Michael Sandel: The lost art of democratic debate

Translator: Mate Kobalia Reviewer: Levan Lashauri

One thing the world needs,

ერთი რამ, რაც მსოფლიოს სჭირდება,

one thing this country desperately needs

ერთი რამ, რაც ამ ქვეყანას ძალიან სჭირდება,

is a better way

არის პოლიტიკური დებატების გამართვის

of conducting our political debates.

უკეთესი გზა.

We need to rediscover

ჩვენ გვჭირდება თავიდან აღმოვაჩინოთ

the lost art of democratic argument.

დემოკრატიული კამათის დაკარგული ხელოვნება.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

If you think about the arguments we have,

თუ გაიხსენებთ რა სახის დებატები გვაქვს,

most of the time it's shouting matches

უმეტეს შემთხვევაში ესაა

შეჯიბრი ყვირილში

on cable television,

საკაბელო ტელევიზიით,

ideological food fights on the floor of Congress.

იდეოლოგიური ტალახის სროლა კონგრესის შენობაში.

I have a suggestion.

მე მაქვს შემოთავაზება.

Look at all the arguments we have these days

დააკვირდით ყველა კამათს, რაც ჩვენ გვაქვს ამჟამად

over health care,

ჯანდაცვაზე,

ვოლ სტრიტის(მსხვილი ფინანსური ფირმები) მიმართ ბონუსებსა და დოტაციებზე

over bonuses and bailouts on Wall Street,

over the gap between rich and poor,

ღარიბსა და მდიდარს შორის ნაპრალზე,

over affirmative action and same-sex marriage.

პოზიტიურ დისკრიმინაციაზე და ერთსქესიან ქორწინებაზე.

Lying just beneath the surface

ამ ცხარე ვნებებიან,

of those arguments,

საკამათო თემებისგან შემდგარ ზედაპირთან ძალიან ახლოს,

with passions raging on all sides,

მდებარეობს მორალური ფილოსოფიის

are big questions

მნიშვნელოვანი საკითხები.

of moral philosophy,

big questions of justice.

მნიშვნელოვანი საკითხები სამართლის შესახებ,

But we too rarely

მაგრამ ჩვენ ზემდეტად იშვიათად

articulate and defend

გამოვხატავთ, ვიცავთ

and argue about

და ვკამათობთ

those big moral questions in our politics.

ამ მნიშვნელოვან მორალურ საკითხებზე ჩვენს პოლიტიკაში.

So what I would like to do today

დღეს რაც მსურს გავაკეთო,

is have something of a discussion.

არის დისკუსიისმაგვარი რამ.

First, let me take

ჯერ, ნება მომეცით ვახსენო

a famous philosopher

ცნობილი ფილოსოფოსი,

who wrote about those questions

რომელმაც დაწერა სამართლისა

of justice and morality,

და მორალის ამ საკითხებზე.

give you a very short lecture

მოგაწვდით ძალიან მოკლე ლექციას

on Aristotle of ancient Athens,

ანტიკური ათენის არისტოტელეზე,

Aristotle's theory of justice,

არისტოტელეს სამართლის თეორიაზე,

and then have a discussion here

რის შემდეგადაც გავმართოთ დისკუსია, რომ დავინახოთ,

to see whether Aristotle's ideas

გვაძლევს თუ არა არისტოტელეს იდეები

actually inform

რეალურად ინფორმაციას იმ წესზე,

the way we think and argue

რის მიხედვითაც ჩვენ ვფიქრობთ და ვკამათობთ

about questions today.

დღესდღეობით სხვადასხვა საკითხზე.

So, are you ready for the lecture?

მოკლედ, მზად ხართ ლექციისთვის?

According to Aristotle,

არისტოტელეს თანახმად,

justice means giving people what they deserve.

სამართალი ნიშნავს მივცეთ ხალხს ის, რასაც იმსახურებენ.

That's it; that's the lecture.

სულ ეს არის. სულ ეს არის ჩვენი ლექცია.

(Laughter)

(სიცილი)

Now, you may say, well, that's obvious enough.

შეიძლება თქვათ,რომ ეს საკმარისად ნათელია.

The real questions begin

ნამდვილი სირთულე იწყება მაშინ,

when it comes to arguing about

როცა უნდა ვიმსჯელოთ

who deserves what and why.

ვინ იმსახურებს, რას და რატომ.

Take the example of flutes.

ავიღოთ ფლეიტის მაგალითი.

Suppose we're distributing flutes.

წარმოიდგინეთ ჩვენ ვანაწილებთ ფლეიტებს.

Who should get the best ones?

ვინ უნდა მიიღოს საუკეთესო ფლეიტა?

Let's see what people --

მოდი ვნახოთ რას ფიქრობენ ადამიანები...

What would you say?

თქვენ რას იტყოდით?

Who should get the best flute?

ვინ უნდა მიიღოს საუკეთესო ფლეიტა?

You can just call it out.

