Michael Sandel: The lost art of democratic debate

Translator: Gulchin Taghiyeva Reviewer: Ruslan Mursalzade

One thing the world needs,

Bütün dünyanın,

one thing this country desperately needs

həm də bu ölkənin ehtiyacı olan şey

is a better way

siyası debatların

of conducting our political debates.

daha yaxşı aparılmasıdır.

We need to rediscover

İtirilmiş demokratik debat

the lost art of democratic argument.

sənətini yenidən qazanmalıyıq.

(Applause)

(Alqış)

If you think about the arguments we have,

Bizim ölkədə olan debatları nəzərdə tutursunuzsa,

most of the time it's shouting matches

onların çoxu kabel kanallarında

on cable television,

bir-birinə qışqırmaq,

ideological food fights on the floor of Congress.

Konqresdə ideoloji yemək davasındır.

I have a suggestion.

Mənim isə başqa təklifim var.

Look at all the arguments we have these days

Bu günlərdə müzakirə etdiyimiz məsələlərə nəzər salaq,

over health care,

sağlamlıq proqramı,

over bonuses and bailouts on Wall Street,

Wall Street-dəki əlavə bonuslar və maddi dəstəklər,

over the gap between rich and poor,

varlı və kasıb arasındakı uçurum,

over affirmative action and same-sex marriage.

və eyni cinsilərin evliliyi.

Lying just beneath the surface

Müzakirə edən tərəflərin

of those arguments,

üzərində durduqları həmin fikirlər

with passions raging on all sides,

və suallar əslində

are big questions

moral filosofiya

of moral philosophy,

və ədalət mövzusundakı

big questions of justice.

böyük suallardandır.

But we too rarely

Biz isə siyasətdə

articulate and defend

bu böyük moral sualları

and argue about

çox nadir hallarda

those big moral questions in our politics.

dilə gətərir nə müdafiə edirik.

So what I would like to do today

Bu gün mənim etmək istədiyim də

is have something of a discussion.

qısa bir müzakirədir.

First, let me take

İlk öncə icazə verin

a famous philosopher

ədalət və etika haqdakı bu böyük

who wrote about those questions

suallardan yazan məhşur filosof,

of justice and morality,

qədim Atenalı Aristoteli

give you a very short lecture

nəzərinizə çatdırım,

on Aristotle of ancient Athens,

onun ədalət teoriyası haqda

Aristotle's theory of justice,

qısa bir mühazirə verim,

and then have a discussion here

sonra sizinlə bərabər Aristotelin fikirlərinin

to see whether Aristotle's ideas

bizim bugünkü düşüncə və

actually inform

müzakirələrimizə

the way we think and argue

köməyi olub olmadığına

about questions today.

nəzər salaq.

So, are you ready for the lecture?

Mühazirəyə hazırsınız yəqin ki.

According to Aristotle,

Aristotelin fikrincə

justice means giving people what they deserve.

ədalət insanlara layiq olduqlarını verməkdir.

That's it; that's the lecture.

Budur bütün mühazirə.

(Laughter)

(Gülüş)

Now, you may say, well, that's obvious enough.

Deyə bilərsiniz ki bu aydın məsələdir.

The real questions begin

Əsl böyük sual kim nəyə

when it comes to arguing about

və nə üçün layiqdir sualını

who deserves what and why.

verəndə ortaya çıxır.

Take the example of flutes.

Fleytanı götürək, misal üçün.

Suppose we're distributing flutes.

Deyək ki, fleytaları bölüşdürürük.

Who should get the best ones?

Ən yaxşılar kimə çatmalıdır?

Let's see what people --

Burada əyləşənlər--

What would you say?

Siz nə deyərdiniz?

Who should get the best flute?

Kim ən yaxşı fleytaya layiqdir?

You can just call it out.

Yerdən danışa bilərsiniz.

(Audience: Random.)

(Auditoriya: Təsadüfi bölgü.)

Michael Sandel: At random. You would do it by lottery.

Michael Sandel: Təsadüfən. Lotereya kimi etmək olar.

