What refugees need to start new lives | Muhammed Idris

Translator: mabbast chato Reviewer: Daban Q Jaff

About two years ago,

نزیکەی دوو ساڵ لەمەوبەر،

I got a phone call that changed my life.

پەیوەندیەکم پێوەکرا کەوا ژیانمی گۆڕی.

"Hey, this is your cousin Hassen."

"سڵاو، ئەوە ئامۆزایەکەتە حەسەن."

I froze.

حەپەسام.

You see, I have well over 30 first cousins,

دەزانن، زیاتر لە سی دانە ئامۆزام هەیە.

but I didn't know anybody named Hassen.

بەڵام کەسێکم بەناوی حەسەن نەدەناسی.

It turned out that Hassen was actually my mom's cousin

لە ڕاستیەکەی دەرکەوەت کەوا حەسەن ئامۆزای دایکمە

and had just arrived in Montreal as a refugee.

وەک پەنابەرێک گەیشبووە مۆنتریال.

And over the next few months,

و لە چەند مانگی داهاتوو،

I would have three more relatives coming to Canada to apply for asylum

سێ خزمیترم گەیشتبوونە کەنەدا و داوای پەنابەریان کردبوو

with little more than the clothes on their back.

کە تەنها جەنتای پشتاین و جلو بەرگیان پێ بوو.

And in the two years since that phone call,

و لەم دوو ساڵەدا لەو کاتەوەی پەیوەندیەکەم پێوەکرایە.

my life has completely changed.

ژیانم بەتەواوەتی گۆڕاوە.

I left academia

خوێندنی ئەکادیمم جێهێشت.

and now lead a diverse team of technologists, researchers and refugees

و ئێستا پێشرەو تیمێکی هەمەجۆری، تەکنەلۆجیستەکان، توێژەرەکان و وپەنابەرەکان دەکەم

that is developing customized self-help resources for newcomers.

کەوا پێداویستی و هاوکاری بۆ پەنابەرە نوێیەکان گەشە پێدەدەین.

We want to help them overcome language, cultural and other barriers

دەمانەوێت هاوکاری پەنابەرەکان بکەین بە زمان بێت، کڵتور بێت یان بەربەستەکانیتر بێت

that make them feel like they've lost control over their own lives.

کە هەستی لەدەستدانی کۆنترۆلیان لا دروست دەکات.

و پێمان وایە کەوا ئەی ئای دەتوانێت هاوکار بێت و مافەکانیان دابین بکات

And we feel that AI can help restore the rights and the dignity

that many people lose when seeking help.

زۆر کەس سەریان لێدەشێوێت کاتێک پێویستان بە هاوکاریە.

My family's refugee experience is not unique.

ئەزموونی پەنابەری خۆم ئەزموونێکی نموونەیی نییە.

According to the UNHCR,

UNHCR بەگوێرەی،

every minute, 20 people are newly displaced

هەموو خولەکێک، ٢٠کەس لەشوێنێکی نوێ نیشتەجێدەبن

by climate change, economic crisis

بەهۆکاری گۆڕانی کەشوهەوابێت، قەیرانی دارای

and social and political instability.

و کێشەی کۆمەڵایەتی یان ناکۆکی سیاسی.

And it was while volunteering at a local YMCA shelter

و لەکاتێک دا کاری خۆبەخشی دەکەن YMCA لە پەناگە نەوخۆیەکانی

that my cousin Hassen and other relatives were sent to

کەوا ئامۆزا حەسەن و خزمەکانی دیکەم بۆ ئەوێ نێردراون

that we saw and learned to appreciate

فێربوون چۆن لە قورسی

how much effort and coordination resettlement requires.

ئەرک و ماندووبوونی دووبارە نێشتەجێبوون تێبگەن.

When you first arrive, you need to find a lawyer

کاتێک سەرەتا دەگەیت، پێویستە پارێزەریک بدۆزیتەوە

and fill out legal documents within two weeks.

و لەماوەی دوو هەفتە دۆکێۆمێنتە یاسایەکان ئامادە بکەیت.

You also need to schedule a medical exam with a pre-authorized physician,

هەروەها پێویستان وادەیەک بۆ تاقیکردنەوەی پزیشکیە لەگەڵ پزیشکێکی ڕێگاپێدراو دابنێت،

بۆ ئەوەی بتوانیت داوای مۆڵەتی ئیش کردن بکەیت.

just so that you can apply for a work permit.

And you need to start looking for a place to live

و پێویستە بە دوای شوێنیکی نیشتەجێبوون بگەڕێت.

before you receive any sort of social assistance.

پێش ئەوەی هیچ جۆریک یارمەتی کۆمەڵایەتی وەربگریت.

With thousands fleeing the United States

هەزارەها کەس لەوڵاتە ئەمریکا ڕادەکەن

to seek asylum in Canada over the past few years,

لەم ساڵانەی دوایدا بەدوای بەهەشتێک دەگەڕاین لە کەنەدا.

we quickly saw what it looks like

زوو تێگەیشتین کە چی ڕوودەدات

when there are more people who need help than there are resources to help them.

