Kary Mullis' next-gen cure for killer infection

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: Hiwa Foundation II

So it was about four years ago, five years ago,

نزیکەی ٤ بۆ ٥ ساڵ لەمەوپێش

I was sitting on a stage in Philadelphia, I think it was,

لە فیلادلفیا لەسەر ستەیجێک دانیشتبووم وا بزانم

with a bag similar to this.

جانتایەکی وەک ئەمەم پێ بوو

And I was pulling a molecule out of this bag.

شتێکم لە جانتاکە دەرهێنا

And I was saying, you don't know this molecule really well,

بە خۆمم دەوت، تۆ بە باشی نازانیت ئەم شتە چییە

but your body knows it extremely well.

بەڵام جەستەم بە باشی دەزانێت ئەمە چییە

And I was thinking that your body hated it, at the time,

بیرم لەوە دەکردەوە کە جەستەم ڕقی لێیەتی، لەو کاتەدا

because we are very immune to this. This is called alpha-gal epitope.

چونکە ئێمە خۆمان زۆر لەمە دەپارێزین، بەمەش دەوترێت ئەلفا-گەیل ئیپیتۆپ

And the fact that pig heart valves have lots of these on them

ڕاستییەک هەیە کە دەمەوانەی دڵی بەراز ڕێژەیەکی زۆری لەم مادەیە تێدایە

is the reason that you can't transplant a pig heart valve into a person easily.

هەر بۆیە ناتوانرێت دڵی بەراز بە ئاسانی بگوازرێتەوە بۆ مرۆڤ

Actually our body doesn't hate these.

لە ڕاستیدا جەستەی ئێمە ڕقی لەمە نییە

Our body loves these. It eats them.

جەستەمان حەزی لەمەیە و دەشی خوات

I mean, the cells in our immune system are always hungry.

مەبەستم ئەوەیە، کە خانەکانی سیستەمی بەرگری جەستەمان هەمیشە برسییانە

And if an antibody is stuck to one of these things

وە ئەگەر دژە لەش بە یەکێک لەم گەردیلانە بچەسپێت

on the cell, it means "that's food."

لەناو خانەدا،ئەوە دەگەیەنێت کە " ئەو شتە خواردنە"

Now, I was thinking about that and I said, you know, we've got this

بیرم لەوە دەکردەوە و بە خۆمم دەوت، ئێمە خاوەن ئەم

immune response to this ridiculous molecule

سیستەمی بەرگرییەین کە دژی ئەو گەردە بێ مانایانەیە

that we don't make, and we see it a lot in other animals and stuff.

کە خۆمان دروستی ناکەین بەڵکو زۆر لە ئاژەڵەکانی تردا بەدییان دەکەین

But I said we can't get rid of it,

بەڵام دەمگوت کە ناتوانین لێیان ڕزگار ببین

because all the people who tried to transplant heart valves

چونکە هەموو ئەوانەی کە هەوڵیان داوە کە دەمەوانەی دڵیان بگوێزنەوە

found out you can't get rid of that immunity.

بۆیان دەرکەوتووە کە ناتوانن ڕزگاریان ببێت لەو سیستەمی بەرگرییەی کە هەیانە

And I said, why don't you use that?

منیش وتم، بۆچی ئەوە بەکار نەهێنین؟

What if I could stick this molecule,

باشە چی دەبێت ئەگەر ئەم گەردە

slap it onto a bacteria

بە بەکترییایەکەوە ببەستینەوە

that was pathogenic to me, that had just invaded my lungs?

ئەمە جۆرێکی نەخۆشییە کە ڕەنگە بەم دواییانە توشی سییەکانم بووبێت

I mean I could immediately tap into

مەبەستم ئەوەیە کە دەتوانم دەم و دەست

an immune response that was already there,

بگەڕێمەوە بۆ سیستەمی بەرگری کە لە جەستەدا ئامادەیە

where it was not going to take five or six days to develop it --

کە پێویستی بە ماوەی ٥ بۆ ٦ ڕۆژ نەبوو بۆ گەشەکردن و

it was going to immediately attack whatever this thing was on.

