Should you trust your first impression? - Peter Mende-Siedlecki

Translator: Tsegmed Jargalsaikhan Reviewer: Munkhbaatar Lkhagvaa

Imagine you're at a football game

Та хөлбөмбөг үзэж байна гэж бодъё.

when this obnoxious guy sits next to you.

Хажууд чинь зэвүүн залуу сууж таарч.

He's loud,

he spills his drink on you,

Тэр чанга орилж,

тан дээр уух юмаа асгаж,

and he makes fun of your team.

танай багаар тохуурхана.

Days later, you're walking in the park

Хэдэн өдрийн дараа паркад алхаж явтал чинь

when suddenly it starts to pour rain.

гэнэт бороо орж эхэлнэ.

Who should show up at your side

Танд шүхэр санал болгохоор

to offer you an umbrella?

хэн гарч ирэх бол?

The same guy from the football game.

Хөлбөмбөгийн тэмцээн дээрх нөгөө залуу.

Do you change your mind about him

Энэ хоёр дахь тохиолдлоос болж

based on this second encounter,

түүний тухай бодлоо өөрчлөх үү,

or do you go with your first impression

эсвэл анхны сэтгэгдлээрээ

and write him off?

түүнийг муулах уу?

Research in social psychology suggests

Нийгмийн сэтгэл зүйн судалгаагаар

that we're quick to form lasting impressions of others

бид бусдын талаарх сэтгэгдлийг тэдний зан авирт үндэслэн

based on their behaviors.

тун хурдан үүсгэдэг ажээ.

We manage to do this with little effort,

Багахан хичээл зүтгэлээр бид үүнийг хийдэг.

inferring stable character traits

Тогтсон зан аашын онцлогийг нь

from a single behavior,

ганц хэлсэн хатуухан үг,

like a harsh word

эсвэл хачин алхаа

or a clumsy step.

зэрэг ганц зан авираар дүгнэнэ.

Using our impressions as guides,

Өөрсдийн сэтгэгдлийг чиглүүлэгч болгон

we can accurately predict

бид хүмүүсийг цаашид хэрхэн

how people are going to behave in the future.

биеэ авч явахыг нь яг таг таамагладаг.

Armed with the knowledge

Тэмцээн дээрх залуу

the guy from the football game

анх уулзахад өөдгүй амьтан байсан

was a jerk the first time you met him,

гэх бодлоор зэвсэглэсэн та

you might expect more of the same down the road.

цаашид ч тэр ийм л байна хэмээн таамаглаж магад.

If so, you might choose to avoid him

Хэрэв тэгвэл дахин түүнтэй уулзахдаа

the next time you see him.

та түүнээс зайлсхийх болно.

That said, we can change our impressions

Бид шинэ мэдээллээр дамжуулан

in light of new information.

өөрсдийн сэтгэгдлээ өөрчилж болно.

Behavioral researchers have identified

Зан авир судлаачид

consistent patterns that seem to guide

сэтгэгдэл өөрчлөгдөх энэ явцыг

this process of impression updating.

тогтсон хэв маяг удирддаг болохыг тогтоожээ.

On one hand, learning very negative,

Нэг талаас, хэн нэгний тухай маш сөрөг,

highly immoral information about someone

ёс суртахуунгүй мэдээлэл авах нь

typically has a stronger impact

ерөнхийдөө маш эерэг,

than learning very positive, highly moral information.

өндөр ёс суртахуунтай мэдээлэл авахаас илүү хүчтэй нөлөөлдөг гэж үздэг.

So, unfortunately for our new friend

Тэгэхээр харамсалтай нь хөлбөмбөгийн тэмцээний

from the football game,

манай шинэ найзын хувьд

his bad behavior at the game

түүний муу зан авир

might outweigh his good behavior at the park.

паркад гаргасан сайн зан авираас илүү нөлөөтэй байж болох юм.

Research suggests that this bias occurs

Ёс суртахуунгүй зан авир нь хүний үнэн араншнаас

because immoral behaviors are more diagnostic,

илүү анхааралд өртдөг,

эсвэл илэрхий байдаг тул

or revealing,

of a person's true character.

ийм өрөөсгөл хандлага гардаг гэж судалгаанд үзжээ.

Okay, so by this logic,

Тэгэхээр энэ логикийн дагуу бол

bad is always stronger than good

сэтгэгдэл шинэчлэгдэхэд муу нь сайнаасаа

when it comes to updating.

хэзээд илүү хүчтэй байдаг байх нь.

Well, not necessarily.

Гэхдээ үргэлж ийм байдаггүй.

Certain types of learning don't seem to lead

Зарим төрлийн мэдлэг энэ хэлбэрийн

to this sort of negativity bias.

сөрөг байдлын хандлага руу хөтлөөд байдаггүй.

When learning about another person's abilities and competencies,

Өөр хүний авьяас, чадварын талаар мэдэж авах үед жишээ нь

for instance,

ийм өрөөсгөл хандлага

this bias flips.

эсрэгээрээ үүснэ.

It's actually the positive information

Үнэндээ, эерэг мэдээлэл

that gets weighted more heavily.

илүү жин дарна гэж ойлгож болох юм.

Let's go back to that football game.

Хөлбөмбөгийн тэмцээнд эргээд очъё.

