Should you trust your first impression? - Peter Mende-Siedlecki

Bạn có nên tin vào ấn tượng đầu tiên? - Peter Mende-Siedlecki

Translator: Nguyen Huong Reviewer: Phuong Le M.

Imagine you're at a football game

Hãy tưởng tượng bạn đang ở một trận bóng đá,

when this obnoxious guy sits next to you.

khi đó anh chàng đáng ghét này ngồi cạnh bạn.

He's loud,

he spills his drink on you,

Anh ta hò hét,

anh ta làm đổ đồ uống lên bạn,

and he makes fun of your team.

và chế nhạo đội của bạn.

Days later, you're walking in the park

Vài ngày sau đó, bạn đang đi bộ trong công viên

when suddenly it starts to pour rain.

thì trời bỗng đổ mưa.

Who should show up at your side

Là ai đến bên

to offer you an umbrella?

đưa cho bạn chiếc ô?

The same guy from the football game.

Chính anh chàng ở trận bóng đá đó.

Do you change your mind about him

Liệu bạn có thay đổi suy nghĩ về anh ta

based on this second encounter,

dựa trên cuộc gặp gỡ thứ 2 này,

or do you go with your first impression

hay bạn sẽ vẫn giữ nguyên ấn tượng ban đầu

and write him off?

và lơ anh ta đi?

Research in social psychology suggests

Nghiên cứu về tâm lý xã hội cho thấy

that we're quick to form lasting impressions of others

rằng chúng ta ghi lại ấn tượng lâu dài về người khác khá nhanh

based on their behaviors.

dựa trên cư xử của họ.

We manage to do this with little effort,

Chúng ta không cần phải cố gắng nhiều khi làm việc đó,

inferring stable character traits

bằng cách suy luân các đặc điểm tính cách cố định

from a single behavior,

từ từng cư xử một,

like a harsh word

như một từ khó nghe

or a clumsy step.

hay bước đi vụng về.

Using our impressions as guides,

Dùng ấn tượng của chúng ta làm các chỉ dẫn,

we can accurately predict

chúng ta có thể dự đoán chính xác

how people are going to behave in the future.

mọi người sẽ cư xử thế nào trong tương lai.

Armed with the knowledge

Được trang bị những kiến thức rằng

the guy from the football game

anh chàng ở trận bóng đá

was a jerk the first time you met him,

là một tên hâm khi lần đầu tiên bạn thấy anh ta,

you might expect more of the same down the road.

bạn có lẽ còn dự đoán mọi chuyện sẽ tệ hơn thế trong tương lai.

If so, you might choose to avoid him

Nếu vậy, có lẽ bạn sẽ tránh anh chàng

the next time you see him.

nếu lần sau nhìn thấy anh ta.

That said, we can change our impressions

Điều đó cho thấy, chúng ta có thể thay đổi ấn tượng

in light of new information.

sau khi suy xét thông tin mới

Behavioral researchers have identified

Các nhà nghiên cứu hành vi đã xác định

consistent patterns that seem to guide

các mô hình phù hợp có vẻ định hướng

this process of impression updating.

quá trình cập nhật ấn tượng.

On one hand, learning very negative,

Một mặt, tiếp thu các thông tin tiêu cực,

highly immoral information about someone

rất không tốt về ai đó

typically has a stronger impact

điển hình là các thông tin có tác động mạnh

than learning very positive, highly moral information.

hơn là tiếp thu các thông tin rất tốt và tích cực.

So, unfortunately for our new friend

Vì vậy, thật không may cho người bạn mới

from the football game,

ở trận đấu bóng của chúng ta,

his bad behavior at the game

hành vi không hay của anh ta ở trận đấu

might outweigh his good behavior at the park.

có lẽ ảnh hưởng nhiều hơn hành vi tốt tại công viên.

Research suggests that this bias occurs

Các nhà nghiên cứu cho rằng xu hướng này xảy ra

because immoral behaviors are more diagnostic,

bởi các hành vi không tốt thì dễ chẩn đoán,

or revealing,

hay lộ liễu hơn,

of a person's true character.

trong tính cách thật của một người.

Okay, so by this logic,

Ok, vậy với logic này thì

bad is always stronger than good

thông tin xấu luôn mạnh hơn thông tin tốt

when it comes to updating.

lúc cập nhật thông tin.

Well, not necessarily.

Ừm, không hẳn

Certain types of learning don't seem to lead

Một số cách tiếp thu dường như không tuân theo

to this sort of negativity bias.

hướng tiêu cực này.

When learning about another person's abilities and competencies,

Khi tiếp thu thông tin về khả năng và năng lực của một người,

for instance,

ví dụ,

this bias flips.

xu hướng tốt nổi trội lên.

It's actually the positive information

Đó hoàn toàn là thông tin tích cực

that gets weighted more heavily.

được đánh giá cao hơn.

Let's go back to that football game.

Hãy trở lại trận bóng.

