Why we love, why we cheat | Helen Fisher

Translator: YSLU MA translators 2010-2012 Reviewer: Naira Sahakyan

I'd like to talk today about the two biggest social trends

Այսօր կցանկանայի խոսել եկող դարի կամ թերևս գալիք 10.000 տարիների

in the coming century,

and perhaps in the next 10,000 years.

երկու խոշորագույն սոցիալական միտումների մասին:

But I want to start with my work on romantic love,

Սակայն նախ կցանկանայի խոսել սիրո մասին կատարած իմ հետազոտության մասին,

because that's my most recent work.

քանի որ վերջինս իմ նորագույն աշխատանքներից է:

What I and my colleagues did was put 32 people, who were madly in love,

Ես գործընկերներիս հետ միասին անցկացրեցի ուղեղի սկանավորում

into a functional MRI brain scanner.

ֆունկցիոնալ մագնիսական ռեզոնանսային պատկերահանման մեթոդով (ՄՌՊ):

17 who were madly in love and their love was accepted;

Ուսումնասիրությանը մասնակցում էին 32 հոգի, ովքեր խենթի պես սիրահարված էին: Նրանցից 17-ի սերը փոխադարձ էր,

and 15 who were madly in love and they had just been dumped.

իսկ 15-ինը` անպատասխան:

Ուստի կցանկանայի նախ խոսել սրա մասին,

And so I want to tell you about that first,

and then go on into where I think love is going.

ապա անդրադառնալ սիրո թեմային:

(Laughter)

"What 'tis to love?" Shakespeare said.

<<Սիրե՞լ: Ի՞նչ է դա>>,-- ասել է Շեքսպիրը:

I think our ancestors --

Կարծում եմ՝ մեր նախնիները,կամ, ընդհանրապես, մարդ արարածը դեռևս միլիոնավոր տարիներ առաջ

I think human beings have been wondering about this question

խարույկների շուրջ նստած կամ աստղազարդ երկնքի տակ պառկած մտածել է այս հարցի շուրջ:

since they sat around their campfires

or lay and watched the stars a million years ago.

I started out by trying to figure out what romantic love was

Սկզբում` հիմք ընդունելով վերջին 45 տարիների ուսումնասիրությունները,

by looking at the last 45 years of the psychological research

իհարկե միայն հոգեբանական ուսումնասիրությունները,փորձում էի հասկանալ, թե ինչ է սերն իրենից ներկայացնում

and as it turns out,

ու, ինչպես պարզվեց, երբ սիրահարվում ենք, ի հայտ են գալիս մի շարք առանձնահատուկ երևույթներ:

there's a very specific group of things that happen when you fall in love.

The first thing that happens is,

Առաջինը, որ ի հայտ է գալիս, այն է, որ մարդիկ ձեռք են բերում այն, ինչ ես կոչում եմ

a person begins to take on what I call, "special meaning."

<< հատուկ նշանակություն>>:

As a truck driver once said to me,

Մի անգամ մի բեռնատարի վարորդ ինձ ասաց.

"The world had a new center, and that center was Mary Anne."

<<Տիեզերքն ասես ունի նոր կենտրոն, և այդ կենտրոնը Մերի Էնն է>>:

George Bernard Shaw said it differently.

Բերնարդ Շոուն փոքր ինչ այլ մեկնաբանություն է տվել այս ամենին:

"Love consists of overestimating the differences

Նա ասել է. << Սերը երկու կանանց միջև եղած տարբերությունների գերագնահատումն է>>:

between one woman and another."

Եվ իսկապես, հենց այդպես էլ կա: (Ծիծաղ):

And indeed, that's what we do.

(Laughter)

And then you just focus on this person.

Սկսում եք ձեր ուշադրության կենտրոնում պահել տվյալ անձին:

You can list what you don't like about them,

Միգուցե կարողանում եք թվարկել նրա թերությունները,

but then you sweep that aside and focus on what you do.

սակայն շուտով աչք եք փակում այդ թերությունների վրա, ու սկսում մտածել այն մասին, թե ինչն է ձեզ դուր գալիս նրա մեջ:

As Chaucer said, "Love is blind."

Ինչպես Չոսերն էր ասում. << Սերը կույր է>>:

In trying to understand romantic love,

Ռոմանտիկ սերը հասկանալու համար

I decided I would read poetry from all over the world,

որոշեցի կարդալ համաշխարհային պոեզիա,

and I just want to give you one very short poem

ու կցանկանայի մեջբերել 8-րդ դարի չինական մի կարճ բանաստեղծություն,

from eighth-century China,

because it's an almost perfect example

որը լավագույնս է նկարագրում մի տղամարդու, ով մինչև ականջները սիրահարված է մի կնոջ:

of a man who is focused totally on a particular woman.

It's a little bit like when you are madly in love with somebody

: Նույնն է, թե խենթորեն սիրահարված լինես մեկին

and you walk into a parking lot --

ու մտնես ավտոկայանտեղի:

their car is different from every other car in the parking lot.

Նրա ավտոմեքենան տարբերվում է մյուս բոլոր մեքենաներից:

Their wine glass at dinner

Նրա գինու գավաթը տարբերվում է ճաշին եղած բոլոր այլ գավաթներից:

is different from every other wine glass at the dinner party.

And in this case, a man got hooked on a bamboo sleeping mat.

Իսկ այս դեպքում տղամարդուն ավելի գրավում է բամբուկե ներքնակը:

And it goes like this.

Ահա թե ինչպես է գրված բանաստեղծության մեջ: Հեղինակի անունը Յան Շեն է.

It's by a guy called Yuan Zhen.

. << Չեմ կարողանում հավաքել բամբուկե ներքնակը:

"I cannot bear to put away the bamboo sleeping mat.

The night I brought you home, I watched you roll it out."

Այն գիշեր, երբ քեզ տուն բերեցի, նայում էի, թե ինչպես էիր տարածվել ներքնակի վրա >>:

He became hooked on a sleeping mat,

Եվ այն փաստը, որ տղային գրավում էր բամբուկե ներքնակը,

probably because of elevated activity of dopamine in his brain,

հավանաբար ուղեղում մեծ քանակությամբ դոպամին արտադրվելու արդյունք էր:

just like with you and me.

Նույնը կարող է լինել մեզանից յուրաքանչյուրի դեպքում:

But anyway, not only does this person take on special meaning,

Այնուամենայնիվ, տվյալ անձը ոչ միայն յուրահատուկ է դառնում

you focus your attention on them.

ու գրավում ձեր ուշադրությունը:

You aggrandize them.

Ոչ միայն սկսում եք մեծարել նրան:Այլև ձեռք եք բերում հսկայական էներգիա:

But you have intense energy.

