established,

khi đã xuất hiện trong thành phố,

they very rarely move.

thì chúng thường hiếm khi di chuyển.

Meat is a very different story

Nhưng với thịt thì lại khác,

because, of course, animals could walk into the city.

bởi tất nhiên, động vật có thể đi lạc vào thành phố.

So much of London's meat

Phần lớn thịt động vật của London

was coming from the northwest,

tới từ vùng tây bắc,

from Scotland and Wales.

từ Scotland và xứ Wales.

So it was coming in, and arriving at the city at the northwest,

Vì thế, thịt cũng được đưa tới London ở phía tây bắc.

which is why Smithfield,

Đó là lý do tại sao Smithfield,

London's very famous meat market, was located up there.

chợ thịt rất nổi tiếng của London, lại đặt ở đó.

Poultry was coming in from East Anglia and so on, to the northeast.

Gia cầm thì được vận chuyển từ East Anglia, vân vân, tới vùng đông bắc.

I feel a bit like a weather woman doing this. Anyway,

Tôi cảm giác như mình là người dự báo thời tiết khi nói những điều này.

and so the birds were coming in

Và vì thế những chú chim bay tới đây

with their feet protected with little canvas shoes.

với đôi chân được bọc trong những đôi giày vải nhỏ.

And then when they hit the eastern end

Khi chúng tới cực đông của Cheapside,

of Cheapside, that's where they were sold,

thì bị bán tại đây.

which is why it's called Poultry.

Đây là lý do tại sao chúng được gọi là gia cầm.

And, in fact, if you look at the map of any city

Trên thực tế, nếu bạn nhìn vào bản đồ của bất cứ thành phố nào

built before the industrial age,

được xây dựng trước kỷ nguyên công nghiệp,

you can trace food coming in to it.

bạn đều có thể lần theo dấu vết thực phẩm nhập vào thành phố đó.

You can actually see how it was physically shaped by food,

Bạn có thể thấy thành phố này được hình thành thế nào,

both by reading the names of the streets, which give you a lot of clues.

thông qua thực phẩm, bằng cách đọc tên các con phố.

Friday Street, in a previous life,

Phố Ngày thứ Sáu, trước đây là nơi

is where you went to buy your fish on a Friday.

bạn sẽ tới để mua cá vào ngày thứ Sáu.

But also you have to imagine it full of food.

Nhưng bạn cũng phải tưởng tượng cảnh con phố này đầy thực phẩm.

Because the streets and the public spaces

Bởi những con phố và các nơi công cộng

were the only places where food was bought and sold.

chỉ là những nơi người ta mua và bán thực phẩm.

And if we look at an image of Smithfield in 1830

Và nếu nhìn vào hình ảnh của Smithfield vào năm 1830,

you can see that it would have been very difficult to live in a city like this

bạn sẽ thấy rằng thật khó để sống trong một thành phố như thế này

and be unaware of where your food came from.

mà không biết thức ăn của bạn tới từ đâu.

In fact, if you were having Sunday lunch,

Trên thực tế, nếu bạn đang ăn bữa trưa ngày Chủ nhật,

the chances were it was mooing or bleating outside your window

thì trước đó ba ngày, bên ngoài cái cửa sổ bạn đang ngồi,

about three days earlier.

có tiếng bò rống hay tiếng bê kêu.

So this was obviously an organic city,

Vì vậy đây hiển nhiên là một thành phố hữu cơ,

part of an organic cycle.

một phần của một vòng quay hữu cơ.

And then 10 years later everything changed.

Và 10 năm sau đó, mọi thứ đã thay đổi.

This is an image of the Great Western in 1840.

Đây là hình ảnh của đường sắt Great Western năm 1840.

And as you can see, some of the earliest train passengers

Như bạn thấy đấy, một số hành khách đi tàu đầu tiên

were pigs and sheep.

chính là lợn và cừu.

So all of a sudden, these animals are no longer walking into market.

Vì thế, đột nhiên, những con vật này không còn phải đi bộ vào chợ nữa.

