Jimmy Carter: Why I believe the mistreatment of women is the number one human rights abuse

Translator: Анастасия Подорожная Reviewer: Hanna Baradzina

As a matter of fact,

На самой справе,

I was trying to think about my career since I left the White House,

я спрабаваў думаць аб сваёй кар'еры з тых часоў як я пакінуў Белы дом,

and the best example I have is a cartoon in The New Yorker a couple of years ago.

і найлепшы прыклад, які я маю -- карыкатура ў The New Yorker пару год таму.

This little boy is looking up at his father,

Маленькі хлопчык, гледзячы на бацьку,

and he says, "Daddy, when I grow up, I want to be a former president."

гаворыць: "Тата, калі я вырасту, я хачу быць экс-прэзідэнтам."

(Laughter)

(Смех)

Well, I have had a great blessing as a former president,

Я меў вялікае блаславенне, як былы прэзідэнт,

because I have had an access

таму што я меў доступ,

that very few other people in the world have ever had

які нешматлікія людзі ў свеце мелі калі-небудзь,

to get to know so many people around this whole universe.

пазнаёміцца з людзьмі з усяго свету.

Not only am I familiar with the 50 states in the United States,

Я знаёмы не толькі з 50 штатамі у Амерыцы,

but also my wife and I have visited more than 145 countries in the world,

але мы з жонкай наведалі больш за 145 краін свету,

and the Carter Center has had full-time programs in 80 nations on Earth.

ў Цэнтры Картэра былі рэгулярныя праграмы ў 80 краінах на Зямлі.

And a lot of times, when we go into a country,

Шмат разоў, калі мы едзем у краіну,

we not only the meet the king or the president,

мы не толькі сустракаемся з каралём або прэзідэнтам,

but we also meet the villagers who live in the most remote areas of Africa.

але таксама наведваем жыхароў вёсак, якія жывуць у самых далекіх раёнах Афрыкі.

So our overall commitment at the Carter Center

Такім чынам, абавязкам Цэнтра Картэра

is to promote human rights,

з'яўляецца прасоўванне правоў чалавека,

and knowing the world as I do, I can tell you without any equivocation

і, ведаючы свет так, як ведаю яго я, магу сказаць без аніякай двухсэнсоўнасці,

that the number one abuse of human rights on Earth

што нумар адзін у парушэнні правоў чалавека на Зямлі,

is, strangely, not addressed quite often, is the abuse of women and girls.

на які так часта закрываюць вочы, -- гэта гвалт над жанчынамі і дзяўчатамі.

(Applause)

(Плясканні)

There are a couple of reasons for this that I'll mention to begin with.

Ёсць некалькі прычын, якія я згадаю.

First of all is the misinterpretation of religious scriptures, holy scriptures,

Перш за ўсё, гэта няправільнае тлумачэнне рэлігійных пісанняў, святых пісанняў,

in the Bible, Old Testament, New Testament, Quran and so forth,

у Бібліі, Старым Запавеце, Новым Запавеце, Каране і гэтак далей,

and these have been misinterpreted by men who are now in the ascendant positions

яны былі няправільна зразуметы мужчынамі, якія знаходзяцца на ўзыходзячых пазіцыях

in the synagogues and the churches and in the mosques.

у сінагогах, цэрквах і ў мячэцях.

And they interpret these rules to make sure that women

Яны інтэрпрэтуюць гэтыя правілы, каб пераканацца, што жанчынам

are ordinarily relegated to a secondary position

звычайна адводзяцца другарадныя пазіцыі

compared to men in the eyes of God.

у параўнанні з мужчынамі ў вачах Бога.

This is a very serious problem. It's ordinarily not addressed.

Гэта вельмі сур'ёзная праблема, якую як праблему звычайна не разглядаюць.

A number of years ago, in the year 2000,

Некалькі год таму назад, у 2000 годзе,

I had been a Baptist, a Southern Baptist for 70 years --

Я быў баптыстам, паўднёвым баптыстам на працягу 70 гадоў --

I tell you, I still teach Sunday school every Sunday;

Шчыра кажучы, я дагэтуль выкладаю ў нядзельнай школе кожную нядзелю;

I'll be teaching this Sunday as well --

У гэтую нядзелю я таксама буду выкладаць --

but the Southern Baptist Convention in the year 2000 decided

але Паўднёвая баптысцкая канвенцыя ў 2000 годзе вырашыла,

that women should play a secondary position,

што жанчыны павінны граць на другіх ролях,

a subservient position to men.