If a player scores a goal,

khi một cầu thủ ghi bàn,

it ultimately has a stronger impact

về cơ bản sẽ có tác động mạnh hơn

on your impression of their skills

lên cảm giác của bạn về kỹ năng của họ

than if they miss the net.

hơn là khi họ đá trượt gôn.

The two sides of the updating story

Hai mặt của câu chuyện cập nhật

are ultimately quite consistent.

về cơ bản là khá phù hợp.

Overall, behaviors that are perceived

Nhìn chung, hành vi được nhìn nhận

as being less frequent are also the ones

không thường xuyên cũng là loại

that people tend to weigh more heavily

mà mọi người thường đánh giá cao hơn

when forming and updating impressions,

khi hình thành và cập nhật các ấn tượng,

highly immoral actions

các hành động không tốt

and highly competent actions.

và hành động thể hiện năng lực

So, what's happening at the level of the brain

Vì vậy, những gì xảy ra ở bộ não

when we're updating our impressions?

khi chúng ta cập nhận ấn tượng?

Using fMRI,

Sử dụng fMRI,

or functional Magnetic Resonance Imaging,

hay Hình ảnh Cộng hưởng chức năng,

researchers have identified

các nhà nghiên cứu xác định

an extended network of brain regions

có vùng mở rộng của bộ não

that respond to new information

phản ứng với thông tin mới

that's inconsistent with initial impressions.

mà không phù hợp với ấn tượng ban đầu.

These include areas typically associated

Bao gồm các khu vực thường liên kết

with social cognition,

với nhận thức xã hội,

attention,

sự chú ý,

and cognitive control.

và kiểm soát nhận thức.

Moreover, when updating impressions

Hơn nữa, khi cập nhật ấn tượng

based on people's behaviors,

dựa vào hành vi của mọi người,

activity in the ventrolateral prefrontal cortex

hoạt động của vỏ não trước trán bên trong

and the superior temporal sulcus

và khe thái dương trên

correlates with perceptions

tương quan với nhận thức

of how frequently those behaviors occur in daily life.

về mức độ thường xuyên của hành vi trong cuộc sông thường ngày

In other words, the brain seems to be tracking

Nói cách khác, bộ não dường như đánh dấu

low-level, statistical properties of behavior

các đặc điểm tính cách được thống kê, tạm thời

in order to make complex decisions

để đưa ra quyết đinh phức tạp

regarding other people's character.

về tính cách của người khác.

It needs to decide

Điều bộ não cần quyết định là

is this person's behavior typical

hành vi của người này bình thường

or is it out of the ordinary?

hay bất bình thường?

In the situation

Trong trường hợp này,

with the obnoxious-football-fan-turned-good-samaritan,

với một fan bóng đá khó chịu biến thành một người tốt bụng,

your brain says,

bộ não bạn sẽ nói,

"Well, in my experience,

"Ehem, theo kinh nghiệm của tôi,

pretty much anyone would lend someone their umbrella,

có khá nhiều người bất kỳ sẽ cho mượn ô,

but the way this guy acted at the football game,

nhưng cái cách mà tên này cư xử ở trận đầu,

that was unusual."

thật bất bình thường."

And so, you decide to go with your first impression.

Và vì vậy, bạn quyết định theo ấn tượng đầu tiên của mình.

There's a good moral in this data:

Có thông tin tốt trong dữ liệu này:

your brain, and by extension you,

bộ não của bạn (bằng cách suy từ bạn)

might care more about

sẽ để ý nhiều hơn về

the very negative, immoral things

những điều rất tiêu cực, trái đạo đức

another person has done

mà người khác đã làm

compared to the very positive, moral things,

so với những điều lượng thiện, tích cực,

but it's a direct result

nhưng đây là kết quả trực tiếp

of the comparative rarity of those bad behaviors.

của sự so sánh hiếm hoi với hành vi xấu đó.

We're more used to people being basically good,

Chúng ta quen hơn nhiều với những người về cơ bản là tốt,

like taking time to help a stranger in need.

như dành thời gian giúp người lạ khi họ đang cần.

In this context, bad might be stronger than good,

Trong trường hợp này, xấu có lẽ mạnh hơn tốt,

but only because good is more plentiful.

nhưng chỉ vì tốt thì có nhiều.

Think about the last time you judged someone

Nghĩ về lần gần đây nhất bạn đánh giá một ai đó

based on their behavior,

dựa trên những hành vi của họ,

especially a time when you really feel

đặc biệt là lúc bạn thực sự cảm thấy

like you changed your mind about someone.

như bạn đã thay đổi suy nghĩ về họ.

Was the behavior that caused you

Có phải hành động đã khiến bạn

to update your impression

thay đổi ấn tượng

something you'd expect anyone to do,

đó là thứ mà bạn không nghĩ bất kỳ ai làm,

or was it something totally out of the ordinary?

hay là một thứ hoàn toàn bất bình thưởng?