Or by the first person to rush into the hall to get them.

Yaxud fleytanı almaq üçün zala girən ilk adamlar.

Who else?

Başqa kim?

(Audience: The best flute players.)

(Auditoriya: Fleytanı ən yaxşı ifa edənlər.)

MS: The best flute players. (Audience: The worst flute players.)

MS: Ən yaxşı fleyta ifaçıları. (Auditoriya: Ən pis ifaçılar.)

MS: The worst flute players.

MS: Ən pis ifaçılar.

How many say the best flute players?

Neçə nəfər ən yaxşı ifaçılar deyir?

Why?

Nə səbəbdən?

Actually, that was Aristotle's answer too.

Əslində Aristotel də bu cavabı vermişdi.

(Laughter)

(Gülüş)

But here's a harder question.

Amma daha çətin sual da var.

Why do you think,

Bu fikirdə olan insanlardan

those of you who voted this way,

soruşuram, nəyə görə ən yaxşı

that the best flutes should go to the best flute players?

fleytalar ən yaxşı ifaçılara verilməlidir?

Peter: The greatest benefit to all.

Peter: Hamı üçün ən xeyirli olsun deyə.

MS: The greatest benefit to all.

MS: Hamı üçün ən xeyirlisi.

We'll hear better music

Fleytalar ən yaxşı ifaçıların olsa

if the best flutes should go to the best flute players.

hamı daha yaxşı musiqiyə qulaq asacaq.

That's Peter? (Audience: Peter.)

Adınız Peterdi hə?(Auditoriya: Peter.)

MS: All right.

MS: Yaxşı.

Well, it's a good reason.

Yaxşı səbəbdir.

We'll all be better off if good music is played

Pis musiqidənsə yaxşı musiqi

rather than terrible music.

çalınsa daha yaxşı olar.

But Peter,

Ancaq Peter, Aristotel

Aristotle doesn't agree with you that that's the reason.

başqa səbəbdən bu fikirdə idi.

That's all right.

Normaldır bu.

Aristotle had a different reason

Aristotel ən yaxşı fleytanın ən yaxşı

for saying the best flutes should go to the best flute players.

ifaçıya verilməsini başqa səbəbdən doğru hesab edirdi.

He said,

O deyirdi ki,

that's what flutes are for --

fleyta yaxşı ifa edilmək

to be played well.

üçün yaradılıb.

He says that to reason about

O deyirdi ki, nəyinsə ədalətli

just distribution of a thing,

bölgüsünü təmin etmək üçün

we have to reason about,

həmin əşya və ya ictimai fəaliyyətin,

and sometimes argue about,

indiki halda misiqi ifasının

the purpose of the thing,

məqsədini tapmalı

or the social activity --

və ya müzakirələr

in this case, musical performance.

aparmalıyıq.

And the point, the essential nature,

İndiki halda musiqi ifasının

of musical performance

əsl məqsədi

is to produce excellent music.

əla musiqi təqdim etməkdir.

It'll be a happy byproduct

Hamımızın faydalanacağı

that we'll all benefit.

xoş bir nəticə.

But when we think about justice,

Ədalət haqda isə,

Aristotle says,

Aristotel deyir ki,

what we really need to think about

bizim həqiqətən fikir verməli olduğumuz

is the essential nature of the activity in question

şey, sual altında olan fəaliyyətin əsl təbiəti

and the qualities that are worth

və hörmət, məftunluq və qiymət veriləcək

honoring and admiring and recognizing.

keyfiyyətlərə malik olmasıdır.

One of the reasons

Ən yaxşı fleytanı

that the best flute players should get the best flutes

ən yaxşı ifaçının olmasının səbəblərindən biri

is that musical performance

musiqi ifası yalnız bizi xoşbəxt etmək

is not only to make the rest of us happy,

üçün deyil, həm də

but to honor

ən yaxşı musiqiçilərin

and recognize

tanınması və

the excellence

hörmət

of the best musicians.

edilməsi üçündür.

Now, flutes may seem ... the distribution of flutes

Fleytaların bölüşdürülməsi bir az

may seem a trivial case.

