Jarrett J. Krosoczka: Why lunch ladies are heroes

Translator: Niyan Abdulla Reviewer: Daban Q. Jaff

کاتێک یەکەم کتێبی مناڵانم بڵاوبووەوە

لە ساڵی ٢٠٠١،

گەڕامەوە بۆ قوتابخانەی سەرەتایم

بۆ قسەکردن لەگەڵ خوێندکارەکان لەسەر بونم بە نوسەر

When my first children's book was published

و لەھەمان کاتدا نیگارکێش،

کاتێک خەریکی ئامێری پڕۆجێکتەرەکە بووم

in 2001,

I returned to my old elementary school

لە ھۆڵی کۆبونەوەکەدا،

to talk to the students about being an author

سەیری دەوروبەری ژورەکەم کرد،

and an illustrator,

ئەو لەوێ بوو:

and when I was setting up my slide projector

in the cafetorium,

خانمی چێشتلێنەری قوتابخانەکەم.

ئەو ھێشتا لەو قوتابخانەیە بوو

I looked across the room,

سەرقاڵی ئامادەکردنی نانی نیوەڕۆی ئەو ڕۆژە بوو.

and there she was:

لێی نزیکبوومەووە تاوەکو سڵاوی لێبکەم،

my old lunch lady.

وتم ، “سڵاو،جینی! چۆنییت؟”

She was still there at the school

سەیری کردم، دەتوانم بڵێم

and she was busily preparing lunches for the day.

کە منی ناسیەوە،

بەڵام نەیتوانی تەواو بزانێ کە کێم، سەیری کردم و وتی،

So I approached her to say hello,

“ستیڤن کرۆسۆکزکا؟”

and I said, "Hi, Jeannie! How are you?"

And she looked at me, and I could tell

زۆر سەرسام بووم کە زانی من کرۆسۆکزکام،

that she recognized me,

بەڵام ستێڤن مامم بووکە ٢٠ ساڵ لە من گەورەتر بوو،

but she couldn't quite place me, and she looked at me and she said,

"Stephen Krosoczka?"

لەو کاتەوە کە ئەو مناڵبوو کارگوزار بوو .

And I was amazed that she knew I was a Krosoczka,

دەستیکرد بە باسکردنی نەوەکانی بۆم،

but Stephen is my uncle who is 20 years older than I am,

ئەوە زۆر سەرسامی کردم.

and she had been his lunch lady when he was a kid.

کارگوزارەکەی من نەوەی ھەیە،

تەنانەت مناڵیش,

And she started telling me about her grandkids,

و جێھێشتنی قوتابخانە لە کۆتای ڕۆژەکەدا؟

and that blew my mind.

وام دەزانی کە لە جێشتخانەکە ئەمێنێتەوە

لەگەڵ کەوچکی خواردنەکە.

My lunch lady had grandkids,

ھەرگیز بیرم لەوە نە کردووەتەووە پێشوتر.

and therefore kids,

and therefore left school at the end of the day?

باشە، ئەو ڕووبەڕووبونەوەیە ئیلھامی پێ بەخشیم،

پاشان زنجیرەیەک لە ڕۆمانم لەسەر خانمی چێشتلێنەرەکە داھێنا،

I thought she lived in the cafeteria

with the serving spoons.

I had never thought about any of that before.

زنجیرەیەکی کۆمیدی لەسەر ژنە جێشتلێنەرەکە

Well, that chance encounter inspired my imagination,

کە داری ماسی برژانی بەکاردەھێنا

and I created the Lunch Lady graphic novel series,

بۆ شەڕکردن لەگەڵ شەڕانگێزە ئاسنینەکان،

a series of comics about a lunch lady

پاسە دڕندەکانی قوتابخانە،لەگەڵ مونەنتەکان

who uses her fish stick nunchucks

وە لە کۆتای ھەموو کتێبێکدا،

پیاوە خراپەکان بە کڵاوی چێشتلێنەرەکەیان ئەگرن،

to fight off evil cyborg substitutes,

پیاوە خراپەکە دەگرێت و دەڵێت،” دادپەروەری خزمەتکردنە!”

a school bus monster, and mutant mathletes,

( پێکەنین ) (چەپڵەلێدان)

and the end of every book,

they get the bad guy with their hairnet,

and they proclaim, "Justice is served!"

ببووە شتێکی سەرنجڕاکێش، چونکە زنجیرەکان

زۆر بە گەرمی پێشوازیان لێکرا لەلایەن منداڵە خوێنەرەکانەوە

(Laughter) (Applause)

جوانترین نامەیان بۆ ئەناردم

And it's been amazing, because the series

لەگەڵ کارت و کاری ھونەری.