падуладных мужчынам.

So they issued an edict, in effect,

Такім чынам, яны выдалі ўказ, які, па сутнасці,

that prevents women from being priests, pastors, deacons in the church,

перашкаджае жанчынам быць святарамі, пастарамі, дыяканамі ў царкве,

or chaplains in the military,

або святарамі ў арміі,

and if a woman teaches a classroom

калі жанчына навучае ў класе

in a Southern Baptist seminary,

ў Паўднёвай баптысцкай семінарыі,

they cannot teach if a boy is in the room,

яна не можа выкладаць, калі хлопчык у пакоі,

because you can find verses in the Bible,

таму што вы можаце знайсці вершы ў Бібліі,

there's over 30,000 verses in the Bible,

а ў Бібліі больш за 30,000 вершаў,

that say that a woman shouldn't teach a man, and so forth.

дзе сказана, што жанчына не павінна вучыць мужчыну, і гэтак далей.

But the basic thing is the scriptures are misinterpreted

Але асноўнае, гэта тое, што пісанні няправільна патлумачаныя,

to keep men in an ascendant position.

каб трымаць мужчын ў больш высокім становішчы.

That is an all-pervasive problem,

Гэта распаўсюджаная праблема,

because men can exert that power

таму што мужчыны могуць ужываць сілу, напрыклад, тады,

and if an abusive husband or an employer, for instance, wants to cheat women,

калі зняважлівы муж або працадаўца хоча падмануць жанчын,

they can say that if women are not equal in the eyes of God,

яны могуць сказаць, што, калі жанчыны не роўныя ў вачах Бога,

why should I treat them as equals myself?

чаму я павінен ставіцца да іх як да роўных?

Why should I pay them equal pay for doing the same kind of work?

Чаму я павінен плаціць ім такое ж узнагароджанне за выкананне аднолькавай працы?

The other very serious blight

Іншая вельмі сур'ёзная шкода,

that causes this problem is the excessive resort to violence,

якую выклікае гэтая праблема -- празмерны зварот да гвалту,

and that is increasing tremendously around the world.

гэта надзвычайна павялічваецца ва ўсім свеце.

In the United States of America, for instance, we have had

У ЗША, напрыклад, мы мелі

an enormous increase in abuse of poor people,

велізарнае павелічэнне абразы беднякоў,

mostly black people and minorities, by putting them in prison.

у асноўным цёмнаскурых людзей і меншасцяў, якія былі пасаджаны ў турмы.

When I was in office as governor of Georgia,

Калі я быў у адміністрацыі ў якасці губернатара Джорджыі,

one out of every 1,000 Americans were in prison.

1 з 1000 амерыканцаў знаходзіўся ў турме.

Nowadays, 7.3 people per 1,000 are in prison.

Цяпер 7,3 чалавекі з 1000 знаходзяцца ў турмах.

That's a sevenfold increase.

Гэта сяміразовае павелічэнне.

And since I left the White House,

З таго часу як я пакінуў Белы дом,

there's been an 800 percent increase in the number of women

адбылося павелічэнне на 800 адсоткаў

who are black who are in prison.

цёмнаскурых жанчын ў турмах.

We also have [one of the only countries] on Earth

Мы адна з нямногіх краін на Зямлі,

that still has the death penalty that is a developed country.

якая дагэтуль мае смяротнае пакаранне, з'яўляючыся развітой краінай.

And we rank right alongside the countries that are most abusive

Мы займаем месца ў адным шэрагу з краінамі, якія найбольш зняважлівыя

in all elements of human rights in encouraging the death penalty.

ва ўсіх адносінах да правоў чалавека ў дачыненні падтрымкі смяротнага пакарання.

We're in California now, and I figured out the other day

Мы зараз у Каліфорніі, і я даведаўся на днях,

that California has spent four billion dollars

што Каліфорнія змарнавала 4 мільярды даляраў

in convicting 13 people for the death penalty.

на асуджэнне 13 чалавек да смяротнага пакарання.

If you add that up, that's 307 million dollars it costs California

Гэта значыць, што 307 мільёнаў даляраў каштуе ў Каліфорніі

to send a person to be executed.

адправіць чалавека на пакаранне.