əhəmiyyətsiz misal ola bilər.

Let's take a contemporary example

Ədalət üzərinə qurulmuş başqa daha

of the dispute about justice.

müasir misala nəzər salaq.

It had to do with golf.

Qolfla əlaqədardır.

Casey Martin -- a few years ago,

Bir neçə il bundan öncə olub,

Casey Martin --

Casey Martin

did any of you hear about him?

adlı şəxs eşitmisiniz?

He was a very good golfer,

O çox yaxşı qolfçu idi,

but he had a disability.

ancaq çatışmazlığı var idi,

He had a bad leg, a circulatory problem,

ayağı sağlam deyildi, ayağındakı

that made it very painful

qan dövranı pozğunluğu

for him to walk the course.

yeriməsini çətinləşdirirdi.

In fact, it carried risk of injury.

Yaralanmaq riski yüksək idi əslində.

He asked the PGA,

O, Peşəkar Qolf Federasiyasından

the Professional Golfers' Association,

Peşəkar Qolf Turnirlərində

for permission to use a golf cart

qolf maşınından istifadə etmək üçün

in the PGA tournaments.

icazə istədi.

They said, "No.

Ona yox cavabını verdilər,

Now that would give you an unfair advantage."

"Bu sizə ədalətsiz üstünlük vermiş olar." dedilər.

He sued,

O, işi məhkəməyə verdi,

and his case went all the way

və inanın ki, qolf maşını ilə bağlı

to the Supreme Court, believe it or not,

bu məhkəmə işi Ali Məhkəməyə qədər

the case over the golf cart,

gedib çıxdı.

because the law says

Qanunda zədəlilərin

that the disabled

kömək edilməsi

must be accommodated,

vacib şərt olduğuna görə

provided the accommodation does not

onun maşınla təmin olunması oyunun

change the essential nature

əsl təbiətinə heç bir təsir

of the activity.

göstərmir.

He says, "I'm a great golfer.

O deyir, "Mən yaxşı qolfçuyam.

I want to compete.

Və oynamaq istəyirəm.

But I need a golf cart

Ancaq bir nöqtədən digərinə

to get from one hole to the next."

getmək üçün qolf maşınına ehtiyacım var."

Suppose you were

Deyək ki, siz

on the Supreme Court.

Ali Məhkəmədə idiniz.

Suppose you were deciding

Bu məhkəmə işində ədaləti

the justice of this case.

bərqərar edəcək siz idiniz.

How many here would say

Burda oturanlardan neçəsi

that Casey Martin does have a right to use a golf cart?

Casey Martin qolf maşınından istifadə etmək haqqı var deyərdi?

And how many say, no, he doesn't?

Və neçə nəfər yox deyərdi?

All right, let's take a poll, show of hands.

Səsvermə keçirək, əllərinizi qaldırın.

How many would rule in favor of Casey Martin?

Kimlər Casey Martinin tərəfini tutardı?

And how many would not? How many would say he doesn't?

Kimlər əks qərar verərdi? Kimlər ona maşın verilməsin deyərdi?

All right, we have a good division of opinion here.

Əla, fikir bölgüsü müşahidə edirəm mən.

Someone who would not

Casey Martinə qolf maşını

grant Casey Martin the right to a golf cart,

verilməməsinin təfərdarı olanlar,

what would be your reason?

nə səbəbdən belə düşünürsünüz?

Raise your hand, and we'll try to get you a microphone.

Əlinizi qaldırın, mikrofon veriləcək sizə.

What would be your reason?

Nə səbəblər göstərə bilərsiniz?

(Audience: It'd be an unfair advantage.)

(Auditoriya: Bu ədalətsiz üstünlük olardı.)

MS: It would be an unfair advantage

MS: Əgər o qolf maşını sürsəydi,

if he gets to ride in a golf cart.

bu ədalətsiz olardı.

All right, those of you,

Yaxşı, çoxunuz ona maşın verməmək

I imagine most of you who would not give him the golf cart

səbəbləri ədalətsiz üstünlük hesab edirsiniz

worry about an unfair advantage.

yəqin ki.