As one Polynesian said, "I felt like jumping in the sky."

Ինչպես պոլինեզիական ցեղախմբից մեկն էր ասել.<< Թվում էր, թե երկնքում եմ սավառնում>>:

You're up all night. You're walking till dawn.

Գուցե ամբողջ գիշեր չքնեք, կամ մինչ լուսաբաց զբոսնեք:

You feel intense elation when things are going well;

Մեծ հպարտությամբ եք լցվում, երբ ամեն ինչ լավ է ընթանում,

mood swings into horrible despair when things are going poorly.

և ընդհակառակը, տրամադրությունը կտրուկ անկում է ապրում, երբ իրերն այնքան էլ լավ չեն դասավորվում:

Սա հենց իսկական կախվածություն է տվյալ անձից:

Real dependence on this person.

As one businessman in New York said to me,

Ինչպես Նյու Յորքցի մի գործարար ասել էր. <<Այն, ինչ դուր է գալիս նրան, դուր է գալիս նաև ինձ>>:

"Anything she liked, I liked."

Simple. Romantic love is very simple.

Պարզ է: Ռոմանտիկ սերը շատ պարզ է:

You become extremely sexually possessive.

Դառնում եք ծայրաստիճան խանդոտ:

You know, if you're just sleeping with somebody casually,

Գիտե՞ք, եթե դուք պարզապես քնում եք ինչ-որ մեկի հետ, ընդհանուր առմամաբ,

you don't really care if they're sleeping with somebody else.

ձեզ չի էլ հուզում, թե նա քնում է մեկ ուրիշի հետ:

But the moment you fall in love,

Բայց հենց սիրահարվում եք,

you become extremely sexually possessive of them.

դառնում եք ծայրահեղ սեփականատեր սեռական տեսանկյունից:

I think there's a Darwinian purpose to this.

Կարծում եմ` այս ամենի մեջ մի տեսակ դարվինիստական իմաստ կա թաքնված:

The whole point of this is to pull two people together

Իսկ այդ իմաստը կայանում է երկու անձանց միջև ուժեղ կապի հաստատման

strongly enough to begin to rear babies as a team.

ու միասին երեխաներ ունենալու մեջ:

But the main characteristics of romantic love are craving:

Սակայն սիրո հիմնական հատկանիշներից մեկը տենչն է.

an intense craving to be with a particular person,

ուժեղ տենչը` լինելու սիրած անձնավորության հետ` ոչ միայն սեռական, այլև էմոցիոնալ առումով:

not just sexually, but emotionally.

It would be nice to go to bed with them,

Դուք իհարկե կնախընտրեիք ձեր սիրած անձնավորության հետ հայտնվել միևնույն անկողնում,

but you want them to call you on the telephone, to invite you out, etc.,

սակայն, միևնույն ժամանակ հաճելի կլիներ, որ նա զանգահարեր ձեզ, ինչ-որ տեղ հրավիրեր,

to tell you that they love you.

ասեր, որ սիրում է ձեզ:

The other main characteristic is motivation.

Մյուս հիմնական հատկանիշներից մեկն էլ շարժառիթն է:

The motor in the brain begins to crank, and you want this person.

Ուղեղի շարժիչը միանում է, ու դուք սկսում եք տենչալ նրան:

And last but not least, it is an obsession.

Եվ վերջին, բայց ոչ պակաս կարևոր հատկանիշներից է կախվածությունը:

Before I put these people in the MRI machine,

Ուղեղի սկանավորման ընթացքում

I would ask them all kinds of questions.

այս մարդկանց տալիս էի տարաբնույթ հարցեր:

But my most important question was always the same.

Բայց հիմնականում հետևյալ հարցն էի ուղղում.

It was: "What percentage of the day and night do you think about this person?"

<< Օրվա քանի՞ տոկոսն եք մտածում ձեր սիրած անձնավորության մասին>>:

Եվ, իհարկե, լսում էի հետևյալ պատասխանը. << Օր ու գիշեր: Չեմ կարող չմտածել նրա մասին>>:

And indeed, they would say,

"All day. All night.

I can never stop thinking about him or her."

And then, the very last question --

Իսկ վերջին հարցին

I would always have to work myself up to this question,

շատ զգույշ էի վերաբերվում,

because I'm not a psychologist.

քանի որ հոգեբան չէի:

I don't work with people in any kind of traumatic situation.

Երբեք չեմ աշխատել մարդկանց հետ տրավմատիկ իրավիճակներում:

My final question was always the same.

Վերջին հարցս այսպիսին էր.

I would say, "Would you die for him or her?"

<< Պատրա՞ստ եք հանուն նրա զոհաբերել ձեր կյանքը>>:

And, indeed, these people would say "Yes!"

Եվ բոլորն այնպես էին միանշանակ պատասխանում <<ԱՅՈ>>,

as if I had asked them to pass the salt.

ասես նրանց խնդրել էի ընդամենը աղը փոխանցել:

I was just staggered by it.

Ես ուղղակի ապշած էի:

So we scanned their brains,

Այսպիսով, մենք սկանավորեցինք բոլորի ուղեղն այն ընթացքում, երբ նրանք մեկ նայում էին սիրելիի, մեկ էլ որևէ չեզոք լուսանկարի,

looking at a photograph of their sweetheart

and looking at a neutral photograph,

բայց արանքում նրանց ուշադրությունը շեղող առաջադրանք էինք տալիս:

with a distraction task in between.

Այսինքն՝ կարողացանք ուսումնասիրել ուղեղը թե՛ ակտիվ,

So we could look at the same brain when it was in that heightened state

and when it was in a resting state.

և թե՛ պասիվ վիճակում:

And we found activity in a lot of brain regions.

Ու այդ ընթացքում ուղեղի տարբեր հատվածներում ակտիվություն նկատեցինք:

Անշուշտ, ամենակարևոր հատվածներից մեկն ուղեղի այն հատվածն էր,

In fact, one of the most important was a brain region

that becomes active when you feel the rush of cocaine.

որն ակտիվանում է կոկաինի մեծ չափաբաժին ընդունելուց հետո:

And indeed, that's exactly what happens.

Եվ իսկապես, հենց այդպես էլ կա:

I began to realize that romantic love is not an emotion.

Ու ես սկսեցի հասկանալ, որ ռոմանտիկ սերը զգացմունք չէ:

Իրականում, միշտ կարծել եմ, որ այն զգացմունքների շղթա է,

In fact, I had always thought it was a series of emotions,

որ ձգվում է հուսահատությունից մինչև հպարտություն:

from very high to very low.

But actually, it's a drive.