Nebraska this week just passed a law abolishing the death penalty,

Небраска на гэтым тыдні прыняла закон, які адмяняе смяротнае пакаранне,

because it costs so much. (Applause)

таму што гэта каштуе замнога. (Плясканні)

So the resort to violence and abuse of poor people and helpless people

Зварот да гвалту і жорсткага абыходжання з беднякамі і бездапаможнымі людзьмі

is another cause of the increase in abuse of women.

з'яўляецца яшчэ адной прычынай павелічэння гвалту над жанчынамі.

Let me just go down a very few abuses of women that concern me most,

Дазвольце мне прывесці прыклады парушэнняў, якія тычацца жанчын,

што мяне больш за ўсё турбуюць,

and I'll be fairly brief, because I have a limited amount of time, as you know.

я буду даволі кароткім,

таму што абмежаваны часам, як вы ведаеце.

One is genital mutilation.

Адным з іх з'яўляецца абразанне палавых органаў.

Genital mutilation is horrible and not known by American women,

Абразанне геніталій жудасна і невядома амерыканкам,

but in some countries, many countries,

але ў некаторых краінах, у многіх краінах,

when a child is born that's a girl, very soon in her life,

калі нараджаецца дзяўчынка, хутка ў яе жыцці

her genitals are completely cut away by a so-called cutter

яе геніталіі будуць выразаныя так званым разаком,

who has a razor blade and, in a non-sterilized way,

які мае лязо, нестэрыльным чынам,

they remove the exterior parts of a woman's genitalia.

яны здымаюць вонкавыя часткі жаночых геніталій.

And sometimes, in more extreme cases but not very rare cases,

Часам, у больш экстрэмальных выпадках,

але не надта рэдкіх выпадках,

they sew the orifice up so the girl can just urinate or menstruate.

зашываюць адтуліну так, што дзяўчына можа

толькі памачыцца і для менструацыі.

And then later, when she gets married, the same cutter goes in

А потым, калі яна выходзіць замуж, такі ж разак

and opens the orifice up so she can have sex.

адчыняе адтуліну, каб можна было займацца сэксам.

This is not a rare thing, although it's against the law in most countries.

Гэта не рэдкасць, хаця гэта і супраць закону

ў большасці краінах.

In Egypt, for instance,

У Егіпце, напрыклад,

91 percent of all the females that live in Egypt today

91 адсоткі ўсіх жанчын, якія жывуць у Егіпце сёння,

have been sexually mutilated in that way.

былі сэксуальна знявечаныя такім чынам.

In some countries, it's more than 98 percent

У некаторых краінах гэта больш за 98 адсоткаў

of the women are cut that way before they reach maturity.

жанчын, абрэзаных гэтак да дасягнення сталасці.

This is a horrible affliction

Гэта жудаснае бедства

on all women that live in those countries.

для ўсіх жанчын, якія жывуць у тых краінах.

Another very serious thing is honor killings,

Яшчэ адна вельмі сур'ёзная рэч --

гэта забойства гонару,

where a family with misinterpretation, again, of a holy scripture --

дзе сям'я з няправільным тлумачэннем,

зноў жа, святога пісання --

there's nothing in the Quran that mandates this --

няма нічога ў Каране, што загадвае гэта --

will execute a girl in their family

заб'е дзяўчыну са сваёй сям'і,

if she is raped

калі яна была згвалтаваная

or if she marries a man that her father does not approve,

або калі яна выходзіць замуж

за чалавека, якога яе бацька не прымае,

or sometimes even if she wears inappropriate clothing.

або, часам, нават калі яна носіць

неадпаведнае адзенне.

And this is done by members of her own family,

Гэта робіцца членамі сваёй сям'і,

so the family becomes murderers

так сям'я становіцца забойцамі,

when the girl brings so-called disgrace to the family.

калі дзяўчына прыносіць так званую ганьбу ў сям'ю.

An analysis was done in Egypt not so long ago by the United Nations

Не так даўно аналіз ААН быў праведзены ў Егіпце.

and it showed that 75 percent of these murders of a girl

Ён паказаў, што 75 адсоткаў гэтых забойстваў дзяўчат

are perpetrated by the father, the uncle or the brother,

здзяйсняюцца бацькам, дзядзькам або братам,

but 25 percent of the murders are conducted by women.

25 адсоткаў забойстваў праводзяцца жанчынамі.

