Jonathan Haidt: Religion, evolution, and the ecstasy of self-transcendence

Μετάφραση: Dimitra Staikou Επιμέλεια: Leonidas Argyros

I have a question for you:

Έχω μια ερώτηση για εσάς:

Are you religious?

Είστε θρησκευόμενοι;

Please raise your hand right now

Σας παρακαλώ σηκώστε το χέρι σας τώρα

if you think of yourself as a religious person.

αν θεωρείτε τον εαυτό σας θρησκευόμενο.

Let's see, I'd say about three or four percent.

Για να δούμε, θα έλεγα περίπου ένα τρία με τέσσερα τοις εκατό.

I had no idea there were so many believers at a TED Conference.

Δεν είχα ιδέα ότι υπάρχουν τόσοι πιστοί σε ένα συνέδριο του TED.

(Laughter)

(Γέλια)

Okay, here's another question:

Εντάξει, ακόμα μία ερώτηση:

Do you think of yourself as spiritual

Θεωρείτε τον εαυτό σας πνευματικό

in any way, shape or form? Raise your hand.

με οποιοδήποτε τρόπο, μορφή ή έννοια; Σηκώστε το χέρι σας.

Okay, that's the majority.

Οκ, εδώ έχουμε πλειοψηφία.

My Talk today

Η ομιλία μου σήμερα

is about the main reason, or one of the main reasons,

έχει να κάνει με το λόγο, ή έναν από τους κύριους λόγους,

why most people consider themselves

για τους οποίους οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν τον εαυτό τους

to be spiritual in some way, shape or form.

πνευματικό με κάποιο τρόπο, μορφή ή έννοια.

My Talk today is about self-transcendence.

Η ομιλία μου σήμερα έχει να κάνει με την αυτο-υπέρβαση.

It's just a basic fact about being human

Είναι ένα βασικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης

that sometimes the self seems to just melt away.

πως μερικές φορές ο εαυτός φαίνεται να χάνεται τελείως.

And when that happens,

Και όταν αυτό συμβαίνει,

the feeling is ecstatic

το συναίσθημα είναι εκστατικό

and we reach for metaphors of up and down

και ψάχνουμε μεταφορές για την άνοδο και την κάθοδο

to explain these feelings.

για να εξηγήσουμε αυτά τα συναισθήματα.

We talk about being uplifted

Λέμε ότι έχουμε εξυψωθεί

or elevated.

ή ανυψωθεί.

Now it's really hard to think about anything abstract like this

Τώρα είναι πραγματικά δύσκολο να σκεφθείτε κάτι τόσο αφηρημένο

without a good concrete metaphor.

χωρίς μια συγκεκριμένη μεταφορά.

So here's the metaphor I'm offering today.

Εδώ λοιπόν είναι η μεταφορά που προσφέρω σήμερα.

Think about the mind as being like a house with many rooms,

Σκεφθείτε το μυαλό σαν ένα σπίτι με πολλά δωμάτια,

most of which we're very familiar with.

πολλά από τα οποία μας είναι πολύ οικεία.

But sometimes it's as though a doorway appears

Αλλά μερικές φορές είναι σαν να εμφανίζεται μια πόρτα

from out of nowhere

από το πουθενά

and it opens onto a staircase.

η οποία οδηγεί σε μια σκάλα.

We climb the staircase

Ανεβαίνουμε τη σκάλα

and experience a state of altered consciousness.

και βιώνουμε μια κατάσταση διαταραγμένης συνείδησης.

In 1902,

Το 1902,

the great American psychologist William James

ο μεγάλος Αμερικάνος ψυχολόγος Γουίλιαμ Τζέιμς

wrote about the many varieties of religious experience.

έγραψε για τις πολλές μορφές της θρησκευτικής εμπειρίας.

He collected all kinds of case studies.

Συγκέντρωσε περιπτώσεις όλων των ειδών.

He quoted the words of all kinds of people

Μνημόνευσε τα λόγια όλων των ανθρώπων

who'd had a variety of these experiences.

που είχαν μια μορφή από αυτές τις εμπειρίες.

One of the most exciting to me

Μία από τις πιο συναρπαστικές για εμένα

is this young man, Stephen Bradley,

είναι ένας νέος άνδρας, ο Στίβεν Μπράντλεϊ,

had an encounter, he thought, with Jesus in 1820.

που νόμιζε ότι συνάντησε τον Ιησού το 1820.

And here's what Bradley said about it.

Και ορίστε τι είπε ο Μπράντλεϊ γι' αυτό.

(Music)

(Μουσική)

(Video) Stephen Bradley: I thought I saw the savior in human shape

(Βίντεο) Στίβεν Μπράντλεϊ: Νομίζω ότι είδα το σωτήρα με ανθρώπινη μορφή

for about one second in the room,

για περίπου ένα δευτερόλεπτο στο δωμάτιο,

with arms extended,

με τα χέρια ανοιχτά,

appearing to say to me, "Come."

να εμφανίζεται για να μου πει "Έλα".

The next day I rejoiced with trembling.

Την επόμενη μέρα έτρεμα από αγαλλίαση.

My happiness was so great that I said I wanted to die.

Η ευτυχία μου ήταν τόσο μεγάλη που ήθελα να πεθάνω.

This world had no place in my affections.

Αυτός ο κόσμος δεν είχε χώρο στα συναισθήματά μου.

