Jonathan Klein: Photos that changed the world

Translator: Gulchin Taghiyeva Reviewer: Ziyaddin Sadigov

In my industry,

Bizim işimizdə

we believe that images can change the world.

şəkillərin dünyanı dəyişə biləcəyinə inanırıq.

Okay, we're naive, we're bright-eyed and bushy-tailed.

Düzdür, bir az sadəlövhük, işimizi çox sevirik.

The truth is that we know that the

Əslində, bilirik ki, şəkillər

images themselves don't change the world,

özləri dünyanı dəyişmirlər.

but we're also aware that, since the beginning of photography,

Amma fotoqraflığın yarandığı gündən bəri

images have provoked reactions in people,

şəkillərin insanları hərəkətə gətirib dəyişikliyə səbəb olan

and those reactions have caused change to happen.

amillərdən biri olduğunu da bilirik.

So let's begin with a group of images.

Bir neçə şəkildən başlayaq.

I'd be extremely surprised

Yəqin ki, bu şəkillərin çoxunu

if you didn't recognize many or most of them.

ya da hamısını görübsünüz.

They're best described as iconic:

Bu şəkilləri klassik adlandırmaq düz olardı:

so iconic, perhaps, they're cliches.

klassikləşib klişeyə çevriliblər.

In fact, they're so well-known

Bu şəkilləri o qədər yaxşı tanıyırıq ki,

that you might even recognize them

onlar azca fərqli formada olsalar belə

in a slightly or somewhat different form.

dərhal seçə bilirik.

(Laughter)

(Gülüş)

But I think we're looking for something more.

Ancaq bu tam hekayə deyil.

We're looking for something more.

Daha dərinə gedək.

We're looking for images that shine

Vacib məsələlərə işıq salmış

an uncompromising light on crucial issues,

fotoşəkillərdən danışaq.

images that transcend borders, that transcend religions,

Sərhəd və dinlərin hüdudlarını aşıb

images that provoke us

bizi ayağa qalxmağa,

to step up and do something --

hərəkətə keçməyə

in other words, to act.

təşviq edən şəkillər.

Well, this image you've all seen.

Bu şəkli hamınız görmüsünüz.

It changed our view of the physical world.

Bu şəkil fiziki dünyamız haqdakı anlayışımızı dəyişib.

We had never seen our planet from this perspective before.

Əvvəllər dünyanı bu perspektivdən heç vaxt görməmişdik.

Many people credit

Çox adam ətraf mühitin qorunması

a lot of the birth of the environmental movement

hərəkatının yaranmasını bu şəkillə əlaqələndirir,

to our seeing the planet like this

dünyanı ilk dəfə belə kiçik,

for the first time --

belə kövrək gördüyümüz

its smallness, its fragility.

ilk şəkil.

Forty years later, this group, more than most,

Bu andan 40 il keçib,

are well aware of the destructive power

biz insanların ətraf mühitə dağıdıcı təsirini

that our species can wield over our environment.

burda oturanlar da çox yaxşı bilirlər.

And at last, we appear to be doing something about it.

Axır ki, buna qarşı nə isə etməyə başlamışıq.

This destructive power takes many different forms.

Bu dağıdıcı qüvvə fərqli şəkillər ala bilir.

For example, these images taken by Brent Stirton

Məsələn, bu şəkillər Brent Stirton tərəfindən

in the Congo.

Konqoda çəkilib.

These gorillas were murdered, some would even say crucified,

Bu qorillalar öldürülmüşdü, hətta çarmıxa çəkilmişdilər deyərdik.

and unsurprisingly,

Təbii olaraq, bunlar

they sparked international outrage.

bütün dünyada narazılığa səbəb oldu.

Most recently,

Bu yaxınlarda

we've been tragically reminded of the destructive power of nature itself

təbiətin özünün dağıdıcı gücünün varlığını

with the recent earthquake in Haiti.

Haitidəki son zəlzələdə təkrar hiss etdik.

