How do viruses jump from animals to humans? - Ben Longdon

Translator: Myo Aung Reviewer: Sanda Aung

At a Maryland country fair in 2017,

၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် မေရီလန်းစီရင်စု ကုန်စည်ပြပွဲမှာ

the prize pigs were not looking their best.

ဆုရခဲ့ကြတဲ့ ဝက်တွေကြည့်ရတာ သိပ်ဟန်မကျခဲ့ပါဘူး။

Farmers reported feverish hogs with inflamed eyes and running snouts.

လယ်သမားတွေက ဝက်ထီးတွေ ကိုယ်ပူကြပြီး နှာစီးနေကြတယ်လို့ အစီရင်ခံခဲ့ကြတယ်။

ကုန်စည်ပြပွဲ စည်းရုံးသူတို့က ဝက်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်နေကြချိန်မှာ

But while fair officials worried about the pigs,

the Maryland department of health was concerned about a group of sick fairgoers.

မေရီလန်း ကျန်းမာရေးဌာနကျတော့ ဖျားနာနေကြတဲ့ အကောင်တွေ​​ကြောင့် စိုးရိမ်နေခဲ့ကြတယ်။

Some had pet the pigs, while others had merely been near their barns;

အချို့အကောင်တွေက အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန် ဖြစ်ခဲ့ ကြပြီး တချို့က တင်းကုပ်ထဲ နေခဲ့ကြပါတယ်၊

but soon, 40 of these attendees would be diagnosed with swine flu.

ဒါပေမဲ့ မကြာမီတွင် အကောင် ၄၀ တို့မှာ ဝက်တုပ်ကွေးရောဂါ ရှိနေကြောင်း တွေ့ခဲ့ရတယ်။

More often than not, sick animals don’t infect humans.

ဖျားနာကြတဲ့ တိရိစ္ဆာန်များဟာ အများအားဖြင့် လူတွေကို ရောဂါမကူးစက်ကြပါဘူး။

But when they do, these cross-species infections,

ဒါပေမဲ့ ရောဂါကူးဖြစ်ခဲ့လျှင်၊ မတူတဲ့ မျိုးစိတ်ကား ကူးစက်မှု

or viral host jumps,

သို့မဟုတ် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ခုန်ကူးမှုဟာ

have the potential to produce deadly epidemics.

ကြောက်မက်ဖွယ် ကပ်ဘေးတွေကို ဖြစ်ပွားစေနိုင်ပါတယ်။

So how can pathogens from one species infect another,

ဒီတော့ မျိုးစိတ်တစ်ခုထံမှ ရောဂါပိုးတွေ ဒီပြင်မျိုးစိတ်ကို ဘယ်လို ကူးစက်နိုင်တာလဲ၊

and what makes host jumps so dangerous?

ပြီးတော့ ပိုးခုန်ကူးမှုဟာ ဘာဖြစ်လို့ သိပ်ကို အန္တရာယ်များလှတာလဲ။

Viruses are a type of organic parasite infecting nearly all forms of life.

ဗိုင်းရပ်စ်ဆိုတာက သက်ရှိပုံစံမှန်သမျှကို ကူးစက်နိုင်တဲ့ သက်ရှိ ကပ်ပါးတစ်မျိုးပါ။

To survive and reproduce, they must move through three stages:

ရှင်သန်လျက် မျိုးပွားဖို့အတွက် ၎င်းတို့ဟာ အဆင့်သုံးဆင့်ကို ကျော်ကြရတယ်-

contact with a susceptible host, infection and replication,

ရောဂါဖြစ်လွယ်သူနဲ့ ထိတွေ့ရန်၊ ရောဂါကူးစက်ရန်နဲ့ မျိုးပွားလျက်

and transmission to other individuals.

အခြားသူတို့ထံကို ကူးစက်ရန် လိုပါတယ်။

As an example, let’s look at human influenza.

ဥပမာတစ်ခုအဖြစ် လူတွေမှာ ဖြစ်တတ်တဲ့ တုပ်ကွေးကို ယူကြည့်နိုင်ပါတယ်။

First, the flu virus encounters a new host

ဦးစွအနေနဲ့ တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ဟာ အိမ်ရှင်အသစ်နဲ့ တွေ့ရတယ်၊

and makes its way into their respiratory tract.

သူတို့ရဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းထဲ ကူးစက်တယ်။

This isn’t so difficult, but to survive in this new body,

အဲဒါက သိပ်မခက်ပေမဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အသစ်ထဲမှာ ရှင်သန်ဖို့

the virus must mount a successful infection

ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ အောင်မြင်တဲ့ ရောဂါကူးစက် တံတိုင်ကို တပ်ဆင်ရပါတယ်၊

before it’s caught and broken down by an immune response.

လူ့ကိုယ်ခံစနစ်ဘက်မှ ရိုက်ချိုးပစ်မခံရမီ လုပ်ဖို့ လိုပါတယ်။

To accomplish this task,

အဲဒီတာဝန်ကို ပြီးမြောက်စေရန်၊

viruses have evolved specific interactions with their host species.

ဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ အိမ်ရှင် မျိုးစိတ်တွေနဲ့ တုံ့ပြန်ဖို့ အထူးစနစ်တွေ တီထွင်ထားကြတယ်။

Human flu viruses are covered in proteins

လူ့တုပ်ကွေး ဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ ပရိုတိန်းတွေနဲ့ ဖုံးအုပ်နေကြတယ်၊

adapted to bind with matching receptors on human respiratory cells.

လူ့အသက်ရှူရာ အာရုံခံစနစ်တွေနဲ့ တွဲချည်နိုင်ကြပါတယ်။

Once inside a cell, the virus employs additional adaptations

ဆဲလ်အတွင်းကို ရောက်တာနဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ ထပ်ပြီး ပုံစံပြောင်းဖို့ ကြိုးစားတယ်၊

to hijack the host cell’s reproductive machinery

အိမ်ရှင်ရဲ့ ဆဲလ်ပွားရေး ယန္တရားကို တိုက်ခိုက်ပြီး

and replicate its own genetic material.

မိမိရဲ့ ကိုယ်ပိုင် မျိုးပွားဖို့အတွက် အသုံးချတယ်။

Now the virus only needs to suppress or evade the host’s immune system

အခုတော့ ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ အိမ်ရှင်ရဲ့ ကိုယ်ခံ စွမ်းအင်ကို ချိုးနှိမ်ပစ်ဖို့ အားထုတ်ရင်း

long enough to replicate to sufficient levels and infect more cells.

အခြားဆဲလ်တွေကို ကူးစက်ဖို့ လုံလောက်မယ့် ပိုးတွေကို လုံလောက်စွာ ထုတ်လုပ်သွားမှာပါ။

At this point, the flu can be passed on to its next victim

အဲဒီအဆင့်မှာ တုပ်ကွေးကို အခြားသူဆီကို ကူးစက်ပေးနိုင်ပါပြီ။

via any transmission of infected bodily fluid.

ရောဂါကူးစက်ခံရသူမှ တဆင့် ကူးစက်နိုင်ပါပြီ။

However, this simple sneeze also brings the virus in contact with pets,

ပြီးတော့ နှာချေမှုကလည်း အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များနဲ့

plants, or even your lunch.

အစားအစားများထဲ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို ပို့ပေးပါတယ်။

Viruses are constantly encountering new species and attempting to infect them.

ဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ မျိုးစိတ်သစ်တွေကို ကူးစက်ဖို့ တချိန်လုံး ကြိုးပမ်းကြပါတယ်။

More often than not, this ends in failure.

မကြာခဏဆိုသလို သူတို့ဟာ အောင်မြင်ကြပါတယ်။

In most cases, the genetic dissimilarity between the two hosts is too great.

ကိစ္စအများစုမှာ အိမ်ရှင်နှစ်ဦးတို့ရဲ့ ဗီဇဟာ အတော်ကလေး ဆင်တူပါတယ်။

For a virus adapted to infect humans,

လူသားကို ကူးစက်နေကျ ဗိုင်းရပ်စ်အတွက်

a lettuce cell would be a foreign and inhospitable landscape.

ဆလတ်ရွက် ဆဲလ်ဟာ သူစိမ်းဖြစ်လျက် ဝင်နေနိုင်မယ့် နေရာမျိုး မဟုတ်ပါ။

But there are a staggering number of viruses circulating in the environment,

ဒါပေမဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် တော်တော်များများဟာ ပတ်ဝန်းကျင်ထဲမှာ ကျင်လည်ရင်း

all with the potential to encounter new hosts.

အိမ်ရှင် အသစ်တွေကို ရှာဖို့ ကြိုးစားနေတတ်ကြပါတယ်။

And because viruses rapidly reproduce by the millions,

ဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ သန်းနဲ့ချီ လျင်မြန်စွာ ပွားနိုင်ကြလို့

they can quickly develop random mutations.

သူတို့အကြားမှာ ကျပန်းဗီဇပြောင်းလာတဲ့ အကောင်တွေ ပေါ်လာတတ်ကြတယ်။

Most mutations will have no effect, or even prove detrimental;

ဗီဇပြောင်း အကောင်းအများစုဟာ သက်ရောက်မှု မရှိကြဘဲ အချို့ကျတော့ အန္တရာယ်များကြတယ်၊

but a small proportion may enable the pathogen to better infect a new species.

ဒါပေမဲ့ နည်းလှတဲ့ အချိုးအစားက မျိုးစိတ်သစ် ထံ ကူးစက်လွယ်တဲ့ ရောဂါပိုး ဖြစ်နိုင်တယ်။

The odds of winning this destructive genetic lottery increase over time,

အဖျက်အားကြီးတဲ့ ဗီဇပိုးတွေဟာ အချိန်ကြာလာရင် နိုင်ပွဲခံယူနိုင်ကြတယ်၊

or if the new species is closely related to the virus’ usual host.