Previous to this time,

Πριν από αυτό

I was very selfish and self-righteous.

ήμουν πολύ εγωιστής και αυτάρεσκος.

But now I desired the welfare of all mankind

Αλλά τώρα επιθυμούσα την ευημερία ολόκληρης της ανθρωπότητας

and could, with a feeling heart,

και μπορούσα, με τρυφερή καρδιά,

forgive my worst enemies.

να συγχωρήσω τους χειρότερους εχθρούς μου.

JH: So note

Τζ. Χ.: Προσέξτε

how Bradley's petty, moralistic self

πως ο ευτελής, ηθικολογικός εαυτός του Μπράντλεϊ

just dies on the way up the staircase.

απλά πεθαίνει ανεβαίνοντας τη σκάλα.

And on this higher level

Και στο υψηλότερο επίπεδο

he becomes loving and forgiving.

γίνεται στοργικός και συγχωρεί.

The world's many religions have found so many ways

Οι θρησκείες του κόσμου έχουν βρει πάρα πολλούς τρόπους

to help people climb the staircase.

για να βοηθήσουν τους ανθρώπους ν' ανέβουν τη σκάλα.

Some shut down the self using meditation.

Μερικές σταματούν τον εαυτό μέσω του διαλογισμού.

Others use psychedelic drugs.

Άλλες χρησιμοποιούν ψυχεδελικά ναρκωτικά.

This is from a 16th century Aztec scroll

Αυτό είναι από έναν Αζτέκικο πάπυρο του 16ου αιώνα

showing a man about to eat a psilocybin mushroom

και δείχνει έναν άνθρωπο να τρώει ένα μανιτάρι ψιλοκυβίνης

and at the same moment get yanked up the staircase by a god.

και την ίδια στιγμή σύρεται πάνω στη σκάλα από έναν θεό.

Others use dancing, spinning and circling

Άλλες χρησιμοποιούν το χορό, το στροβιλισμό και την περιστροφή

to promote self-transcendence.

για να προάγουν την αυτο-υπέρβαση.

But you don't need a religion to get you through the staircase.

Αλλά δεν χρειάζεται μια θρησκεία για ν' ανεβείτε τη σκάλα.

Lots of people find self-transcendence in nature.

Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν την αυτο-υπέρβαση στη φύση.

Others overcome their self at raves.

Άλλοι υπερβαίνουν τον εαυτό τους παραληρώντας.

But here's the weirdest place of all:

Αλλά αυτό είναι το πιο παράξενο μέρος απ' όλα:

war.

ο πόλεμος.

So many books about war say the same thing,

Πάρα πολλά βιβλία για τον πόλεμο λένε το ίδιο πράγμα,

that nothing brings people together

ότι τίποτα δεν ενώνει τους ανθρώπους περισσότερο

like war.

από τον πόλεμο.

And that bringing them together opens up the possibility

Και αυτή η ένωση δίνει τη δυνατότητα

of extraordinary self-transcendent experiences.

για εξαιρετικές εμπειρίες αυτο-υπέρβασης.

I'm going to play for you an excerpt

Θα σας παραθέσω ένα απόσπασμα

from this book by Glenn Gray.

από ένα βιβλίο του Γκλεν Γκρέι.

Gray was a soldier in the American army in World War II.

Ο Γκρέι ήταν στρατιώτης του Αμερικανικού στρατού στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

And after the war he interviewed a lot of other soldiers

Και μετά τον πόλεμο πήρε συνέντευξη από πολλούς στρατιώτες

and wrote about the experience of men in battle.

και έγραψε για τις εμπειρίες τους στη μάχη.

Here's a key passage

Εδώ είναι ένα απόσπασμα κλειδί

where he basically describes the staircase.

όπου στην ουσία περιγράφει τη σκάλα.

(Video) Glenn Gray: Many veterans will admit

(Βίντεο) Γκλεν Γκρέι: Πολλοί βετεράνοι θα παραδεχθούν

that the experience of communal effort in battle

ότι η εμπειρία της συλλογικής προσπάθειας στη μάχη

has been the high point of their lives.

ήταν το σημαντικότερο στοιχείο της ζωής τους.

"I" passes insensibly into a "we,"

Το "εγώ" γίνεται ασυναίσθητα "εμείς"

"my" becomes "our"

το "δικό μου" γίνεται "δικό μας"

and individual faith

και μια ατομική πίστη

loses its central importance.

χάνει την κεντρική της σημασία.

I believe that it is nothing less

Πιστεύω ότι δεν είναι τίποτα λιγότερο

than the assurance of immortality

από την επιβεβαίωση της αθανασίας

that makes self-sacrifice at these moments

που κάνει την αυτοθυσία εκείνες τις στιγμές

so relatively easy.

τόσο σχετικά εύκολη.

I may fall, but I do not die,

Μπορεί να πέφτω, αλλά δεν πεθαίνω,

for that which is real in me goes forward

γιατί αυτό που υπάρχει μέσα μου μεταφέρεται

and lives on in the comrades

και συνεχίζει να ζει στους συντρόφους

for whom I gave up my life.

για τους οποίους έδωσα τη ζωή μου.

JH: So what all of these cases have in common

Τζ. Χ.: Το κοινό που έχουν λοιπόν όλες αυτές οι περιπτώσεις

is that the self seems to thin out, or melt away,

είναι ότι ο εαυτός φαίνεται να υποχωρεί, να χάνεται

and it feels good, it feels really good,

και είναι ένα ωραίο, ένα πολύ ωραίο συναίσθημα

in a way totally unlike anything we feel in our normal lives.