وام ھەست ئەکرد کە سەردانی قوتابخانەکان ئەکەم،

was so welcomed into the reading lives of children,

ستافی چێشتلێنەرەکەش بەھەمان شێوە لەگەڵدا بوون

and they sent me the most amazing letters

بەشێوەیەکی زۆر پڕمانا.

and cards and artwork.

لەھەموو شوێنەکانەوە,

And I would notice as I would visit schools,

ھەموو ژنە چێشتلێنەرەکان پێیان دەوتم کە:

the lunch staff would be involved in the programming

" سوپاس بۆ پیشاندانی ئێمە وەکو پاڵەوانێک .”

in a very meaningful way.

And coast to coast,

چونکە ژنە چێشتلێنەرەکان مامەڵەیان لەگەڵ نەکراوە

all of the lunch ladies told me the same thing:

زۆربەی کات بەمیھرەبانیەووە لە کلتوری ئێمەدا.

"Thank you for making a superhero in our likeness."

بەڵام ئەوە زۆر بەنرخبوو بۆ جیێنی.

Because the lunch lady has not been treated

کاتێک بۆ یەکەمین جار کتێبەکان بڵاوبونەوە،

بانگێشتم کرد بۆ ئاھەنگی دەرچونی کتێبەکانم،

very kindly in popular culture over time.

لەوێ لەبەردەم ھەموواندا،

But it meant the most to Jeannie.

ھەموو ئەوانەی چەند ساڵبوو،

من دانەیەک لە ھونەری دەستی و ھەندێک کتێبم پێبەخشی.

When the books were first published,

I invited her to the book launch party,

دوو ساڵ لە دوای ئەوە ،

and in front of everyone there,

ئەو کۆچی دوای کرد،

everyone she had fed over the years,

چاوەڕێی ھەڵسانەوەی بووم،

I gave her a piece of artwork and some books.

بەھیج جۆرێک پێشبینی ئەوەم نەدەکرد کە بینیم،

And two years after this photo was taken,

چونکە لە نزیکی سندوقەکەی ئەو ئەو وێنەیە ھەبوو،

she passed away,

مێردەکەی پێی وتم کە ئەوە زۆر گرینگ بووە بۆ ئەو

and I attended her wake,

and nothing could have prepared me for what I saw there,

کە من دانم ناوە بە ماندوبونیدا،

because next to her casket was this painting,

من پشتگیریم کردووە بۆ ئەو کارانەی کردویەتی.

and her husband told me it meant so much to her

ئیلھامی ئەوەی پێبەخشیم کە ڕۆژێک دابنێم

کە ئەو ھەستانە دروست بکەینەووە

that I had acknowledged her hard work,

لە ھەموو چێشتخانەکانی شاردا:

I had validated what she did.

ڕۆژی قارەمانی چێشتلێنەر، ڕۆژێک کە منداڵان

And that inspired me to create a day

دەتوانن بۆ ستاڤی ئامادەکردنی خواردنیان شت دروستبکەن.

where we could recreate that feeling

من بەشداریم کرد لە کۆمەڵەی دابینکردنی خۆراکی قوتابخانە،

in cafeterias across the country:

ئایە ئەزانن کە زیاتر لە ٣٠ ملیۆن منداڵ

School Lunch Hero Day, a day where kids

پەیڕەوی سیستەمی خۆراکی نیوەڕۆیان ئەکەن ھەموو ڕۆژێک.

can make creative projects for their lunch staff.

کە خۆی زیاتر لە 5 بلیۆن ژەم ئەدات

And I partnered with the School Nutrition Association,

and did you know that a little over 30 million kids

ھەموو ساڵێک.

زنجیرەی پاڵەوانەتیەکە لەسەر ئەوەبوو

participate in school lunch programs every day.

کە کام مناڵیان پاچەی زیاتری نەگێتی مریشک ئەخوا

That equals up to a little over five billion lunches

لە قاپی ژەمەکەیدا.

مامۆستا برێندا لە کالیفۆرنیاوە،

made every school year.

کە چاودێری ئەو قوتابیانە دەکات کە دێنە ڕیزەکەوە

And the stories of heroism go well beyond

تاوەکو ئاڕاستەی ڕاوێژکاری بکات

just a kid getting a few extra chicken nuggets

on their lunch tray.

ئەگەر کێشەیەک ھەبێت.

There is Ms. Brenda in California,

چێشتلێنەرانی ئامادەکردنی کنتاکی

who keeps a close eye on every student that comes through her line

بۆیان دەرکەوتووە کە لەسەدا ٦٧ی قوتابیان

پشت بەو ژەمانە ئەبەستن ھەموو ڕۆژێک

and then reports back to the guidance counselor

چونکە ئەوان بەبێ خۆراک بوون تەواوی ھاوین،

if anything is amiss.