Another problem that we have in the world

Іншая праблема, якая існуе ў свеце

that relates to women particularly is slavery,

ў дачыненні да жанчын -- гэта рабства,

or human trafficking it's called nowadays.

ці гандаль людзьмі, як гэта называецца цяпер.

There were about 12.5 million people sold from Africa into slavery

Каля 12.5 мільёнаў чалавек былі прададзеныя

з Афрыкі ў рабства

in the New World back in the 19th century and the 18th century.

ў Новы Свет яшчэ ў 19 і ў 18 стагоддзях.

There are 30 million people now living in slavery.

30 мільёнаў чалавек жывуць сёння ў рабстве.

The United States Department of State now has a mandate from Congress

Дзяржаўны дэпартамент ЗША мае

мандат ад Кангрэсу,

to give a report every year,

каб даваць справаздачу кожны год,

and the State Department reports that 800,000 people are sold

і Дзяржаўны дэпартамент паведамляе,

што 800 тысяч чалавек прадаюцца ў рабства

across international borders every year into slavery,

праз міжнародныя межы кожны год,

and that 80 percent of those sold are women,

80 адсоткаў з тых прададзеных -- жанчыны,

into sexual slavery.

якія трапляюць у сэксуальнае рабства.

In the United States right this moment,

У Злучаных Штатах менавіта ў гэты момант,

60,000 people are living in human bondage, or slavery.

60 тысяч чалавек жывуць пад гнётам або ў рабстве.

Atlanta, Georgia, where the Carter Center is located

Атланта, Джорджыя, дзе знаходзіцца Цэнтр Картэра

and where I teach at Emory University,

і дзе я выкладаю ва Універсітэце Эмары,

they have between 200 and 300 women, people sold into slavery every month.

паміж 200 і 300 жанчын, людзей

прадаюцца ў рабства штомесяц.

It's the number one place in the nation because of that.

Гэта месца нумар адзін у краіне з-за гэтага.

Atlanta has the busiest airport in the world,

У Атланце знаходзіцца

самы загружаны аэрапорт у свеце,

and they also have a lot of passengers that come from the Southern Hemisphere.

Маецца таксама шмат пасажыраў,

якія прыехалі з Паўднёвага паўшар'я.

If a brothel owner

Калі ўладальнік бардэля

wants to buy a girl that has brown or black skin,

хоча купіць дзяўчыну, якая мае карычневы

або чорны колер скуры,

they can do it for 1,000 dollars.

яны могуць зрабіць гэта за 1000 даляраў.

A white-skinned girl brings several times more than that,

Беласкурая дзяўчына прыносіць

у некалькі разоў больш,

and the average brothel owner in Atlanta and in the United States now

сярэдні ўладальнік бардэля ў Атланце

і ў Злучаных Штатах

can earn about $35,000 per slave.

можа зарабіць каля $ 35000 з рабыні.

The sex trade in Atlanta, Georgia, exceeds the total drug trade in Atlanta, Georgia.

Сэкс-гандаль у Атланце, штат Джорджыя,

перавышае агульны гандаль наркотыкамі ў Атланце.

So this is another very serious problem, and the basic problem is prostitution,

Так што гэта яшчэ адна вельмі сур'ёзная праблема,

а асноўнай праблемай з'яўляецца прастытуцыя,

because there's not a whorehouse in America

таму што няма бардэляў у Амерыцы,

that's not known by the local officials,

якія невядомыя мясцовым чыноўнікам,

the local policemen, or the chief of police or the mayor and so forth.

мясцоваму паліцэйскаму, або начальніку паліцыі,

або мэру і г.д.

And this leads to one of the worst problems,

Гэта прыводзіць да адной з найгоршых праблемаў,

and that is that women are bought increasingly and put into sexual slavery

жанчыны купляюцца і прадаюцца

ў сэксуальнае рабства ўсё часцей,

in all countries in the world.

ва ўсіх краінах свету.

Sweden has got a good approach to it.

Швецыя мае добры падыход да гэтага.

About 15 to 20 years ago, Sweden decided to change the law,

15-20 год таму Швецыя вырашыла змяніць закон,

and women are no longer prosecuted

і жанчыны больш не пераследуюцца па законе,

if they are in sexual slavery,

калі яны знаходзяцца ў сэксуальным рабстве,

but the brothel owners and the pimps and the male customers are prosecuted,

але ўладальнікі бардэляў, суценёры

і кліенты-мужчыны пераследуюцца,

and -- (Applause) -- prostitution has gone down.