εντελώς διαφορετικό από οτιδήποτε αισθανόμαστε στην κανονική μας ζωή.

It feels somehow uplifting.

Είναι κάπως εμψυχωτικό.

This idea that we move up was central in the writing

Η ιδέα ότι ανεβαίνουμε προς τα πάνω ήταν κεντρική στο έργο

of the great French sociologist Emile Durkheim.

του μεγάλου Γάλλου κοινωνιολόγου Εμίλ Ντιρκέμ.

Durkheim even called us Homo duplex,

Ο Ντιρκέμ μας αποκαλούσε Homo duplex,

or two-level man.

ή άνθρωπο δύο επιπέδων.

The lower level he called the level of the profane.

Το χαμηλότερο επίπεδο το ονόμαζε επίπεδο των εγκοσμίων.

Now profane is the opposite of sacred.

Τα εγκόσμια είναι το αντίθετο του θείου.

It just means ordinary or common.

Απλά σημαίνει κοινό ή συνηθισμένο.

And in our ordinary lives we exist as individuals.

Και στις συνηθισμένες μας ζωές υπάρχουμε ως άτομα.

We want to satisfy our individual desires.

Θέλουμε να ικανοποιήσουμε τις ατομικές μας επιθυμίες.

We pursue our individual goals.

Ακολουθούμε τους ατομικούς μας στόχους.

But sometimes something happens

Αλλά μερικές φορές συμβαίνει κάτι

that triggers a phase change.

που πυροδοτεί μια αλλαγή φάσης.

Individuals unite

Τα άτομα ενώνονται

into a team, a movement or a nation,

σε μια ομάδα, ένα κίνημα ή ένα έθνος,

which is far more than the sum of its parts.

το οποίο είναι κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των μελών του.

Durkheim called this level the level of the sacred

Ο Ντιρκέμ ονόμαζε αυτό το επίπεδο το επίπεδο του θείου

because he believed that the function of religion

επειδή πίστευε ότι η λειτουργία της θρησκείας

was to unite people into a group,

ήταν να ενώνει τους ανθρώπους σε μια ομάδα,

into a moral community.

σε μια ηθική κοινότητα.

Durkheim believed that anything that unites us

Ο Ντιρκέμ πίστευε ότι οτιδήποτε μας ενώνει

takes on an air of sacredness.

παίρνει μια πνοή ιερότητας.

And once people circle around

Και μόλις οι άνθρωποι συγκεντρωθούν γύρω από

some sacred object or value,

κάποιο ιερό αντικείμενο ή αξία,

they'll then work as a team and fight to defend it.

θα εργασθούν ως ομάδα και θα παλέψουν να το υπερασπισθούν.

Durkheim wrote

Ο Ντιρκέμ έγραψε

about a set of intense collective emotions

για ένα σύνολο έντονων συλλογικών συναισθημάτων

that accomplish this miracle of E pluribus unum,

που επιτελούν το θαύμα του E pluribus unum,

of making a group out of individuals.

της δημιουργίας μιας ομάδας από άτομα.

Think of the collective joy in Britain

Σκεφθείτε την ομαδική χαρά στη Βρετανία

on the day World War II ended.

την ημέρα που έληξε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος.

Think of the collective anger in Tahrir Square,

Σκεφθείτε την ομαδική οργή στην Πλατεία Ταχρίρ

which brought down a dictator.

η οποία έριξε ένα δικτάτορα.

And think of the collective grief

Και σκεφθείτε την ομαδική θλίψη

in the United States

στις Ηνωμένες Πολιτείες

that we all felt, that brought us all together,

που νιώσαμε όλοι, που μας ένωσε όλους,

after 9/11.

μετά την 11η Σεπτεμβρίου.

So let me summarize where we are.

Θα συνοψίσω που είμαστε.

I'm saying that the capacity for self-transcendence

Λέω ότι η ικανότητα για αυτο-υπέρβαση

is just a basic part of being human.

είναι ένα βασικό κομμάτι της ανθρώπινης φύσης.

I'm offering the metaphor

Φέρνω τη μεταφορά

of a staircase in the mind.

της σκάλας στο μυαλό.

I'm saying we are Homo duplex

Λέω ότι είμαστε Homo duplex

and this staircase takes us up from the profane level

και η σκάλα μας οδηγεί από το επίπεδο των εγκοσμίων

to the level of the sacred.

στο επίπεδο του θείου.

When we climb that staircase,

Όταν ανεβαίνουμε αυτή τη σκάλα,

self-interest fades away,

η ιδιοτέλεια χάνεται,

we become just much less self-interested,

γινόμαστε απλά λιγότερο ιδιοτελείς

and we feel as though we are better, nobler

και αισθανόμαστε καλύτεροι, πιο μεγαλόψυχοι

and somehow uplifted.

και κάπως εξυψωμένοι.

So here's the million-dollar question

Αυτή είναι λοιπόν η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου δολαρίων

for social scientists like me:

για τους κοινωνικούς επιστήμονες σαν εμένα:

Is the staircase

Είναι η σκάλα

a feature of our evolutionary design?

ένα χαρακτηριστικό του εξελικτικού μας σχεδιασμού;

Is it a product of natural selection,

Είναι ένα παράγωγο φυσικής επιλογής,

like our hands?