შეგიძლიათ წამოიძახოთ.

(Audience: Random.)

(აუდიტორია: შემთხვევითობით.)

Michael Sandel: At random. You would do it by lottery.

მს: თქვენ ლატარიის პრინციპით იზამდით,

Or by the first person to rush into the hall to get them.

თუ იმის მიხედვით თუ ვინ დაასწრებს.

Who else?

სხვა ვარიანტები?

(აუდიტორია:ფლეიტის საუკეთესო შემსრულებელი)

(Audience: The best flute players.)

MS: The best flute players. (Audience: The worst flute players.)

მს: საუკეთესო. ( აუდიტორია: ფლეიტის ყველაზე ცუდი შემსრულებლები.)

MS: The worst flute players.

მს: ფლეიტის ყველაზე ცუდი შემსრულებლები.

How many say the best flute players?

რამდენი ფიქრობთ,

რომ ფლეიტის საუკეთესო შემსრულებლები; რატომ?

Why?

Actually, that was Aristotle's answer too.

ფაქტიურად ეს იყო არისტოტელეს პასუხიც.

(Laughter)

(სიცილი)

But here's a harder question.

მაგრამ არსებობს უფრო რთული შეკითხვა.

Why do you think,

რატომ ფიქრობთ,

those of you who voted this way,

თქვენ, ვინც ასეთი არჩევანი გააკეთეთ,

that the best flutes should go to the best flute players?

რომ საუკეთესო ფლეიტები უნდა შეხვდეს საუკეთესო შემსრულებლებს?

Peter: The greatest benefit to all.

პიტერი: უდიდესი სარგებელი ყველას.

MS: The greatest benefit to all.

მს: უდიდესი სარგებელი ყველას.

We'll hear better music

ჩვენ მოვისმენთ უკეთეს მუსიკას,

if the best flutes should go to the best flute players.

თუ საუკეთესო ფლეიტები შეხვდებათ საუკეთესო შემსრულებლებს.

That's Peter? (Audience: Peter.)

ეს პიტერია? (აუდიტორია: პიტერი.)

MS: All right.

მს: კარგით.

Well, it's a good reason.

ეს კარგი მიზეზია.

We'll all be better off if good music is played

ჩვენ ყველანი უკეთ ვიქნებით,

rather than terrible music.

თუ დაიკვრება კარგი მუსიკა ცუდის მაგივრად.

But Peter,

მაგრამ პიტერ,

Aristotle doesn't agree with you that that's the reason.

არისტოტელე არ ეთანხმება იმ მიზეზს, რაც თქვენ მოიყვანეთ.

That's all right.

არა უშავს.

Aristotle had a different reason

არისტოტელეს ჰქონდა განსხვავებული მიზეზი

for saying the best flutes should go to the best flute players.

თუ რატომ უნდა შეხვდეს საუკეთესო ფლეიტები

საუკეთესო შემსრულებლებს

He said,

მან თქვა, რომ სწორედ ამისთვის არსებობს ფლეიტები,

that's what flutes are for --

to be played well.

რომ მათზე კარგად დაუკრან.

He says that to reason about

მან თქვა,

just distribution of a thing,

რომ რამის განაწილებაზე მსჯელობისთვის,

we have to reason about,

ჩვენ უნდა ვიმსჯელოთ

and sometimes argue about,

და ხანდახან ვიკამათოთ,

the purpose of the thing,

მის დანიშნულებაზე;

or the social activity --

ან სოციალურ აქტივობაზე,

in this case, musical performance.

ამ შემთხვევაში მუსიკალურ შესრულებაზე.

And the point, the essential nature,

დედაარსი, არსებითი ბუნება

of musical performance

მუსიკალური შესრულებისა,

is to produce excellent music.

არის შესანიშნავი მუსიკის შექმნა.

It'll be a happy byproduct

ჩვენი ყველას მიერ ამით მიღებული სიამოვნება,

that we'll all benefit.

მხოლოდ ამის თანმდევი ბედნიერებაა.

But when we think about justice,

მაგრამ როცა ჩვენ ვფიქრობთ სამართლიანობაზე,

Aristotle says,

არისტოტელე ამბობს,

what we really need to think about

რაზეც ნამდვილად გვჭირდება დაფიქრება,

is the essential nature of the activity in question

არის აქტივობის არსებითი ბუნება,

and the qualities that are worth

და უნარები, რომლებიც იმსახურებს

honoring and admiring and recognizing.

პატივისცემას, აღტაცებასა და აღიარებას.

One of the reasons

ერთ–ერთი მიზეზი, თუ რატომ უნდა შეხვდეს

that the best flute players should get the best flutes

საუკეთესო ფლეიტები საუკეთესო შემსრულებლებს,

is that musical performance

არის არა მხოლოდ ის,

is not only to make the rest of us happy,

რომ შესრულება მსმენელებს გვაბედნიერებს,

but to honor

არამედ ისიც,

and recognize

რომ დავაფასოთ

the excellence

და ვაღიაროთ

of the best musicians.

