Should you trust your first impression? - Peter Mende-Siedlecki

Translator: Edona Qoqaj Reviewer: Alisa Isufaj

Imagine you're at a football game

Imagjinoni që jeni në një lojë futbolli

when this obnoxious guy sits next to you.

kur ky djalë i bezdisshëm ulet pranë jush.

Ai është i zhurmshëm

He's loud,

he spills his drink on you,

ai derdh pijen e tij mbi ju,

and he makes fun of your team.

dhe ai tallet me ekipin tuaj.

Days later, you're walking in the park

Disa ditë më vonë, ju jeni duke ecur në park

when suddenly it starts to pour rain.

Kur papritmas fillon të bije shi.

Who should show up at your side

Kë takoni aty afër

to offer you an umbrella?

për t'ju ofruar një çadër?

The same guy from the football game.

I njëjti djalë nga loja e futbollit.

Do you change your mind about him

A e ndryshon mendjen për të

based on this second encounter,

bazuar në këtë takim të dytë,

or do you go with your first impression

apo ju shkoni me përshtypjen tuaj të parë

and write him off?

dhe e përzini?

Research in social psychology suggests

Hulumtimi në psikologjinë sociale sugjeron

that we're quick to form lasting impressions of others

që ne jemi të shpejtë për të formuar përshtypje të qëndrueshme të të tjerët

based on their behaviors.

bazuar në sjelljet e tyre.

We manage to do this with little effort,

Ne arrijmë ta bëjmë këtë me pak përpjekje,

inferring stable character traits

duke indikuar tipare të qëndrueshme të karakterit

from a single behavior,

nga një sjellje e vetme,

like a harsh word

or a clumsy step.

si një fjalë e ashpër

Using our impressions as guides,

ose një hap i ngathët.

Duke përdorur përshtypjet tona si udhëzues,

we can accurately predict

ne mund të parashikojmë me saktësi

how people are going to behave in the future.

se si njerëzit do të sillen në të ardhmen.

Armed with the knowledge

Armatosur me njohuri

the guy from the football game

djaloshi nga loja e futbollit

was a jerk the first time you met him,

ishte një hov herën e parë që e takuat,

you might expect more of the same down the road.

mund të prisni pak a shumë të njëjtën gjë.

If so, you might choose to avoid him

Nëse kështu, mund të zgjidhni ta shmangni

the next time you see him.

atë herën tjetër kur ta shihni.

That said, we can change our impressions

Thënë kjo, ne mund të ndryshojmë përshtypjet tona

in light of new information.

në dritën e informacionit të ri.

Behavioral researchers have identified

Studiuesit e sjelljes kanë identifikuar

consistent patterns that seem to guide

modele të qëndrueshme që duket se udhëheqin

this process of impression updating.

procesin e përditësimit të përshtypjes

On one hand, learning very negative,

Nga njëra anë, të mësosh,

highly immoral information about someone

informacion shumë negativ shumë imorale për dikë

typically has a stronger impact

në mënyrë tipike ka një ndikim të fortë

than learning very positive, highly moral information.

sesa të mësosh informacion shumë pozitiv, shumë moral.

So, unfortunately for our new friend

Pra, për fat të keq për mikun tonë të ri

from the football game,

nga loja e futbollit,

his bad behavior at the game

sjellja e tij e keqe në lojë

might outweigh his good behavior at the park.

mund të tejkalojë sjelljen e tij të mirë në park.

Research suggests that this bias occurs

Hulumtimet sugjerojnë që kjo paragjykim ndodh

because immoral behaviors are more diagnostic,

sepse sjelljet imorale janë më diagnostikuese,

or revealing,

ose zbuluese,

of a person's true character.

të karakterit të vërtetë të një personi.

Okay, so by this logic,

Mirë, kështu që nga kjo logjikë,

bad is always stronger than good

e keqja është gjithnjë më e fortë se e mira

when it comes to updating.

kur të vijë për përditësimin.

Well, not necessarily.

Epo, jo domosdoshmërisht.

Certain types of learning don't seem to lead

Disa lloje të të mësuarit nuk duket se çojnë

to this sort of negativity bias.

në këtë lloj paragjykimi negativiteti.

When learning about another person's abilities and competencies,

Kur mësoni për aftësitë dhe kompetencat e një personi tjetër,

for instance,

për shembull,

this bias flips.

ky paragjykim rrëshqet.

It's actually the positive information

Në të vërtetë është informacioni pozitiv

that gets weighted more heavily.

që peshohet më shumë.

Let's go back to that football game.

Le të kthehemi në atë lojë futbolli.

If a player scores a goal,

Nëse një lojtar shënon një gol,

it ultimately has a stronger impact

në fund të fundit ka një ndikim më të fortë

on your impression of their skills

në përshtypjen tuaj të aftësive të tyre

than if they miss the net.