What about those of you who say

Ona maşın verilməsinin

he should be given a golf cart?

tərəfdarları necə?

How would you answer the objection?

Qarşı çıxanlara nə cavab verərdiniz?

Yes, all right.

Yaxşı, buyurun.

Audience: The cart's not part of the game.

Auditoriya: Maşın oyunun parçası deyil.

MS: What's your name? (Audience: Charlie.)

MS: Adınız nədir sizin? (Auditoriya: Charlie.)

MS: Charlie says --

MS: Charlie deyir bunu--

We'll get Charlie a microphone in case someone wants to reply.

Kimsə cavab vermək istəsə indi Charlie-yə mikrofon verilir.

Tell us, Charlie,

Davam et Charlie,

why would you say he should be able to use a golf cart?

Nəyə görə ona qolf maşını verilməlidir?

Charlie: The cart's not part of the game.

Charlie: Maşın oyunun bir hissəsi deyil.

MS: But what about walking from hole to hole?

MS: Qolfda deşiklər arasındakı məsafə necə?

Charlie: It doesn't matter; it's not part of the game.

Charlie: Elə də fərqi yoxdur; O da oyunun bir hissəsi deyil.

MS: Walking the course is not part of the game of golf?

MS: Qolfa məsafəni yerimək oyunun bir hissəsi deyil deyirsiniz?

Charlie: Not in my book, it isn't.

Charlie: Mən bildiyimə görə, yox.

MS: All right. Stay there, Charlie.

MS: Yaxşı. Sən gözlə, Charlie.

(Laughter)

(Gülüş)

Who has an answer for Charlie?

Kim Charlie-yə cavab vermək istəyir?

All right, who has an answer for Charlie?

Kim cavab vermək istəyir Charlie-yə?

What would you say?

Buyurun.

Audience: The endurance element is a very important part of the game,

Auditoriya: Dözümlülük oyunda çox vacib faktordur,

walking all those holes.

deşiklər arasını yerimək də onun ölçüsü.

MS: Walking all those holes?

MS: Bütün deşiklər arası məsafəni qət etmək?

That's part of the game of golf? (Audience: Absolutely.)

Qolf oyunun bir hissəsidir? (Auditoriya: Elə di ki var.)

MS: What's your name? (Audience: Warren.)

MS: Adınız nədir? ( Auditoriya: Warren.)

MS: Warren.

MS: Warren.

Charlie, what do you say to Warren?

Charlie, sən Warrenə nə deyirsən?

Charley: I'll stick to my original thesis.

Charley: Mən əvvəlki fikrimin üstündə qalıram.

(Laughter)

(Gülüş)

MS: Warren, are you a golfer?

MS: Warren, qolfçusan?

Warren: I am not a golfer.

Warren: Xeyr, qolfçu deyiləm.

Charley: And I am. (MS: Okay.)

Charley: Amma mən qolfçuyam. (MS: Əla)

(Laughter)

(Gülüş)

(Applause)

(Alqış)

You know,

Bilirsiniz,

it's interesting.

maraqlı haldır.

In the case, in the lower court,

Məhkəmə işində də

they brought in golfing greats

bu məsələni aydınlaşdırmaq üçün

to testify on this very issue.

əlaqədar şəxslər dəvət olunmuşdu.

Is walking the course essential to the game?

Yerimək oyunun bir hissəsidirmi?

And they brought in Jack Nicklaus and Arnold Palmer.

Jack Nicklaus və Arnold Palmer də dəvət olunmuşdu.

And what do you suppose they all said?

Və sizcə onlar nə dedillər?

Yes. They agreed with Warren.

Bəli. Onlar Warrenlə razı idilər.

They said, yes, walking the course

Onlar dedilər ki, bəli, yerimək

is strenuous physical exercise.

fiziki iş kimi qəbul olunur.

The fatigue factor is an important part of golf.

Və bu qısa iş oyunun bir parçasıdır.