کاتێک کە سەرچاوە داراییەکان کەمترە لە پێداویستی خەڵک.

Social services doesn't scale quickly,

بەخێرای خزمەتگوزاریە کۆمەڵایەتیەکان فراوان نابێیت،

and even if communities do their best

و تەنانەت ئەگەر خەڵک باشترین هەوڵێش بدات

to help more people with limited resources,

بۆ هاوکاری کردنی پەنابەری زیاتر بە سەرچاوە سنوردارەکان،

newcomers end up spending more time waiting in limbo,

هاتووە نوێیەکان کاتێک زۆر بەسەردەبن لە چاوەروانی لە کەمپەکان،

not knowing where to turn.

نازانن بۆ کۆێ دەگوازێنەوە.

In Montreal, for example,

لە مۆننتریال، بۆ نموونە،

despite millions of dollars being spent to support resettlement efforts,

لەگەل ئەوەشدا ملیۆنەها دۆلار خەرج دەکرێت بۆ پاڵپشتی ڕاگواستنیان،

nearly 50 percent of newcomers still don't know

نزیکەی سەتا پەنجایی هاتووە نوێیەکان هێشتا نازانن

that there are free resources that exist

کەوا سەرچاوەکان بەخۆڕای بەردەستە بۆ هاوکاریکردنیان

to help them with everything from filling out paperwork

لە هەموو شتێک لەپڕکردنەوەی مافی پەنابەری

to finding a job.

لە دۆزینەوەی کار.

The challenge is not that this information doesn't exist.

گرفتەکە ئەوە نییە کەوا زانیاریەکان بەردەست نییە.

On the contrary, those in need are often bombarded with so much information

بە پێچەوانەوە، پەنابەران زۆرترین زانیاریان پێدەبەخشرێت

that it's difficult to make sense of it all.

کە تێگەیشتن لەم هەموو زانیاریە ئەستەم دەبێت.

"Don't give me more information, just tell me what to do,"

زانیاری زیادە مەدەیە" تەنها پێمبڵی چی بکەم"،

was a sentiment we heard over and over again.

چەند جارێک گۆێبیستی ئەم قسەیە بوو بووین.

And it reflects how insanely difficult it could be to get your bearings

و چۆن بەسەرشێتانە بەرپەرچی گرفت دەتاتەوە و دەتوانیت

پەیوەندیەکانیان بەدەست بهێنیت

when you first arrive in a new country.

کاتێک سەرەتا دەگەیتە وڵاتێکی نوێ.

Hell, I struggled with the same issues when I got to Montreal,

دۆزەخە، کاتێک گەیشتمە مۆنتریال لەگەل هەمان ئەو گرفتانە دەجەنگام

and I have a PhD.

و بڕوانامەی دکتۆراشم هەبوو.

(Laughter)

(پێکەنیین)

As another member of our team, himself also a refugee, put it:

وەک ئەندامێکی دیکە لە تیمەکەمان هەروەها خۆشی پەنابەربوو، دەڵێت:

"In Canada, a SIM card is more important than food,

"لەکەنەدا، سیم کارت گرنکترە لەخۆراک،

because we will not die from hunger."

چونکە لە برسا نەدەمردین".

But getting access to the right resources and information

بەڵام دەست کەوتنی ئەنتەرنێت دەست کەوتنی سامان و زانیاریی

can be the difference between life and death.

دەتوانیت جیاوازی لەنیوان ژیان و مردندا بکەیت

Let me say that again:

با دووبارە بیڵێمەوە:

getting access to the right resources and information

دەست کەوتنی ئەنتەرنیت دەست کەوتنی سامان و زانیاری

can be the difference between life and death.

دەتوانیت جیاوازی لەنیوان ژیان و مردندا بکەیت

In order to address these issues,

بۆئەوەی ئەم کێشەیە دەست نیشان بکەین،

we built Atar,

ئتارمان دامەزراند،

the first-ever AI-powered virtual advocate

یەکەمین پرۆگرامی ئەی ئایي ڕاستەقینەی بەهێز

that guides you step-by-step through your first week

کەوا لەهەفتەی یەکەمتان هەنگاو بەهەنگاو ڕێنماییتان دەکات

of arriving in a new city.

کاتێک دەگەنە وڵاتە نوێەکەت.

Just tell Atar what you need help with.

تەنها بە ئتار بڵین پێویستان بە چییە،

Atar will then ask you some basic questions

پاشان ئتار هەندێک پرسیاری بنەرەتیتان لێدەکات

to understand your unique circumstances

بۆ ئەوەی لە مەرجە ناوازەکانتان تێبگات

and determine your eligibility for resources.

و دیاریکردنی لێوەشاوەیت بۆ سەرچاوەکان.