They're being slaughtered out of sight and mind,

Người ta giết thịt chúng ở nơi chúng ta không thấy và không biết,

somewhere in the countryside.

nơi nào đó ở nông thôn.

And they're coming into the city by rail.

Và chúng được chở vào thành phố bằng tàu hỏa.

And this changes everything.

Điều này làm thay đổi mọi thứ.

To start off with, it makes it possible

Ban đầu, lần đầu tiên việc này

for the first time to grow cities,

giúp các thành phố mọc lên,

really any size and shape, in any place.

với mọi kích cỡ, hình thù, ở mọi nơi.

Cities used to be constrained by geography;

Các thành phố thường bị giới hạn bởi địa hình:

they used to have to get their food through very difficult physical means.

họ thường phải chở thực phẩm bằng những phương tiện vật chất rất khó khăn.

All of a sudden they are effectively emancipated from geography.

Rồi đột nhiên, chúng được giải phóng khỏi những khó khăn đó.

And as you can see from these maps of London,

Như bạn có thể thấy trên các bản đồ London,

in the 90 years after the trains came,

trong 90 năm sau khi có tàu hỏa,

it goes from being a little blob that was quite easy to feed

thành phố này phát triển từ một điểm nhỏ, với việc ăn uống thật dễ dàng

by animals coming in on foot, and so on,

nhờ những con vật tới đây bằng đường bộ, vân vân,

to a large splurge,

thành một thành phố lớn,

that would be very, very difficult to feed with anybody on foot,

đến mức rất rất khó để nuôi sống bất cứ ai chỉ đi bộ,

either animals or people.

dù đó là động vật hay con người.

And of course that was just the beginning. After the trains came cars,

Và tất nhiên đó chỉ là khởi đầu. Sau tàu hỏa, ô tô xuất hiện.

and really this marks the end of this process.

Điều này thực sự đánh dấu chấm hết cho quá trình trên.

It's the final emancipation of the city

Đó là bước cuối cùng giải thoát thành phố

from any apparent relationship with nature at all.

khỏi tất cả các mối quan hệ hiển nhiên với thiên nhiên.

And this is the kind of city that's devoid of smell,

Và đây là loại thành phố không mùi,

devoid of mess, certainly devoid of people,

không hỗn độn, và tất nhiên là không người.

because nobody would have dreamed of walking in such a landscape.

Bởi không ai dám mơ tưởng đến việc đi dạo trong phong cảnh thế này.

In fact, what they did to get food was they got in their cars,

Trên thực tế, điều họ làm để có thực phẩm là lên ô tô,

drove to a box somewhere on the outskirts,

lái tới một cái hộp nào đó ở ngoại ô, và quay về

came back with a week's worth of shopping,

với số hàng hóa tiêu thụ được trong cả tuần,

and wondered what on earth to do with it.

và tự hỏi phải làm cái quái gì với chúng.

And this really is the moment when our relationship,

Và đây thực sự là thời khắc mà mối quan hệ của chúng ta

both with food and cities, changes completely.

với cả các thành phố và thực phẩm thay đổi hoàn toàn.

Here we have food -- that used to be the center,

Ở đây chúng ta có thực phẩm -- thứ từng là trung tâm,

the social core of the city -- at the periphery.

là cốt lõi xã hội của thành thị -- ở bề ngoài.

It used to be a social event, buying and selling food.

Mua và bán thực phẩm từng là một hoạt động xã hội.

Now it's anonymous.

Giờ thì khác.

We used to cook; now we just add water,

Trước đây, ta thường nấu nướng; giờ ta chỉ cho nước,

or a little bit of an egg if you're making a cake or something.

hoặc một ít trứng nếu như bạn đang làm bánh hoặc gì đó.

We don't smell food to see if it's okay to eat.

Chúng ta không ngửi để xem có ăn được không.

We just read the back of a label on a packet.

Chúng ta chỉ đọc nhãn mác phía sau vỏ.

And we don't value food. We don't trust it.

Ta không đánh giá thực phẩm. Ta không tin tưởng chúng.

So instead of trusting it, we fear it.

Vì thế thay vì tin tưởng, chúng ta sợ thực phẩm.

