How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim

Cafein giúp chúng ta tỉnh táo như thế nào? - Hanan Qasim

Translator: Ly Nguyễn Reviewer: Ngoc Bui

Over 100,000 metric tons of caffeine are consumed

Hơn 100,000 tấn cafein được tiêu thụ

around the world every year.

mỗi năm trên thế giới.

That's equivalent to the weight of 14 Eiffel Towers.

Trọng lượng đó tương đương với 14 tháp Eiffel.

Most of this caffeine is consumed in coffee and tea,

Hầu hết lượng cafein được tiêu thụ có trong cà phê và trà,

but it's also ingested in some sodas,

ngoài ra còn qua các loại đồ uống có ga,

chocolate,

sô-cô-la,

caffeine pills,

thuốc có chứa caffeine,

and even beverages labeled decaf.

kể cả các loại đồ uống có nhãn không chứa cafein

Caffeine helps us feel alert, focused, happy, and energetic,

Cafein giúp chúng ta tỉnh táo, tập trung vui vẻ, và tràn đầy năng lượng,

even if we haven't had enough sleep.

ngay cả khi ta không ngủ đủ giấc.

But it can also raise our blood pressure, and make us feel anxious.

Nhưng nó cũng làm tăng huyết áp, và làm ta cảm thấy bồn chồn.

It's the world most widely used drug.

Nó là loại chất kích thích được sử dụng rộng rãi nhất.

So how does it keep us awake?

Vậy nó giúp chúng ta tỉnh táo như thế nào?

Caffeine evolved in plants where it serves a few purposes.

Cafein có trong cây cối được sử dụng với một vài mục đích.

In high doses, as it's found in the leaves and seeds of certain species,

Với liều lượng lớn, như trong lá và hạt của một số loài,

it's toxic to insects.

nó gây độc cho côn trùng.

But when they consume it in lower doses, as it's found in nectar,

Nhưng khi được dùng với lượng ít, như trong mật hoa,

it can actually help them remember and revisit flowers.

nó có thể giúp chúng nhớ và quay lại các bông hoa.

In the human body, caffeine acts as a stimulant for the central nervous system.

Trong cơ thể người, cafein hoạt động

như một chất kích thích của hệ thần kinh trung ương.

It keeps us awake by blocking one of the body's key sleep-inducing molecules,

Nó giúp ta tỉnh bằng cách chặn một trong các phân tử gây ngủ chính của cơ thể,

a substance called adenosine.

một chất gọi là adenosine.

Your body needs a constant supply of energy,

Cơ thể luôn cần một nguồn năng lượng liên tục,

which it gets by breaking down a high-energy molecule called ATP.

có được nhờ phân tách phân tử chứa nhiều năng lượng gọi là ATP.

In the process,

Trong quá trình đó,

it liberates adenosine, ATP's chemical backbone.

nó giải phóng adenosine, trụ cột hóa học của ATP.

Neurons in your brain have receptors perfectly tailored to this molecule.

Các tế bào thần kinh trong não của bạn có thụ thể vừa khớp với phân tử này.

When adenosine docks to these receptors,

Khi adenosine cập bến tới những thụ thể này,

it activates a cascade of biochemical reactions

nó kích hoạt các phản ứng sinh hóa liên hoàn

that cause neurons to fire more sluggishly

gây ra nơ-ron di chuyển chậm hơn

and slow the release of important brain-signaling molecules.

và làm chậm sự giải phóng các phân tử quan trọng báo hiệu cho não.

In other words, you get sleepy.

Nói cách khác, khi bạn buồn ngủ.

Caffeine is what's called an adenosine receptor antagonist.

Cafein có thể được gọi là chất đối kháng thụ thể adenosine.

That means it derails this process of slowing your neurons down

Điều đó có nghĩa là nó làm chệch hướng quá trình làm chậm các nơ-ron

by blocking adenosine receptors.

bằng cách chặn các thụ thể adenosine.

Caffeine and adenosine have a similar molecular structure,

Cafein và adenosine có cấu trúc phân tử gần giống nhau,

close enough that caffeine can wedge into the adenosine receptors,

đủ để mà chất caffeine có thể len vào các thụ thể adenosine.

but not close enough to activate them.

nhưng không đủ giống để kích hoạt chúng.

To summarize, adenosine inhibits your neurons.

Nói tóm lại, adenosine ức chế tế bào thần kinh của bạn.

Caffeine inhibits the inhibitor, so it stimulates you.

Caffeine ức chế chất ức chế, vì vậy nó kích thích bạn.

Caffeine can also boost positive feelings.

Caffeine cũng có thể tăng cảm xúc tích cực.

In some neurons, the adenosine receptors

Trong một số nơ-ron, các thụ thể adenosine

are linked to receptors for another molecule called dopamine.

liên kết với các thụ thể của một phân tử khác gọi là dopamine.