Բայց, փաստորեն, այն դրայվ է: Եվ սա գալիս է ուղեղի շարժիչից,

It comes from the motor of the mind,

the wanting part of the mind, the craving part of the mind.

ուղեղի պահանջող, տենչացող հատվածից:

The kind of part of the mind

Նույնն է, երբ շոկոլադի սալիկը ձգում է ձեզ,

when you're reaching for that piece of chocolate,

կամ երբ պաշտոնի բարձրացում եք ուզում

when you want to win that promotion at work.

աշխատանքի վայրում:

The motor of the brain.

Այս ամենը կապված է ուղեղի շարժիչի ` դրայվի հետ:

It's a drive.

And in fact, I think it's more powerful than the sex drive.

Կարծում եմ, որ, իրականում, այն սեռական գրավչությունից էլ հզոր է:

Տեսեք, եթե ցանկանում եք քնել մեկի հետ և ձեզ մերժում են՝ ասելով. << Շնորհակալություն, պետք չէ>>,

You know, if you ask somebody to go to bed with you,

and they say, "No, thank you,"

թերևս ինքնասպանություն չեք գործի ու չեք ընկնի կլինիկական դեպրեսիայի մեջ:

you certainly don't kill yourself or slip into a clinical depression.

But certainly, around the world,

Բայց, անշուշտ, ամբողջ աշխարհում մարդիկ, ովքեր մերժվում են սիրո հարցում, ինքնասպանություն են գործում:

people who are rejected in love will kill for it.

People live for love.

Մարդիկ ապրում են հանուն սիրո: Սպանում են հանուն սիրո: Եվ, իհարկե, մեռնում են հանուն սիրո:

They kill for love.

They die for love.

They have songs, poems, novels,

Նրանք ստեղծել են սիրուն նվիրված երգեր, բանաստեղծություններ, վեպեր, քանդակներ, կտավներ, առասպելներ ու լեգենդներ:

sculptures, paintings, myths, legends.

In over 175 societies,

Ավելի քան 175 երկրներում մարդիկ իրենց հետքն են թողել ուղեղի հսկայական համակարգի վրա:

people have left their evidence of this powerful brain system.

I have come to think

Ես այն կարծիքին եմ հանգել, որ մարդու ուղեղը Երկիր մոլորակի վրա գոյություն ունեցող ամենազարգացած համակարգն է,

it's one of the most powerful brain systems on Earth

for both great joy and great sorrow.

որը հանդիսանում է թե՛ ուրախության, և թե՛ տխրության հզոր աղբյուր:

And I've also come to think

Ու ես նաև եկել եմ այն եզրակացությանը, որ դա ուղեղի երեք,

that it's one of three basically different brain systems

միմյանցից բոլորովին տարբեր համակարգերից մեկն է, որի հիմքում ընկած է զուգավորումն ու վերարտադրությունը:

that evolved from mating and reproduction.

One is the sex drive: the craving for sexual gratification.

Առաջինը սեռական ցանկությունն է. սեռական հաճույքի տենչը:

W.H. Auden called it an "intolerable neural itch,"

. Հ. Օդենը սա անվանել է << նյարդային անդիմադրելի ցանկություն>>,

and indeed, that's what it is.

և, իսկապես,

այն շարունակ հիշեցնում է իր մասին, ինչպես քաղցը:

It keeps bothering you a little bit, like being hungry.

The second of these three brain systems is romantic love:

Երկրորդը ռոմանտիկ սերն է:

that elation, obsession of early love.

Սա պայմանավորված է վաղ անցյալում թողած սիրո հանդեպ ունեցած ուրախությամբ ու տենչանքով:

And the third brain system is attachment:

Իսկ երրորդը կապվածությունն է,

that sense of calm and security you can feel for a long-term partner.

խաղաղության ու ապահովության զգացումն է, որ զգում եք ձեր կողակցի կողքին:

And I think that the sex drive evolved to get you out there,

Կարծում եմ՝ սեռական ձգողությունը ստեղծվել է նրա համար, որ մենք դուրս գանք,

looking for a whole range of partners.

մեզ համար հարմար կողակից գտնենք:

You can feel it when you're just driving along in your car.

Դա կարող եք նույնիսկ զգալ մեքենա վարելիս:

It can be focused on nobody.

Եվ պարտադիր չէ, որ այն ուղղված լինի հատուկ որևէ մեկին:

I think romantic love evolved to enable you to focus your mating energy

Կարծում եմ՝ ռոմանտիկ սերը ի հայտ է եկել, որպեսզի զուգավորման գրավչությունը

on just one individual at a time,

ընկնի միայն մեկի ուսերին՝

thereby conserving mating time and energy.

դրանով իսկ խնայելով ժամանակն ու զուգավորման ուժերը:

And I think that attachment, the third brain system,

Իսկ կապվածությունն ի հայտ է եկել

evolved to enable you to tolerate this human being

կողակցին հանդուրժելու համար: (Ծիծաղ)

at least long enough to raise a child together as a team.

Այնքան ժամանակ, մինչև գոնե միասին կկարողանաք երեխային մեծացնել:

So with that preamble,

Հենց այսպիսի նախաբանով էլ ուզում եմ սկսել սոցիալական երկու հիմնական միտումների քննարկումը:

I want to go into discussing the two most profound social trends.

One of the last 10,000 years

Դրանցից առաջինն ունի առնվազն 10.000 տարվա, իսկ երկրորդը՝ 25 տարվա պատմություն:

and the other, certainly of the last 25 years,

that are going to have an impact on these three different brain systems:

Այս երկուսն էլ իրենց ազդեցությունն ունեն ուղեղի երեք տարբեր համակարգերի վրա`

lust, romantic love and deep attachment to a partner.

սեռական ցանկություն, ռոմանտիկ սեր և կողակցի հանդեպ ունեցած կապվածություն:

The first is women working, moving into the workforce.

Նախ կանայք սկսել են աշխատել. նրանք իրենց ակտիվ մասնակցությունն ունեն աշխատանքային շուկայում :

Միացյալ Ազգերի ժողովրդագրական տարեգրքում 150 համայնքից ուսումնասիրել եմ 130-ը:

I've looked at 130 societies

through the demographic yearbooks of the United Nations.

Everywhere in the world, 129 out of 130 of them,

Եվ 130-ից 129-ի դեպքում կանայք ոչ միայն մուտք են գործել աշխատանքային շուկա,

women are not only moving into the job market --

sometimes very, very slowly, but they are moving into the job market --

այլև շատ դանդաղ, բայց աստիճանաբար

and they are very slowly closing that gap between men and women

վերանում է տնտեսական, առողջապահական և կրթական ոլորտներում

in terms of economic power, health and education.