Well, I think what is far worse

Bundan daha pisi isə

is man's destructive power over man.

insanların bir-birinə etdikləridir.

Samuel Pisar, an Auschwitz survivor, said,

Auşvitsdən sağ çıxan Samuel Pisar

and I'll quote him,

belə demişdi,

"The Holocaust teaches us that nature,

"Holokost göstərir ki,

even in its cruelest moments,

təbiət ən qəddar anında belə

is benign in comparison with man,

mənəviyyat və idrakını itirmiş insanla

when he loses his moral compass and his reason."

müqayisədə çox daha zərərsizdir."

There's another kind of crucifixion.

Başqa bir çarmıx şəkli.

The horrifying images from Abu Ghraib

Əbu Qreib və Quantanamoda

as well as the images from Guantanamo

çəkilmiş bu şəkillərin

had a profound impact.

çox böyük təsiri oldu.

The publication of those images,

Bu şəkillərin yayımlanması

as opposed to the images themselves,

şəkillərə qarşı dövlət siyasətinin

caused a government to change its policies.

dəyişməsinə səbəb oldu.

Some would argue that it is those images

Bir çox insanlar bu şəkillərin İraqdakı iğtişaşlara

that did more to fuel the insurgency in Iraq

digər bütün virtual qarşıdurmalardan

than virtually any other single act.

daha güclü təsiri olduğuna da inanırlar.

Furthermore, those images forever removed

Bu şəkillər həm də işğalçı qüvvələrin

the so-called moral high ground of the occupying forces.

alışılmış haqlı və üstünlüyü anlayışının da sonu oldu.

Let's go back a little.

Bir az geri gedək.

In the 1960s and 1970s,

60-70-ci illərdə

the Vietnam War was basically shown

Vyetnam müharibəsi Amerika evlərində

in America's living rooms day in, day out.

gecə-gündüz göstərilirdi.

News photos brought people face to face

Xəbərlərdə yayımlanan fotoşəkillər

with the victims of the war: a little girl burned by napalm,

izləyiciləri müharibə qurbanları olan napalmla yanmış qızla,

a student killed by the National Guard

Ohayonun Kent Dövlət Universitetində etirazlar zamanı

at Kent State University in Ohio during a protest.

Milli Mühafizəçilər tərəfindən öldürülmüş tələbə ilə üz-üzə gətirdi.

In fact, these images became

Bu şəkillər sonrakı etirazların da

the voices of protest themselves.

əsas səbəbi oldu.

Now, images have power

Fotoşəkillər həm də

to shed light of understanding

şübhə, cəhalətin ortadan

on suspicion, ignorance,

qalxmasında xüsusi rol oynayıb.

and in particular -- I've given a lot of talks on this

Haqqında əvvəllər də çox danışdığım,

but I'll just show one image --

bircə rəsmlə izah edəcəyim

the issue of HIV/AIDS.

QİÇS virusu məsələsinə toxunum.

In the 1980s, the stigmatization of people with the disease

90-ci illərdə xəstəliyə yoluxmaq o qədər

was an enormous barrier

rüsvacçılıq hesab olunurdu ki,

to even discussing or addressing it.

problemi müzakirə etmək belə çətin idi.

A simple act, in 1987, of the most famous woman in the world,

Kiçik bir hərəkət, 1987-ci ildə dünyanın ən məşhur xanımı

the Princess of Wales, touching

Uels kraliçasının QİÇS-ə yoluxmuş uşağa

an HIV/AIDS infected baby

toxunması bu tutumda

did a great deal, especially in Europe, to stop that.

əsas da Avropada böyük dəyişikliyə səbəb oldu.

She, better than most, knew the power of an image.

O, şəklin gücünü hamıdan çox yaxşı bilirdi.

So when we are confronted by a powerful image,

Bizim də belə güclü fotoşəkillər qarşısında

we all have a choice:

edəcəyimiz bir neçə seçim var;

We can look away, or we can address the image.

gözümüzü onlardan çəkə, yaxud şəkildəki problemə xitab edə bilərik.