საუკეთესო მუსიკოსების ოსტატობა.

Now, flutes may seem ... the distribution of flutes

ფლეიტების განაწილების მაგალითი

may seem a trivial case.

შეიძლება ტრივიალური ჩანს.

Let's take a contemporary example

მოდი განვიხილოთ თანამედროვე მაგალითი

of the dispute about justice.

სამართლიანობაზე დავის შესახებ.

It had to do with golf.

ეს არის გოლფთან დაკავშირებული.

Casey Martin -- a few years ago,

ქეისი მარტინი... რამოდენიმე წლის წინ,

Casey Martin --

ქეისი მარტინი...

did any of you hear about him?

გსმენიათ რომელიმეს მის შესახებ?

He was a very good golfer,

ის ძალიან კარგი გოლფის მოთამაშე იყო,

but he had a disability.

მაგრამ შეზღუდული ფიზიკური შესაძლებლობებით.

He had a bad leg, a circulatory problem,

მას ჰქონდა სისხლის მიმოქცევის პრობლემა ფეხზე

that made it very painful

და ამის გამო მისთვის მტკივნეული იყო

for him to walk the course.

ფეხით სიარული გოლფის მოედანზე.

In fact, it carried risk of injury.

უფრო მეტიც, ეს იყო ტრავმის რისკის შემცველი.

He asked the PGA,

მან სთხოვა PGA-ს,

the Professional Golfers' Association,

პროფესიონალ გოლფერთა ასოციაციას,

for permission to use a golf cart

რომ გამოეყენებინა გოლფის ოთხთვალა

in the PGA tournaments.

PGA-ს ტურნირებში.

They said, "No.

მათ თქვეს, "არა.

Now that would give you an unfair advantage."

ეს მოგცემთ არასამართლიან უპირატესობას."

He sued,

სპორტსმენმა უჩივლა

and his case went all the way

და მისი შემთხვევის განხილვამ,

to the Supreme Court, believe it or not,

მიაღწია უზენაეს სასამართლომდე,

the case over the golf cart,

გინდ დაიჯერეთ, გინდ - არა, ეს იყო გოლფის ოთხთვალას საქმე,

because the law says

რადგან კანონი ამბობს,

that the disabled

რომ უნარშეზღუდული

must be accommodated,

უნდა იყოს ხელშეწყობილი,

provided the accommodation does not

იმ პირობით, რომ ეს ხელშეწყობა

change the essential nature

არ ცვლის აქტივობის

of the activity.

არსებით ხასიათს.

He says, "I'm a great golfer.

ის ამბობს, "მე ვარ კარგი გოლფის მოთამაშე.

I want to compete.

მინდა კონკურენციაში ჩაბმა,

But I need a golf cart

მაგრამ მჭირდება ოთხთვალა,

to get from one hole to the next."

რომ ერთი ფოსოდან მეორემდე მივიდე."

Suppose you were

წარმოიდგინეთ, თქვენ იმყოფებით

on the Supreme Court.

უზენაეს სასამართლოში.

Suppose you were deciding

წარმოიდგინეთ თქვენ წყვეტთ

the justice of this case.

ამ შემთხვევის სამართლიანობას.

How many here would say

რამდენი თქვენგანი იტყვით,

that Casey Martin does have a right to use a golf cart?

რომ ქეისი მარტინს აქვს ოთხთვალას გამოყენების უფლება?

And how many say, no, he doesn't?

და რამდენი თქვენგანი, რომ არა, არ აქვს?

All right, let's take a poll, show of hands.

მოდით ჩავატაროთ გამოკითხვა ხელების აწევით.

How many would rule in favor of Casey Martin?

რამდენი თქვენგანი მიემხრობოდით ქ.მ.–ს?

And how many would not? How many would say he doesn't?

და რამდენი არა?

All right, we have a good division of opinion here.

კარგით, აზრები საკმაოდ დაიყო.

Someone who would not

ის, ვინც არ დაუჭერდა მხარს

grant Casey Martin the right to a golf cart,

ქეისი მარტინის უფლებას გოლფის ოთხთვალაზე,

what would be your reason?

რა იქნებოდა თქვენი არგუმენტი?

Raise your hand, and we'll try to get you a microphone.

აიწიეთ ხელი, შევეცდებით მოგაწოდოთ მიკროფონი

What would be your reason?

რა იქნებოდა თქვენი არგუმენტი?

(Audience: It'd be an unfair advantage.)

(აუდიტორია: არასამართლიანი უპირატესობა.)

MS: It would be an unfair advantage

მს: ეს იქნებოდა არასამართლიანი უპირატესობა

if he gets to ride in a golf cart.

თუ სპორტსმენი გამოიყენებს ოთხთვალას.

All right, those of you,

კარგით, თქვენ,

I imagine most of you who would not give him the golf cart

ვფიქრობ უმეტესობა, ვინც არ მისცემდით მას ოთხთვალას,

worry about an unfair advantage.