یەکسەر هێرش دەکاتە سەر ئەو گەردیلەیەی کە چۆتە لاشەکەوە

It was kind of like the same thing that happens when you,

ئەمە هەر وەک ئەوە وایە کاتێک تۆ

like when you're getting stopped for a traffic ticket in L.A.,

لە ترافیکێکی لۆس ئەنجلس دەوەستیت و

and the cop drops a bag of marijuana in the back of your car,

پۆلیس پاکەتێک مادەی هۆشبەر دەخاتە پشتی سەیارەکەی تۆوە

and then charges you for possession of marijuana.

وە تاوانبارت دەکات بەوەی کە ئەو ماددەیە هی تۆیە

It's like this very fast, very efficient way to get people off the street.

ئەمەش ڕێگەیەکی باشە بۆ ئەوەی شەقامەکانی پێ چۆڵ کەیت

(Laughter)

پێکەنین

So you can take a bacteria

کەواتە تۆ دەتوانیت کە بەکتریایەک بەکاربهێنیت

that really doesn't make these things at all,

کە ئەم شتانە ناکەن

and if you could clamp these on it really well

ئەگەر توانیت ئەم پڕۆسەیە بەڕگێیەکی باش بکەیت

you have it taken off the street.

ئەوا تۆ سەرکەوتوو بوویت

And for certain bacteria

هەروەها بۆ جۆرێکی تایبەتی بەکتریا

we don't have really efficient ways to do that anymore.

ڕێگەیەکی کارامە و چاکمان نییە کە ئەمە بکەین

Our antibiotics are running out.

دژە بەکتریاکان لە جەستەماندا نەمێنێت

And, I mean, the world apparently is running out too.

مەبەستم لەوەیە جیهانیش بە ئاشکرا کۆتای پێدێت

So probably it doesn't matter 50 years from now --

لەوانەیە پاش ٥٠ ساڵی تر چیتر ئەمە وەک کێشە تەماشا نەکرێ

streptococcus and stuff like that will be rampant --

لەوانەیە بۆ ئەو کات (ستریپۆکۆکەس) و شتی تری لەو بابەتە بکرێتە کێشە

because we won't be here. But if we are --

چونکە ئەو کاتە ئێمە نامێنین، بەڵام ئەگەر ماین

(Laughter)

(پێکەنین)

we're going to need something to do with the bacteria.

بۆ ئەو کاتە پێویستمان بە شتێک دەبێت بۆ ڕو بە ڕو بونەوەی ئەو بەکترییایانە

So I started working with this thing,

هەر بۆیە لەو بوارەدا دەستم بە کار کردن کرد

with a bunch of collaborators.

لەگەڵ دەستەیەک لە هاوکارانمدا

And trying to attach this to things that were

هەوڵدان بۆ بەستنەوەی ئەم شتە بەو بەکتریایانەی

themselves attached to certain specific target zones,

کە خۆیان دەبەستنەوە بە ئامانجێکی تایبەتی دیاری کراوەوە

bacteria that we don't like.

ئەویش ئەو بەکتریایانەن کە حەزی لێ ناکەین

And I feel now like George Bush.

ئێستا هەستەکەم وەک جۆرج بۆش وام

It's like "mission accomplished."

وەک ئەوەی بڵێیت ئەرکەکە جێبەجی کرا

So I might be doing something dumb, just like he was doing at the time.

لەبەرئەوەی لەوانەیە شتێکی بێ ئەقڵانە بکەم هەروەک ئەو پێشتر کردویەتی

But basically what I was talking about there we've now gotten to work.

بەڵام ئەو شتانەی کە ئەوسا قسەم لەبارەوە دەکردن، خستمانە بواری جێبەجێ کردنەوە

And it's killing bacteria. It's eating them.