And instead of valuing it, we throw it away.

Và thay vì đánh giá, chúng ta quăng chúng đi.

One of the great ironies of modern food systems

Một trong những điều mỉa mai lớn của hệ thống thực phẩm hiện đại

is that they've made the very thing they promised

đó là họ đang làm điều đã hứa

to make easier much harder.

khiến điều dễ dàng trở nên khó khăn hơn.

By making it possible to build cities anywhere and any place,

Bằng cách xây dựng các thành phố ở bất cứ nơi nào,

they've actually distanced us from our most important relationship,

họ thực sự đã ngăn cách chúng ta khỏi mối quan hệ quan trọng nhất,

which is that of us and nature.

đó là mối quan hệ với thiên nhiên.

And also they've made us dependent on systems that only they can deliver,

Và họ cũng làm ta phụ thuộc vào các hệ thống mà chỉ có họ mới cung cấp được,

that, as we've seen, are unsustainable.

những hệ thống, như chúng ta đã thấy là không bền vững.

So what are we going to do about that?

Vậy chúng ta sẽ làm gì với điều đó?

It's not a new question.

Đó không phải là một câu hỏi mới mẻ.

500 years ago it's what Thomas More was asking himself.

Đó là câu hỏi mà Thomas More đã tự hỏi 500 năm trước.

This is the frontispiece of his book "Utopia."

Đây là trang bìa cuốn sách của ông - “Không tưởng”.

And it was a series of semi-independent city-states,

Và đó là loạt chuyện về các thành quốc bán độc lập,

if that sounds remotely familiar,

đó là chuyến đi một ngày

a day's walk from one another where everyone was basically farming-mad,

từ nơi mọi người đang làm đồng,

and grew vegetables in their back gardens,

trồng rau trong vườn sau,

and ate communal meals together, and so on.

và ăn các bữa ăn làng xã với nhau, vân vân.

And I think you could argue that

Tôi nghĩ bạn có thể cãi lại rằng

food is a fundamental ordering principle of Utopia,

thực phẩm là nguyên tắc chủ đạo cơ bản của Không tưởng.

even though More never framed it that way.

Mặc dầu More không bao giờ đóng khuôn cuốn sách này như vậy.

And here is another very famous "Utopian" vision,

Và đây là một tầm nhìn “Không tưởng” khác rất nổi tiếng,

that of Ebenezer Howard, "The Garden City."

của Ebenezer Howard, “Thành phố Vườn”.

Same idea: series of semi-independent city-states,

Ý tưởng tương tự. Loạt bản vẽ về các thành quốc bán độc lập.

little blobs of metropolitan stuff with arable land around,

Các điểm thành thị nhỏ có đất trồng trọt bao quanh,

joined to one another by railway.

liên kết với các thành thị khác bởi đường ray.

And again, food could be said to be

Và thực phẩm

the ordering principle of his vision.

lại là nguyên tắc chủ đạo ở đây.

It even got built, but nothing to do with

Nó góp phần tạo nên, nhưng lại không có ảnh hưởng gì

this vision that Howard had.

đối với tầm nhìn của Howard.

And that is the problem with these Utopian ideas,

Và vấn đề là ý tưởng này là không thực hiện được,

that they are Utopian.

bởi chúng là “Không tưởng”.

Utopia was actually a word that Thomas Moore used deliberately.

Không tưởng thực ra là một từ mà Thomas More sử dụng có dụng ý.

It was a kind of joke, because it's got a double derivation from the Greek.

Đó không phải là một cách nói đùa. Vì nó có gốc kép từ tiếng Hy Lạp.

It can either mean a good place, or no place.

Nó vừa có nghĩa là một nơi tốt, vừa có nghĩa là không nơi nào cả.

Because it's an ideal. It's an imaginary thing. We can't have it.

Bởi đó là một lý tưởng. Đó là điều tưởng tượng, không thể xảy ra.

And I think, as a conceptual tool

Và theo tôi, là một công cụ khái niệm

for thinking about the very deep problem of human dwelling,

để nghĩ về vấn đề sâu xa của nơi cư ngụ của con người,

that makes it not much use.

thì nó không có tác dụng mấy.