And so it would change

Ona qolf maşını verilməsi

the fundamental nature of the game

oyunun əsas təbiətinə

to give him the golf cart.

zidd olacaq.

Now, notice,

Maraqlı bir şeyə

something interesting --

diqqətinizi çəkim ki --

Well, I should tell you about the Supreme Court first.

Əvvəlcə Ali Məhkəmədən danışım.

The Supreme Court

Ali Məhkəmə

decided.

qərar qəbul etdi.

What do you suppose they said?

Sizcə nə qərar idi?

They said yes,

Qərar qəbul olundu ki,

that Casey Martin must be provided a golf cart.

bəli, Casey Martin qolf maşını ilə təmin olunmalıdır.

Seven to two, they ruled.

7-2 səs çoxluğu ilə qərar qəbul olundu.

What was interesting about their ruling

Məhkəmənin qərarı və bizim

and about the discussion we've just had

müzakirəmizin maraqlı tərəfi budur ki,

is that the discussion about

qolfun əsas təbiətini

the right, the justice, of the matter

müəyyən etməklə düzgün,

depended on

ədalətli qərar

figuring out what is

qəbul etmiş

the essential nature of golf.

oluruq.

And the Supreme Court justices

Ali Məhkəmə hakimləri də

wrestled with that question.

bu suala cavab axtarırdılar.

And Justice Stevens, writing for the majority,

Hakim Stevens, çoxluğun adından dedi ki,

said he had read all about the history of golf,

qolfun bütün tarixini oxuyub

and the essential point of the game

və oyunun əsas məğzi kiçik topu

is to get very small ball from one place

bir nöqtədən mümkün qədər az zərbəylə

into a hole

deşiyə salmaqdan

in as few strokes as possible,

ibarətdir, bu zaman yerimək isə

and that walking was not essential, but incidental.

zəruri deyil, təsadüfidir.

Now, there were two dissenters,

Qarşı çıxan iki nəfər var idi,

one of whom was Justice Scalia.

biri hakim Scalia idi.

He wouldn't have granted the cart,

O maşının verilməsinə qarşı idi,

and he had a very interesting dissent.

və çox maraqlı bir ifadəsi var idi.

It's interesting because

Maraqlıdır, çünki o,

he rejected the Aristotelian premise

çoxluğun qəbul etdiyi kimi

underlying the majority's opinion.

Aristotelin ideyası ilə razı deyildi.

He said it's not possible

O deyirdi ki, qolf kimi

to determine the essential nature

oyunun əsas təbiətini müəyyənləşdirmək

of a game like golf.

qeyri-mümkündür.

Here's how he put it.

O, fikrini belə izah edirdi.

"To say that something is essential

"Nəyinsə əsas, vacib olduğunu demək,

is ordinarily to say that it is necessary

xüsusi bir əşyanın əldə edilməsi

to the achievement of a certain object.

üçün lazımlı olduğunu deməkdir.

But since it is the very nature of a game

Ancaq oyunun əsl məqsədi əyləncə olduğu,

to have no object except amusement,

və heç bir əşya əldə edilmədiyi üçün,

(Laughter)

(Gülüş)

that is, what distinguishes games

ki, oyunu səmərəli fəaliyyətdən

from productive activity,

ayırır,

(Laughter)

(Gülüş)

it is quite impossible to say

oyunun qaydalarının heç birinin

that any of a game's arbitrary rules

lazımlı, əsas olmadığını

is essential."

demək olar."

So there you have Justice Scalia

Bu mülahizəsiylə hakim Scalia

taking on the Aristotelian premise

çoxluğun müdafiə etdiyi

of the majority's opinion.

Aristotelin ideyasına qarşı çıxırdı.

Justice Scalia's opinion

Hakim Scalianın fikri

is questionable

iki səbəbdən

for two reasons.

sual doğurur.

First, no real sports fan would talk that way.

Birincisi, həqiqi idman azarkeşi heç vaxt belə danışmazdı.