կանանց և տղամարդկանց միջև գոյություն ունեցող անհավասարությունը:

It's very slow.

Այս ընթացքը շատ դանդաղ է:

For every trend on this planet, there's a counter-trend.

Երկիր մոլորակի վրա գոյություն ունեցող յուրաքանչյուր ուղղություն ունի այսպես կոչված հակաուղղություն:

We all know of them, but nevertheless --

Մենք բոլորս էլ գիտենք այդ մասին, այդուհանդերձ,

the Arabs say, "The dogs may bark, but the caravan moves on."

գոյություն ունի արաբական մի լավ ասացվածք. << Շունը հաչում է, իսկ քարավանը շարունակում է իր ճանապարհը>>:

And, indeed, that caravan is moving on.

Եվ, իսկապես, քարավանը առաջ է շարժվում:

Women are moving back into the job market.

Կանայք նորից մուտք են գործել աշխատանքային շուկա:

And I say back into the job market, because this is not new.

Ես ասում եմ <<նորից>>, որովհետև դա նորություն չէ:

For millions of years, on the grasslands of Africa,

Միլիոնավոր տարիներ առաջ Աֆրիկայի արոտավայրերում

կանանց աշխատանքի բնույթը եղել է բանջարեղեն հավաքելը:

women commuted to work to gather their vegetables.

They came home with 60 to 80 percent of the evening meal.

Նրանք տուն են վերադարձել` իրենց հետ բերելով ընթրիքի 60-ից 80 տոկոսը:

The double income family was the standard.

Կրկնակի եկամուտ ունեցող ընտանիքները շատ տարածված էին:

And women were regarded as just as economically,

Իսկ կանանց ընդունում էին տնտեսական, սոցիալական և սեռական առումներով կայացած, այնպես ինչպես տղամարդկանց էին ընդունում:

socially and sexually powerful as men.

In short, we're really moving forward to the past.

Ինչ-որ առումով կարելի է ասել, որ մենք առաջ ենք գնում դեպի անցյալ:

Then, women's worst invention was the plow.

Այնուհետև ի հայտ եկավ կնոջ ամենաչստացված հայտնագործությունը`գութանը:

With the beginning of plow agriculture, men's roles became extremely powerful.

Գութանի օգնությամբ գյուղատնտեսության վարումը էլ ավելի նշանակալի դարձրեց տղամարդու դերը:

Women lost their ancient jobs as collectors,

Կանայք այլևս կորցրեցին հավաքողի իրենց հին մասնագիտությունը,

սակայն արդյունաբերական և հետարդյունաբերական հեղափոխությունից հետո

but then with the industrial revolution and the post-industrial revolution

they're moving back into the job market.

նրանք կրկին վերադարձան աշխատանքային շուկա:

In short, they are acquiring the status that they had a million years ago,

Կարճ ասած՝ կանայք կրկին ձեռք են բերում հասարակական կարգավիճակ,

10,000 years ago, 100,000 years ago.

որն ունեին միլլիոնավոր տարիներ, 10.000 տարի, 100.000 տարի առաջ:

We are seeing now one of the most remarkable traditions

Մենք ականատեսն ենք դառնում մարդկության պատմության ամենահրաշալի ավանդույթներից մեկին:

in the history of the human animal.

Եվ դա կունենա իր ազդեցությունը:

And it's going to have an impact.

I generally give a whole lecture

Սովորաբար, ես մի հսկայական դասախոսություն եմ կարդում գործարար հասարակության վրա կնոջ թողած ազդեցության մասին:

on the impact of women on the business community.

I'll say just a couple of things, and then go on to sex and love.

Հիմա կսահմանափակվեմ մի քանի մեկնաբանություններով, այնուհետև կանցնենք սեքսի և սիրո թեմային:

There's a lot of gender differences;

Գոյություն ունի գենդերային անհավասարություն:

anybody who thinks men and women are alike

Սովորաբար նրանք, ովքեր կարծում են, թե տղամարդն ու կինը նման են, երբևէ երեխաներ չեն ունեցել:

simply never had a boy and a girl child.

I don't know why they want to think that men and women are alike.

Չգիտեմ, թե որտեղից է ի հայտ եկել այն համոզմունքը, որ կանայք և տղամարդիկ նման են իրար:

There's much we have in common,

Անշուշտ, կան նմանություններ, բայց տարբերություններն այնքան շատ են,

but there's a whole lot that we do not have in common.

որ մենք նման լինել չենք կարող:

We are -- in the words of Ted Hughes,

Մենք-ինչպես Թեդ Հյուն է ասել.

"I think that we are like two feet. We need each other to get ahead."

<<Կարծում եմ, մենք ստեղծվել ենք որպես երկու ոտք: Մենք հարկավոր ենք միմյանց, որպեսզի առաջ շարժվենք>>:

But we did not evolve to have the same brain.

Սակայն ժամանակի ընթացքում մեր ուղեղը տարբեր կերպ է զարգացել:

And we're finding more and more gender differences in the brain.

Եվ աստիճանաբար ավելի ու ավելի շատ է նկատվում գենդերային տարբերությունները:

I'll only just use a couple and then move on to sex and love.

Ես կնշեմ դրանցից մի քանիսը, ապա կանդրադառնանք վերը նշված թեմային:

One of them is women's verbal ability.

Դրանցից մեկը կանանց`բանավոր հաղորդակցության հմտություններն են: Կանայք ունեն խոսելու հմտություններ:

Women can talk.

Women's ability to find the right word rapidly, basic articulation

Կանանց` արագ ճիշտ բառեր գտնելու և արտաբերելու ունակությունը

goes up in the middle of the menstrual cycle,

կրկնապատկվում է դաշտանային ցիկլի ժամանակ, երբ էստրոգեն հորմոնը հասնում է իր գագաթնակետին:

when estrogen levels peak.

But even at menstruation, they're better than the average man.

Սակայն նույինսկ ցիկլի ընթացքում կանայք իրենց ավելի լավ են դրսևորում, քան տղամարդիկ:

Women can talk.

Կանայք ունեն խոսելու հմտություն:

They've been doing it for a million years; words were women's tools.

Նրանք դա կիրառել են միլիոնավոր տարիներ շարունակ: Բառերը եղել են կանանց գործիքները:

They held that baby in front of their face,

Նրանք այսպես գրկել են երեխաներին,

cajoling it, reprimanding it, educating it with words.

փորձել համոզել նրանց, սովորեցնել, դաստիարակել, ու այդ ամենը հենց բառերի շնորհիվ:

And, indeed, they're becoming a very powerful force.