For example: Do you have a place to stay tonight?

بۆ نموونە، ئایا بۆ ئەو شەو شوێنێکت هەیە بۆ مانەوە؟

If not, would you prefer an all-women's shelter?

ئەگەر نا، دەتەویت لە پەناگەی ژنەکان بمێنیتەوە؟

Do you have children?

منداڵتان هەیە؟

Atar will then generate a custom, step-by-step to-do list

پاشان ئتار، هەنگاو بەهەنگاو لیستێک دروست دەکات

that tells you everything that you need to know,

کەوا هەمووشتێکت پێ دەڵیت کەوا پێویست دەکات بزانیت

from where to go, how to get there,

لە کوێوە بەڕێ بکەویت، چ ڕێگەیەک بگریت

what to bring with you

چی لەگەڵ خۆت ببەیت

and what to expect.

و چاوەڕی چی بکەیت.

You can ask a question at any time,

لە هەرکاتێک دەتوانیت پرسیار بکەیت،

and if Atar doesn't have an answer,

وئەگەر ئتار وڵامی نەدایەوە،

you'll be connected with a real person who does.

پەیوەندی بەکەسێکی ڕاستەقینەوە دەکەیت.

But what's most exciting

بەلام سەر سوڕهێنەرترین کارمان

is that we help humanitarian and service organizations

ئێمە یارمەتی ڕێکخراوە مرۆڤدۆستەکان دەدەین بە

collect the data and the analytics that's necessary to understand

کۆکردنەوە و شیکاریکردنی داتا ی پێداویستیە گۆڕاوەکان

the changing needs of newcomers

پێداویستیەکانی پەنابەرە نوێەکان

in real time.

لە کاتە ڕاستەقینەكەیدا.

That's a game changer.

ئەمە بازدانێکی گەورەیە.

لەگەڵ UNHCR پڕۆژەیەکی هاوبەشمان

We've already partnered with the UNHCR

بۆ پەرە پێدانی ئەم تەکنەلۆجیایە و بەردەەستخستنی لە کەنەدا

to provide this technology in Canada,

and in our work have conducted campaigns in Arabic, English,

کارەکەمان بە زمانی عەرەبی، ئینگلیزی، فەرەنسی

French, Creole and Spanish.

کاریۆلی و ئیسپانی بەردەست کرد.

When we talk about the issue of refugees,

کاتێک قسەدەکەین دەربارەی گرفتەکانی پەنابەران،

we often focus on the official statistic

زۆربەی جار سەر ئامارە ڕەسمیەکان

of 65.8 million forcibly displaced worldwide.

کە ٦٥.٨ملیۆن کەس بەزۆر لە جیهان نیشتەجێکراون بایەخ دەدەین.

But the reality is much greater than that.

بەلام ڕاستیەکەی لەوە زیاترە.

By 2050, there will be an additional 140 million people

لە ٢٠٥٠، ١٤٠ ملیۆن کەسی دیکەش زیات دەبیت

who are at risk of being displaced due to environmental degradation.

دەکەونە ژێر مەترسی نیشتەجێبوونەوە بەهۆکاری بیسبونی ژینگە.

And today -- that is today -- there are nearly one billion people

و ئەمڕۆ-- ئەوە ئەمڕۆییە-- نزیکەی یەک ملیۆن خەڵک

who already live in illegal settlements and slums.

پێش ئیستا لە پەناگە و کەمپە نایاسایەکەن دەژین.

Resettlement and integration

نیشتەجێکردن و تێکەڵبوون

is one of the greatest challenges of our time.

یەکێکە لە گەورەترین بەرەنگاریەکانی ئەمڕۆ.

and our hope is that Atar can provide every single newcomer an advocate.

و هیوادەخوازین کەوا ئتار بتوانێت هەموو هاتووەکی نوی مافی پەنابەری بداتێ.

Our hope is that Atar can amplify existing efforts

هیوا دەخوازین کەوا ئتار بتوانێت ئەرکەکانی دەسەڵات بەرجەستەبکات

and alleviate pressure on a social safety net

و کەمکردنەوەی پەستان لە تۆری سەلامەتی کۆمەڵایەتی

that's already stretched beyond imagination.

کەوا پێش ئێستا سنورێکی فراون لەولای ئەندێشیەوەیە.

But what's most important to us

بەڵام چی گرینکترینە بۆ ئێمە

is that our work helps restore the rights and the dignity

کەوا کارەکانمان یارمەتیدەداین مافەکانمان و چارەنووسمان وەرگرینەوە

that refugees lose throughout resettlement and integration

کەوا پەنابەرەکان بەدرێژای مانەوەیان لە پەناگەکان لەدەستیاندا بوو.

by giving them the resources that they need in order to help themselves.

بە بەخشینی ئەو سەرچاوانەی کەوا ئەوان پێویستیانە بۆ ئەوەی یارمەتی خۆیانی پێبدەن.

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

(چەپڵەڕێزان)