The two sides of the updating story

sesa nëse humbet rrjetën.

Të dy anët e historisë së përditsimit

are ultimately quite consistent.

në fund të fundit janë mjaft të qëndrueshme.

Overall, behaviors that are perceived

Në përgjithësi, sjelljet që perceptohen

as being less frequent are also the ones

pasi janë më pak të shpeshta janë edhe ato

that people tend to weigh more heavily

që njerëzit kanë tendencë të peshojnë më shumë

when forming and updating impressions,

kur formoni dhe përditsoni përshtypjet,

highly immoral actions

veprime tejet imorale

and highly competent actions.

dhe veprime mjaft kompetente.

So, what's happening at the level of the brain

Pra, ajo që po ndodh në nivelin e trurit

when we're updating our impressions?

kur jemi duke azhurnuar përshtypjet tona?

Using fMRI,

Duke përdorur fMRI,

or functional Magnetic Resonance Imaging,

ose Imazhet funksionale e rezonancës magnetike,

researchers have identified

studiuesit kanë identifikuar

an extended network of brain regions

një rrjet i zgjeruar i rajoneve të trurit

that respond to new information

që i përgjigjen informacionit të ri

that's inconsistent with initial impressions.

kjo është në kundërshtim me përshtypjet fillestare.

These include areas typically associated

Këto përfshijnë fusha që lidhen zakonisht

with social cognition,

me njohuri shoqërore,

attention,

vëmendje,

and cognitive control.

dhe kontrolli konjitiv.

Moreover, when updating impressions

Për më tepër, kur azhurnoni përshtypjet

based on people's behaviors,

bazuar në sjelljet e njerëzve,

activity in the ventrolateral prefrontal cortex

aktivitet në korteksin parafolozor ventrolateral

and the superior temporal sulcus

sulmet superiore të përkohshme

correlates with perceptions

lidhet me perceptimet

of how frequently those behaviors occur in daily life.

se sa shpesh ndodhin ato sjellje në jetën e përditshme.

In other words, the brain seems to be tracking

Me fjalë të tjera, truri duket se po ndjek

low-level, statistical properties of behavior

vetitë e nivelit të ulët, statistikor të sjelljes

in order to make complex decisions

në mënyrë që të marrin vendime komplekse

regarding other people's character.

në lidhje me karakterin e njerëzve të tjerë.

It needs to decide

Duhet të vendosë

is this person's behavior typical

a është tipike sjellja e këtij personi

or is it out of the ordinary?

apo është e zakonshme?

In the situation

Në situatën

with the obnoxious-football-fan-turned-good-samaritan,

me tifozin e bezdisur-të futbollit- i kthyer-në samaritanin e mirë,

your brain says,

truri juaj thotë,

"Well, in my experience,

"Epo, në përvojën time,

pretty much anyone would lend someone their umbrella,

dikush shumë do ti huazonte ca çadrën e tyre

but the way this guy acted at the football game,

por mënyra sesi vepronte ky djalë në lojën e futbollit,

that was unusual."

kjo ishte e pazakontë ".

And so, you decide to go with your first impression.

Dhe kështu, ju vendosni të shkoni me përshtypjen tuaj të parë.

There's a good moral in this data:

Ka një moral të mirë në këto të dhëna:

your brain, and by extension you,

trurin tuaj, dhe duke ju zgjatur,

might care more about

mund të interesohet më shumë

the very negative, immoral things

gjërat shumë negative, imorale

another person has done

ka bërë një person tjetër

compared to the very positive, moral things,

krahasuar me gjërat shumë pozitive, morale,

but it's a direct result

por është një rezultat i drejtpërdrejtë

of the comparative rarity of those bad behaviors.

të rrallësisë krahasuese të atyre sjelljeve të këqija.

We're more used to people being basically good,

Ne jemi mësuar më shumë që njerëzit në thelb janë të mirë,

like taking time to help a stranger in need.

si të marrësh kohë për të ndihmuar një të huaj në nevojë.

In this context, bad might be stronger than good,

Në këtë kontekst, e keqja mund të jetë më e fortë se e mira,

but only because good is more plentiful.

por vetëm sepse e mira është më e bollshme.

Think about the last time you judged someone

Mendoni për herën e fundit kur gjykuat dikë

based on their behavior,

bazuar në sjelljen e tyre,

especially a time when you really feel

sidomos një kohë kur vërtet ndihesh

like you changed your mind about someone.

si ke ndryshuar mendimin për dikë.

Was the behavior that caused you

Ishte sjellja që ju shkaktoi

to update your impression

për të azhurnuar përshtypjen tuaj

something you'd expect anyone to do,

diçka që do të presësh që dikush të bëjë,

or was it something totally out of the ordinary?

apo ishte diçka krejtësisht jashtëzakonit?