і -- (Плясканні) -- прастытуцыя пайшла на спад.

In the United States, we take just the opposite position.

У Злучаных Штатах,

мы прытрымліваемся супрацьлеглай пазіцыі.

For every male arrested for illegal sex trade,

На аднаго мужчыну, арыштаванага

за незаконны сэкс-гандаль,

25 women are arrested in the United States of America.

25 жанчын былі арыштаваныя ў ЗША.

Canada, Ireland, I've already said Sweden,

Канада, Ірландыя, я ўжо сказаў, Швецыя,

France, and other countries are moving now towards this so-called Swedish model.

Францыя і іншыя краіны рухаюцца цяпер да гэтай,

так званай шведскай мадэлі.

That's another thing that can be done.

Гэта іншая справа, якая можа быць зроблена.

We have two great institutions in this country that all of us admire:

Мы маем два вялікія інстытуты ў краіне,

якімі ўсе мы захапляемся:

our military and our great university system.

наша армія і выдатная ўніверсітэцкая сістэма.

In the military, they are now analyzing how many sexual assaults take place.

У арміі аналізуецца,

колькі здарылася сэксуальных нападаў.

The last report I got, there were 26,000 sexual assaults

Апошні даклад, які я атрымаў, кажа, што

26 000 выпадкаў сэксуальных нападаў

that took place in the military --

адбылося ў арміі --

26,000.

26,000.

Only 3,000, not much more than 1 percent, are actually prosecuted,

Толькі 3000, нямногім больш за 1 адсотак,

на самай справе крымінальна пераследуецца,

and the reason is that the commanding officer of any organization --

і прычына ў тым, што камандзір любой арганізацыі --

a ship like my submarine, or a battalion in the Army

карабля, як мая падводнай лодка,

або батальёну ў арміі,

or a company in the Marines --

або экіпажу ў марской пяхоце --

the commanding officer has the right under law to decide

камандзір мае права па закону на рашэнне

whether to prosecute a rapist or not,

аб узбуджэнні крымінальнай справы

ў адносінах да гвалтаўніка або не,

and of course, the last thing they want is for anybody to know

і, вядома, апошняе, што яны хочуць,

каб хто-небудзь даведаўся,

that under their command, sexual assaults are taking place,

што пад іх камандаваннем

адбываюцца сэксуальныя напады,

so they do not do it.

такім чынам, яны не робяць гэтага.

That law needs to be changed.

Гэты закон павінен быць зменены.

Адна з чатырох дзяўчат,

About one out of four girls who enter American universities

якія навучаюцца ў амерыканскіх універсітэтах,

will be sexually assaulted before she graduates,

будзе сэксуальна згвалтаваная да заканчэння,

and this is now getting a lot of publicity,

гэта цяпер мае шмат галоснасці,

partially because of my book, but other things,

часткова з-за маёй кнігі, але і з-за іншых рэчаў,

and so 89 universities in America are now condemned

такім чынам 89 універсітэтаў у Амерыцы асуджаныя

by the Department of Education under Title IX

аддзелам адукацыі ў адпаведнасці з Раздзелам IX,

because the officials of the universities are not taking care of the women

таму што службовыя асобы ВНУ

не клапоцяцца пра жанчын,

to protect them from sexual assault.

каб абараніць іх ад сэксуальнага гвалту.

The Department of Justice says that more than half of the rapes

Міністэрства юстыцыі кажа,

што больш за палову згвалтаванняў

on a college campus take place by serial rapists,

на тэрыторыі ўніверсітэцкага кампуса здзяйсняецца

серыйнымі гвалтаўнікамі,

because outside of the university system,

таму што па-за ўніверсітэцкай сістэмай,

if they rape somebody, they'll be prosecuted,

калі яны гвалцяць кагосьці,

яны будуць прыцягнутыя да адказнасці,

but when they get on a university campus, they can rape with impunity.

але калі яны апынаюцца ва ўніверсітэцкім кампусе,

яны могуць згвалціць беспакарана.

They're not prosecuted.

Яны не пераследуюцца.

Those are the kinds of things that go on in our society.

Гэта рэчы, якія адбываюцца ў нашым грамадстве.