όπως τα χέρια μας;

Or is it a bug, a mistake in the system --

Ή μήπως είναι ένας ιός, ένα λάθος στο σύστημα -

this religious stuff is just something

αυτό το θρησκευτικό πράγμα είναι κάτι

that happens when the wires cross in the brain --

που συμβαίνει όταν τα καλώδια διασταυρώνονται στο μυαλό -

Jill has a stroke and she has this religious experience,

η Τζιλ παθαίνει εγκεφαλικό και έχει αυτή την θρησκευτική εμπειρία,

it's just a mistake?

πρόκειται απλά για λάθος;

Well many scientists who study religion take this view.

Λοιπόν, πολλοί επιστήμονες που μελετούν τη θρησκεία ασπάζονται αυτή την άποψη.

The New Atheists, for example,

Οι Νέοι Άθεοι για παράδειγμα,

argue that religion is a set of memes,

ισχυρίζονται ότι η θρησκεία είναι ένα σύνολο μιμιδίων,

sort of parasitic memes,

ένα είδος παρασιτικών μιμιδίων,

that get inside our minds

που εισέρχονται στο μυαλό μας

and make us do all kinds of crazy religious stuff,

και μας αναγκάζουν να κάνουμε όλων των ειδών τις θρησκευτικές τρέλες,

self-destructive stuff, like suicide bombing.

αυτοκαταστροφικές κινήσεις, όπως επιθέσεις αυτοκτονίας.

And after all,

Και εξάλλου,

how could it ever be good for us

πώς θα μπορούσε ποτέ να είναι καλό για εμάς

to lose ourselves?

να χάνουμε τον εαυτό μας;

How could it ever be adaptive

Πώς θα μπορούσε ποτέ να προσαρμοστεί

for any organism

ένας οργανισμός

to overcome self-interest?

ώστε να υπερβεί την ιδιοτέλεια;

Well let me show you.

Επιτρέψτε μου να σας δείξω.

In "The Descent of Man,"

Στην "Καταγωγή του Ανθρώπου",

Charles Darwin wrote a great deal

ο Κάρολος Δαρβίνος έγραψε πολλά

about the evolution of morality --

σχετικά με την εξέλιξη των ηθών -

where did it come from, why do we have it.

από πού προήλθαν, γιατί τα έχουμε.

Darwin noted that many of our virtues

Ο Δαρβίνος παρατήρησε ότι πολλές από τις αρετές μας

are of very little use to ourselves,

έχουν ελάχιστη χρήση για τον εαυτό μας,

but they're of great use to our groups.

αλλά έχουν σημαντική χρήση για τις ομάδες μας.

He wrote about the scenario

Έγραψε επίσης για το σενάριο

in which two tribes of early humans

στο οποίο δύο φυλές πρώιμων ανθρώπων

would have come in contact and competition.

θα έρχονταν σε επαφή και ανταγωνισμό.

He said, "If the one tribe included

Είπε: "Αν η μία φυλή διέθετε

a great number of courageous, sympathetic

έναν μεγάλο αριθμό θαρραλέων, συμπονετικών

and faithful members

και πιστών μελών,

who are always ready to aid and defend each other,

που είναι πάντα έτοιμα να βοηθήσουν και να υπερασπιστούν το ένα το άλλο

this tribe would succeed better

αυτή η φυλή θα είχε μεγαλύτερη επιτυχία

and conquer the other."

και θα κατακτούσε την άλλη".

He went on to say that "Selfish and contentious people

Συνέχισε λέγοντας ότι "οι εγωιστές και οι εριστικοί άνθρωποι

will not cohere,

δεν θα έχουν συνοχή,

and without coherence

και χωρίς συνοχή

nothing can be effected."

τίποτα δεν μπορεί να επιτευχθεί."

In other words,

Με άλλα λόγια,

Charles Darwin believed

ο Κάρολος Δαρβίνος πίστευε

in group selection.

στην ομαδική επιλογή.

Now this idea has been very controversial for the last 40 years,

Τώρα αυτή η ιδέα αποτελεί πεδίο διαμάχης τα τελευταία 40 χρόνια,

but it's about to make a major comeback this year,

αλλά πρόκειται να επιστρέψει δριμύτερη φέτος,

especially after E.O. Wilson's book comes out in April,

ιδίως μετά την κυκλοφορία του βιβλίου του Ε.Ο. Γουίλσον τον Απρίλιο,

making a very strong case

ο οποίος δείχνει με σοβαρά επιχειρήματα

that we, and several other species,

ότι εμείς, και μερικά ακόμα είδη,

are products of group selection.

είμαστε παράγωγα της ομαδικής επιλογής.

But really the way to think about this

Αλλά πραγματικά ο τρόπος για να το σκεφτούμε αυτό

is as multilevel selection.

είναι ως πολυεπίπεδη επιλογή.

So look at it this way:

Σκεφτείτε το έτσι:

You've got competition going on within groups and across groups.

Υπάρχει ανταγωνισμός εντός και μεταξύ των ομάδων.

So here's a group of guys on a college crew team.

Εδώ είναι μια ομάδα ανθρώπων σε μια ομάδα κωπηλασίας κολεγίου.

Within this team

Εντός της ομάδας

there's competition.

υπάρχει ανταγωνισμός.

There are guys competing with each other.

