David Bismark: E-voting without fraud

Translator: Gohar Khachatryan Reviewer: Arpiné Grigoryan

So there are a few things

Շատ քիչ բաներ կան,

that bring us humans together in the way that an election does.

որոնք միավորում են մեզ` մարդկային էակներին այնպես, ինչպես ընտրությունը։

We stand in elections; we vote in elections;

Մենք մասնակցում ենք ընտրություններին, քվեարկում,

we observe elections.

դիտորդի դեր ստանձնում։

Our democracies rely on elections.

Ժողովրդավարական համակարգերը կախված են ընտրություններից։

We all understand why we have elections,

Մենք բոլորս հասկանում ենք, թե ինչի համար են ընտրությունները,

and we all leave the house on the same day

և մենք բոլորս դուրս ենք գալիս տնից նույն օրը

to go and vote.

մասնակցելու քվեարկությանը:

We cherish the opportunity to have our say,

Մենք փայփայում ենք մեր ձայնը լսելի դարձնելու հնարավորությունը

to help decide the future of the country.

և երկրի ապագան որոշելու գործում մեր դերը։

The fundamental idea is that politicians

Սկզբունքային գաղափարն այն է, որ քաղաքական գործիչներին

are given mandate to speak for us,

մանդատ է տրված է մեր ձայնը լինելու,

to make decisions on our behalf

և մեր կողմից որոշումներ կայացնելու,

that affect us all.

որոշումներ, որոնք ազդեցություն են ունենում բոլորիս վրա:

Without that mandate, they would be corrupt.

Առանց այդ մանդատի նրանք կլինեին կոռումպացված:

Well unfortunately, power corrupts,

Դե ցավոք սրտի, իշխանությունը կոռումպացնում է,

and so people will do lots of things

և մարդիկ հազար ու մի բան կանեն

to get power and to stay in power,

իշխանությանը հասնելու և այն պահպանելու համար,

including doing bad things to elections.

այդ թվում նաև վատ բաներ` ընտրությունների ժամանակ:

You see, even if the idea

Հասկանում եք, նույնիսկ եթե ընտրություն անցկացնելու գաղափարը

of the election is perfect,

կատարյալ է,

running a countrywide election is a big project,

պետության մասշտաբով ընտրություն կազմակերպելը մեծ նախագիծ է,

and big projects are messy.

իսկ մեծ նախագծերը խառնաշփոթ են ստեղծում։

Whenever there is an election,

Ամեն անգամ երբ ընտրություն է տեղի ունենում

it seems like something always goes wrong,

կարծես միշտ ինչ-որ բան այնպես չի լինում,

someone tries to cheat,

ինչ-որ մեկը փորձում է խաբել,

or something goes accidentally awry --

կամ ինչ-որ բան պատահաբար սխալ է արվում,

a ballot box goes missing here,

քվեատուփը կորում է,

chads are left hanging over here.

քվեաթերթիկների դակած կտորները թերթիկից կախված են մնում։

To make sure as few things as possible go wrong,

Հնարավորին չափ քիչ սխալ թույլ տալու համար

we have all these procedures around the election.

մենք ունենք ընտրությունների հատուկ ընթացակարգ։

So for example, you come to the polling station,

Այսպես օրինակ, դուք գնում եք ընտրատեղամաս,

and a poll station worker asks for your ID

և ընտրական տեղամասի աշխատակիցը ձեզանից խնդրում է անձը հաստատող փաստաթուղթ,

before giving you a ballot form

մինչ նա կտա ձեզ քվեաթերթիկ,

and asking you to go into a voting booth

և կխնդրի անցնել ընտրախցիկ

to fill out your vote.

քվեարկելու համար։

When you come back out, you get to drop your vote

Երբ դուք դուրս եք գալիս ընտրախցիկից, ձեզ թույլ են տալիս գցել ձեր քվեաթերթիկը

into the ballot box

քվեատուփի մեջ,

where it mixes with all the other votes,

որտեղ այն խառնվում է մյուս բոլոր քվեաթերթիկների հետ,

so that no one knows how you voted.

այնպես, որ որևէ մեկը չիմանա թե ում օգտին եք դուք քվեարկել։

Well, what I want us to think about for a moment

Ուզում եմ, որ մի պահ մտածենք,

is what happens after that,

թե ինչ է տեղի ունենում նրանից հետո,

after you drop your vote into the ballot box.

երբ դուք գցում եք քվեաթերթիկը տուփի մեջ։

And most people would go home

Եվ մարդկանց մեծ մասը գնում է տուն

and feel sure that their vote has been counted,

համոզված լինելով, որ իրենց քվեն հաշվարկվել է,

because they trust

քանի որ նրանք վստահում են

that the election system works.