Անշուշտ, կանայք հզոր ուժ են:

Even in places like India and Japan,

Նույնիսկ այնպիսի վայրերում, ինչպիսիք Հնդկաստանն ու Ճապոնիան է,

where women are not moving rapidly into the regular job market,

որտեղ կանայք այնքան էլ հաճախ չեն հանդիպում ընդհանուր աշխատաշուկայում,

they're moving into journalism.

նրանք ակտիվորեն զբաղվում են լրագրությամբ:

And I think that the television is like the global campfire.

Հեռուստատեսությունը կարծես մի համընդհանուր խարույկ լինի:

We sit around it and it shapes our minds.

Բոլորս նստած ենք խարույկի շուրջ, և այն ձևավորում է մեր գիտակցությունը:

Almost always, when I'm on TV, the producer who calls me,

Գրեթե միշտ, երբ հեռուստատեսությամբ ելույթ ունենալու համար ինձ զանգահարում են, այսինքն, երբ զանգահարում է պրոդյուսերը,

who negotiates what we're going to say,

որպեսզի նախապես քննարկենք իմ ելույթը, նա միշտ կին է լինում:

is a woman.

In fact, Solzhenitsyn once said,

Սոլժենիցինը մի առիթով ասել է.

<< Մեծ գրողը ունենալը հավասար է երկրորդ կառավարություն ունենալուն>>:

"To have a great writer is to have another government."

Today 54 percent of people who are writers in America are women.

Այսօր ամերիկյան գրողների 50 տոկոսը կազմում են կանայք:

Սա կանանց այն բազմաթիվ առանձնահատկություններից մեկն է,

It's one of many, many characteristics that women have

that they will bring into the job market.

որով նրանք ծառայում են աշխատանքային շուկային:

They've got incredible people skills, negotiating skills.

Կանայք ունեն վերահսկողություն հաստատելու, բանակցություններ վարելու անհավատալի ունակություններ:

They're highly imaginative.

Նրանց մոտ ուժեղ զարգացած է երևակայությունը:

We now know the brain circuitry of imagination, of long-term planning.

Հիմա արդեն գիտենք, թե ուղեղի որ հատվածներն են պատասխանատու երևակայության և երկարաժամկետ պլանավորման համար:

They tend to be web thinkers.

Նրանք հակված են ավելի գլոբալ մտածելու :

Because the female parts of the brain are better connected,

Շնորհիվ նրա, որ կանանց ուղեղն ավելի ամբողջական է,

they tend to collect more pieces of data when they think,

նրանք կարողանում են վերլուծել ավելի մեծ ծավալի տեղեկատվություն,

put them into more complex patterns, see more options and outcomes.

հաշվարկել ավելի բարդ քայլեր, ավելի շատ տաբերակներ ու լուծումներ գտնել:

They tend to be contextual, holistic thinkers,

Նրանք ավելի իրավիճակային են, ավելի ամբողջական մտածողներ, այդ իսկ պատճառով էլ ես կանանց կոչում եմ գլոբալ մտածողներ:

what I call web thinkers.

Men tend to -- and these are averages --

Մինչդեռ տղամարդիկ հրաժարվում են այն ամենից, ինչ կարծում են պետք չէ իրենց,

tend to get rid of what they regard as extraneous,

focus on what they do,

կենտրոնանում են այն ամենի վրա, ինչով զբաղված են տվյալ պահին, և մտածում են փուլ առ փուլ:

and move in a more step-by-step thinking pattern.

They're both perfectly good ways of thinking.

Երկու դեպքում էլ լավ մտածելակերպ է:

We need both of them to get ahead.

Եվ դրանք երկուսն էլ անհրաժեշտ է զարգացնել:

In fact, there's many more male geniuses in the world.

Իրականում, աշխարհում հանճարեղ տղամարդկանց թիվը ավելի շատ է:

And there's also many more male idiots in the world.

Սակայն, միևնույն ժամանակ, հիմար տղամարդկաց թիվն էլ է գերակշռում: (Ծիծաղ)

(Laughter)

When the male brain works well, it works extremely well.

Երբ տղամարդու ուղեղն աշխատում է, այն շատ լավ է աշխատում:

And what I really think that we're doing is,

Ու ես կարծում եմ, որ մենք մուտք ենք գործում ավելի միասնական հասարակություն,

we're moving towards a collaborative society,

a society in which the talents of both men and women

որտեղ թե՛տղամարդկանց, և թե՛կանանց տաղանդները ակնհայտ կդառնան,

are becoming understood and valued and employed.

կգնահատվեն ու կկիրառվեն:

But in fact, women moving into the job market

Սակայն այն փաստը, որ կանայք մուտք են գործում աշխատանքային շուկա, էապես ազդում է

is having a huge impact on sex and romance and family life.

սեքսի, ռոմանտիկ սիրո և ընտանեկան կյանքի վրա:

Foremost, women are starting to express their sexuality.

Կանայք, հիմնականում, սկսում են ի ցույց դնել իրենց գրավչությունը:

I'm always astonished when people come to me and say,

Ինձ միշտ ապշեցնում է, երբ մարդիկ մոտենում են ինձ ու ասում.

"Why is it that men are so adulterous?"

<< Ինչու՞ են տղամարդիկ այդքան դավաճան>>:

"Why do you think more men are adulterous than women?"

Իսկ ես պատասխանում եմ. <<Ինչու՞ եք կարծում, որ տղամարդիկ ավելի շատ են դավաճանում, քան կանայք>>:

"Well, men are more adulterous!"

<< Դեե.. որովհետև տղամարդիկ ավելի թեթևամիտ են>>:

Իսկ ես պատասխանում եմ. <<Իսկ ի՞նչ եք կարծում, ու՞մ հետ են քնում այդ բոլոր տղմարդիկ:

And I say, "Who do you think these men are sleeping with?"

Պարզ մաթեմատիկա է>>: (Ծիծաղ)

(Laughter)

And -- basic math!

Anyway.

Ամեն դեպքում:

In the Western world,

Արևմուտքում կանանց մոտ

women start sooner at sex, have more partners,

ավելի վաղ է սկսվում սեռական կյանքը, նրանք ավելի շատ զուգընկերներ են ունենում,

express less remorse for the partners that they do,

չեն զղջում դրա համար,

marry later, have fewer children,

ուշ են ամուսնանում, քիչ երեխաներ են ունենում, անհաջող ամուսնության դեպքում ամուսնալուծվում են ու կրկին ամուսնանում:

leave bad marriages in order to get good ones.

We are seeing the rise of female sexual expression.