ასე არასამართლიანი უპირატესობის გამო ფიქრობთ.

What about those of you who say

რას იტყვით თქვენ, ვინც ფიქრობთ,

he should be given a golf cart?

რომ მას უნდა მიეცეს ოთხთვალა?

How would you answer the objection?

როგორ უპასუხებდით ამ წინააღმდეგობას?

Yes, all right.

დიახ, კარგით.

Audience: The cart's not part of the game.

აუდიტორია: ოთხთვალა არ არის თამაშის ნაწილი

MS: What's your name? (Audience: Charlie.)

მს: რა გქვიათ? (აუდიტორია: ჩარლი)

MS: Charlie says --

მს: ჩარლი ამბობს... ჩვენ მივცემთ ჩარლის მიკროფონს,

We'll get Charlie a microphone in case someone wants to reply.

თუ ვინმეს სურს პასუხის გაცემა.

Tell us, Charlie,

გვითხარით ჩარლი,

why would you say he should be able to use a golf cart?

რატომ ფიქრობთ, რომ მას უნდა შეეძლოს ოთხთვალას გამოყენება?

Charlie: The cart's not part of the game.

ჩარლი: ოთხთვალა არ არის თამაშის ნაწილი.

MS: But what about walking from hole to hole?

მს: მაგრამ რას იტყვით ფოსოდან ფოსომდე სიარულზე?

Charlie: It doesn't matter; it's not part of the game.

ჩარლი: ამას მნიშვნელობა არა აქვს; ის არ არის თამაშის ნაწილი.

MS: Walking the course is not part of the game of golf?

მს: სიარული არ არის გოლფის თამაშის ნაწილი?

Charlie: Not in my book, it isn't.

ჩარლი: ჩემი აზრით ასეა.

MS: All right. Stay there, Charlie.

მს: კარგით; დარჩით ჩვენთან ჩარლი.

(Laughter)

(სიცილი)

Who has an answer for Charlie?

ვის აქვს პასუხი ჩარლისთვის?

All right, who has an answer for Charlie?

კარგით, ვის აქვს პასუხი ჩარლისთვის?

What would you say?

რას იტყვით?

Audience: The endurance element is a very important part of the game,

აუდიტორია: გამძლეობის ფაქტორი ძალიან მნიშვნელოვანია თამაშში.

walking all those holes.

ყველა ფოსოს ფეხით მოვლა.

MS: Walking all those holes?

მს: ყველა ფოსოს ფეხით მოვლა?

That's part of the game of golf? (Audience: Absolutely.)

ეს გოლფის თამაშის ნაწილია? (აუდიტორია: რა თქმა უნდა.)

MS: What's your name? (Audience: Warren.)

მს: რა გქვიათ? (აუდიტორია: ვორენი.)

MS: Warren.

მს: ვორენი.

Charlie, what do you say to Warren?

ჩარლი, რას ეტყვით ვორენს?

Charley: I'll stick to my original thesis.

ჩარლი: მე მივაწვები თავდაპირველ მოსაზრებას

(Laughter)

(სიცილი)

MS: Warren, are you a golfer?

მს: ვორენ, თქვენ გოლფის მოთამაშე ხართ?

Warren: I am not a golfer.

ვორენი: არ ვარ გოლფის მოთამაშე.

Charley: And I am. (MS: Okay.)

ჩარლი: და მე კი ვარ. (მს: კაი)

(Laughter)

(სიცილი)

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

You know,

იცით,

it's interesting.

საინტერესოა...

In the case, in the lower court,

ზემოთ ხსენებულ შემთხვევაში,

they brought in golfing greats

ქვედა ინსტანციის სასამართლომ, მოიწვია წარმატებული გოლფერები,

to testify on this very issue.

რომ გაეგოთ მათი შეხედულება ამ საკითხზე.

Is walking the course essential to the game?

არის სიარული თამაშის მნიშვნელოვანი შემადგენელი ნაწილი?

And they brought in Jack Nicklaus and Arnold Palmer.

სასამართლომ მოიწვია ჯეკ ნიკლაუსი და არნოლდ პალმერი.

And what do you suppose they all said?

და რას ფიქრობთ, რა თქვეს მათ?

Yes. They agreed with Warren.

დიახ. ისინი დაეთანხმნენ ვორენს.

They said, yes, walking the course

მათ თქვეს, დიახ, გოლფის მინდორში სიარული

is strenuous physical exercise.

არის საძნელო ფიზიკური აქტივობა.

The fatigue factor is an important part of golf.

დაღლის ფაქტორი არის მნიშვნელოვანი ნაწილი გოლფისა;

And so it would change

შესაბამისად,

the fundamental nature of the game

თამაშის ფუნდამენტურ ბუნებას შეცვლის

to give him the golf cart.

მისთვის ოთხთვალას მიცემა.