Τα μέλη της συναγωνίζονται το ένα το άλλο.

The slowest rowers, the weakest rowers, are going to get cut from the team.

Οι πιο αργοί κωπηλάτες, οι πιο αδύναμοι κωπηλάτες θα αποκοπούν από την ομάδα.

And only a few of these guys are going to go on in the sport.

Και μόνο μερικοί από αυτούς θα συνεχίσουν το άθλημα.

Maybe one of them will make it to the Olympics.

Ίσως ένας από αυτούς να καταφέρει να φθάσει στους Ολυμπιακούς.

So within the team,

Έτσι, εντός της ομάδας

their interests are actually pitted against each other.

τα συμφέροντά τους συγκρούονται μεταξύ τους.

And sometimes it would be advantageous

Και μερικές φορές θα ήταν ωφέλιμο

for one of these guys

για κάποιο από τα μέλη

to try to sabotage the other guys.

να προσπαθήσει να σαμποτάρει τους υπολοίπους.

Maybe he'll badmouth his chief rival

Ίσως να συκοφαντήσει τον κύριο αντίπαλό του

to the coach.

στον προπονητή.

But while that competition is going on

Αλλά ενώ ο ανταγωνισμός υφίσταται

within the boat,

εντός του σκάφους,

this competition is going on across boats.

ο ανταγωνισμός συνεχίζεται και μεταξύ των σκαφών.

And once you put these guys in a boat competing with another boat,

Και μόλις βάλεις τους κωπηλάτες σ' ένα σκάφος που συναγωνίζεται με άλλο σκάφος,

now they've got no choice but to cooperate

δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να συνεργαστούν

because they're all in the same boat.

επειδή βρίσκονται όλοι στο ίδιο σκάφος.

They can only win

Μπορούν να νικήσουν μόνο

if they all pull together as a team.

αν συνεργαστούν ως ομάδα.

I mean, these things sound trite,

Εννοώ, αυτά τα πράγματα ακούγονται κοινότοπα,

but they are deep evolutionary truths.

αλλά είναι βαθιές εξελικτικές αλήθειες.

The main argument against group selection

Το βασικό επιχείρημα εναντίον της ομαδικής επιλογής

has always been

ήταν πάντοτε

that, well sure, it would be nice to have a group of cooperators,

ότι, σίγουρα, θα ήταν ωραία να υπήρχε μια ομάδα συνεργατών,

but as soon as you have a group of cooperators,

αλλά αμέσως μόλις δημιουργηθεί η ομάδα συνεργατών,

they're just going to get taken over by free-riders,

θα υποταχθούν στα "αρπαχτικά",

individuals that are going to exploit the hard work of the others.

άτομα που θα εκμεταλλευτούν τη σκληρή δουλειά των άλλων.

Let me illustrate this for you.

Θα σας το καταστήσω σαφές.

Suppose we've got a group of little organisms --

Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια ομάδα μικρών οργανισμών -

they can be bacteria, they can be hamsters; it doesn't matter what --

μπορεί να είναι βακτήρια, χάμστερ, δεν έχει σημασία -

and let's suppose that this little group here, they evolved to be cooperative.

και ας υποθέσουμε ότι αυτή η μικρή ομάδα εξελίχθηκε ώστε να συνεργάζεται.

Well that's great. They graze, they defend each other,

Αυτό είναι υπέροχο. Ξύνουν, υπερασπίζονται ο ένας τον άλλο,

they work together, they generate wealth.

εργάζονται μαζί, παράγουν πλούτο.

And as you'll see in this simulation,

Και όπως θα δείτε σ' αυτή την προσομοίωση,

as they interact they gain points, as it were, they grow,

καθώς αλληλεπιδρούν κερδίζουν πόντους, μεγαλώνουν

and when they've doubled in size, you'll see them split,

και όταν διπλασιαστούν σε μέγεθος, θα τους δείτε να χωρίζονται

and that's how they reproduce and the population grows.

και έτσι αναπαράγονται και αυξάνεται ο πληθυσμός.

But suppose then that one of them mutates.

Αλλά ας υποθέσουμε ότι κάποιο από αυτά μεταλλάσσεται.

There's a mutation in the gene

Υπάρχει μια μετάλλαξη στο γονίδιο

and one of them mutates to follow a selfish strategy.

και κάποιο μεταλλάσσεται και ακολουθεί μια εγωιστική στρατηγική.

It takes advantage of the others.

Εκμεταλλεύεται τους υπολοίπους.

And so when a green interacts with a blue,

Και όταν ένα πράσινο αλληλεπιδρά με ένα μπλε,

you'll see the green gets larger and the blue gets smaller.

βλέπετε ότι το πράσινο μεγαλώνει και το μπλε μικραίνει.

So here's how things play out.

Δείτε πώς λειτουργούν τα πράγματα.

We start with just one green,

Ξεκινάμε με ένα μόνο πράσινο,

and as it interacts

και καθώς αλληλεπιδρά

it gains wealth or points or food.

αυτό αποκτά πλούτο, πόντους ή φαγητό.

And in short order, the cooperators are done for.

Και σύντομα, οι συνεργάτες έχουν εξαφανιστεί.

The free-riders have taken over.

Τα αρπαχτικά έχουν κυριαρχήσει.

