How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim

Jak działa kofeina? - Hanan Qasim

Tłumaczenie: Barbara Guzik Korekta: Ola Królikowska

Over 100,000 metric tons of caffeine are consumed

Na całym świecie spożywa się

ponad sto tysięcy ton kofeiny rocznie.

around the world every year.

That's equivalent to the weight of 14 Eiffel Towers.

To tyle, co czternaście wież Eiffla.

Większość spożywanej kofeiny jest w kawie i herbacie,

Most of this caffeine is consumed in coffee and tea,

but it's also ingested in some sodas,

ale też w napojach gazowanych,

chocolate,

czekoladzie,

caffeine pills,

pastylkach z kofeiną,

a nawet w napojach bezkofeinowych.

and even beverages labeled decaf.

Caffeine helps us feel alert, focused, happy, and energetic,

Po spożyciu kofeiny jesteśmy pobudzeni, skupieni, radośni i energiczni,

even if we haven't had enough sleep.

nawet jeśli się nie wyspaliśmy.

But it can also raise our blood pressure, and make us feel anxious.

Ale kofeina może też podnieść ciśnienie i spowodować rozdrażnienie.

To najpopularniejsza używka na świecie.

It's the world most widely used drug.

Jak nas pobudza?

So how does it keep us awake?

Caffeine evolved in plants where it serves a few purposes.

Kofeina rozwinęła się w roślinach, gdzie pełni określone funkcje.

In high doses, as it's found in the leaves and seeds of certain species,

W wysokich dawkach, obecnych w niektórych liściach i nasionach,

it's toxic to insects.

jest toksyczna dla owadów.

But when they consume it in lower doses, as it's found in nectar,

Ale jeśli występuje w małych ilościach, jak w nektarze,

it can actually help them remember and revisit flowers.

pomaga owadom zapamiętać kwiaty i do nich wrócić.

In the human body, caffeine acts as a stimulant for the central nervous system.

W ludzkim ciele kofeina stymuluje centralny układ nerwowy.

It keeps us awake by blocking one of the body's key sleep-inducing molecules,

Pobudza nas, blokując cząsteczki wywołujące senność,

a substance called adenosine.

czyli substancję zwaną adenozyną.

Your body needs a constant supply of energy,

Organizm potrzebuje ciągłej dostawy energii,

which it gets by breaking down a high-energy molecule called ATP.

którą otrzymuje, rozkładając wysokoenergetyczne cząsteczki ATP.

In the process,

W trakcie procesu

it liberates adenosine, ATP's chemical backbone.

uwalniana jest adenozyna, chemiczny trzon ATP.

Neurons in your brain have receptors perfectly tailored to this molecule.

Neurony obecne w mózgu mają receptory idealnie dopasowane do tej cząsteczki.

When adenosine docks to these receptors,

Kiedy adenozyna łączy się z tymi receptorami,

it activates a cascade of biochemical reactions

aktywuje kaskadę reakcji biochemicznych,

that cause neurons to fire more sluggishly

przez które neurony są łagodniej pobudzane,

and slow the release of important brain-signaling molecules.

a cząsteczki przenoszące informacje do mózgu są wolniej uwalniane,

In other words, you get sleepy.

powodując senność.

Caffeine is what's called an adenosine receptor antagonist.

Kofeina jest antagonistą receptorów adenozynowych.

That means it derails this process of slowing your neurons down

Zakłóca proces spowalniania neuronów,

by blocking adenosine receptors.

blokując receptory adenozyny.

Caffeine and adenosine have a similar molecular structure,

Struktura molekularna kofeiny i adenozyny jest tak podobna,

close enough that caffeine can wedge into the adenosine receptors,

że kofeina może wcisnąć się w receptory adenozyny,

but not close enough to activate them.

jednak nie może ich aktywować.

To summarize, adenosine inhibits your neurons.

Tak jak adenozyna spowalnia neurony,

Caffeine inhibits the inhibitor, so it stimulates you.

kofeina nas pobudza, blokując inhibitor.

Caffeine can also boost positive feelings.

Kofeina może też poprawić samopoczucie.

