How do viruses jump from animals to humans? - Ben Longdon

Аудармашы: Bakytgul Salykhova Редактор: Askhat Yerkimbay

At a Maryland country fair in 2017,

2017 жылы Мэриленд штатындағы жәрмеңкеде,

the prize pigs were not looking their best.

жүлделі болған шошқалардың түр-сипаты жақсы көрінбеді.

Farmers reported feverish hogs with inflamed eyes and running snouts.

Фермерлер шошқалардың ауырғанын, көзі қабынып, танауынан су аққанын айтты.

But while fair officials worried about the pigs,

Бірақ жәрмеңке ұйымдастырушылары шошқаларды уайымдап жатқанда,

the Maryland department of health was concerned about a group of sick fairgoers.

Мэриленд Денсаулық сақтау бөлімі жәрмеңкедегі бір топ науқасқа алаңдады.

Some had pet the pigs, while others had merely been near their barns;

Біреулер шошқаларды еркелетсе, басқалары тек сарайларының жанында болды;

but soon, 40 of these attendees would be diagnosed with swine flu.

бірақ көп ұзамай қатысушы 40 адамға шошқа тұмауы диагнозы қойылады.

More often than not, sick animals don’t infect humans.

Көбінесе жануарлар ауырғанда ауруы адамдарға жұқпайды.

But when they do, these cross-species infections,

Бірақ мұндай жағдай орын алғанда, түраралық инфекциялар,

or viral host jumps,

немесе аурудың жұғуы

have the potential to produce deadly epidemics.

өлімге әкелетін эпидемияға ұласуы мүмкін.

So how can pathogens from one species infect another,

Сонымен бір түрдің қоздырғыштары басқа түрге қалай жұғуы мүмкін

and what makes host jumps so dangerous?

және оны соншалықты қауіпті ететін не?

Viruses are a type of organic parasite infecting nearly all forms of life.

Вирус – органикалық паразиттің бір түрі тіршіліктің барлық дерлік түріне жұғады.

To survive and reproduce, they must move through three stages:

Тірі қалу және көбею үшін олар үш кезеңнен өтеді:

contact with a susceptible host, infection and replication,

өз иесімен байланыс, инфекция және репликация,

and transmission to other individuals.

сондай-ақ басқа адамдарға жұғу.

As an example, let’s look at human influenza.

Мысал ретінде адам ауыратын тұмауды қарастырайық.

First, the flu virus encounters a new host

Біріншіден, тұмау вирусы жаңа ағзамен кездеседі

and makes its way into their respiratory tract.

және оның тыныс алу жолдарына енеді.

This isn’t so difficult, but to survive in this new body,

Бұл қиын емес, бірақ жаңа денеде аман қалу үшін

the virus must mount a successful infection

вирус сәтті жұғуы керек,

before it’s caught and broken down by an immune response.

яғни иммунитет жауап беріп жойылмай тұрып жұқтыру керек.

To accomplish this task,

Бұл тапсырманы орындау үшін

viruses have evolved specific interactions with their host species.

вирустар өзара әрекеттесіп өз түрімен қарым-қатынаста болуы керек.

Human flu viruses are covered in proteins

Адам тұмауының вирустары ақуызбен жабылып

adapted to bind with matching receptors on human respiratory cells.

тыныс алу жасушаларында тиісті рецепторлармен байланысып бейімделген.

Once inside a cell, the virus employs additional adaptations

Жасушаның ішіне кіргеннен кейін вирус қосымша мүмкіндіктерін қолданып

to hijack the host cell’s reproductive machinery

репродуктивті механизмін қосады

and replicate its own genetic material.

және генетикалық материалын көбейтеді.

Now the virus only needs to suppress or evade the host’s immune system

Енді вирус тек иесінің иммун жүйесінен мүмкіндігінше ұзақ жалтарып,

long enough to replicate to sufficient levels and infect more cells.

жеткілікті деңгейде көбейіп және көбірек жасушаларға жұғуы керек.

At this point, the flu can be passed on to its next victim

Бұл кезеңде тұмау келесі құрбанына

via any transmission of infected bodily fluid.

кез келген инфекцияланған дене сұйықтығы арқылы берілуі мүмкін.

However, this simple sneeze also brings the virus in contact with pets,

Қарапайым түшкіру, үй жануарларымен байланыс, өсімдік не тіпті түскі ас

plants, or even your lunch.

арқылы да вирус жұғуы мүмкін.