If a group cannot solve the free-rider problem

Αν μια ομάδα δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα των αρπαχτικών

then it cannot reap the benefits of cooperation

τότε δεν μπορεί να δρέψει τους καρπούς της συνεργασίας

and group selection cannot get started.

και η ομαδική επιλογή δεν μπορεί να ξεκινήσει.

But there are solutions to the free-rider problem.

Ωστόσο, υπάρχουν λύσεις για το πρόβλημα των αρπαχτικών.

It's not that hard a problem.

Δεν είναι τόσο μεγάλο πρόβλημα.

In fact, nature has solved it many, many times.

Στην πραγματικότητα, η φύση το έχει λύσει πολλές φορές.

And nature's favorite solution

Και η αγαπημένη λύση της φύσης

is to put everyone in the same boat.

είναι να τους βάζει όλους στο ίδιο σκάφος.

For example,

Για παράδειγμα,

why is it that the mitochondria in every cell

γιατί τα μιτοχόνδρια σε κάθε κελί

has its own DNA,

έχουν το δικό τους DNA,

totally separate from the DNA in the nucleus?

εντελώς ξεχωριστό από το DNA του πυρήνα;

It's because they used to be

Επειδή παλαιότερα ήταν

separate free-living bacteria

ξεχωριστά ανεξάρτητα βακτήρια

and they came together

και ενώθηκαν

and became a superorganism.

και έγιναν ένας υπερ-οργανισμός.

Somehow or other -- maybe one swallowed another; we'll never know exactly why --

Με κάποιον τρόπο - ίσως το ένα κατάπιε το άλλο, δεν θα μάθουμε ποτέ γιατί ακριβώς -

but once they got a membrane around them,

αφότου τα κάλυψε μια μεμβράνη,

they were all in the same membrane,

ήταν όλα στην ίδια μεμβράνη,

now all the wealth-created division of labor,

τώρα όλη η διαίρεση της εργασίας που δημιουργήθηκε από τον πλούτο,

all the greatness created by cooperation,

όλο το μεγαλείο που δημιουργήθηκε από τη συνεργασία,

stays locked inside the membrane

παραμένει κλειδωμένο στη μεμβράνη

and we've got a superorganism.

και έχουμε έναν υπερ-οργανισμό.

And now let's rerun the simulation

Τώρα ας ξανακάνουμε την προσομοίωση

putting one of these superorganisms

βάζοντας έναν από αυτούς τους υπερ-οργανισμούς

into a population of free-riders, of defectors, of cheaters

σ' έναν πληθυσμό αρπαχτικών, αποστατών, απατεώνων

and look what happens.

και ας δούμε τι θα συμβεί.

A superorganism can basically take what it wants.

Ένας υπερ-οργανισμός μπορεί βασικά να πάρει ό,τι θέλει.

It's so big and powerful and efficient

Είναι τόσο μεγάλος, ισχυρός και αποτελεσματικός

that it can take resources

που μπορεί να πάρει πόρους

from the greens, from the defectors, the cheaters.

από τους πράσινους, τους αποστάτες, τους απατεώνες.

And pretty soon the whole population

Πολύ σύντομα, ολόκληρος ο πληθυσμός

is actually composed of these new superorganisms.

θα αποτελείται απ' αυτούς τους νέους υπερ-οργανισμούς.

What I've shown you here

Αυτό που σας έδειξα εδώ

is sometimes called a major transition

ορισμένες φορές ονομάζεται μεγάλη μετάβαση

in evolutionary history.

στην εξελικτική ιστορία.

Darwin's laws don't change,

Οι νόμοι του Δαρβίνου δεν αλλάζουν,

but now there's a new kind of player on the field

αλλά τώρα υπάρχει ένα νέο είδος παίκτη στο γήπεδο

and things begin to look very different.

και τα πράγματα φαίνονται διαφορετικά.

Now this transition was not a one-time freak of nature

Τώρα αυτή η μετάβαση δεν ήταν ένα μοναδικό λάθος της φύσης

that just happened with some bacteria.

που απλά συνέβη με ορισμένα βακτήρια.

It happened again

Συνέβη ξανά

about 120 or a 140 million years ago

περίπου 120 ή 140 εκατομμύρια χρόνια πριν

when some solitary wasps

όταν μερικές μοναχικές σφήκες

began creating little simple, primitive

άρχισαν να δημιουργούν μικρές, πρωτόγονες

nests, or hives.

φωλιές ή κυψέλες.

Once several wasps were all together in the same hive,

Μόλις συγκεντρώθηκαν μερικές σφήκες στην ίδια κυψέλη,

they had no choice but to cooperate,

δεν είχαν άλλη επιλογή, παρά να συνεργαστούν

because pretty soon they were locked into competition

επειδή σύντομα θα αντιμετώπιζαν ανταγωνισμό

with other hives.

από άλλες κυψέλες.

And the most cohesive hives won,

Και οι πιο συνεκτικές κυψέλες νίκησαν,

just as Darwin said.

ακριβώς όπως είπε ο Δαρβίνος.

These early wasps

Αυτές οι πρώιμες σφήκες

gave rise to the bees and the ants

προκάλεσαν την εμφάνιση μελισσών και μυρμηγκιών

that have covered the world

που γέμισαν τον κόσμο

and changed the biosphere.

και άλλαξαν τη βιόσφαιρα.