ဒါမှမဟုတ် မျိုးစိတ်သစ်တွေဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ အိမ်ရှင်နဲ့ နီးစပ်သူ ဖြစ်နိုင်တယ်။

For a virus adapted to another mammal,

အခြားနို့တိုက်သတ္တဝါနဲ့ နေနေကျ ဗိုင်းရပ်စ်အဘို့

infecting a human might just take a few lucky mutations.

လူသားကို ကူးစက်ဖို့ဟာ ကံကောင်းချင်ရင် အပတ်အနည်းငယ်သာ ကြာနိုင်ပါတယ်။

And a virus adapted to chimpanzees,

ချင်ပန်ဇီမျောက်နဲ့ အဆင်ပြေနေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် ဆိုရင်

one of our closest genetic relatives, might barely require any changes at all.

ဗီဇအရ လူနဲ့အနီးစပ်ဆုံး မျိုးစိတ်ဖြစ်လို့ ဘာမှမပြောင်းဘဲ လူသားကို ကူးစက်နိုင်တယ်။

It takes more than time and genetic similarity

အိမ်ရှင်သစ်ဆီကို ခုန်ကူးမှု အောင်မြင်ဖို့ကိစ္စဟာ

for a host jump to be successful.

မျိုးရိုးဗီဇ ဆင်တူဖို့နဲ့ အချိန်ဘဲ လိုပါတယ်။

Some viruses come equipped to easily infect a new host’s cells,

အချို့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ အိမ်ရှင်သစ်ထဲက ဆဲလ်ကို လွယ်ကူးစွာ ကူးစက်နိုင်ကြပေမဲ့

but are then unable to evade an immune response.

ကိုယ်ခံစွမ်းအားရဲ့ တုံ့ပြန်မှုကို ရှောင်ရှားနိုင်စွမ်း မရှိကြပါ။

Others might have a difficult time transmitting to new hosts.

ဒီ့ပြင်ဗိုင်းရပ်စ်တွေကျတော့ အိမ်ရှင်သစ်ဆီ ကူးစက်ရတာ ခက်ခဲပြီး ကြာနိုင်ပါတယ်။

For example, they might make the host’s blood contagious,

ဥပမာ၊ သူတို့ဟာ အိမ်ရှင်ရဲ့သွေးကို အဆိပ်တက်စေနိုင်ကြတယ်၊

but not their saliva.

ဒါပေမဲ့ တံတွေးကို ဘာမှ မလုပ်နိုင်ကြဘူး။

However, once a host jump reaches the transmission stage,

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် အိမ်ရှင်သစ်ဆီ ခုန်ပျံမှုက ကူးပြောင်းရေး အဆင့်ကို ရောက်သွားရင်

the virus becomes much more dangerous.

ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးဟာ ပိုလို့ကို အန္တရာယ်များလာမယ်။

Now gestating within two hosts,

အိမ်ရှင် နှစ်ဦးအကြားမှာ ကျက်စားနိုင်ခြင်းဖြင့်

the pathogen has twice the odds of mutating into a more successful virus.

ပိုးဟာ ပိုကြောက်စရာကောင်းတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် အဖြစ် ဗီဇပြောင်းဖို့ အလားအလာ များပါတယ်။

And each new host increases the potential for a full-blown epidemic.

အိမ်ရှင်သစ်တိုင်းဟာ အကြီးစား ကပ်ဘေး ဖြစ်ဖို့ အလားအလာကို တိုးချဲ့ပေးပါတယ်။

ဗိုင်းရပ်စ်ပါရဂူများဟာ ဗီဇပြောင်းလဲမှုကို တုပ်ကွေး ရောဂါပိုးကို ခုန်ကူးနိုင်တဲ့

Virologists are constantly looking for mutations

that might make viruses such as influenza more likely to jump.

ဗိုင်းရပ်စ်အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားနိုင်မှာကို မျက်ချည်မပြတ် စောင့်ကြည့်နေကြပါတယ်။

However, predicting the next potential epidemic is a major challenge.

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် နောက်တခါဖြစ်လာမယ့် ဧရာမကပ်ဘေးကို ဟောကိန်းထုတ်ဖို့ မလွယ်လှပါ။

There’s a huge diversity of viruses that we’re only just beginning to uncover.

ကျွန်ုပ်တို့ စတွေ့လာနေကြတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေ များပြားလှပြီး မတူကွဲပြားကြပါတယ်။

Researchers are tirelessly studying the biology of these pathogens.

သုတေသီတွေဟာ အဲဒီလိုရောဂါပိုးတွေရဲ့ ဇီဝဗေဒကို မရပ်မနား ဆည်းပူးနေကြပါတယ်။

And by monitoring populations to quickly identify new outbreaks,

သူတို့ မျိုးပွားမှုကို စောင့်ကြည့်နေရင်း ကပ်ဘေးသစ် ပေါ်ပေါက်မှု အမြန်ဖေါ်ထုတ်လျက်

they can develop vaccines and containment protocols to stop these deadly diseases.

ကပ်ဘေးကို ရပ်စဲရန် ကာကွယ်ဆေးများနှင့် စည်းကမ်းချက်များကို ပြုစုပေးနိုင်ကြမှာပါ။