Another thing that's very serious about the abuse of women and girls

Іншая вельмі сур’ёзная справа ў дачыненні

да дрэннага абыходжання з жанчынамі і дзяўчатамі --

is the lack of equal pay for equal work,

гэта адсутнасць роўнага ўзнагароджання

за аднолькавую працу,

as you know. (Applause)

як вы ведаеце. (Плясканні)

And this is sometimes misinterpreted, but for full-time employment,

І гэта часам няправільна ўспрымаецца,

але за поўную занятасць

жанчына ў Злучаных Штатах атрымлівае

a woman in the United States now gets 23 percent less than a man.

на 23 адсоткі менш за мужчыну.

When I became president, the difference was 39 percent.

Калі я стаў прэзідэнтам, розніца была 39 адсоткі.

So we've made some progress, partially because I was president

Такім чынам, мы дамагліся пэўнага прагрэсу,

збольшага таму, што я быў прэзідэнтам,

and so forth -- (Applause) (Laughter) --

і гэтак далей -- (Плясканні) (Смех) --

but in the last 15 years, there's been no progress made,

але за апошнія 15 гадоў,

не было дасягнута аніякага прагрэсу,

so it's been just about 23 or 24 percent difference

было толькі каля 23 або 24 адсоткі розніцы

for the last 15 years.

за апошнія 15 гадоў.

These are the kind of things that go on.

Гэта тое, што адбываецца зараз.

If you take the Fortune 500 companies,

Калі ўзяць 500 кампаній,

23 of them have women CEOs,

ў 23 з іх жанчыны-кіраўніцы,

out of 500,

з 500,

and those CEOs, I need not tell you,

і гэтыя кіраўніцы, я скажу вам,

make less on an average

зарабляюць у сярэднім менш

than the other CEOs.

за астатніх кіраўнікоў.

Well, that's what goes on in our country.

Гэта тое, што адбываецца ў нашай краіне.

Another problem with the United States

Яшчэ адна праблема са Злучанымі Штатамі:

is we are the most warlike nation on Earth.

мы самая ваяўнічая краіна на Зямлі.

We have been to war with about 25 different countries

Мы знаходзіліся ў стане вайны прыкладна

з 25 рознымі краінамі

since the Second World War.

з часоў Другой сусветнай вайны.

Sometimes, we've had soldiers on the ground fighting.

Часам нашы салдаты былі на месцы баёў.

The other times, we've been flying overhead

Іншым разам, мы лёталі над галовамі,

dropping bombs on people.

скідаючы бомбы на людзей.

Other times, of course, now, we have drones that attack people and so forth.

Часам, вядома, цяпер у нас ёсць беспілотнікі,

якія атакуюць людзей і гэтак далей.

We've been at war with 25 different countries

Мы былі ў стане вайны з 25 рознымі краінамі

or more since the Second World War.

ці больш пасля Другой сусветнай вайны.

There was four years, I won't say which ones,

На працягу чатырох гадоў, я не буду казаць якіх,

where we didn't --

мы не ваявалі --

(Applause) -- we didn't drop a bomb, we didn't launch a missile,

(Плясканні) -- мы не скінулі ніводнай бомбы,

мы не запусцілі ніводнай ракеты,

we didn't fire a bullet.

мы не стралялі.

But anyway, those kinds of things, the resort to violence

Але ў любым выпадку, тыя рэчы, зварот да гвалту

and the misinterpretation of the holy scriptures

і няправільнае тлумачэнне святых пісанняў --

are what causes, are the basic causes, of abuse of women and girls.

асноўныя прычыны гвалту над жанчынамі.

There's one more basic cause that I need not mention,

Яшчэ адна грунтоўная прычына,

якую я не згадаў, --

and that is that in general, men don't give a damn.

Агулам, мужчынам напляваць.

(Applause) That's true.

(Плясканні) Гэта праўда.

The average man that might say, I'm against the abuse of women and girls

Звычайны мужчына, які можа сказаць:

Я супраць жорсткага абыходжання з жанчынамі

quietly accepts the privileged position that we occupy,

спакойна прымае прывілеяванае становішча,

якое ён займае,

and this is very similar to what I knew when I was a child,

гэта вельмі падобна на тое, калі я быў малы,

when separate but equal had existed.

калі раздзяленне і роўнасць суіснавалі.

