Should you trust your first impression? - Peter Mende-Siedlecki

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Imagine you're at a football game

ဒီစက်ဆုပ်စရာ လူက ဘေးမှာ ထိုင်နေတုန်း

when this obnoxious guy sits next to you.

ဘောလုံးပွဲမှာ ရှိနေတယ်လို့ မြင်ယောင်ကြည့်ပါ။

သူက အာကျယ်တယ်၊

He's loud,

he spills his drink on you,

သူ့အရက်က သင့်ကို စင်တယ်၊

and he makes fun of your team.

သင့်အသင်းကို လှောင်ပြောင်တယ်။

Days later, you're walking in the park

ရက်တွေအကြာမှာ သင် ပန်းခြံထဲမှာ လမ်းလျှောက်နေတုန်း

when suddenly it starts to pour rain.

ရုတ်တရက် မိုးရွာချတယ်။

Who should show up at your side

ထီးတစ်လက် ကမ်းဖို့

to offer you an umbrella?

ဘေးမှာ ဘယ်သူရောက်လာသင့်သလဲ။

The same guy from the football game.

ဘောလုံးကစားပွဲတုန်းက ဒီလူပါပဲ။

Do you change your mind about him

ဒီဒုတိယ တွေ့ဆုံမှုအပေါ်

based on this second encounter,

မူတည်ပြီး သင့်စိတ်ကို ပြောင်းလဲလား၊

or do you go with your first impression

ပထမ အထင်အမြင်နဲ့ တွဲနေပြီး

and write him off?

သူ့ကို အရေးမပါဘူးလို့သဘောထားလား။

Research in social psychology suggests

အပြုအမူတွေအပေါ် အခြေခံပြီး တခြားသူတွေနဲ့

that we're quick to form lasting impressions of others

ပတ်သက်တဲ့ တည်တံ့တဲ့ အထင်အမြင်တွေကို အမြန် ပုံဖော်ကြတယ်လို့

based on their behaviors.

လူမှုရေးစိတ်ပညာ သုတေသနက ညွှန်းတယ်။

ကြမ်းတမ်းတဲ့ စကား၊ ကိုးယိုးကားယားခြေလှမ်းလို

We manage to do this with little effort,

inferring stable character traits

အပြုအမူတစ်ခုတည်းကနေ တည်မြဲတဲ့စရိုက်လို့

from a single behavior,

ကောက်ချက်ချရင်း

like a harsh word

အားထုတ်မှုနည်းနည်းနဲ့

or a clumsy step.

ဒါကို လုပ်နိုင်တယ်။

Using our impressions as guides,

အမြင်တွေကို လမ်းညွှန်အဖြစ် သုံးရင်း

we can accurately predict

အနာဂတ်တွင် လူတတွေ ဘယ်လို

how people are going to behave in the future.

ပြုမူမယ်ဆိုတာကို တိကျမှန်ကန်စွာ ခန့်မှန်းနိုင်ပါတယ်။

Armed with the knowledge

ဘောလုံးပွဲက လူကို

the guy from the football game

သိခဲ့တာနဲ့ဆို

was a jerk the first time you met him,

ပထမအကြိမ် တွေ့ဆုံခဲ့တာက မစွံဘူး၊

you might expect more of the same down the road.

နောင်လည်း အလားတူ ပိုမျှော်လင့်လောက်တယ်။

If so, you might choose to avoid him

ဒါဆို နောက်တစ်ခါတွေ့ရင်

the next time you see him.

သူ့ကို ရှောင်လောက်တယ်။

သတင်းအချက်အလက် အသစ်အရ ထင်မြင်ချက်တွေကို

That said, we can change our impressions

in light of new information.

ပြောင်းလဲ နိုင်တယ်ဆိုတာပါ။

Behavioral researchers have identified

အပြုအမူဆိုင်ရာ သုတေသီတွေက ဒီထင်မှတ်မှုဖြစ်စဉ်

consistent patterns that seem to guide

မွမ်းမံတာကို လမ်းညွှန်ပေးပုံရတဲ့

this process of impression updating.

တစ်သမတ်တည်းပုံစံတွေကို ဖော်ထုတ်ခဲ့ကြတယ်။

On one hand, learning very negative,

တစ်ဖက်မှာ တစ်စုံတစ်ယောက်နဲ့ပတ်သက်တဲ့

အပျက်သဘောဆောင်၊ အကျင့်ပျက်တဲ့ အချက်အလက်တွေကို သင်ယူတာက

highly immoral information about someone

typically has a stronger impact

အလွန်အပြုသဘောဆောင်၊ အကျင့်ကောင်းတဲ့

than learning very positive, highly moral information.

အချက်အလက်တွေကို သင်ယူတာထက် ပိုသက်ရောက်မှုရှိတာပါ။

So, unfortunately for our new friend

ဒီတော့ ဘောလုံးပွဲက မိတ်ဆွေအသစ်အတွက်

from the football game,

စိတ်မကောင်းစရာက

his bad behavior at the game

ကစားပွဲမှာ မကောင်းတဲ့အပြုအမူက

might outweigh his good behavior at the park.