So I've come up with an alternative,

Vì vậy, tôi tiếp cận một công cụ tương tự,

which is Sitopia, from the ancient Greek,

Vì vậy, tôi tiếp cận một công cụ tương tự,

"sitos" for food, and "topos" for place.

“sitos” là thực phẩm, và “topos” là nơi chốn.

I believe we already live in Sitopia.

Tôi tin rằng ta đang sống ở Sitopia rồi.

We live in a world shaped by food,

Chúng ta sống trong một thế giới do thực phẩm định hình,

and if we realize that, we can use food as a really powerful tool --

và nếu ta nhận ra rằng, có thể sử dụng thực phẩm như một công cụ thực sự quyền năng --

a conceptual tool, design tool, to shape the world differently.

một công cụ khái niệm, công cụ thiết kế, để định hình thế giới khác đi.

So if we were to do that, what might Sitopia look like?

Vậy nếu chúng ta có thể làm được điều đó, thì Sitopia trông sẽ thế nào?

Well I think it looks a bit like this.

Vâng, tôi nghĩ là nó sẽ hơi giống thế này.

I have to use this slide. It's just the look on the face of the dog.

Tôi phải sử dụng bức ảnh này. Hãy nhìn vào mặt của chú chó.

But anyway, this is -- (Laughter)

Nhưng dù sao, đây là -- (cười)

it's food at the center of life,

thực phẩm, tại trung tâm của cuộc sống,

at the center of family life, being celebrated,

trung tâm của cuộc sống gia đình, đang được bày ra,

being enjoyed, people taking time for it.

thưởng thức, mọi người dành thời gian cho chúng.

This is where food should be in our society.

Đó đáng lẽ là chỗ của thực phẩm trong xã hội của chúng ta.

But you can't have scenes like this unless you have people like this.

Nhưng bạn không thể nhìn thấy cảnh này trừ khi ta có những con người này.

By the way, these can be men as well.

Đây cũng có thể là đàn ông.

It's people who think about food,

Là người nghĩ về đồ ăn,

who think ahead, who plan,

nghĩ về phía trước, đặt kế hoạch,

who can stare at a pile of raw vegetables

người có thể nhìn chằm chằm vào một đống rau quả

and actually recognize them.

và nhận ra từng loại.

We need these people. We're part of a network.

Chúng ta cần họ. Chúng ta là một phần của mạng lưới.

Because without these kinds of people we can't have places like this.

Bởi thiếu những người này, chúng ta không thể có những nơi như thế.

Here, I deliberately chose this because it is a man buying a vegetable.

Ở đây, tôi chọn bức ảnh này vì đó là ảnh một người đàn ông đang mua rau quả.

But networks, markets where food is being grown locally.

Nhưng các mạng lưới, chợ, là nơi thực phẩm tăng trưởng tại địa phương.

It's common. It's fresh.

Đó là điều thông thường, mới mẻ.

It's part of the social life of the city.

Đó là một phần đời sống xã hội của thành phố.

Because without that, you can't have this kind of place,

Vì thiếu điều đó, bạn không thể có những nơi thế này,

food that is grown locally and also is part of the landscape,

thực phẩm lớn lên tại địa phương và cũng là một phần của phong cảnh,

and is not just a zero-sum commodity

và không chỉ là mặt hàng zero-sum,

off in some unseen hell-hole.

kết thúc ở một lỗ hổng địa ngục nào đó.

Cows with a view.

Cảnh đàn bò,

Steaming piles of humus.

đống đất đang bốc hơi.

This is basically bringing the whole thing together.

Về cơ bản điều này đang kéo toàn bộ mọi thứ lại gần nhau.

And this is a community project

Và đây là một dự án cộng đồng ở Toronto

I visited recently in Toronto.

gần đây tôi đã tới thăm.

It's a greenhouse, where kids get told

Đó là một nhà kính, nơi người ta dạy trẻ em

all about food and growing their own food.

mọi điều về thực phẩm và để lũ trẻ tự trồng thức ăn của chúng.