(Laughter)

(Gülüş)

If we had thought that the rules

Əgər oyunun qaydalarının

of the sports we care about

üstünlükləri və yaxşı

are merely arbitrary,

keyfiyyətləri üzə çıxarmaqdan daha

rather than designed to call forth

çox, başqası tərəfindən müəyyənləşdirilmiş

the virtues and the excellences

və dəyişkən qəbul etsəydik,

that we think are worthy of admiring,

oyunun nəticəsilə

we wouldn't care about the outcome of the game.

elə də maraqlanmazdıq.

It's also objectionable

İkinci etiraz da var

on a second ground.

hakimin bu fikrinə.

On the face of it,

İkinci bir tərəfdən,

it seemed to be -- this debate about the golf cart --

maşının verilib verilməməsilə bağlı bu müzakirə--

an argument about fairness,

adələtli,

what's an unfair advantage.

və ya ədalətsiz üstünlük haqda idi.

But if fairness were the only thing at stake,

Ədalətlilik əsas mövzu olsaydı

there would have been an easy and obvious solution.

sizcə nəticə necə olardı?

What would it be? (Audience: Let everyone use the cart.)

Siz necə düşünürsünüz? ( Auditoriya: Hər kəs maşından istifadə etsin.)

Let everyone ride in a golf cart

Kim istəsə qolf maşınından

if they want to.

istifadə etsin.

Then the fairness objection goes away.

Bununla ədalətsiz olduğu fikrindən yayınmış olar insanlar.

But letting everyone ride in a cart

Ancaq Qolf Federasiyasının nümayəndələri üçün

would have been, I suspect,

yalnız Casey Marthin üçün qolf maşını verilməsi,

more anathema

digər bütün oyunçuların da

to the golfing greats

maşınla təmin olunmasından

and to the PGA,

daha asan və

even than making an exception for Casey Martin.

xoşagələn olardı.

Why?

Sizcə niyə?

Because what was at stake

Çünki qolf maşını haqdakı

in the dispute over the golf cart

mübahisə ancaq qolfun əsl təbiəti ilə

was not only the essential nature of golf,

bağlı deyil, dolayısıyla həm də atletlərin

but, relatedly, the question:

hansı istedadı tanınma və

What abilities

təqdirə layiq olduğu

are worthy

sualına

of honor and recognition

cavab tapmaq

as athletic talents?

haqda idi.

Let me put the point

Bir az daha

as delicately as possible:

dəqiq deməyə çalışsaq:

Golfers are a little sensitive

Qolfçular oynadıqları oyunun

about the athletic status of their game.

atletik göstəriciləri haqda bir az həssasdırlar.

(Laughter)

(Gülüş)

After all, there's no running or jumping,

Əslində heç bir qaçmaq, tutmaq lazım deyil,

and the ball stands still.

və top olduğu yerdə durur.

(Laughter)

(Gülüş)

So if golfing is the kind of game

Və əgər qolf maşınla gəzərək

that can be played while riding around in a golf cart,

oynanan bir oyun olsa idi, qolf mütəxxəsislərinə,

it would be hard to confer

bizim təklif etdiyimiz kimi

on the golfing greats

ancaq həqiqi atletə şamil edilən

the status that we confer,

tanınma və layiqlilik anlayışını

the honor and recognition

izah etmək

that goes to truly great athletes.

çox çətin olardı.

That illustrates

Bu qolfla,

that with golf,

həm də fleytayla bağlı

as with flutes,

hekayələrdən

it's hard to decide the question

anlamaq olar ki,

of what justice requires,

"Müzakirə edilən fəaliyyətin

without grappling with the question,

əsas təbiətini nədir və

"What is the essential nature

bu fəaliyyətin hansı keyfiyyətləri

of the activity in question,

tanınmağa və hörmətə layiqdir?"

and what qualities,

sualına cavab vermədən

what excellences

ədalətli olmağa

connected with that activity,

çalışmaq

are worthy of honor and recognition?"

çətindir.

Let's take a final example

Axırıncı misala nəzər salaq,

that's prominent in contemporary political debate:

hazırkı siyasi debatlardan biridir:

same-sex marriage.

eyni cinslilərin evliliyi.