One of dopamine's roles in the brain is to promote feelings of pleasure.

Một trong những vai trò của dopamine ở trong não là để tăng cảm giác khoái cảm.

When adenosine docks in one of these paired receptors,

Khi adenosine đỗ ở một trong những thụ thể kết nối này,

that can make it harder for dopamine to fit in its own spot,

có thể làm khó cho dopamine để vừa với vị trí của mình,

interrupting its mood-lifting work.

làm gián đoạn việc nâng cao tâm trạng của nó.

But when caffeine takes adenosine's place, it doesn't have the same effect,

Nhưng khi cafein chiếm chỗ của adenosine, nó không tạo cùng hiệu quả như vậy,

and dopamine can slide in.

và dopamine sẽ len vào.

There's evidence that caffeine's effects on adenosine and dopamine receptors

Có bằng chứng cho thấy tác dụng của cafein lên thụ quan của adenosine và dopamine

can have long-term benefits, too, reducing the risk of diseases

có những lợi ích lâu dài, giảm nguy cơ mắc các bệnh

like Parkinson's, Alzheimer's, and some types of cancer.

như bệnh Parkinson, Alzheimer, và một số loại ung thư.

Caffeine can also ramp up the body's ability to burn fat.

Caffeine cũng có thể tăng khả năng đốt cháy chất béo của cơ thể.

In fact, some sports organizations think

Trên thực tế, một số tổ chức thể thao cho rằng

that caffeine gives athletes an unfair advantage

caffein đem lại cho vận động viên một lợi thế bất công

and have placed limits on its consumption.

và đặt ra các giới hạn về mức tiêu thụ.

From 1972 until 2004,

Từ năm 1972 đến 2004,

Olympic athletes had to stay below a certain blood-caffeine concentration

các vận động viên Olympic phải có mức nồng độ cafein trong máu

to compete.

thấp hơn tiêu chuẩn để thi đấu.

Of course, not all of caffeine's effects are so helpful.

Tất nhiên, không phải tất cả các tác dụng của cafein đều có lợi.

It might make you feel better and more alert,

Nó có thể làm bạn cảm thấy tốt hơn và cảnh giác hơn,

but it can also raise your heart rate and blood pressure,

nhưng nó cũng sẽ làm tăng nhịp tim và huyết áp,

cause increased urination or diarrhea,

làm tiểu nhiều hơn hoặc gây ra tiêu chảy,

and contribute to insomnia and anxiety.

và cũng góp phần làm mất ngủ và lo lắng.

Plus, the foods and beverages caffeine is found in

Hơn thế, đồ ăn và đồ uống có chứa cafein

have their own impacts on your body that have to be taken into account.

có những tác động lên cơ thể bạn mà ta phải kể đến.

Your brain can adapt to regular consumption of caffeine.

Não bạn sẽ quen với việc thường xuyên tiêu thụ cafein.

If your adenosine receptors are perpetually clogged,

Nếu thụ thể adenosine của bạn bị tắc nghẽn vĩnh viễn,

your body will manufacture extra ones.

cơ thể bạn sẽ tạo ra một cái khác.

That way, even with caffeine around,

Bằng cách đó dù có cafein,

adenosine can still do its job of signaling the brain to power down.

adenosine vẫn có thể làm việc của nó là ra hiệu cho não để dừng hoạt động.

That's why you may find you need to consume more and more caffeine

Đấy là lý do tại sao bạn thấy cần dùng càng ngày càng nhiều cafein

to feel as alert.

để có cảm thấy tỉnh táo.

There are more and more adenosine receptors to block.

Có càng ngày càng nhiều thụ quan adenosine phải bị chặn lại.

It's also why if you suddenly quit caffeine,

Đó cũng là lý do tại sao nếu bạn đột ngột dừng cafein,

you may experience an unpleasant withdrawal.

bạn sẽ cảm thấy trống vắng khó chịu.

With plenty of receptors and no competition,

Với vô vàn thụ quan và không có đối thủ,

adenosine can work overtime,

adenosine có thể làm quá giờ,

causing symptoms like headaches,

gây ra các triệu chứng như đau đầu,

tiredness,

mệt mỏi,

and depressed moods.

và tâm trạng chán nản.

But in a few days, the extra adenosine receptors will disappear,

Nhưng chỉ trong vài ngày, những thụ cảm thừa sẽ biến mất,

your body will readjust,

cơ thể bạn sẽ tự điều chỉnh lại,

and you'll feel just as alert as ever,

và bạn sẽ cảm thấy tỉnh táo

even without an infusion of the world's most popular stimulant.

kể cả khi không có chất kích thích phổ biến nhất thế giới.