Now, notice,

ახლა ყურადღება მიაქციეთ.

something interesting --

რაღაც საინტერესოა...

Well, I should tell you about the Supreme Court first.

პირველად უზენაეს სასამართლოზე გეტყვით.

The Supreme Court

უზენაესმა სასამართლომ

decided.

გადაწყვიტა.

What do you suppose they said?

რას ფიქრობთ რა თქვეს მათ?

They said yes,

მათ თქვეს დიახ,

that Casey Martin must be provided a golf cart.

რომ ქეისი მარტინს უნდა მიეცეს ოთხთვალა.

Seven to two, they ruled.

შვიდი ორის წინააღმდეგ.

What was interesting about their ruling

საინტერესო რაც იყო მათ კენჭისყრაში

and about the discussion we've just had

და იმ დისკუსიაში, რომელიც ჩვენ გავმართეთ

is that the discussion about

არის ის, რომ დებატები

the right, the justice, of the matter

უფლების, სამართლიანობის შესახებ

depended on

დამოკიდებული იყო

figuring out what is

გოლფის არსებითი ბუნების გარკვევაზე.

the essential nature of golf.

გოლფის არსებითი ბუნების გარკვევაზე.

And the Supreme Court justices

და უზენაესი სასამართლოს წევრებმა

wrestled with that question.

ბევრი "იჭიდავეს" ამ საკითხზე.

And Justice Stevens, writing for the majority,

მოსამართლე სტივენსმა უმრავლესობიდან თქვა,

said he had read all about the history of golf,

რომ მან წაიკითხვა ყველაფერი გოლფის ისტორიის შესახებ

and the essential point of the game

და თამაშის არსებითი ბუნება

is to get very small ball from one place

არის ის, რომ მოათავსო ძალიან პატარა ბურთი

into a hole

გარკვეული ადგილიდან ფოსოში,

in as few strokes as possible,

რაც შეიძლება მცირე რაოდენობის დარტყმებით,

and that walking was not essential, but incidental.

და სიარული არ წარმოადგენს ძირითად ნაწილს.

Now, there were two dissenters,

იქ იყო ორი მოწინააღმდეგე.

one of whom was Justice Scalia.

ერთი მოსამართლე სკალია,

He wouldn't have granted the cart,

რომელმაც მხარი არ დაუჭირა ოთხთვალას გამოყენებას

and he had a very interesting dissent.

და მას ქონდა საინტერესო განსხვავებული აზრი.

It's interesting because

ის საინტერესოა,

he rejected the Aristotelian premise

რადგან მან უარყო არისტოტელური წინაპირობა,

underlying the majority's opinion.

რომელიც საფუძვლად ედო უმრავლესობის შეხედულებას.

He said it's not possible

მან თქვა, რომ შეუძლებელია განსაზღვრო

to determine the essential nature

გოლფის მსგავსი თამაშის

of a game like golf.

არსებითი ბუნება.

Here's how he put it.

აი როგორ თქვა მან:

"To say that something is essential

"რომ მიიჩნიო რაღაც არსებითად

is ordinarily to say that it is necessary

უნდა თქვა, რომ ის საჭიროა

to the achievement of a certain object.

გარკვეული მიზნის მისაღწევად.

But since it is the very nature of a game

მაგრამ იმდენად რამდენადაც თამაშის ბუნებას

to have no object except amusement,

არ გააჩნია სხვა მიზანი გარდა გართობისა,

(Laughter)

(სიცილი)

that is, what distinguishes games

ეს არის ის, რაც განასხვავებს თამაშს

from productive activity,

პროდუქტიული აქტივობისგან,

(Laughter)

(სიცილი)

it is quite impossible to say

ამიტომ, თითქმის შეუძლებელია ვთქვათ,

that any of a game's arbitrary rules

რომ ნებისმიერი თამაშის თვითნებური წესები

is essential."

არის არსებითი."

So there you have Justice Scalia

ერთ მხარეს მოსამართლე სკალია,

taking on the Aristotelian premise

რომელიც ეწინააღმდეგება უმრავლესობის შეხედულებას

of the majority's opinion.

Justice Scalia's opinion

არისტოტელური წინაპირობის შესახებ.

is questionable

მოსამართლე სკალიას მოსაზრება საეჭვოა

for two reasons.

ორი მიზეზის გამო.

First, no real sports fan would talk that way.

პირველი, არც ერთი სპორტის ქომაგი ამ სტილში არ ილაპარაკებს.

(Laughter)

(სიცილი)

If we had thought that the rules

რომ გვეფიქრა

of the sports we care about

იმ სპორტის წესები, რომელიც გვაინტერესებს

are merely arbitrary,

არის უბრალოდ თვითნებური,

rather than designed to call forth

ვიდრე ისე მოწყობილი, რომ გამოამჟღავნოს

the virtues and the excellences

ის ღირსებები და ოსტატობა,

that we think are worthy of admiring,

რომელიც ჩვენი აზრით იმსახურებს აღტაცებას,

we wouldn't care about the outcome of the game.