Մենք ուսումնասիրում ենք կանացի գրավչության հետզհետե աճող դրսևորումները:

And, indeed, once again we're moving forward to the kind of sexual expression

Եվ իրոք, հերթական անգամ անդրադառնանում ենք սեռական գրավչությանը

that we probably saw on the grasslands of Africa a million years ago,

և տեսնում, որ միլլիոնավոր տարիներ առաջ`Աֆրիկայի դաշտերում,

because this is the kind of sexual expression that we see

դեռևս գոյություն ուներ

in hunting and gathering societies today.

այդ սեռական գրավչություն կոչվածը:

We're also returning to an ancient form of marriage equality.

Եկեք նաև անդրադառնանք հին ժամանակների ամուսնական կյանքի հավասարությանը:

They're now saying that the 21st century

Ասում են 21-րդ դարը

is going to be the century of what they call the "symmetrical marriage,"

լինելու է այսպես կոչված <<սիմետրիկ ամուսնության>>,

or the "pure marriage," or the "companionate marriage."

կամ << մաքուր ամուսնության>>, կամ << բարեկամական ամուսնության>> դարաշրջան:

This is a marriage between equals,

Սա ամուսնություն է հավասարների միջև,

moving forward to a pattern

որը զարգանում է ըստ մարդկային ոգուն հիանալի համապատասխանող սխեմայի:

that is highly compatible with the ancient human spirit.

We're also seeing a rise of romantic love.

Մենք նաև ռոմանտիկ սիրո աճ ենք գրանցում:

91 percent of American women and 86 percent of American men

Ամերիկացի կանանց 91 տոկոսը և տղամարդկանց 86 տոկոսը

would not marry somebody who had every single quality

երբեք չէին ամուսնանա մեկի հետ, ում իրենք սիրահարված չէին,

they were looking for in a partner,

if they were not in love with that person.

անգամ եթե նա օժտված էր իրենց նախընտրած հատկանիշներով:

People around the world, in a study of 37 societies,

Ըստ 37 համայնքներում իրականացրած ուսումնասիրությունների, մարդիկ ամբողջ աշխարհում

want to be in love with the person that they marry.

ուզում են սիրահարված լինել այն անձնավորությանը, ում հետ պետք է ամուսնանան:

Indeed, arranged marriages are on their way off this braid of human life.

Եվ, իսկապես, պլանավորված ամուսնությունները մնում են անցյալում:

I even think that marriages might even become more stable

Կարծում եմ՝ համաշխարհային երկրորդ միտումին զուգընթաց,

because of the second great world trend.

ամուսնություններն ավելի կայուն կդառնան:

The first one being women moving into the job market,

Առաջին միտումն այն էր, որ կանայք վերադառնում են աշխատաշուկա,

the second one being the aging world population.

երկրորդը` երկրագնդի բնակչությունը ծերանում է:

They're now saying that in America,

Ասում են, ներկայումս Ամերիկայում

that middle age should be regarded as up to age 85.

միջին տարիքը պետք է համարվի մինչև 85 տարեկանը:

Because in that highest age category of 76 to 85,

Իբրև թե 76ից 85 տարիքային խմբի մարդկանց

as much as 40 percent of people have nothing really wrong with them.

40 տոկոսը չի տառապում ոչ մի հիվանդությամբ:

So we're seeing there's a real extension of middle age.

Այնպես որ, մենք ականատեսն ենք դառնում <<միջին տարիք>> հասկացության ընդլայնմանը:

For one of my books, I looked at divorce data in 58 societies.

Գրքերիցս մեկի համար կատարած ուսումնասիրության համար թվով 58 համայնքում ծանոթացա ամուսնալուծությունների վիճակագրությանը:

And as it turns out, the older you get, the less likely you are to divorce.

Պարզվում է, որքան մարդը մեծանում է, այնքան քիչ է ամուսնալուծության հավանականությունը:

So the divorce rate right now is stable in America,

Այնպես որ, այս պահին Ամերիկայում

and it's actually beginning to decline.

ամուսնալուծությունների թիվը կայուն է,

It may decline some more.

և նույնիսկ նվազում է:

Նույնիսկ կարող եմ ասել, վիագրան, որ փոխարինում է էստրոգեն հորմոնին,

I would even say that with Viagra,

estrogen replacement, hip replacements

and the incredibly interesting women

և գայթակղիչ կանայք

-- women have never been as interesting as they are now.

երբեք այսքան հետաքրքիր չեն եղել, որքան հիմա են:

Not at any time on this planet have women been so educated,

Պատմության մեջ կանայք դեռ այսքան կրթված, հետաքրքիր ու ընդունակ չեն եղել:

so interesting, so capable.

And so I honestly think that if there really was ever a time in human evolution

Եվ ես իսկապես կարծում եմ, որ եթե մարդկության պատմության մեջ

when we have the opportunity to make good marriages, that time is now.

կա երջանիկ ամուսնությունների ժամանակ, ապա այդ ժամանակը հիմա է:

However, there's always kinds of complications in this.

Սակայն, այս ամենի հետ մեկտեղ կան նաև դժվարություններ:

These three brain systems -- lust, romantic love and attachment --

Ուղեղի այս երեք համակարգերը՝ կիրք, սեր, կապվածություն,

don't always go together.

միշտ չէ, որ համընկնում են:

They can go together, by the way.

Դրանք պարզապես կարող են համընկնել, ինչպես նաև կարող են չհամընկնել:

That's why casual sex isn't so casual.

Այդ իսկ պատճառով <<պարզապես սեքսն>>այնքան էլ պարզ երևույթ չէ:

With orgasm you get a spike of dopamine.

Օրգազմի ժամանակ մեծ քանակությամբ դոպամին է արտադրվում:

Dopamine's associated with romantic love,

Դոպամինը ուղղակիորեն կապված է ռոմանտիկ սիրո հետ,

and you can just fall in love with somebody

այնպես որ, կարող ես սիրահարվել ցանկացածին, ում հետ քնում ես:

who you're just having casual sex with.

With orgasm, then you get a real rush of oxytocin and vasopressin --

Օրգազմի ժամանակ արտադրվում է նաև օկսիտոցին և վազոպրեսին,

those are associated with attachment.

որն էլ արտահայտվում է կապվածության դեպքում:

This is why you can feel such a sense of cosmic union with somebody

Այսինքն՝ կարող եք մշտագո միասնության զգացում ունենալ մեկի հետ,

after you've made love to them.

ում հետ պարզապես զբաղվել եք սիրով:

But these three brain systems: lust, romantic love and attachment,

Սակայն ուղեղի այս երեք համակարգերը ` կիրք, սեր, կապվածություն,

aren't always connected to each other.

միշտ չէ, որ փոխկապակցված են:

You can feel deep attachment to a long-term partner

Դուք կարող եք խորը կապվածություն զգալ ձեր մշտական զուգընկերոջ նկատմամբ

while you feel intense romantic love for somebody else,

և միևնույն ժամանակ սիրահարված լինել մեկ ուրիշին,

while you feel the sex drive for people unrelated to these other partners.