ပန်းခြံမှာ ကောင်းတဲ့အပြုအမူထက် အလေးသာနိုင်တယ်။

Research suggests that this bias occurs

အကျင့်ပျက်တဲ့ အပြုအမူတွေက လူတစ်ယောက်ရဲ့ စရိုက်မှန်ကို

because immoral behaviors are more diagnostic,

ပိုဖော်ထုတ်တာ ဒါမှဟုတ် ဖော်ပြတာကြောင့်

or revealing,

ဒီဘက်လိုက်မှု

of a person's true character.

ဖြစ်လာတယ်လို့ သုတေသနက ညွှန်းတယ်။

Okay, so by this logic,

ကောင်းပြီ၊ ဒါကြောင့် ဒီဆင်ခြင်မှုအရ

bad is always stronger than good

မွမ်းမံပြင်ဆင်တာနဲ့ ပတ်သက်လာရင် အဆိုးက အကောင်းထက်

when it comes to updating.

အမြဲတမ်း အင်အားကြီးတယ်။

Well, not necessarily.

သေချာပေါက်တော့မဟုတ်ဘူး။

Certain types of learning don't seem to lead

သိရှိတဲ့ အမျိုးအစားတချို့ဟာ ဒီလို အပျက်သဘော

to this sort of negativity bias.

ဘက်လိုက်မှုမျိုး ဖြစ်စေပုံမရဘူး။

When learning about another person's abilities and competencies,

ဥပမာ၊ အခြားသူတစ်ယောက်ရဲ့ အစွမ်းတွေနဲ့ အရည်အချင်းတွေအကြောင်း

for instance,

သိရှိလာတဲ့အခါ၊

this bias flips.

ဒီ ဘက်လိုက်မှုက ပြောင်းသွားတယ်။

It's actually the positive information

တကယ် အလွန်အကျွံ အလေးသာလာတာက

that gets weighted more heavily.

အပြုသဘောဆောင်တဲ့ သတင်းအချက်အလက်ပါ။

Let's go back to that football game.

ဘောလုံးပွဲကို ပြန်သွားရအောင်။

If a player scores a goal,

ကစားသမားတစ်ယောက်က ဂိုးသွင်းရင်၊

it ultimately has a stronger impact

နောက်ဆုံး သူ လွဲသွားမလားဆိုတာထက်၊

on your impression of their skills

ကျွမ်းကျင်မှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အထင်အမြင်အပေါ်

than if they miss the net.

ပိုခိုင်မာတဲ့ သက်ရောက်မှုရှိတယ်။

The two sides of the updating story

မွမ်းမံထားတဲ့ ဇာတ်လမ်းရဲ့ နှစ်ဖက်စလုံးက

are ultimately quite consistent.

နောက်ဆုံးမှာ အတော်လေး တစ်သမတ်တည်းဖြစ်နေတယ်။

Overall, behaviors that are perceived

ယေဘုယျအနေနဲ့ မကြာခဏ ပိုနည်းတယ်လို့

as being less frequent are also the ones

ယူမှတ်ထားတဲ့ အပြုအမူတွေကလည်း၊

that people tend to weigh more heavily

လူတွေ အကျင့်ပျက်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေနဲ့

when forming and updating impressions,

အလွန် ကျွမ်းကျင်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေ

highly immoral actions

ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့အခါ၊

and highly competent actions.

အလွန်အကျွံ အလေးသာလာတတ်ပါတယ်။

So, what's happening at the level of the brain

ဒီတော့ ထင်မြင်ချက်တွေကို မွမ်းမံပြင်ဆင်နေချိန်မှာ

ဦးနှောက်အဆင့်မှာ ဘာတွေ ဖြစ်နေလဲ။

when we're updating our impressions?

Using fMRI,

fMRI ဒါမှမဟုတ်

or functional Magnetic Resonance Imaging,

functional Magnetic Resonance Imaging ကို အသုံးပြုရင်း၊

researchers have identified

သုတေသီတွေက ကနဦး အမြင်တွေနဲ့

an extended network of brain regions

မကိုက်တဲ့ သတင်းအချက်အလက် အသစ်တွေကို

that respond to new information

တုံ့ပြန်တဲ့ ဦးနှောက် နယ်ပယ်တွေရဲ့

that's inconsistent with initial impressions.

တိုးချဲ့ထားတဲ့ ကွန်ရက် တစ်ခုကို ဖော်ထုတ်ခဲ့တယ်။

These include areas typically associated

ဒါတွေမှာ အများအားဖြင့် လူမှုရေး သိမှုတ်မှု၊

with social cognition,

အာရုံစိုက်မှု၊ သိမှုဆိုင်ရာ

attention,

ထိန်းချုပ်မှုနဲ့

and cognitive control.