There are those who favor state recognition

Bəziləri yalnız bir qadın və bir kişi arasındakı

only of traditional marriage

ənənəvi evliliklərin dövlət tərəfindən

between one man and one woman,

tanınmasının tərəfdarıdırlar,

and there are those who favor state recognition

bəzilər isə eyni cinsli evliliklərin tanınmasının

of same-sex marriage.

tərəfdarı.

How many here

Birinci siyasətin

favor the first policy:

tərəfadarı kimlərdir burada:

the state should recognize traditional marriage only?

dövlət ənəvi evliliklərinimi tanımalıdır sizcə?

And how many favor the second, same-sex marriage?

Və kimlər ikinci, eyni cincli evlilik tərəfadarıdır?

Now, put it this way:

Başqa cür desək,

What ways of thinking

evlilik haqda hansı

about justice and morality

moral və ədalətli

underlie the arguments we have

fikirlərimiz

over marriage?

var?

The opponents of same-sex marriage say

Eyni cinsli evliliyə qarşı çıxanlar deyir ki,

that the purpose of marriage,

evliliyin əsas məqsədi

fundamentally, is procreation,

uşaq dünyaya gətirməkdir,

and that's what's worthy of honoring

və bu tanınmağa, hörmətə və

and recognizing and encouraging.

rəğbətə dəyər bir işdir.

And the defenders of same-sex marriage say no,

Enyi cinsli evliliyin tərəfdarları buna yox deyirlər,

procreation is not the only purpose of marriage;

evliliyin tək məqsədi uşaq dünyaya gətirmək deyil, deyirlər.

what about a lifelong, mutual, loving commitment?

Ömrünüz boyu davam edəcək ikitərəfli sevgi bağları nədir bəs?

That's really what marriage is about.

Evliliyin əsl mahiyyəti budur.

So with flutes, with golf carts,

Beləliklər fleytanın bölgüsü, qolf maşını,

and even with a fiercely contested question

hətta daimi müzakirə olunan

like same-sex marriage,

eyni cinsli evlilik mövzusunun müzakirəsində

Aristotle has a point.

Aristotelin ideyası vacib rol oynayır.

Very hard to argue about justice

Ədalət axtarmazdan əvvəl,

without first arguing

sosial qurumların məqsədi və

about the purpose of social institutions

hörmət və tanınmaya dəyər keyfiyyətlərini

and about what qualities are worthy

axtarmaq daha

of honor and recognition.

asan olar.

So let's step back from these cases

Bu misallara baxsaq, onların

and see how they shed light

Birləşmiş Ştatlar, həm də

on the way we might improve, elevate,

bütün dünyadakı siyasi proseslərin

the terms of political discourse

təkmilləşdirilməsində

in the United States,

nə dərəcədə kömək

and for that matter, around the world.

edəcəyini görə bilərik.

There is a tendency to think

Belə bir fikir var ki, siyasi etika ilə

that if we engage too directly

bağlı suallara bir başa cavab vermək

with moral questions in politics,

fikir ayrılığı,

that's a recipe for disagreement,

dözülməzlik və

and for that matter, a recipe for

ayrı-seçkiliyə səbəb

intolerance and coercion.

ola bilər.

So better to shy away from,

Ona görə də,

to ignore,

moral və dini

the moral and the religious convictions

dəyərlərdən uzaq müzakirələr eyməklə

that people bring to civic life.

sivil cəmiyyət yarada biləcəklərinə inanırlar.

It seems to me that our discussion

Bizim müzakirəmizdən isə məncə

reflects the opposite,

tam əks fikir yarandı,

that a better way

qarşılıqlı anlaşma və

to mutual respect

hörmət mühitini yaratmaq üçün,

is to engage directly

insanlar siyasətə girməzdən əvvəl,

with the moral convictions

onları ictimai həyata bağlayan

citizens bring to public life,

etik normalarından

rather than to require

uzaqlaşdırmaqdansa,

that people leave their deepest moral convictions

etik normalarını siyasətdə istifadə etmələri

outside politics

daha yaxşı

before they enter.

olardı.