Here is a plant called Kevin, or maybe it's a

Đây là một cây tên là Kevin, hoặc có thể là

plant belonging to a kid called Kevin. I don't know.

một cái cây thuộc về đứa trẻ tên Kevin. Tôi không biết.

But anyway, these kinds of projects

Nhưng dù sao, những dự án kiểu này,

that are trying to reconnect us with nature is extremely important.

cố gắng tái kết nối chúng ta với thiên nhiên, là rất quan trọng.

So Sitopia, for me, is really a way of seeing.

Vì vậy, với tôi, Sitopia thực sự chỉ là cách nhìn.

It's basically recognizing that Sitopia

Điều cơ bản là nhận ra rằng Sitopia

already exists in little pockets everywhere.

đã tồn tại ở khắp nơi rồi.

The trick is to join them up,

Vấn đề mấu chốt là kết hợp chúng lại,

to use food as a way of seeing.

để sử dụng thực phẩm như một cách nhìn.

And if we do that, we're going to stop seeing cities

Và nếu làm được điều đó, chúng ta sẽ không còn

as big, metropolitan, unproductive blobs, like this.

coi các thành phố như những điểm không năng suất nữa.

We're going to see them more like this,

Ta sẽ nhìn họ giống thế này hơn,

as part of the productive, organic framework

Ta sẽ nhìn chúng giống thế này hơn,

of which they are inevitably a part,

trong đó họ là một phần tất yếu,

symbiotically connected.

kết nối cộng sinh.

But of course, that's not a great image either,

Nhưng tất nhiên đó cũng không phải là một hình ảnh tuyệt vời.

because we need not to be producing food like this anymore.

Bởi chúng ta phải ngừng sản xuất thực phẩm theo cách cũ.

We need to be thinking more about permaculture,

Chúng ta cần nghĩ nhiều hơn về permaculture (văn hóa tiếp biến).

which is why I think this image just

Đây là lý do tôi nghĩ hình ảnh này chỉ là

sums up for me the kind of thinking we need to be doing.

tổng kết lại những việc chúng ta cần phải làm.

It's a re-conceptualization

Đó là việc tái khái niệm hóa

of the way food shapes our lives.

cách thực phẩm định hình cuộc sống của chúng ta.

The best image I know of this is from 650 years ago.

Hình ảnh thích hợp nhất mà tôi biết về điều này là từ 650 năm trước.

It's Ambrogio Lorenzetti's "Allegory of Good Government."

Đây là tác phẩm “Chuyện ngụ ngôn về Chính phủ tốt” của Ambrogio Lorenzetti.

It's about the relationship between the city and the countryside.

Tác phẩm này viết về mối quan hệ giữa thành thị và nông thôn.

And I think the message of this is very clear.

Tôi nghĩ thông điệp rất rõ ràng.

If the city looks after the country,

Nếu thành thị chăm lo cho nông thôn,

the country will look after the city.

thì nông thôn cũng sẽ chăm nom thành thị.

And I want us to ask now,

Và tôi muốn chúng ta đặt câu hỏi

what would Ambrogio Lorenzetti paint

bức vẽ của Ambrogio Lorenzetti sẽ thế nào

if he painted this image today?

nếu ông ta vẽ vào ngày hôm nay.

What would an allegory of good government look like today?

Câu chuyện ngụ ngôn về chính phủ tốt sẽ trông thế nào trong thời đại này?

Because I think it's an urgent question.

Bởi theo tôi đó là một câu hỏi cấp thiết,

It's one we have to ask,

là câu hỏi chúng ta phải đặt ra,

and we have to start answering.

và phải bắt đầu trả lời.

We know we are what we eat.

Chúng ta biết, chúng ta chính là thực phẩm.

We need to realize that the world is also what we eat.

Và ta cần chấp nhận rằng thế giới cũng là thực phẩm.

But if we take that idea, we can use food

Nhưng nếu chúng ta nắm bắt được ý tưởng đó,

as a really powerful tool to shape the world better.

chúng ta có thể sử dụng thực phẩm như một công cụ thực sự quyền năng để định hình thế giới tốt hơn.

Thank you very much.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)