And it happened again,

Και συνέβη ξανά,

even more spectacularly,

ακόμα πιο θεαματικά,

in the last half-million years

τα τελευταία 500 χιλιάδες χρόνια

when our own ancestors

όταν οι πρόγονοί μας

became cultural creatures,

έγιναν πολιτιστικά πλάσματα,

they came together around a hearth or a campfire,

και συγκεντρώθηκαν γύρω από μια εστία ή μια φωτιά

they divided labor,

χώρισαν τις δουλειές,

they began painting their bodies, they spoke their own dialects,

άρχισαν να βάφουν τα κορμιά τους, μιλούσαν τις δικές τους διαλέκτους

and eventually they worshiped their own gods.

και τελικά λάτρευαν τους δικούς τους θεούς.

Once they were all in the same tribe,

Από τη στιγμή που ήταν όλοι στην ίδια φυλή,

they could keep the benefits of cooperation locked inside.

μπορούσαν να κρατήσουν κλειδωμένα τα οφέλη της συνεργασίας.

And they unlocked the most powerful force

Και ξεκλείδωσαν την πιο ισχυρή δύναμη

ever known on this planet,

που γνώρισε ποτέ αυτός ο πλανήτης,

which is human cooperation --

η οποία είναι η ανθρώπινη συνεργασία,

a force for construction

μια δύναμη για κατασκευή

and destruction.

και καταστροφή.

Of course, human groups are nowhere near as cohesive

Φυσικά, οι ανθρώπινες ομάδες δεν είναι σε καμία περίπτωση τόσο συνεκτικές

as beehives.

όσο οι κυψέλες των μελισσών.

Human groups may look like hives for brief moments,

Οι ανθρώπινες ομάδες μπορεί να μοιάζουν με κυψέλες για λίγο,

but they tend to then break apart.

αλλά τείνουν να διαχωρίζονται.

We're not locked into cooperation the way bees and ants are.

Δεν είμαστε ταγμένοι στη συνεργασία όπως οι μέλισσες και τα μυρμήγκια.

In fact, often,

Στην πραγματικότητα, συχνά,

as we've seen happen in a lot of the Arab Spring revolts,

όπως είδαμε να συμβαίνει σε πολλές από τις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης,

often those divisions are along religious lines.

συχνά αυτοί οι διαχωρισμοί συγκλίνουν με τις θρησκευτικές γραμμές.

Nonetheless, when people do come together

Ωστόσο, όταν οι άνθρωποι ενώνονται,

and put themselves all into the same movement,

και βάζουν τους εαυτούς τους στο ίδιο κίνημα,

they can move mountains.

μπορούν να μετακινήσουν βουνά.

Look at the people in these photos I've been showing you.

Κοιτάξτε τους ανθρώπους στις φωτογραφίες που σας δείχνω.

Do you think they're there

Πιστεύετε ότι

pursuing their self-interest?

κυνηγούν την ιδιοτέλεια;

Or are they pursuing communal interest,

Ή κυνηγούν το κοινό συμφέρον,

which requires them to lose themselves

το οποίο απαιτεί να χάσουν τον εαυτό τους

and become simply a part of a whole?

και να γίνουν απλά μέρος ενός συνόλου;

Okay, so that was my Talk

Εντάξει, αυτή ήταν η Ομιλία μου

delivered in the standard TED way.

που έγινε σύμφωνα με τον τρόπο του TED.

And now I'm going to give the whole Talk over again

Και τώρα θα ξαναπώ ολόκληρη την Ομιλία από την αρχή

in three minutes

σε τρία λεπτά

in a more full-spectrum sort of way.

με πιο ολοκληρωμένο τρόπο.

(Music)

(Μουσική)

(Video) Jonathan Haidt: We humans have many varieties

(Βίντεο) Τζόναθαν Χέιντ: Εμείς οι άνθρωποι έχουμε πολλά είδη

of religious experience,

θρησκευτικής εμπειρίας,

as William James explained.

όπως εξήγησε και ο Γουίλιαμ Τζέιμς.

One of the most common is climbing the secret staircase

Ένα από τα πιο κοινά είναι όταν ανεβαίνουμε τη μυστική σκάλα

and losing ourselves.

και χάνουμε τον εαυτό μας.

The staircase takes us

Η σκάλα μας ανεβάζει

from the experience of life as profane or ordinary

από την εμπειρία της ζωής ως κοσμική ή συνηθισμένη

upwards to the experience of life as sacred,

στη εμπειρία της ζωής ως ιερή

or deeply interconnected.

ή βαθιά διασυνδεδεμένη.

We are Homo duplex,

Είμαστε Homo duplex,

as Durkheim explained.

όπως εξήγησε ο Ντιρκέμ.

And we are Homo duplex

Και είμαστε Homo duplex

because we evolved by multilevel selection,

επειδή εξελιχθήκαμε από την πολυεπίπεδη επιλογή,

as Darwin explained.

όπως εξήγησε ο Δαρβίνος.

I can't be certain if the staircase is an adaptation

Δεν μπορεί να είναι σίγουρο αν η σκάλα είναι προσαρμογή

rather than a bug,

αντί για ιός,

but if it is an adaptation,

αλλά αν είναι προσαρμογή

then the implications are profound.

τότε οι επιπτώσεις είναι βαθιές.

If it is an adaptation,

Αν είναι προσαρμογή,

then we evolved to be religious.

τότε εξελιχθήκαμε για να είμαστε θρησκευόμενοι.