Racial discrimination, legally, had existed for 100 years,

Расавая дыскрымінацыя

юрыдычна праіснавала 100 гадоў,

from 1865 at the end of the War Between the States, the Civil War,

з 1865, канца вайны паміж штатамі, грамадзянскай вайны,

all the way up to the 1960s,

аж да 1960-х гадоў,

when Lyndon Johnson got the bills passed

калі Ліндан Джонсан увёў законапраекты

for equal rights.

аб роўных правах.

But during that time, there were many white people

Але на працягу гэтага часу было шмат белых людзей,

that didn't think that racial discrimination was okay,

якія не лічылі, што дыскрымінацыя прымальна,

but they stayed quiet,

але яны маўчалі,

because they enjoyed the privileges of better jobs,

таму што карысталіся прывілеямі

лепшых працоўных месцаў,

unique access to jury duty,

унікальным доступам да суда прысяжных,

better schools, and everything else,

лепшых школ і ўсяго астатняга.

and that's the same thing that exists today,

Гэта тое ж самае, што існуе сёння,

because the average man really doesn't care.

таму што звычайнага мужчыну, на самой справе,

гэта не хвалюе.

Even though they say, "I'm against discrimination against girls and women,"

Нават калі яны кажуць: "Я супраць дыскрымінацыі

ў адносінах да дзяўчат і жанчын,"

they enjoy a privileged position.

яны карыстаюцца прывілеяваным становішчам.

And it's very difficult to get the majority of men

Вельмі цяжка пераканаць большасць мужчын,

who control the university system,

якія кантралююць універсітэцкую сістэму,

the majority of men that control the military system,

большасць мужчын, кантралюючых ваенную сістэму,

the majority of men that control the governments of the world,

большасць мужчын, якія кантралююць ўладу ў свеце,

and the majority of men that control the great religions.

і большасць мужчын, якія кантралююць вялікія рэлігіі.

So what is the basic thing that we need to do today?

Якую асноўную рэч мы павінны зрабіць сёння?

I would say the best thing that we could do today

Я б сказаў, самае лепшае, што мы маглі б зрабіць

is for the women in the powerful nations

для жанчын з магутных краін

like this one, and where you come from,

як гэта, і адкуль вы родам,

Europe and so forth, who have influence and who have freedom to speak and to act,

Еўропа і гэтак далей, хто мае ўплыў

і хто мае свабоду гаварыць і дзейнічаць,

need to take the responsibility on yourselves

неабходна прыняць адказнасць на сябе,

to be more forceful in demanding

каб быць больш пераканаўчымі

ў сваіх патрабаваннях,

an end to racial discrimination against girls and women

каб скончыць расавую дыскрымінацыю

ў адносінах да дзяўчат і жанчын

all over the world.

ва ўсім свеце.

The average woman in Egypt

Звычайная жанчына ў Егіпце

doesn't have much to say about her daughters

не мае што сказаць

getting genitally mutilated and so forth.

аб знявечанні генеталіяў яе дачкі.

Я нават не паглыбляюся ў дэталі аб гэтым.

I didn't even go down to detail about that.

But I hope that out of this conference,

Але я спадзяюся, што пасля гэтай канферэнцыі,

that every woman here will get your husbands to realize

жанчыны пераканаюць сваіх мужэй,

that these abuses on the college campuses and the military and so forth

аб гвалтах у кампусах каледжаў і ў арміі і г.д.,

and in the future job market,

і ў будучыні на рынку працы,

need to protect your daughters and your granddaughters.

неабходна абараніць сваіх дачок і ўнучак.

I have 12 grandchildren, four children, and 10 great-grandchildren,

У мяне 12 унукаў, чацвёра дзяцей і 10 праўнукаў,

and I think often about them

я часта думаю пра іх,

and about the plight that they will face in America,

і аб гаротным становішчы,

з якім яны будуць сутыкацца ў Амерыцы,

not only if they lived in Egypt or a foreign country,

не толькі, калі яны жылі б у Егіпце

або ў іншай краіне за мяжой,

in having equal rights,

з тым каб мець роўныя правы,

and I hope that all of you will join me

і я спадзяюся, што ўсе вы далучыцеся да мяне

in being a champion for women and girls around the world

каб стаць чэмпіёнамі для жанчын ва ўсім свеце,

and protect their human rights.

і абараніць іх правы чалавека.

Thank you very much.

Вялікі дзякуй.

(Applause)

(Плясканні)