և բուռն տենչալ մեկին, որի հանդեպ ոչ կապվածություն եք զգում, ոչ էլ սիրահարված եք:

In short, we're capable of loving more than one person at a time.

Կարճ ասած՝ մենք կարող ենք միաժամանակ սիրել մի քանի հոգու:

In fact, you can lie in bed at night

Իրականում, կարող ենք գիշերը պառկել անկողնում

and swing from deep feelings of attachment for one person

և սուզվել խորը զգացմունքների մեջ: Մեկի հանդեպ խորը կապվածություն,

to deep feelings of romantic love for somebody else.

մյուսի հանդեպ լուրջ ռոմանտիկ սեր:

It's as if there's a committee meeting going on in your head

Այնպես որ, կարծում եմ,

as you are trying to decide what to do.

որ մենք ծնված ենք երջանիկ լինելու համար:

So I don't think, honestly,

Մենք էլ կենդանիների նման ստեղծվել ենք,

we're an animal that was built to be happy;

we are an animal that was built to reproduce.

որ բազմանանք:

I think the happiness we find, we make.

Կարծում եմ երջանկությունը մեր չարչարանքների տված պտուղն է:

And I think, however,

Եվ, այնուամենայնիվ, մենք կարող ենք լավ հարաբերություններ կառուցել:

we can make good relationships with each other.

So I want to conclude with two things.

Ելույթիս վերջում ցանկանում եմ երկու բան ասել:

Մեկը անհանգստությունն է,

I want to conclude with a worry,

որովհետև ես շատ անհանգստացած եմ, մյուսը մի հիանալի պատմություն է:

and with a wonderful story.

Անհանգստությունս կապված է հակադեպրեսանտների հետ:

The worry is about antidepressants.

Ամերիկայում ամեն օր ավելի քան 100մլն հակադեպրեսանտների դեղատոմ է դուրս գրվում:

Over 100 million prescriptions of antidepressants

are written every year in the United States.

And these drugs are going generic.

Ու այդ դեղամիջոցները լայն կիրառում են գտել:

They are seeping around the world.

Դրանք տարածվում են ամբողջ աշխարհով:

I know one girl who's been on these antidepressants,

Մի կնոջ գիտեմ, ով 13 տարեկանից

SSRIs, serotonin-enhancing antidepressants -- since she was 13.

ընդունում է սերոտոնին պարունակող հակադեպրեսանտ:

She's 23. She's been on them ever since she was 13.

Հիմա նա 23 տարեկան է: Իսկ նա ընդունում է այդ դեղահաբերը սկսած 13 տարեկանից:

I've got nothing against people who take them short term,

Ես ոչինչ չունեմ այն մարդկանց դեմ, ովքեր կարճ ժամանակով օգտագործում են նման դեղահաբեր,

when they're going through something horrible.

եթե իհարկե, անցել են սարսափելի իրադարձությունների միջով:

They want to commit suicide or kill somebody else.

Ցանկանում են կամ ինքնասպանություն գործել, կամ մարդասպանություն:

I would recommend it.

Այս դեպքում ես ինքս դա խորհուրդ կտայի:

But more and more people in the United States

Սակայն ԱՄՆ-ում օրեցօր ավելի ու ավելի է աճում այն մարդկանց թիվը, ովքեր օգտագործում են նման դեղահաբեր:

are taking them long term.

Իրականում, այս դեղահաբերը բարձրացնում են օրգանիզմում սերոտոնինի մակարդակը:

And indeed, what these drugs do is raise levels of serotonin.

And by raising levels of serotonin, you suppress the dopamine circuit.

Իսկ դրա մակարդակը բարձրացնելով, հակադեպրեսանտները ճնշում են դոպամինի արտադրությունը:

Everybody knows that.

Սա բոլորին է հայտնի:

Dopamine is associated with romantic love.

Դոպամինը անմիջականորեն կապված է ռոմանտիկ սիրո հետ:

Not only do they suppress the dopamine circuit,

Դեղահաբերը ոչ միայն խոչընդոտում են դոպամինի արտադրությանը, այլև սպանում են սեռական ցանկությունը:

but they kill the sex drive.

And when you kill the sex drive, you kill orgasm.

Իսկ սեռական ցանկությունը սպանելով` սպանում ենք նաև օրգազմը:

And when you kill orgasm,

Օրգազմը սպանելու արդյունքում կասեցնում ենք այն միացությունների հոսքը օրգանիզմ, որով պայմանավորված է կապվածությունը:

you kill that flood of drugs associated with attachment.

The things are connected in the brain.

Այս ամենը փոխկապակցված է ուղեղի հետ:

And when you tamper with one brain system,

Եվ երբ միջամտում ենք ուղեղի մի համակարգում,

you're going to tamper with another.

միջամտում ենք նաև մյուսում:

I'm just simply saying that a world without love is a deadly place.

Ուզում եմ պարզապես ասել, որ կյանքն առանց սիրո մռայլ է:

So now --

(Applause)

Իսկ հիմա. (Ծափահարություններ) Շնորհակալ եմ:

Thank you.

Ուզում եմ ելույթս ամփոփել նախ հետևյալ պատմությամբ և ապա մի փոքր դիտողությամբ:

I want to end with a story.

And then, just a comment.

I've been studying romantic love and sex and attachment for 30 years.

Վերջին 30 տարվա ընթացքում ուսումնասիրում եմ ռոմանտիկն սերը, սեքսն ու կապվածությունը:

Ես երկվորյակ եմ, և ինձ միշտ հետաքրքրել է, ինչու ենք մենք բոլորս իրար նման:

I'm an identical twin; I am interested in why we're all alike.

Why you and I are alike, why the Iraqis and the Japanese

Ինչու ենք ես և դուք իրար նման: Ինչու են իրաքցիները, ճապոնացիները,

and the Australian Aborigines and the people of the Amazon River

ավստրալական աբորիգենները և Ամազոն գետի ափին բնակվող մարդիկ բոլորն իրար նման:

are all alike.

And about a year ago,

Մոտ մեկ տարի առաջ օն-լայն ծանոթությունների Match.com կայքը ինձ դիմեց

an Internet dating service, Match.com, came to me

and asked me if I would design a new dating site for them.

և խնդրեց, որ ինքս էլ ծանոթությունների կայք ստեղծեմ:

I said, "I don't know anything about personality. You know?

Ես ասացի.<< Բայց ես ոչինչ չգիտեմ անձնական որակների մասին,հասկանում եք:

I don't know. Do you think you've got the right person?"