I don't mean that we evolved

Δεν εννοώ ότι εξελιχθήκαμε

to join gigantic organized religions.

για να γίνουμε μέλη γιγαντιαίων οργανωμένων θρησκειών.

Those things came along too recently.

Αυτά τα πράγματα προέκυψαν πολύ πρόσφατα.

I mean that we evolved

Εννοώ ότι εξελιχθήκαμε

to see sacredness all around us

για να δούμε την ιερότητα γύρω μας

and to join with others into teams

και να ενωθούμε με άλλους σε ομάδες

and circle around sacred objects,

και να μαζευτούμε γύρω από ιερά αντικείμενα,

people and ideas.

ανθρώπους και ιδέες.

This is why politics is so tribal.

Γι' αυτόν το λόγο η πολιτική είναι τόσο φυλετική.

Politics is partly profane, it's partly about self-interest,

Η πολιτική είναι εν μέρει κοσμική, εν μέρει ιδιοτελής

but politics is also about sacredness.

αλλά η πολιτική έχει να κάνει επίσης με την ιερότητα.

It's about joining with others

Έχει να κάνει με την ένωση με τους άλλους

to pursue moral ideas.

για να ακολουθήσουμε ηθικές ιδέες.

It's about the eternal struggle between good and evil,

Έχει να κάνει με την αιώνια πάλη του καλού και του κακού

and we all believe we're on the good team.

και όλοι πιστεύουμε ότι είμαστε στην ομάδα του καλού.

And most importantly,

Και κυρίως,

if the staircase is real,

αν η σκάλα είναι αληθινή,

it explains the persistent undercurrent

εξηγεί το διαρκές λανθάνον ρεύμα

of dissatisfaction in modern life.

του ανικανοποίητου στη σύγχρονη ζωή.

Because human beings are, to some extent,

Επειδή τα ανθρώπινα όντα είναι, σε κάποιον βαθμό

hivish creatures like bees.

ομαδικά πλάσματα, όπως οι μέλισσες.

We're bees. We busted out of the hive during the Enlightenment.

Είμαστε μέλισσες. Το σκάσαμε από την κυψέλη την περίοδο του Διαφωτισμού.

We broke down the old institutions

Καταρρίψαμε τους παλιούς θεσμούς

and brought liberty to the oppressed.

και φέραμε ελευθερία στους καταπιεσμένους.

We unleashed Earth-changing creativity

Απελευθερώσαμε την δημιουργικότητα που άλλαξε τη Γη

and generated vast wealth and comfort.

και δημιουργήσαμε τεράστιο πλούτο και ανέσεις.

Nowadays we fly around

Σήμερα πετάμε

like individual bees exulting in our freedom.

σαν ξεχωριστές μέλισσες που πανηγυρίζουμε την ελευθερία μας.

But sometimes we wonder:

Αλλά μερικές φορές αναρωτιόμαστε:

Is this all there is?

Μόνο αυτά υπάρχουν;

What should I do with my life?

Τι πρέπει να κάνω με τη ζωή μου;

What's missing?

Τι λείπει;

What's missing is that we are Homo duplex,

Αυτό που λείπει είναι ότι είμαστε Homo duplex,

but modern, secular society was built

αλλά η σύγχρονη, κοσμική κοινωνία είναι χτισμένη

to satisfy our lower, profane selves.

ώστε να ικανοποιεί τον κατώτερο, κοσμικό εαυτό μας.

It's really comfortable down here on the lower level.

Είναι πολύ άνετα εδώ κάτω, στο κατώτερο επίπεδο.

Come, have a seat in my home entertainment center.

Ελάτε, καθίστε στο οικιακό μου κέντρο ψυχαγωγίας.

One great challenge of modern life

Μια μεγάλη πρόκληση της σύγχρονης ζωής

is to find the staircase amid all the clutter

είναι να βρεις τη σκάλα ανάμεσα σε όλα τα σκουπίδια

and then to do something good and noble

και μετά να κάνεις κάτι καλό και μεγαλόψυχο

once you climb to the top.

μόλις φτάσεις στην κορυφή.

I see this desire in my students at the University of Virginia.

Βλέπω την επιθυμία στους μαθητές μου στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια.

They all want to find a cause or calling

Όλοι θέλουν να βρουν μια αιτία ή ένα κάλεσμα

that they can throw themselves into.

στο οποίο να μπορούν να ριχτούν.

They're all searching for their staircase.

Όλοι ψάχνουν για τη σκάλα τους.

And that gives me hope

Και αυτό μου δίνει ελπίδα

because people are not purely selfish.

επειδή οι άνθρωποι δεν είναι αμιγώς εγωιστές.

Most people long to overcome pettiness

Οι περισσότεροι επιθυμούν να ξεπεράσουν τη μικροπρέπεια

and become part of something larger.

και να αποτελέσουν μέρος ενός μεγαλύτερου πράγματος.

And this explains the extraordinary resonance

Και αυτό εξηγεί την εντυπωσιακή αντήχηση

of this simple metaphor

αυτής της απλής μεταφοράς

conjured up nearly 400 years ago.

που εμφανίστηκε σχεδόν 400 χρόνια πριν.

"No man is an island

"Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί

entire of itself.

πλήρες και αυτάρκες.

Every man is a piece of the continent,

Κάθε άνθρωπος είναι ένα τμήμα της ηπείρου,

a part of the main."

ένα κομμάτι της στεριάς."

JH: Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)