In some neurons, the adenosine receptors

W niektórych neuronach receptory adenozyny

are linked to receptors for another molecule called dopamine.

są połączone z receptorami innej cząsteczki, zwanej dopaminą.

One of dopamine's roles in the brain is to promote feelings of pleasure.

Dopamina odpowiada za dobre samopoczucie.

When adenosine docks in one of these paired receptors,

Kiedy adenozyna dochodzi do tak połączonych receptorów,

that can make it harder for dopamine to fit in its own spot,

utrudnia dopaminie dotarcie na miejsce,

interrupting its mood-lifting work.

przeszkadzając w jej pracy nad poprawą nastroju.

But when caffeine takes adenosine's place, it doesn't have the same effect,

Ale działanie kofeiny pełniącej funkcję adenozyny jest inne

and dopamine can slide in.

i dopamina może się wślizgnąć.

There's evidence that caffeine's effects on adenosine and dopamine receptors

Dowiedziono, że działanie kofeiny na receptory adenozyny i dopaminy

can have long-term benefits, too, reducing the risk of diseases

może przynieść długofalowe korzyści, zmniejszając ryzyko zachorowań

like Parkinson's, Alzheimer's, and some types of cancer.

na chorobę Parkinsona, Alzheimera czy niektóre rodzaje raka.

Caffeine can also ramp up the body's ability to burn fat.

Kofeina może też przyspieszyć spalanie tłuszczu.

In fact, some sports organizations think

Niektóre organizacje sportowe uznają,

that caffeine gives athletes an unfair advantage

że kofeina działa na sportowców jak doping

and have placed limits on its consumption.

i dlatego wprowadziły ograniczenia jej konsumpcji.

From 1972 until 2004,

W latach 1972-2004

Olympic athletes had to stay below a certain blood-caffeine concentration

olimpijczycy nie mogli przekroczyć określonego poziomu kofeiny we krwi,

to compete.

żeby brać udział w zawodach.

Kofeina może też działać negatywnie na organizm.

Of course, not all of caffeine's effects are so helpful.

It might make you feel better and more alert,

Pobudza i poprawia samopoczucie,

but it can also raise your heart rate and blood pressure,

ale może podwyższyć tętno i ciśnienie krwi,

cause increased urination or diarrhea,

wywołać biegunkę, częstsze oddawanie moczu,

and contribute to insomnia and anxiety.

bezsenność i rozdrażnienie.

Plus, the foods and beverages caffeine is found in

Jedzenie i napoje z kofeiną

have their own impacts on your body that have to be taken into account.

również mają wpływ na nasz organizm.

Your brain can adapt to regular consumption of caffeine.

Mózg przystosowuje się do ciągłego dostarczania kofeiny.

If your adenosine receptors are perpetually clogged,

Jeśli receptory adenozyny są stale zatykane,

your body will manufacture extra ones.

organizm produkuje dodatkowe.

That way, even with caffeine around,

Nawet przy obecności kofeiny

adenosine can still do its job of signaling the brain to power down.

adenozyna wciąż sygnalizuje mózgowi, żeby zwolnił.

That's why you may find you need to consume more and more caffeine

Może pojawiać się potrzeba spożywania coraz większej ilości kofeiny,

to feel as alert.

żeby czuć pobudzenie.

There are more and more adenosine receptors to block.

Powstaje coraz więcej receptorów, które należy blokować.

It's also why if you suddenly quit caffeine,

Dlatego, kiedy nagle zabraknie w organizmie kofeiny,

you may experience an unpleasant withdrawal.

może pojawić się nieprzyjemny głód kofeinowy.

With plenty of receptors and no competition,

Mając wiele receptorów i żadnej konkurencji,

adenosine can work overtime,

adenozyna może nieustannie pracować,

causing symptoms like headaches,

powodując bóle głowy,

tiredness,

zmęczenie

and depressed moods.

i przygnębienie.

But in a few days, the extra adenosine receptors will disappear,

Ale w ciągu kilku dni te dodatkowe receptory znikną,

your body will readjust,

działanie organizmu się ureguluje,

and you'll feel just as alert as ever,

dając znowu uczucie pobudzenia,

even without an infusion of the world's most popular stimulant.

nawet bez spożycia najpopularniejszego środka pobudzającego na świecie.