If a player scores a goal,

Хэрэв тоглогч гоол оруулбал

it ultimately has a stronger impact

тэдний ур чадварын тухай сэтгэгдэл

on your impression of their skills

гоолын боломж алдсанаас илүү хүчтэйгээр

than if they miss the net.

танд төрөх болно.

The two sides of the updating story

Сэтгэгдэл шинэчлэхэд түүхийн хоёр тал

are ultimately quite consistent.

маш уялдаа холбоотой байдаг.

Overall, behaviors that are perceived

Ерөнхийдөө тэр бүр тохиолдоод байдаггүй ч

as being less frequent are also the ones

маш ёс суртахуунгүй үйлдэл,

that people tend to weigh more heavily

эсвэл өндөр ёс суртахуунтай үйлдэл нь

when forming and updating impressions,

тухайн хүний талаарх

highly immoral actions

сэтгэгдлийг шинэчлэхэд

and highly competent actions.

чухал үүрэг оролцоотой байдаг ажээ.

So, what's happening at the level of the brain

Тэгвэл сэтгэгдлүүдээ шинэчлэх үед

when we're updating our impressions?

бидний тархинд юу болж байдаг вэ?

Using fMRI,

fMRI буюу

or functional Magnetic Resonance Imaging,

функциональ соронзон резонансын зураглал ашиглан,

researchers have identified

анхны сэтгэгдэлтэй холбоогүй

an extended network of brain regions

шинэ мэдээлэлд хариу өгдөг

that respond to new information

тархины бүсийн өргөтгөсөн сүлжээг

that's inconsistent with initial impressions.

судлаачид олж тогтоожээ.

These include areas typically associated

Эдгээр бүс нь ерөнхийдөө

with social cognition,

нийгмийн танин мэдэхүй,

attention,

анхаарал,

and cognitive control.

танин мэдэхүйн хяналттай холбоотой юм.

Moreover, when updating impressions

Түүнчлэн, хүмүүсийн зан авирт үндэслэн

based on people's behaviors,

сэтгэгдлээ шинэчлэх үед

activity in the ventrolateral prefrontal cortex

тархины бор гадаргуугийн хажуу хэсэг ба

and the superior temporal sulcus

дээд чамархайн атираан дахь үйл ажиллагаа

correlates with perceptions

тэдгээр зан авир өдөр тутам

of how frequently those behaviors occur in daily life.

хэр их илэрдэг гэдгийг ойлгох чадвартай хамааралтай байдаг.

In other words, the brain seems to be tracking

Өөрөөр хэлбэл, бусад хүмүүсийн зан аашын тухай

low-level, statistical properties of behavior

төвөгтэй шийдвэр гаргахын тулд

in order to make complex decisions

зан авирын доод түвшний, статистик шинж чанаруудыг

regarding other people's character.

тархи дагадаг болж таарч байна.

It needs to decide

Энэ хүний зан авир

is this person's behavior typical

энгийн эсвэл энгийн биш үү гэдгийг

or is it out of the ordinary?

энэ шийдэх хэрэгтэй байх нь.

In the situation

Дээрх тохиолдолд

with the obnoxious-football-fan-turned-good-samaritan,

бүдүүлэг хөлбөмбөгийн фенээс сайн хүн болоход

your brain says,

таны тархи:

"Well, in my experience,

"За, миний туршлагаар

pretty much anyone would lend someone their umbrella,

ер нь хэн ч өөрийн шүхрийг бусдад өгч л таарна.

but the way this guy acted at the football game,

харин энэ залуугийн тэмцээн дээрх байдал

that was unusual."

хэвийн бус байсан даа."

And so, you decide to go with your first impression.

Ингээд та анхны сэтгэгдэлтэйгээ үлдэхээр шийднэ.

There's a good moral in this data:

Энэ түүхээс сайн сургамж авч болно:

your brain, and by extension you,

таны тархи танаар дамжуулан

might care more about

нөгөө хүний хийсэн маш сөрөг,

the very negative, immoral things

ёс суртахуунгүй зүйлсийг

another person has done

анхаарч үзэн

compared to the very positive, moral things,

маш эерэг, ёс суртахуунтай зүйлстэй харьцуулсан.

but it's a direct result

Гэвч энд харьцангуй ховор тохиолддог

of the comparative rarity of those bad behaviors.

муу зан авирын шууд үр дүн давамгайллаа.

We're more used to people being basically good,

Танихгүй хүнд хэрэгтэй бол туслахад цаг гаргадаг зэрэг

like taking time to help a stranger in need.

үндсэндээ сайн хүмүүст бид дассан байдаг.

In this context, bad might be stronger than good,

Энэ байдлаас үзэхэд сайн нь муугаасаа элбэг байдаг тул

but only because good is more plentiful.

муу нь сайнаасаа илүү хүчтэй байдаг байж болох юм.

Think about the last time you judged someone

Сүүлд хэн нэгнийг зан авираас нь болж

based on their behavior,

шүүмжилсэн үеэ санаарай.

especially a time when you really feel

Ялангуяа хэн нэгний тухай бодлоо

like you changed your mind about someone.

өөрчилсөн байж болох тохиолдлыг санаарай.

Was the behavior that caused you

Таны сэтгэгдэл шинэчлэгдэхэд

to update your impression

хэн нэгний огт таамаглаагүй

something you'd expect anyone to do,

тэр зан авир нөлөөлөв үү,

or was it something totally out of the ordinary?

эсвэл үнэхээр огт хэвийн бус ямар нэг зүйл байв уу?