Peter Diamandis: Stephen Hawking hits zero g

Translator: Ayan Organization Reviewer: Aga Ismael

Those of you who know me know how passionate I am

ئەوانەتان كە من دەناسن دەزانن كەوا من چەندە بە پەرۆشم

about opening the space frontier.

بۆ كرانەوەی بۆشایی ئاسمان.

So when I had the chance to give the world's expert in gravity

كاتێك من چانسی ئەوەم هەبوو ئەزموونی كێش نەمان ببەخشم بە

the experience of zero gravity, it was incredible.

پسپۆڕی جیهانیی هێزی كێش كردنی زەوی، شتێکی ناوازە بوو.

And I want to tell you that story.

و من دەمەوێت ئەو چیرۆكەتان بۆ بگێڕمەوە.

I first met him through the Archon X PRIZE for Genomics.

یەكەم جار ئەوم لە خەڵاتی ئـاركـۆن ئـێـكـس بۆ بۆماوەزانی بینی.

ئەوە پێشبڕكیەكە ئێمە بەڕێوەی دەبەین، دووەم خەڵاتی ئـێـكـس،

It's a competition we're holding, the second X PRIZE,

بۆ ئەو تیمەی یەكەم جار دەستنیشانی ڕیزبەندی جینۆمی ١٠٠ كەس لە ١٠ ڕۆژدا بكات.

for the first team to sequence 100 human genomes in 10 days.

We have something called the Genome 100 --

شتێكمان هەبوو پێی دەگووترا ١٠٠ جینۆمەكە -–

100 individuals we're sequencing as part of that.

دەستیشانی ڕیزبەندی ١٠٠ كەسمان دەكرد وەكو بەشێك لەو پێشبڕكێیە.

Craig Venter chairs that event.

كـریـج ڤـێـنـتـەر پێشبڕكێکە بەڕێوە دەبات

And I met Professor Hawking,

و من چاوم بە پڕۆفیسۆر هـاوكـیـنـگ كەوت،

and he said his dream was to travel into space.

و گووتی خەونی ئەوەیە گەشت بۆ بۆشایی ئاسمان بکات.

And I said, "I can't take you there,

و من گووتم، " ناتوانم بۆ ئەوێت ببەم،

but I can take you into weightlessness into zero-g.

بەڵام دەتوانم بتبەم بۆ ناو بێ كێشیی ناو سفری-جی

And he said, on the spot, "Absolutely, yes."

و ئەو یەكسەر گووتی، "بە دڵنیاییەوە، بەڵێ."

Well, the only way to experience zero-g on Earth

باشە، تا ڕێگە بۆ تاقیكردنەوەی سفری-جی لەسەر زەوی

is actually with parabolic flight, weightless flight.

فڕینی بڕگە هاوتایە، فڕینی بێ كێشیی.

You take an airplane, you fly over the top, you're weightless for 25 seconds.

فڕۆكەیەك دەبەی، بەسەر لوتكەدا دەفڕی، بۆ ماوەی ٢٥ چركە بێ كێش دەبی.

Come back down, you weigh twice as much.

وەرەوە خوارەوە، كێشت دووهیندە زیاد دەكات.

You do it again and again.

چەند جارێك ئەم كارە دووبارە دەكەیتەوە.

You can get eight, 10 minutes of weightlessness --

دەتوانیت ٨-١٠ خولەک بێ کێش بیت

how NASA's trained their astronauts for so long.

بەم شێوەیە نـاسـا ئەو ماوە درێژە ئاسمانەوانەکانی ڕا هێناوە.

We set out to do this.

دەستمان بە ئەنجامدانی ئەم كارە كرد.

It took us 11 years to become operational.

١١ ساڵی خایاند تاوەکو ئامادە بین.

And we announced that we were going to fly Stephen Hawking.

ئێمە ڕامانگەیاند كە ئێمە بەتەماین ســتـیـڤـن هـاوكـیـنـگ بفڕێنین.

We had one government agency and one company aircraft operator say,

بریكارێكی حكومەت و فەرمانبەرێكی كۆمپانیای فڕۆكەمان هەبوو گووتیان،

you're crazy, don't do that, you're going kill the guy.

ئێوە شێتن، ئەو كارە مەكەن ئەو پیاوە دەكوژن.

(Laughter)

(پێكەنین)

And he wanted to go.

و ئەو دەیویست بڕوات

We worked hard to get all the permissions.

بۆ بەدەستهێنانی هەموو ڕێپێدانەكان بەسەختی كارمان دەكرد.

And six months later, we sat down at Kennedy Space Center.

دوای شەش مانگ، لە ناوەندیی بۆشایی كـێـنـەدی.

We had a press conference,

كۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیمان هەبوو،

we announced our intent to do one zero-g parabola,

نیازی خۆمان بۆ ئەنجامدانی تەنها یەك سفری-جی بڕگە هاوتا ئاشكرا كرد،

give him 25 seconds of zero-g.

٢٥ چرکەی لە بێ کێشی پێ دەبەخشین.

And if it went really well, we might do three parabolas.

ئەگەر ئەوە بەباشی تێپەڕی ڕەنگە سێ فڕینی بڕگە هاوتا ئەنجام بدەین.

Well, we asked him why he wanted to go up and do this.