ဆက်နွှယ်နေတဲ့ နယ်ပယ်တွေ ပါဝင်တယ်။

Moreover, when updating impressions

ဒါ့အပြင် လူတွေရဲ့ အပြုအမူတွေအပေါ် အခြေခံတဲ့

based on people's behaviors,

ထင်မြင်ချက်တွေကို မွမ်းမံပြင်ဆင်တဲ့အခါ၊

activity in the ventrolateral prefrontal cortex

ventrolateral ဦးနှောက် ရှေ့ပိုင်းလွှာနဲ့ superior

and the superior temporal sulcus

temporal sulcus တွေဟာ နေ့စဉ်ဘဝမှာ

correlates with perceptions

အဲဒီအပြုအမူတွေ မကြာခဏ

of how frequently those behaviors occur in daily life.

ဖြစ်ပေါ်လာပုံနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အမြင်တွေနဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်။

In other words, the brain seems to be tracking

ဦးနှောက်က သူများတွေရဲ့ စရိုက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး

low-level, statistical properties of behavior

ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေချဖို့ အဆင့်နိမ့်တဲ့၊

in order to make complex decisions

ကိန်းဂဏန်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိတွေကို

regarding other people's character.

ခြေရာခံနေပုံရတယ်။

It needs to decide

ဒီလူရဲ့ အပြုအမူက

is this person's behavior typical

ပုံမှန်လား ဒါမှမဟုတ် ပုံမှန်မဟုတ်ဘူးလား

or is it out of the ordinary?

ဆိုတာကို ဒါက ဆုံးဖြတ်ဖို့လိုတာပါ။

In the situation

စက်ဆုပ်စရာဘောလုံးဝါသနာအိုးကနေ

with the obnoxious-football-fan-turned-good-samaritan,

ဒုက္ခရောက်နေသူကို ကူညီတဲ့လူအဖြစ် ပြောင်းတဲ့ အခြေအနေမှာ

your brain says,

ဦးနှောက်က “ကောင်းပြီ၊

"Well, in my experience,

အတွေ့အကြုံအရ၊ လူတိုင်းက

pretty much anyone would lend someone their umbrella,

သူတို့ရဲ့ ထီးကို တစ်ယောက်ယောက်ကို ငှားမယ်ဆိုပေမဲ့

but the way this guy acted at the football game,

ဒီလူ ဘောလုံးပွဲမှာ ပြုမူခဲ့ပုံက ထူးဆန်းနေတယ်” လို့

that was unusual."

ပြောပါတယ်။

And so, you decide to go with your first impression.

ဒီတော့ ပထမဆုံး အထင်အမြင်ကို လက်ခံဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။

There's a good moral in this data:

ဒီထဲမှာ သင်ခန်းစာကောင်းတစ်ခုရှိတယ်၊

your brain, and by extension you,

သင့်ဦးနှောက်နဲ့ သင့်ရဲ့ တိုးချဲ့ထားတာက

might care more about

အလွန် အပြုသဘောဆန်တဲ့၊

the very negative, immoral things

အကျင့်ကောင်းတွေနဲ့ ယှဉ်လိုက်ရင်

another person has done

တခြားသူလုပ်ခဲ့တဲ့

compared to the very positive, moral things,

အပျက်သဘော အကျင့်ပျက်မှုတွေကို ပိုဂရုစိုက်နိုင်ပေမဲ့

but it's a direct result

ဒီမကောင်းတဲ့ အပြုအမူတွေရဲ့

of the comparative rarity of those bad behaviors.

အလားတူဖြစ်တဲ့ ရှာမှရှားတာတွေရဲ့ တိုက်ရိုက် ရလဒ်တစ်ခုပါ။

We're more used to people being basically good,

လိုနေတဲ့ သူစိမ်းကို ကူညီဖို့ အချိန်ယူတာလို အခြေခံအနေနဲ့

like taking time to help a stranger in need.

လူကောင်းတွေအဖြစ် ကျွန်တော်တို့ ပိုကျင့်သားရနေပါတယ်။

In this context, bad might be stronger than good,

ဒီအခြေအနေမှာ မကောင်းတာက ကောင်းတာထက် ပိုခိုင်မာနိုင်ပေမဲ့၊

but only because good is more plentiful.

ကောင်းတာက ပိုများတာကြောင့်ပါ။

Think about the last time you judged someone

အပြုအမူအပေါ် အခြေခံပြီး လူတစ်ယောက်ကို

based on their behavior,

နောက်ဆုံး ဆုံးဖြတ်ခဲ့ချိန်

especially a time when you really feel

အထူးသဖြင့် လူတစ်ယောက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး

like you changed your mind about someone.

စိတ်ပြောင်းသွားတယ်လို့ ခံစားရချိန်ကို တွေးကြည့်ပါ။

Was the behavior that caused you

သင်မျှော်လင့်ထားတဲ့ တစ်ခုခုကို

to update your impression

တစ်ယောက်ယောက်က လုပ်ဖို့

something you'd expect anyone to do,

သင့်ထင်မြင်ချက်ကို အပြုအမူက မွမ်းမံစေခဲ့လား၊

or was it something totally out of the ordinary?

ဒါမှမဟုတ် လုံးဝ သာမန်မဟုတ်တာ တစ်ခုခုလား။