ընտրական համակարգին։

They trust that election workers and election observers

Նրանք վստահում են ընտրական տեղամասի աշխատակիցներին և դիտորդներին,

do their jobs and do their jobs correctly.

որ նրանք անում են իրենց աշխատանքը և անում են այն ճիշտ։

The ballot boxes go to counting places.

Քվեատուփերը այնուհետև տեղափոխվում են հատուկ վայր, որտեղ դրանք

They're unsealed and the votes are poured out

բացվում են, քվեները դուրս են հանվում

and laboriously counted.

ջանասիրաբար հաշվարկվում։

Most of us have to trust

Մեզնից շատերը վստահում են,

that that happens correctly for our own vote,

որ այս գործընթացը ճիշտ է ընթանում մեր քվեի համար,

and we all have to trust that that happens correctly

և մենք բոլորս պետք է վստահենք, որ այն ճիշտ է ընթանում

for all the votes in the election.

բոլոր քվեների համար։

So we have to trust a lot of people.

Այսպիսով, մենք պետք է վստահենք շատ մարդկանց։

We have to trust a lot of procedures.

Մենք պետք է վստահենք շատ ընթացակարգերի։

And sometimes we even have to trust computers.

Եվ երբեմն մենք պետք է նույնիսկ վստահենք համակարգիչներին։

So imagine hundreds of millions of voters

Այսպիսով պատկերացրեք, որ հարյուր հազարավոր ընտրողներ

casting hundreds of millions of votes,

հարյուր հազարավոր քվեներ են գցում տուփի մեջ,

all to be counted correctly

որոնք պետք է ճիշտ հաշվարկվեն,

and all the things that can possibly go wrong

և պատկերացրեք բոլոր հնարավոր սխալները, որոնք կարող են տեղի ունենալ,

causing all these bad headlines,

պատճառ հանդիսանալով բոլոր վատ խորագրերի, որոնք տեսնում ենք նորություններում։

and you cannot help but feel exhausted at the idea

Ընտրական գործընթացը բարելավելու մասին

of trying to make elections better.

մտածելը բավականին տանջալից է:

Well in the face of all these bad headlines,

Բոլոր այդ վատ խորագրերը պատճառ հանդիսացան,

researchers have taken a step back

որ հետազոտողները մեկ քայլ հետ գնան

and thought about how we can do elections differently.

և մտածեն, թե ինչպես կարելի է այլ կերպ կազմակերպել ընտրությունները։

They've zoomed out and looked at the big picture.

Նրանք փորձեցին տեսնել մեծ պատկերը,

And the big picture is this:

և մեծ պատկերը հետևյալն էր․

elections should be verifiable.

ընտրությունները պետք է ստուգելի լինեն։

Voters should be able to check

Ընտրողները պետք է կարողանան ստուգել,

that their votes are counted correctly,

որ իրենց քվեները ճիշտ են հաշվարկվել,

without breaking election secrecy,

առանց խախտելու քվեարկության գաղտնիությունը,

which is so very important.

որն այդքան կարևոր է։

And that's the tough part.

Եվ բարդությունը հենց դրանում է։

How do we make an election system completely verifiable

Ինչպե՞ս դարձնել ընտրական համակարգն ամբողջովին ստուգելի,

while keeping the votes

միաժամանակ ապահովելով քվեների

absolutely secret?

գաղտնիությունը։

Well, the way we've come up with

Դե, մենք գտել ենք դա անելու մի տարբերակ, որի ժամանակ

uses computers

օգտագործվում են համակարգիչներ,

but doesn't depend on them.

առանց դրանցից կախված լինելու։

And the secret is the ballot form.

Գաղտնիքն այստեղ քվեաթերթիկի մեջ է։

And if you look closely at these ballot forms,

Եթե դուք ուշադիր նայեք այս քվեաթերթիկներին,

you'll notice that the candidate list

կնկատեք, որ թեկնածուների ցանկը

is in a different order on each one.

յուրաքանչյուր քվեաթերթիկում տարբեր է։

And that means, if you mark your choices on one of them

Եվ դա նշանակում է, որ եթե դուք անեք ձեր ընտրությունը,

and then remove the candidate list,

և այնուհետև հեռացնեք թեկնածուների ցանկը

I won't be able to tell from the bit remaining

մնացած կտորից ես չեմ կարող իմանալ,

what your vote is for.

թե ում օգտին եք դուք քվեարկել։

And on each ballot form there is this encrypted value

Եվ յուրաքանչյուր քվեաթերթիկի վրա կա ծածկագրված արժեք,

in the form of this 2D barcode

2D բարկոդի տեսքով

on the right.

աջ մասում։

And there's some complicated cryptography

Այստեղ բարդ ծածկագրություն է

going on in there,

ներառված,

but what's not complicated

բայց այսպիսի թերթիկով քվեարկելը

is voting with one of these forms.