باشە، لێمان پرسی بۆ دەیەوێت بڕوا بۆ سەرەوە و ئەم كارە بكات.

And what he said, for me, was very moving.

و ئەوەی ئەو گووتی، بۆ من، زۆر هاندەر بوو.

He said, "Life on Earth is at an ever-increasing risk

گووتی "ژیان لەسەر زەوی لە بارودۆخی زیاد

of being wiped out by disaster ...

بوونی مەترسی لەناو چوون بەهۆی كارەسات دایە

I think the human race doesn't have a future if it doesn't go into space.

پێم وایە ئەگەر مرۆڤ نەچێتە بۆشایی ئاسمان، ئەوا لەناو دەچێت.

I therefore want to encourage public interest in space."

لەبەرئەوە دەمەوێت هانی خەڵكی بدەم حەزیان لە بۆشایی بێت."

We took him out to the Kennedy Space Center,

ئەومان برد بۆ ناوەندی بۆشایی کێندی،

up inside the NASA vehicle, into the back of the zero-g airplane.

بۆ ناو گالیسكەكەی نـاسـا، بۆ دواوەی فڕۆکەی سفری-جی.

We had about 20 people who made donations --

نزیكەی ٢٠ كەسمان هەبوو كە پارەیان بەخشی بوو –

we raised $150,000 in donations for children's charities --

١٥٠،٠٠٠$ مان زیاد كرد بۆ بەخشینەكە بۆ خێرخوازی ئەو منداڵانەی --

who flew with us.

كە لەگەڵمان فڕین.

A few TEDsters here.

هەندێك لە هۆگرەكانی تـێـد لێرە.

We set up a whole ER.

ژوورێكی فریاكەوتنمان ئامادەكرد.

We had four emergency room doctors and two nurses on board the airplane.

لەناو فڕۆكەكە چوار ژووری فریاگوزاری و دوو پەرستارمان هەبوو.

We were monitoring his PO2 of his blood, his heart rate, his blood pressure.

ئێمە چاودێری ڕێژەی ئۆكسجین لە خوێنی و لێدانی دڵی و پەستانی خوێنیمان دەكرد.

We had everything all set in case of an emergency;

بۆ هەر بارودۆخێکی لەناكاو هەموو شتێكمان ئامادەكردبوو؛

God knows, you don't want to hurt this world-renowned expert.

خوا دەزانێت، كەس نایەوێت ئەو پسپۆڕە جیهانییە ئازاری پێ بگات.

We took off from the shuttle landing facility,

ئێمە لە شوێنی فڕینی مەكۆ ئاسمانییەكانەوە فڕین،

where the shuttle takes off and lands.

كە مەكۆ ئاسمانییەكان لێی دەفڕی و دەنیشنەوە.

And my partner Byron Lichtenberg and I

من و بـایـرۆن لـیـكـتـنـبـێـرگـی هاوکارم

carefully suspended him into zero-g.

بە وریاییەوە ئەومان بۆ ناو سفری-جی برد.

Once he was there, [we] let him go

كاتێك ئەو لەوێ بوو،]ئێمە [لێمان گەڕا بڕوا

to experience what weightlessness was truly like.

تاكوو بزانێت بێ كێشی چۆن چۆنییە.

And after that first parabola, you know,

دوای یەكەم بڕگە هاوتا، خۆت دەزانیت،

the doc said everything is great. He was smiling, and we said go.

پزیشکەکە گووتی هەموو شتێك باشە. ئەو پێدەكەنی، و گوتمان بڕۆ.

So we did a second parabola.

ئینجا ئێمە بڕگە هاوتای دووەممان ئەنجامدا.

(Laughter)

(پێكەنین)

(Applause)

(چەپڵە لێدان)

And a third.

و سێیەم.

(Applause)

(چەپڵە لێدان)

We actually floated an apple in homage to Sir Isaac Newton

لەڕاستیدا وەكوو ڕێزێك بۆ بەڕێز ئیسحاق نیوتن سێوێكمان سەرهەوا خست.

because Professor Hawking holds the same chair at Cambridge

چونكە هـاوكـیـنـگ لە كامبریچ هەمان ئەو پۆستەی گرتبووە دەست

that Isaac Newton did.

كە ئـیـسـحـاق نـیـوتـن هەی بوو.

And we did a fourth, and a fifth and a sixth.

ئێمە بڕگە هاوتای چوارەم، و پێنجەم و شەشەممان ئەنجامدا.

(Laughter)

(پێكەنین)

And a seventh and an eighth.

و حەوتەم و هەشتەمیش بەدوایدا.

And this man does not look like a 65-year-old wheelchair-bound man.

و ئەم پیاوە لە كەسێكی ٦٥ ساڵەی پیری سەر كورسی نە دەچوو.

(Laughter)

(پێكەنین)

He was so happy.

ئەو زۆر دڵخۆش بوو.

We are living on a precious jewel,

ئێمە لەسەر گەوهەرێكی بە نرخ دەژین،

and it's during our lifetime that we're moving off this planet.

و هەر لە ماوەی ژیانمان ئەو هەسارەیە جێ دێڵین.

تکایە لەگەڵمان ئەم سەرکێشییە ئەفسانەییە بکەن.

Please join us in this epic adventure.

Thank you so much.

زۆر سوپاستان دەكەم.

(Applause)

(چەپڵە لێدان)