Thankfully, when these photos appeared in

Şükr, bu şəkillər 1988-ci ildə

The Guardian in 1998,

Guardian qəzetində çap olunduqdan sonra

they put a lot of focus and attention and, in the end, a lot of money

Sudanda aclığa qarşı tədbirlərə daha çox diqqət,

towards the Sudan famine relief efforts.

sonda isə maddi dəstək ayrıldı.

Did the images change the world?

Fotoşəkillər dünyanı dəyişdi?

No, but they had a major impact.

Xeyr, ancaq onlar böyük rol oynadılar.

Images often push us to question our core beliefs

Şəkillər çox vaxt bizi öz fikirlərimizi və

and our responsibilities to each other.

bir-birimizə qarşı öhdəliklərimizi sorğulamağa vadar edir.

We all saw those images after Katrina,

Katrina qasırğasından sonrakı şəkilləri hamımız gördük,

and I think for millions of people

və, məncə, milyonlarla insana

they had a very strong impact.

çox böyük təsir etdi.

And I think it's very unlikely

2008-ci ilin Noyabrında seçkilərə gedən

that they were far from the minds of Americans

Amerikalıların fikirlərində də bu şəkillərin

when they went to vote in November 2008.

olduğuna inanıram.

Unfortunately, some very important images

Təssüf ki, bəzi çox vacib şəkillər

are deemed too graphic or disturbing for us to see them.

çox açıq və kəskin olduğundan paylaşılmır.

I'll show you one photo here,

Sizə bunlardan birini göstərəcəm, Eugene Richards

and it's a photo by Eugene Richards of an Iraq War veteran

tərəfindən çəkilən İraq müharibəsi veteranının bu şəkli,

from an extraordinary piece of work,

Müharibə Şəxsi Həyatda adlı hələ heç yerdə

which has never been published, called War Is Personal.

yayımlanmamış proyektindəndir.

But images don't need to be graphic

Ancaq şəkillərin bizə müharibənin tragediyasını

in order to remind us of the tragedy of war.

anlatmaq üçün çox kəskin olması şərt deyil.

John Moore set up this photo at Arlington Cemetery.

Bu şəkil John Moore tərəfindən Arlington qəbiristanlığında çəkilib.

After all the tense moments of conflict

Bütün konflikt zonalarından,

in all the conflict zones of the world,

müharibə anlarından sonra,

there's one photograph from a much quieter place

bu sakitlikdə çəkilmiş şəkil

that haunts me still, much more than the others.

məni daha çox düşündürür.

Ansel Adams said, and I'm going to disagree with him,

Ansel Adamsın razılaşmadığım bir fikri var,

"You don't take a photograph, you make it."

"Şəkli çəkmirsən, onu yaradırsan."

In my view, it's not the photographer who makes the photo,

Məncə isə, şəkli yaradan fotoqraf deyil,

it's you.

sizlərsiniz.

We bring to each image

Biz hər şəklə

our own values, our own belief systems,

öz dəyərimizlə yanaşır, öz imamınmıza uyğun qəbul edirik,

and as a result of that, the image resonates with us.

nəticədə də şəkil bizi əks etdirir.

My company has 70 million images.

Bizim şirkətdə 70 milyon şəkil var.

I have one image in my office.

Mənim otağımda isə bircə şəkil var.

Here it is.

Budur.

I hope that the next time you see

Ümid edirəm ki, siz də

an image that sparks something in you,

sizə nəsə hiss etdirən şəkli görəndə

you'll better understand why,

səbəbini başa düşəcəksiniz

and I know that speaking to this audience,

və əminəm ki, burda oturan şəxslər olaraq

you'll definitely do something about it.

həmin şəkil haqda nə isə edəcəksiniz.

And thank you to all the photographers.

Bütün fotoqraflara da təşəkkkür edirəm.

(Applause)

(Alqış)