ئەویش کوشتنی بەکتریا و خواردنیان بوو

This thing can be stuck, like that little green triangle up there,

ئەم بەکتریایانەش لەوانەیە گیر بخوا، وەک ئەوسێ گۆشە سەوزەی سەرەوە

sort of symbolizing this right now.

کە هێمایەکە بۆ ئەوە

You can stick this to something called a DNA aptamer.

دەتوانیت ئەمە بلکێنیت بە شتێکەوە کە پێی دەوترێت شریتی زانیارییەکان دی ئێن ئەی

And that DNA aptamer will attach specifically

وە ئەو شریتی زانیاریانەش دەلکێن بەو

to a target that you have selected for it.

ئامانجەی کە تۆ بۆت هەڵبژاردووە

So you can find a little feature on a bacterium that you don't like,

کەواتە تۆ دەتوانیت خاسیەتێکی ئەو بەکتریایەی کە زیان بەخشە و حەزی لێ ناکەیت بدۆزیتەوە

like Staphylococcus -- I don't like it in particular,

هەر وەک بەکتریای (ستریپۆکۆس) کە من حەزی لێ ناکەم

because it killed a professor friend of mine last year.

چونکە ساڵی ڕابردوو پڕۆفیسۆرێکی هاوڕێمی کوشت

It doesn't respond to antibiotics. So I don't like it.

ئەمانە دژە بەکتریا کاریان تێ ناکات بۆیە ڕقم لێیانە

And I'm making an aptamer that will have this attached to it.

منیش (ئەپتامەر)ێک دروست دەکەم کە خۆی بەم بەکتریایانەوە دەلکێنیت

That will know how to find Staph when it's in your body,

ئەم جۆرە دەزانێت کە چۆن (ستاف) بدۆزێتەوە کاتێک لە لەشدایە

and will alert your immune system to go after it.

سیستەمی بەرگری جەستەیی ئاگادار دەکاتەوە کە دوای بەکتریاکە بکەوێت

Here's what happened. See that line on the very top

ئەمە پڕۆسەیەکە، ئەو خەتەی سەرەوە دەبینن

with the little dots?

کە ئەو خاڵە بچوکانەی لەگەڵە ؟

That's a bunch of mice that had been poisoned

ئەوە کۆمەڵێک مشکن کە ژەهراوی کراون

by our scientist friends down in Texas,

لەلایەن هاوڕێ زاناکانی ئێمەوە لە خواروی تەکساس

at Brooks Air Base, with anthrax.

بە بەکتریای شێرپەنجە لە بنکەی هێڵی ئاسمانی بروکس

And they had also been treated with a drug that we made

لە هەمان کاتدا بەو دەرمانانە چارەسەر کراون کە ئێمە دروستمان کردووە

that would attack anthrax in particular,

ئەو دەرمانانەش بەتایبەتی هێرش دەکەنە سەر بەکتریای شێرپەنجە و

and direct your immune system to it.

سیستەمی بەرگری ئاڕاستەی بەکتریاکە دەکەن

You'll notice they all lived, the ones on the top line --

تێبینی ئەوە دەکەیت کە هەموویان ژیان، ئەوانەی بەشی سەرەوە

that's a 100 percent survival rate.

تێکڕای ڕێژەی % ١٠٠ ڕزگاربووەکانن

And they actually lived another 14 days,

لەڕاستیدا بۆ ١٤ ڕۆژ دوای ئەوە ژیان

or 28 when we finally killed them,

یان ٢٨ ڕۆژ کە لە کۆتایدا لەناومان بردن

and took them apart and figured out what went wrong.

بە جیا جیا مامەڵەمان کردووە و هەڵەکانمان دۆزیوەتەوە

Why did they not die?

بۆچی ئەوان نەمردن؟

And they didn't die because they didn't have anthrax anymore.

ئەوان نەمردن چونکە چیتر هەڵگری بەکتریای شێرپەنجە نەبوون

So we did it. Okay?

کەواتە سەرکەوتوو بوین، باشە؟

(Applause)

چەپڵە

Mission accomplished!

ئەرکەکە جێبەجێ کرا

(Applause)

چەپڵە