ჩვენ აღარ დავინტერესდებოდით თამაშის შედეგით.

It's also objectionable

ის ასევე საკამათოა

on a second ground.

მეორე მიზეზის გამო.

On the face of it,

ისე ჩანდა,

it seemed to be -- this debate about the golf cart --

თითქოს დებატები გოლფის ოთხთვალაზე,

an argument about fairness,

ეს არის კამათი სამართლიანობაზე,

what's an unfair advantage.

და არასამართლიან უპირატესობაზე;

But if fairness were the only thing at stake,

მაგრამ მხოლოდ სამართლიანობა რომ იყოს რისკის ქვეშ,

there would have been an easy and obvious solution.

ამ საკითხს უფრო ადვილი და ნათელი გადაწყვეტა ექნებოდა.

What would it be? (Audience: Let everyone use the cart.)

რა იქნებოდა? [აუდიტ.: ნება მივცეთ ყველას,

Let everyone ride in a golf cart

გამოიყენოს ოთხთვალა.]

ნება მივცეთ ყველას, იმოძრაოს ოთხთვალათი.

if they want to.

თუ მათ ეს სურთ.

Then the fairness objection goes away.

ამით სამართლიანობაზე კამათი შეწყდება.

But letting everyone ride in a cart

მაგრამ ყველასთვის ოთხთვალას გამოყენების უფლების მიცემა,

would have been, I suspect,

იქნებოდა, ჩემი აზრით,

more anathema

კიდევ უფრო უსიამოვნო

to the golfing greats

საუკეთესო გოლფერებისთვის და PGA–სთვის,

and to the PGA,

ვიდრე ქეისი მარტინისთვის

even than making an exception for Casey Martin.

გამონაკლისისის დაშვება.

Why?

რატომ?

Because what was at stake

რადგან რაც იყო რისკის ქვეშ

in the dispute over the golf cart

გოლფის ოთხთვალაზე კამათის დროს,

was not only the essential nature of golf,

ეს იყო არა მარტო გოლფის არსებითი ბუნება,

but, relatedly, the question:

არამედ საკითხი იმაზე,

What abilities

თუ რა უნარები იმსახურებს

are worthy

პატივისცემასა და აღიარებას,

of honor and recognition

as athletic talents?

როგორც ათლეტური ნიჭი?

Let me put the point

ნება მიბოძეთ,

as delicately as possible:

რაც შეიძლება დელიკატურად ჩამოვაყალიბო:

Golfers are a little sensitive

გოლფერები ცოტა არ იყოს სენსიტიურები არიან

about the athletic status of their game.

საკუთარი თამაშის ათლეტური სტატუსის შესახებ.

(Laughter)

(სიცილი)

After all, there's no running or jumping,

ბოლოსდაბოლოს გოლფში არ არის სირბილი, ხტომა

and the ball stands still.

და ბურთი უმოძრაოდ დევს.

(Laughter)

(სიცილი)

So if golfing is the kind of game

ამიტომ, გოლფი რომ იყოს ისეთი სახის თამაში,

that can be played while riding around in a golf cart,

რომელიც შეიძლება ითამაშო ოთხთვალას გამოყენებით,

it would be hard to confer

რთული იქნებოდა გვესაუბრა

on the golfing greats

გოლფის საუკეთესო მოთამაშეების

the status that we confer,

იმ სტატუსზე, რომელსაც მათ ვანიჭებთ.

the honor and recognition

ასევე პატივსა და აღიარებაზე,

that goes to truly great athletes.

რომელიც ეძლევათ ნამდვილად საუკეთესო ათლეტებს.

That illustrates

ეს ცხადყოფს,

that with golf,

რომ გოლფის,

as with flutes,

ისევე როგორ ფლეიტების შემთხვევაში,

it's hard to decide the question

რთულია გადაწყვიტო

of what justice requires,

რას მოითხოვს სამართლიანობა,

without grappling with the question,

თუ არ ჩავუღრმავდებით შეკითხვას,

"What is the essential nature

"რა არის ზემოხსენებული აქტივობების

of the activity in question,

არსებითი ბუნება;

and what qualities,

და ამ აქტივობასთან დაკავშრებული,

what excellences

რა ნიშან–თვისებები,

connected with that activity,

რა ოსტატობები,

are worthy of honor and recognition?"

იმსახურებს პატივსა და აღიარებას? "

Let's take a final example

მოდით განვიხილოთ ბოლო მაგალითი,

that's prominent in contemporary political debate:

რომელიც ცნობილია თანამედროვე პოლიტიკურ დებატებში:

same-sex marriage.

ერთსქესიანთა ქორწინება.

