The science of falling in love - Shannon Odell

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Love is often described as heartwarming, heart-wrenching and even heartbreaking.

အချစ်ကို ကြည်နူးစရာ၊ ဝမ်းနည်းစရာနဲ့ ကြေကွဲစရာလို့တောင် မကြာခဏ ဖော်ပြကြတယ်။

So, what does the brain have to do with it?

ဒါဆို ဦးနှောက်က ဒါနဲ့ ဘာဆိုင်လဲ။

Everything!

အရာအားလုံးပါ။

The journey from first spark to last tear is guided by a symphony

ပထမဆုံး မီးပွားလေးကနေ နောက်ဆုံးမျက်ရည် အထိ ခရီးကို အာရုံကြောဓာတုပစ္စည်းတွေနဲ့

of neurochemicals and brain systems.

ဦးနှောက်စနစ်တွေရဲ့ သဟဇာတဖြစ်မှုက လမ်းညွှန်ထားတယ်။

As you begin to fall for someone,

တစ်စုံတစ်ယောက်ကို စသဘောကျတာနဲ့

you may find yourself excessively daydreaming about them

သင်ဟာ သူ့အကြောင်း အလွန်အမင်း စိတ်ကူးယဉ်ပြီး

and wanting to spend more and more time together.

အတူတူ အချိန် ပိုကုန်ဆုံးချင်လာလောက်တယ်။

This first stage of love is what psychologists call infatuation,

ဒီအချစ်ရဲ့ ပထမ အဆင့်ကို စိတ်ပညာရှင်တွေက အရူးအမူးစွဲလမ်းမှု သို့မဟုတ်

or passionate love.

ပြင်းပြတဲ့ အချစ်လို့ ခေါ်တယ်။

Your new relationship can feel almost intoxicating,

ဆက်ဆံရေး အသစ်က ယစ်မူးလုမတတ်ခံစားရနိုင်ပြီး

and when it comes to the brain, that’s not far from the truth.

ဦးနှောက်ထဲရောက်သွားရင် ဒါက အမှန်တရားနဲ့ မဝေးပါဘူး။

Infatuated individuals show increased activation in the ventral tegmental area.

အရူးအမူးစွဲလန်းသူတွေဟာ ventral tegmental area မှာ တက်ကြွမှုကို တိုးစေတယ်။

The VTA is the reward-processing and motivation hub of the brain,

VTA က အချိုတွေကို စားချင်၊ ရေငတ်ပြေချင် သို့မဟုတ် လွန်ကဲတဲ့ အခြေအနေတွေမှာ

firing when you do things like eat a sweet treat, quench your thirst,

အခြေအနေတွေမှာ ဆေးဝါးတွေကို တလွဲသုံးချင်တာလို အရာတွေကို

or in more extreme cases, take drugs of abuse.

လုပ်ဆောင်တဲ့အခါ ဦးနှောက် ဗဟိုချက် ဆုလာဘ်ကို စီမံ၊ လှုံ့ဆော်ပေးတာပါ။

Activation releases the “feel good” neurotransmitter dopamine,

တက်ကြွမှုက တူညီတဲ့ ကနဦး ဆုလာဘ်ကို ရရှိဖို့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ဦးနှောက်ကို

teaching your brain to repeat behaviors in anticipation

အပြုအမူတွေ ထပ်တလဲလဲလုပ်ဖို့ သင်ပေးတဲ့ “ကောင်းတဲ့ ခံစားမှု”

of receiving the same initial reward.

အာရုံကြောထုတ်လွှင့်မှု ဒိုပါမင်ကို ထုတ်ပေးတယ်။

This increased VTA activity is the reason love's not only euphoric,

ဒီတိုးမြှင့်ပေးတဲ့ VTA လုပ်ဆောင်ချက်က အချစ်ဟာ ရွှင်လန်းဝမ်းမြာက်ရုံသာမက

but also draws you towards your new partner.

လက်တွဲဖော်အသစ်ဆီကိုပါ ဆွဲဆောင်တဲ့ အကြောင်းရင်းပါ။

At this first stage, it may be hard to see any faults in your new perfect partner.

ဒီပထမ အဆင့်မှာ ပြီးပြည့်စုံတဲ့ လက်တွဲဖော်အ သစ်မှာ အပြစ်အနာအဆာ တွေ့ဖို့ ခက်ခဲလောက်တယ်။

This haze is thanks to love’s influence

ဒီမြူက ပိုမြင့်မားတဲ့ ဦးနှောက်အပြင်လွှာတွေပေါ်က

on higher cortical brain regions.

အချစ်ရဲ့လွှမ်းမိုးမှုကြောင့်ပါ။

Some newly infatuated individuals show decreased activity

အသစ်စက်စက် အရူးအမူးစွဲလန်းသူတချို့ဟာ ဦးနှောက်ရဲ့ သိမှတိမှု ဗဟိုဖြစ်တဲ့

in the brain’s cognitive center, the prefrontal cortex.