That, it seems to me, is a way

Bu məncə demokratik siyasi

to begin to restore

debat ənənəsini

the art of democratic argument.

geri qazandıra bilər.

Thank you very much.

Çox sağ olun.

(Applause)

(Alqış)

Thank you.

Sağ olun.

(Applause)

(Alqış)

Thank you.

Sağ olun.

(Applause)

(Alqış)

Thank you very much.

Çox sağ olun.

Thanks. Thank you.

Təşəkkür edirəm.

Chris.

Chris.

Thanks, Chris.

Çox sağ ol, Chris.

Chris Anderson: From flutes to golf courses

Chris Anderson: Fleytadan qolf maşınına,

to same-sex marriage --

ordan da enyi cinsli evliliyə.

that was a genius link.

Yaxşı düşünülmüş əlaqədir.

Now look, you're a pioneer of open education.

Başqa bir məsələ, açıq dərs anlayışının yaradıcısısan.

Your lecture series was one of the first to do it big.

Sənin müzahirələrin ilk açıq dərslərdəndir.

What's your vision for the next phase of this?

Bunun davamı olaraq nə gözlənilir?

MS: Well, I think that it is possible.

MS: Əslində, açıq dərsin mümkünlüyünə inanıram.

In the classroom, we have arguments

Adi sinif otaqlarında tələbələr

on some of the most fiercely held

öz etik baxışlarına əsaslanaraq

moral convictions that students have

böyük ictimai suallara

about big public questions.

cavab axtarırlar.

And I think we can do that in public life more generally.

Və bunun ictimaiyyət qarşısında tez-tez təşkil edilməsinə ümid edirik.

And so my real dream would be

İstəyirik ki, ictimai kanal üçün

to take the public television series

hazırlanan və hal-hazırda da internetdə

that we've created of the course --

izləmək mümkün olan videoları

it's available now, online,

əsas götürərək partnyor

free for everyone anywhere in the world --

institutlar tapaq--

and to see whether we can partner with institutions,

Çində, Hindistanda, Afrikada,

at universities in China, in India,

bütün dünyada partnyorlar tapmaqla,

in Africa, around the world,

sivil mühazirə, həmçinin

to try to promote

bütün dünyanı əhatə edən

civic education

daha geniş demokratik

and also a richer kind

debatların təşkil olunmasına

of democratic debate.

ümid edirik.

CA: So you picture, at some point,

CA: Başa düşürəm sizi, təsəvvür edirəm ki,

live, in real time,

indi burada

you could have this kind of conversation, inviting questions,

təşkil etdiyiniz debatın eynisini edəcəksiniz,

but with people from China and India joining in?

ancaq qonaqlar Çindən Hindistandan olacaq?

MS: Right. We did a little bit of it here

Bu gün burada

with 1,500 people in Long Beach,

ona bənzər bir söhbət etdik,

and we do it in a classroom at Harvard

Harvardda 1000-ə yaxın tələbə

with about 1,000 students.

iştirak edir mühazirələrdə.

Wouldn't it be interesting

Bu cür müzakirələrdə

to take this way

böyük moral suallara

of thinking and arguing,

cavab axtarılır,

engaging seriously with big moral questions,

adicə vebkamera videosu vasitəsilə

exploring cultural differences

Pekin, Mumbai, Kembric,

and connect through a live video hookup,

Masaçusetsdən olan

students in Beijing and Mumbai

insanlar öz mənəvi

and in Cambridge, Massachusetts

bağları ilə global mühazirə otağı

and create a global classroom.

yaradacağına inanıram.

That's what I would love to do.

Budur bütün istədiyim.

(Applause)

(Alqış)

CA: So, I would imagine

CA: Əminəm ki,

that there are a lot of people who would love to join you in that endeavor.

sizin bu təşəbbüsünüzü dəstəkləyən insanlar çox olacaq.

Michael Sandel. Thank you so much. (MS: Thanks so much.)

Michael Sandel. Çox sağ ol. (MS: Çox sağ ol.)