There are those who favor state recognition

ზოგიერთი მხარს უჭერს მხოლოდ ტრადიციული ქორწინების

only of traditional marriage

სახელმწიფოს დონეზე აღიარებას,

between one man and one woman,

რომელიც შედგება ერთ კაცსა და ერთ ქალს შორის;

and there are those who favor state recognition

და არიან ადამიანები, რომლებიც მხარს უჭერენ

of same-sex marriage.

ერთსქესიანთა ქორწინებას.

How many here

რამდენი თქვენგანი ემხრობით

favor the first policy:

პირველ პოლიტიკას,

the state should recognize traditional marriage only?

რომ სახელმწიფომ უნდა აღიაროს მხოლოდ ტრადიციული ქორწინება?

And how many favor the second, same-sex marriage?

და რამდენი მეორეს?

Now, put it this way:

მოდით დავფიქრდეთ შემდეგნაირად:

What ways of thinking

სამართალსა და მორალზე

about justice and morality

რა ტიპის აზროვნება უდევს საფუძვლად,

underlie the arguments we have

ქორწინებაზე გამართულ დისკუსიებს?

over marriage?

ქორწინებაზე გამართულ დისკუსიებს?

The opponents of same-sex marriage say

ერთსქესიანი ქორწინების მოწინააღმდეგეები ამბობენ,

that the purpose of marriage,

რომ ქორწინების მთავარი მიზანი

fundamentally, is procreation,

არის გამრავლება,

and that's what's worthy of honoring

და ეს არის ის, რაც იმსახურებს პატივისცემას

and recognizing and encouraging.

და აღიარებას და წახალისებას.

And the defenders of same-sex marriage say no,

ერთსქესიანი ქორწინების დამცველები ამბობენ არა,

procreation is not the only purpose of marriage;

გამრავლება არ არის ქორწინების ერთადერთი მიზანი;

what about a lifelong, mutual, loving commitment?

რა ადგილი უკავია სამუდამო, ორმხრივ, სიყვარულით გამსჭვალულ ვალდებულებას?

That's really what marriage is about.

ქორწინებას სწორედ ეს დატვირთვა აქვს.

So with flutes, with golf carts,

მოკლედ, ფლეიტებთან, ოთხთვალებთან

and even with a fiercely contested question

და ასევე ისეთ მწვავედ განხილულ საკითხთან,

like same-sex marriage,

როგორიცაა ერთსქესიანი ქორწინება,

Aristotle has a point.

არისტოტელეს პოზიცია აზრიანია.

Very hard to argue about justice

ძალიან რთულია იკამათო სამართალზე,

without first arguing

ჯერ სოციალური ინსტიტუტების მიზნის

about the purpose of social institutions

განხილვის გარეშე;

and about what qualities are worthy

და იმის განხილვის გარეშე,

of honor and recognition.

თუ რა თვისებები იმსახურებს პატივისცემასა და აღიარებას.

So let's step back from these cases

მოდით, ვდისტანცირდეთ ამ შემთხვევებისგან

and see how they shed light

და ვნახოთ თუ როგორ მოჰფენენ ისინი ნათელს იმას,

on the way we might improve, elevate,

თუ როგორ შეგვიძლია გავაუმჯობესოთ, დავხვეწოთ

the terms of political discourse

პოლიტიკური დებატების პირობები

in the United States,

შეერთებულ შტატებში

and for that matter, around the world.

და მსოფლიოს გარშემო.

There is a tendency to think

არსებობს წარმოდგენა,

that if we engage too directly

რომ თუ ჩვენ ზედმეტი პირდაპირობით დავკავდებით

with moral questions in politics,

მორალური საკითხებით პოლიტიკური დებატისას,

that's a recipe for disagreement,

ეს უთანხმოებისთვის იქნება განწირული

and for that matter, a recipe for

და შესაბამისად მიგვიყვანს

intolerance and coercion.

შეუწყნარებლობისა და ძალადობისკენ.

So better to shy away from,

ანუ უკეთესია გავეცალოთ,

to ignore,

იგნორირება გავუკეთოთ

the moral and the religious convictions

მორალურ და რელიგიურ რწმენებს,

that people bring to civic life.

რომელიც ხალხს შემოაქვს სამოქალაქო ცხოვრებაში.

It seems to me that our discussion

ვფიქრობ, ჩვენი ეს დისკუსია

reflects the opposite,

საპირისპიროს აჩვენებს,

that a better way

რომ უკეთესი გზა

to mutual respect

ორმხრივი პატივისცემისკენ,

is to engage directly

არის იმ მორალური რწმენების

with the moral convictions

პირდაპირი ჩართვა,

citizens bring to public life,

რომლებიც მოქალაქეებს შემოაქვთ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში,

rather than to require

ვიდრე იმის მოთხოვნა,

that people leave their deepest moral convictions

რომ ადამიანებმა პოლიტიკის გარეთ დატოვონ

outside politics

საკუთარი ღრმა მორალური რწმენა-წარმოდგენები,

before they enter.

სანამ ისინი თავად ჩაერთვებიან საქმეში.