Ոչինչ չգիտեմ: Վստահ եք, որ ճիշտ մարդու եք դիմել>>:

They said, "Yes."

Նրանք ասացին. <<Այո>>:

It got me thinking about why it is that you fall in love

Սա ստիպեց ինձ մտածել, ինչու ենք մենք սիրահարվում հենց տվյալ անձնավորությանը, և ոչ թե ուրիշին:

with one person rather than another.

That's my current project; it will be my next book.

Ու դա իմ ներկայի ծրագիրն է: Այն կներառվի իմ հաջորդ գրքում:

There's all kinds of reasons

Կան բազմաթիվ պատճառներ, թե ինչու ենք սիրահարվում մեկին, և ոչ թե մյուսին:

that you fall in love with one person rather than another.

Timing is important. Proximity is important.

Շատ կարևոր է ժամանակի գործոնը: Մոտիկության,

Mystery is important.

առեղծվածի գործոնը: Մենք սիրահարվում ենք մեկին, ով մեզ հանելուկային է թվում,

You fall in love with somebody who's somewhat mysterious,

քանի որ վերջինս նպաստում է ուղեղում դոպինի արտադրությանը ու ,

in part because mystery elevates dopamine in the brain,

probably pushes you over that threshold to fall in love.

երևի, ստիպում սիրահարվել:

You fall in love with somebody

Մենք սիրահարվում ենք նրանց, ովքեր համընկնում են ինչպես ես եմ կոչում <<սիրո քարտեզին>>,

who fits within what I call your "love map,"

an unconscious list of traits

որտեղ անգիտակցաբար նշված են հատկանիշներ, և որոնք աճում են մեր մեծանալու հետ մեկտեղ:

that you build in childhood as you grow up.

And I also think that you gravitate to certain people,

Եվ ես կարծում եմ,

որ մեզ ձգում են այն մարդիկ, ովքեր ինչ- որ կերպ նպաստում են մեր ուղեղի կազմավորմանը:

actually, with somewhat complementary brain systems.

And that's what I'm now contributing to this.

Սա այս ծրագրում կատարած իմ ներդրումն է:

But I want to tell you a story, to illustrate.

Ուզում եմ ձեզ մի պատմություն պատմել:

I've been carrying on here about the biology of love.

Շարունակ ձեզ պատմում էի սիրո կենսաբանության մասին:

I wanted to show you a little bit about the culture of it, too,

Ուզում էի նաև փոքր-ինչ խոսել սիրո մշակույթի,

the magic of it.

նրա կախարդանքի մասին:

It's a story that was told to me

Այս պատմությունը ինձ պատմել է մեկը, ով լսել է մեկ ուրիշից:

by somebody who had heard it just from one --

probably a true story.

Մի խոսքով սա շատ մոտ է իրականությանը:

Այն պատահել է մի ասպիրանտի հետ: Ես աշխատում եմ Ռեթջերսում,

It was a graduate student -- I'm at Rutgers and my two colleagues --

Art Aron is at SUNY Stony Brook.

իսկ երկու գործընկերներս՝Ստոնիբրուկում:

That's where we put our people in the MRI machine.

Հենց այստեղ ենք մենք իրականցնում մագնիսական ռեզոնանսային պատկերահանումը:

And this graduate student was madly in love with another graduate student,

Ասպիրանտը խենթորեն սիրահարված էր համակուրսեցուն,

and she was not in love with him.

սակայն այդ սերը փոխադարձ չէր:

And they were all at a conference in Beijing.

Նրանք միասին մասնակցելու էին Պեկինում անցկացվող համաժողովի:

Մեր ուսումնասիրություններից նա բացահայտել էր, որ, եթե սուր զգացողություններ ապրի որևէ մեկի հետ,

And he knew from our work

that if you go and do something very novel with somebody,

you can drive up the dopamine in the brain,

ապա ուղեղում դոպամինը քանակը կբարձրանա:

and perhaps trigger this brain system for romantic love.

Եվ թերևս դրանով ուղեղին կստիպի սիրահարվել: (Ծիծաղ)

(Laughter)

Ուստի որոշեց փորձել կյանքի գիտությունը

So he decided he'd put science to work.

և աղջկան հրավիրեց ռիկշայով զբոսնելու:

And he invited this girl to go off on a rickshaw ride with him.

And sure enough -- I've never been in one,

Իհարկե ես երբեք չեմ զբոսնել ռիկշայով,

but apparently they go all around the buses and the trucks

բայց ինչպես պարզվեց, նրանք շրջանցում էին բոլոր ավտոբուսներին և բեռնատարներին,

and it's crazy and it's noisy and it's exciting.

և շատ խենթ, աղմկոտ, ու զվարճալի զբոսանք է եղել:

He figured that this would drive up the dopamine,

Ուստի մտածել է, թե այս ամենը կբարձրացնի դոպամինի քանակը ուղեղում,

and she'd fall in love with him.

ու աղջիկը կսիրահարվի իրեն:

So off they go and she's squealing and squeezing him

Այսպես նրանք գնում են, աղջիկը պինդ բռնվել է տղայից,

ժպտում է, մի խոսքով ամեն ինչ հիասքանչ է:

and laughing and having a wonderful time.

An hour later they get down off of the rickshaw,

Մեկ ժամ անց, երբ իջնում են ռիկշայից,

and she throws her hands up and she says,

աղջիկը քաշում է ձեռքերն ու ասում. <<Հրաշալի էր:

"Wasn't that wonderful?"

And, "Wasn't that rickshaw driver handsome!"

Ռիկշայի վարորդը շատ գայթակղիչ էր>>:

(Laughter)

(Ծիծաղ) (Ծափահարություններ)

(Applause)

There's magic to love!

Սիրո մեջ կա կախարդանք:

(Applause)

But I will end by saying that millions of years ago,

Սակայն ուզում եմ ավարտել հետևյալով. միլիոնավոր տարիների ընթացքում մենք ձեռք ենք բերել երեք հիմնական կարիք.

we evolved three basic drives:

the sex drive, romantic love

սեքս, սեր և կապվածություն մեր զուգընկերոջ հանդեպ:

and attachment to a long-term partner.

Այս օղակները խորապես ընկղմված են մեր ուղեղի մեջ:

These circuits are deeply embedded in the human brain.

They're going to survive as long as our species survives

Դրանք ապրելու են այնքան ժամանակ, քանի դեռ ապրում է մարդկային ցեղը այս, (Ծափահարություններ)

on what Shakespeare called "this mortal coil."

ինչպես Շեքսպիրն է ասել, << դատարկ երկրում>>:

Thank you.

Շնորհակալություն: (Ծափահարություններ)

Chris Anderson: Helen Fisher!

(Applause)