Viruses are constantly encountering new species and attempting to infect them.

Вирустар жаңа түрлермен үнемі соқтығысып, оларды жұқтыруға тырысады.

More often than not, this ends in failure.

Көбінесе бұл сәтсіз аяқталады.

In most cases, the genetic dissimilarity between the two hosts is too great.

Көп жағдайда екі түрдің арасындағы генетикалық айырмашылық тым үлкен.

For a virus adapted to infect humans,

Адамға жұғуға бейімделген вирус үшін

a lettuce cell would be a foreign and inhospitable landscape.

салат жасушасы бөтен және қолайсыз ландшафт.

But there are a staggering number of viruses circulating in the environment,

Бірақ қоршаған ортада айналып жүрген сан алуан вирустардың,

all with the potential to encounter new hosts.

жаңа ағзаны кездестіруі үшін барлық мүмкіндігі бар.

And because viruses rapidly reproduce by the millions,

Вирустар миллиондап тез көбейетіндіктен,

they can quickly develop random mutations.

кездейсоқ мутацияға тез түседі.

Most mutations will have no effect, or even prove detrimental;

Мутациялардың көбі ешқандай әсер етпейді немесе тіпті зиян;

but a small proportion may enable the pathogen to better infect a new species.

бірақ жаңа түрге жақсы жұғу үшін патоген біраз үлес қосуы да мүмкін.

The odds of winning this destructive genetic lottery increase over time,

Генетика лотереясында жеңіске жету мүмкіндігі уақыт өте келе көбейеді,

or if the new species is closely related to the virus’ usual host.

әсіресе жаңа түр вирустың өз иесімен тығыз байланысты болса.

For a virus adapted to another mammal,

Басқа сүтқоректілерге бейімделген вирус

infecting a human might just take a few lucky mutations.

адамға жұғуы үшін тек бірнеше сәтті мутация қажет болуы мүмкін.

And a virus adapted to chimpanzees,

Сөйтіп вирус шимпанзеге бейімделеді,

one of our closest genetic relatives, might barely require any changes at all.

ал ол біздің ең жақын генетикалық туысымыз ол ешқандай өзгерісті қажет етпеуі мүмкін.

It takes more than time and genetic similarity

Вирустың жұғуы сәтті болуы үшін уақыт пен генетикалық

for a host jump to be successful.

ұқсастықтан да басқа нәрсе керек.

Some viruses come equipped to easily infect a new host’s cells,

Кейбір вирустар жаңа иесінің жасушаларына оңай жұғады,

but are then unable to evade an immune response.

бірақ иммунитеттің жауап беруінен құтыла алмайды.

Others might have a difficult time transmitting to new hosts.

Басқаларға жаңа ағзаға жіберу қиын кезең болуы мүмкін.

For example, they might make the host’s blood contagious,

Мысалы, олар қанды жұқпалы ете алады,

but not their saliva.

бірақ сілекей жұқпалы емес.

However, once a host jump reaches the transmission stage,

Алайда ағзадан берілу кезеңі басталғанда,

the virus becomes much more dangerous.

вирус әлдеқайда қауіпті болады.

Now gestating within two hosts,

Қазір ол екі ағзада да бар,

the pathogen has twice the odds of mutating into a more successful virus.

қоздырғыштың вирусқа айналу мүмкіндігі екі есе жоғары.

And each new host increases the potential for a full-blown epidemic.

Әрі әрбір жаңа ағза ауқымды эпидемияның ықтималдығын көбейтеді.

Virologists are constantly looking for mutations

Вирусологтар үнемі мутацияны іздейді,

that might make viruses such as influenza more likely to jump.

әсіресе тұмау сияқты вирустарды тудыруы мүмкін мутацияларды.

However, predicting the next potential epidemic is a major challenge.

Алайда вирустың келесі күшін болжаса да, эпидемия – ең маңызды мәселе.

There’s a huge diversity of viruses that we’re only just beginning to uncover.

Біз енді ғана біле бастаған вирустардың алуан түрі бар.

Researchers are tirelessly studying the biology of these pathogens.

Қоздырғыштардың биологиясын зерттеушілер тынымсыз зерттеп жатыр.

And by monitoring populations to quickly identify new outbreaks,

Халықты жылдам бақылау арқылы вирустың жаңа ошақтарын анықтап,

they can develop vaccines and containment protocols to stop these deadly diseases.

вакцина мен оқшаулауды ұйымдастырып, аурудың алдын алатын әдістер ойлап табады.