بۆیە پاسی قوتابخانەیان زیادکرد

There are the lunch ladies in Kentucky

who realized that 67 percent of their students

بۆ بنیاتنانی بەشە خۆراکی گوێزەرەوە،

بەدەوروبەری ھاوسێکاندا گەشتیان کرد

relied on those meals every day,

و خۆراکی ٥٠٠مناڵیان دابین کرد لە ماوەی ھاویندا

and they were going without food over the summer,

وە مناڵەكان جوانترین پڕۆژەیان ئەنجامدا.

so they retrofitted a school bus

to create a mobile feeding unit,

دەمزانی ئەتوانن.

مناڵەکان کارتی ھەمبەرگریان دروستکرد

and they traveled around the neighborhoods

feedings 500 kids a day during the summer.

کە لە کاغەز دروستیان کردبوو.

ڕەسمی گەورەی چێشتلێنەرەکانیان گرت

And kids made the most amazing projects.

بە کارتۆنی چێشتلێنەریەکەی منیان دەلکاند

I knew they would.

پاشان بە کارتۆنی شیرەکەوەیان لکاند

Kids made hamburger cards

لەگەڵ گوڵدا پێشکەشیان ئەکرد.

that were made out of construction paper.

وە نوکتەی خۆیان دادەڕشت،

They took photos of their lunch lady's head

ئەستێرە ڕێژی کارتۆنە کارگوزاریەکەیان

and plastered it onto my cartoon lunch lady

ئەکرد بەدرێژای کارتۆنەکە.

and fixed that to a milk carton

and presented them with flowers.

پاشان ھەموو مناڵەکان

سوپاس پیزایان لەسەرەوەی

And they made their own comics,

لاپەڕەی پیزاکە دروستکرد.

starring the cartoon lunch lady

alongside their actual lunch ladies.

بۆ من، بەدەنگەوەچونی وەڵامەکان

And they made thank you pizzas,

where every kid signed a different topping

لەلایەن ژنە چێشتلێنەرەکان گرینگ بوو،

of a construction paper pizza.

لەبەر ئەوەی ژنێک پێی وتم، وتی،

“پێش ئەو ڕۆژە، وا ھەستم ئەکرد

For me, I was so moved by the response

کە لە دورترین شوێنی ئەو دنیایەم لەم قوتابخانەیەدا

that came from the lunch ladies,

وا بیرم نەدەکردەوە کە ھیچ کەسێک سەرنجی ئێمە بدات لێرە.”

because one woman said to me, she said,

ژنێکی تر پێی وتم،

"Before this day, I felt like I was

“دەزانی، لەوەوە بۆم دەرکەوت کە

at the end of the planet at this school.

ئەوەی ئێمە دەیکەین گرینگە.”

I didn't think that anyone noticed us down here."

وە بێگومان ئەو کارەی ئەو دەیکا گرینگە .

Another woman said to me,

ئەوەی دەیکەن گرینگە.

"You know, what I got out of this

ئەوان ھەموو ڕۆژێک منداڵەکانمان تێر دەکەن،

is that what I do is important."

And of course what she does is important.

وە پێش ئەوەی مندال فێرببێت

گەدەیان پێویستە پڕبێت،

What they all do is important.

They're feeding our children every single day,

وە ئەو ژن و پیاوانە

کاردەکەن لەبەرەی پێشەوە بۆ بنیاتنانی

and before a child can learn,

کۆمەڵگایەکی ڕوناکبیر.

their belly needs to be full,

بۆیە من ھیوادارم کە

and these women and men

کە چاوەڕێی ڕۆژی تایبەتی قوتابخانە نەبن

are working on the front lines to create

بۆ سوپاسکردنی ستافی ئامادەکردنی ژەمەکان

an educated society.

وە ھیوادارم کە لەبیرتان بێت

So I hope that

سوپاسکردن دەکرێ چەند کاریگەربێت.

you don't wait for School Lunch Hero Day

سوپاسێک دەکرێ ژیان بگۆڕێ.

to say thank you to your lunch staff,

ژیانی ئەو کەسە ئەگۆڕێ کە سوپاسی ئەکەیت،

and I hope that you remember

وە ژیانی ئەو کەسەش

how powerful a thank you can be.

کە دەری دەبڕێت .

A thank you can change a life.

سوپاس

It changes the life of the person who receives it,

( چەپڵەلێدان)

and it changes the life of the person

who expresses it.

Thank you.

(Applause)