That, it seems to me, is a way

ვფიქრობ, ეს არის გზა იმისკენ,

to begin to restore

რომ დავიწყოთ,

the art of democratic argument.

დემოკრატიული დებატების ხელოვნების აღდგენა.

Thank you very much.

ძალიან დიდი მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

Thank you.

მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

Thank you.

მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

Thank you very much.

ძალიან დიდი მადლობა.

Thanks. Thank you.

გმადლობთ. მადლობა.

Chris.

კრის.

Thanks, Chris.

მადლობა კრის.

Chris Anderson: From flutes to golf courses

კრის ანდერსონი: ფლეიტებიდან გოლფამდე

to same-sex marriage --

ერთსქესიანთა ქორწინებამდე...

that was a genius link.

ეს იყო გენიალური დაკავშირება.

Now look, you're a pioneer of open education.

თქვენ ხართ პიონერი ღია განათლებაში.

Your lecture series was one of the first to do it big.

და თქვენმა ლექციებმა გახადეს ის უფრო დიდი.

What's your vision for the next phase of this?

როგორ ხედავთ განვითარების შემდეგ ფაზას?

MS: Well, I think that it is possible.

მს: მე ვფიქრობ ეს შესაძლებელია;

In the classroom, we have arguments

კლასში ჩვენ გვაქვს კამათი

on some of the most fiercely held

რამოდენიმე მწვავედ განხილულ

moral convictions that students have

მორალურ რწმენაზე,

რომელიც სტუდენტებს აქვთ

about big public questions.

სერიოზულ საზოგადოებრივ საკითხებზე

And I think we can do that in public life more generally.

და ვფიქრობ, შეგვიძლია იგივე გავაკეთოთ

საჯარო საზოგადოებრივ ცხოვრებაშიც.

And so my real dream would be

ჩემი ოცნება იქნებოდა,

to take the public television series

რომ ავიღოთ საჯარო სატელევიზიო სერიები,

that we've created of the course --

რომელიც ჩვენ შევქმენით...

it's available now, online,

ის ამჟამად ხელმისაწვდომია ონლაინ რეჟიმში,

free for everyone anywhere in the world --

უფასოდ ყველასთვის, მსოფლიოს ნებისმიერ ადგილას...

and to see whether we can partner with institutions,

და ვსინჯოთ თუ შევძლებთ პარტნიორობის ჩამოყალიბებას ინსტიტუტებთან,

at universities in China, in India,

უნივერსიტეტებთან ჩინეთში, ინდოეთში,

in Africa, around the world,

აფრიკაში, მსოფლიოს გარშემო,

to try to promote

რომ ვცადოთ და ხელი შევუწყოთ სამოქალაქო განათლებას

civic education

and also a richer kind

და უფრო მდიდარ დემოკრატიულ დებატებს.

of democratic debate.

CA: So you picture, at some point,

კა: თქვენი წარმოდგენით, ეს უნდა იყოს

live, in real time,

ლაივში, რეალურ დროში,

you could have this kind of conversation, inviting questions,

სადაც შესაძლებელი იქნება მსგავსი საუბრები, შეკითხვები,

but with people from China and India joining in?

სადაც ჩაერთვებიან ადამიანები ჩინეთიდან, ინდოეთიდან?

MS: Right. We did a little bit of it here

მს: სწორია. ჩვენ აქ უკვე გავაკეთეთ მსგავსი რამ

with 1,500 people in Long Beach,

1500 ადამიანის მონაწილებოთ Long Beach–ზე

and we do it in a classroom at Harvard

და ასევე ჰარვარდის საკლასო ოთახში

with about 1,000 students.

დაახლოებით 1000 სტუდენტის მონაწილეობით.

Wouldn't it be interesting

განა საინტერესო არ იქნება

to take this way

ავიღოთ მსგავსი აზროვნება

of thinking and arguing,

და კამათის სტილი,

engaging seriously with big moral questions,

ჩავერთოთ მორალური საკიხების განხილვაში,

exploring cultural differences

გამოვიკვლიოთ კულტურული განსხვავებები

and connect through a live video hookup,

და ჩავერთოთ პირდაპირ ვიდეო ურთიერთობაში,

students in Beijing and Mumbai

სადაც სტუდენტები პეკინიდან და მუმბაიდან,

and in Cambridge, Massachusetts

კემბრიჯიდან, მასაჩუსეტსიდან

and create a global classroom.

ქმნიან გლობალურ კლასებს.

That's what I would love to do.

ეს არის ის, რისი გაკეთებაც მსურს.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

CA: So, I would imagine

კა: მოკლედ, მე მგონია

რომ ბევრი ადამიანი იქნება, ვინც სიამოვნებით

that there are a lot of people who would love to join you in that endeavor.

შემოგიერთდებათ ამ ძალისხმევაში.

Michael Sandel. Thank you so much. (MS: Thanks so much.)

მაიკლ სენდელი. დიდი მადლობა (მს: დიდი მადლობა.)