բարդ չէ։

So we can let computers do all the complicated cryptography for us,

Այսպիսով, մենք կարող ենք թույլ տալ, որ համակարգիչները մեր փոխարեն անեն ողջ ծածկագրությունը,

and then we'll use the paper for verification.

և այնուհետև մենք կօգտարծենք թղթի կտորը այն ստուգելու համար։

So this is how you vote.

Ահա թե ինչպես եք դուք քվեարկում։

You get one of these ballot forms at random,

Դուք ստանում եք այսպիսի կամայական քվեաթերթիկ,

and then you go into the voting booth,

այնուհետև մտնում եք ընտրախցիկ

and you mark your choices,

և անում ձեր ընտրությունը,

and you tear along a perforation.

և պատռում թերթիկը նշված տեղում։

And you shred the candidate list.

Եվ այնուհետև ոչնչացնում եք թեկնածուների ցանկը։

And the bit that remains, the one with your marks --

Իսկ այն կտորը, որը մնում է, որի վրա նշված է ձեր ընտրությունը,

this is your encrypted vote.

դա ձեր ծածկագրված քվեն է։

So you let a poll station worker

Այսպիսով, դուք թույլ եք տալիս ընտրական տեղամասի աշխատակցին

scan your encrypted vote.

սկան անել ձեր ծածկագրված քվեն։

And because it's encrypted,

Եվ քանի որ այն ծածկագրված է,

it can be submitted, stored

այն կարելի է հանձնել, պահպանել,

and counted centrally

հաշվարկել բոլորը մեկ տեղում,

and displayed on a website

և ցուցադրել վեբ կայքում

for anyone to see, including you.

բոլորին, ներառյալ ձեզ։

So you take this encrypted vote

Այսպիսիով, դուք այս ծածկագրված քվեն

home as your receipt.

տանում եք տուն, որպես մի կտրոն։

And after the close of the election,

Ընտրության ավարտից հետո

you can check that your vote was counted

դուք կարող եք ստուգել, որ ձեր քվեն հաշվարկվել է

by comparing your receipt

համեմատելով ձեր կտրոնը

to the vote on the website.

վեբ կայքի քվեի հետ։

And remember, the vote is encrypted

Եվ հիշեք, որ ձեր քվեն ծածկագրված է,

from the moment you leave the voting booth,

այն պահից, երբ դուք լքում եք ընտրախցիկը,

so if an election official wants to find out how you voted,

այնպես որ, եթե ընտրական պաշտոնյաները ցանկանան իմանալ, թե ինչպես եք դուք քվեարկել,

they will not be able to.

նրանք չեն կարողա դա անել։

If the government wants to find out how you voted,

Եթե կառավարությունը ցանկանա իմանալ, թե ինչպես եք դուք քվեարկել,

they won't be able to.

որևէ մեկը չի կարողանա դա անել:

No hacker can break in

Ոչ մի հաքեր չի կարող ջարդել համակարգը

and find out how you voted.

և պարզել, թե ինչպես եք դուք քվեարկել:

No hacker can break in and change your vote,

Ոչ մի հաքեր չի կարող ջարդել համակարգը և փոխել ձեր քվեն,

because then it won't match your receipt.

որովհետև այդ դեպքում այն չի համապատասխանի ձեր կտրոնին:

Votes can't go missing

Քվեները չեն կարող կորել,

because then you won't find yours when you look for it.

քանի որ այդ դեպքում դուք կտեսնեք, որ ձեր քվեն չկա:

But the election magic doesn't stop there.

Բայց քվեարկության հրաշքն այստեղ չի ավարտվում:

Instead, we want to make the whole process

Մենք ցանկանում ենք ամբողջ գործընթացը դարձնել

so transparent

այնքան թափանցիկ,

that news media and international observers

որ լրատվամիջոցները և միջազգային դիտորդները

and anyone who wants to

և ցանկացած մեկը, ով ուզում է,

can download all the election data

կարող է կայքից բեռնել քվեարկության տվյալները

and do the count themselves.

և ինքնուրույն հաշվարկ կատարել:

They can check that all the votes were counted correctly.

Նրանք կարող են ստուգել, որ բոլոր քվեները ճիշտ են հաշվարկվել։

They can check

Նրանք կարող են ստուգել,

that the announced result of the election

որ ընտրության հայտարարված արդյունքը

is the correct one.

ճշմարիտ է։

And these are elections

Այդպիսի ընտրությունները կատարվել են

by the people, for the people.

մարդկանց կողմից են և մարդկանց համար։

So the next step for our democracies

Այսպիսով, ժողովրդավարական համակարգերի համար հաջորդ քայլը

are transparent

թափանցիկ

and verifiable elections.

և ստուգելի ընտրություններն են։

Thank you.

Շնորհակալություն։

(Applause)

(Ծափահարություններ)