ဦးနှောက် အရှေ့ပိုင်းအလွှာမှာ လှုပ်ရှားမှု လျော့နည်းသွားတာကို ပြသကြတယ်။

As activation of this region allows us to engage in critical thought

ဒီဒေသ တက်ကြွမှုက ဝေဖန်တဲ့ တွေးခေါ်မှုနဲ့ ပါဝင်ပြီး

and pass judgment,

ဆုံးဖြတ်ခွင့်ဖြစ်စေတော့

it’s not surprising we tend to see new relationships

ဆက်ဆံရေးအသစ်တွေကို အပြုသဘောအမြင်နဲ့ မြင်တွေ့ရတာက

through rose-colored glasses.

အံ့သြစရာမဟုတ်ပါ။

While this first stage of love can be

ဒီအချစ်ရဲ့ ပထမအဆင့်က ပြင်းထန်တဲ့

an intense rollercoaster of emotions and brain activity,

ဦးနှောက်လုပ်ဆောင်မှုနဲ့ ရင်ဖိုစရာ ခံစားမှုတစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပေမဲ့

it typically only lasts a few months,

ဒါက ပုံမှန်အနေနဲ့ လအနည်းငယ်သာကြာပြီး

making way for the more long-lasting stage of love,

တွယ်တာမှု သို့မဟုတ် ကရုဏာ အချစ်လို့ လူသိများတဲ့ အချစ်ရဲ့

known as attachment, or compassionate love.

ပိုကြာရှည်တဲ့ အဆင့်ကို ပို့ဆောင်ပေးတယ်။

As your relationship develops,

သင့်ဆက်ဆံရေး ဖွံ့ဖြိုးလာတာနဲ့

you may feel more relaxed and committed to your partner

oxytocin နဲ့ vasopressin ဟော်မုန်း နှစ်ခုကြောင့်

thanks in large part to two hormones: oxytocin and vasopressin.

ပိုစိတ်အေးလက်အေးဖြစ်ကာ သင့်အဖော်ကို ပိုရည်စူးလာနိုင်တယ်။

Known as pair-bonding hormones,

တွဲစပ်ဟော်မုန်းတွေလို့ လူသိများတဲ့

they signal trust, feelings of social support and attachment.

ဒါတွေက ယုံကြည်မှု၊ လူမှုရေးပံ့ပိုးမှုနဲ့ တွယ်တာမှု ခံစားချက်တွေ အချက်ပြတယ်။

In this way, romantic love is not unlike other forms of love,

ဒီနည်းနဲ့ စိတ်ကူးယဉ်ဆန်တဲ့ အချစ်ဟာ အခြားအချစ်ပုံစံတွေနဲ့ မတူတာက

as these hormones also help bond families and friendships.

ဒီဟော်မုန်းတွေက မိသားစုတွေနဲ့ ရင်းနှီးမှုကိုပါ ကူညီတာကြောင့်ပါ။

Further, oxytocin can inhibit the release of stress hormones,

ဒါ့အပြင် oxytocin က စိတ်ဖိစီးမှုဟော်မုန်း ထွက်ရှိမှုကို ဟန့်တားနိုင်တာကြောင့်

which is why spending time with a loved one can feel so relaxing.

ချစ်ရသူနဲ့ အချိန်ကုန်ဆုံးတာက အလွန်စိတ်သက်သာရာရစေတယ်။

As early love's suspension of judgment fades,

အစောပိုင်း အချစ်ရဲ့ ဝေဖန် ဆိုင်းငံ့မှု မှေးမှိန်သွားတာနဲ့

it can be replaced by a more honest understanding and deeper connection.

ဒါကို ပို နားလည်မှု၊ပိုနက်ရှိုင်း တဲ့ ဆက်သွယ်မှုနဲ့ အစားထိုးနိုင်တယ်။

Alternatively, as your rose-colored glasses begin to lose their tint,

တစ်နည်းအားဖြင့် အပြုသဘော အမြင်တွေ အရောင်ဖျော့လာတာနဲ့

problems in your relationship may become more evident.

ဆက်ဆံရေးမှာ ပြဿနာတွေ ပိုထင်ရှားလာနိုင်တယ်။

No matter the reason a relationship ends,

ဆက်ဆံရေး အဆုံးသတ်စေတာက ဘာအကြောင်းပြချက်ဖြစ်ဖြစ်

we can blame the pain that accompanies heartbreak on the brain.

ဦးနှောက်မှာ ကြေကွဲမှုနဲ့အတူ ပါလာတဲ့ နာကျင်မှုကို အပြစ်တင်နိုင်တယ်။

The distress of a breakup activates the insular cortex,

လမ်းခွဲခြင်းရဲ့ဆင်းရဲဒုက္ခက Insular Cortex နေရာကို လှုံ့ဆော်ပေးတယ်၊

a region that processes pain—

ခြေကျင်းဝတ် အဆစ်လွဲတာလို နာကျင်မှုအပြင်

both physical, like spraining your ankle,

လူမှုရေးဆိုင်ရာ ငြင်းပယ်ခံရတဲ့

as well as social, like the feelings of rejection.

ခံစားချက်တွေ ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့နေရာပါ။

As days pass, you may find yourself once again daydreaming about

ရက်တွေ ကြာလာတာနဲ့ ဆုံးရှုံးသွားတဲ့ လက်တွဲဖော်နဲ့ ဆက်သွယ်ဖို့ တစ်ခါပြန်

or craving contact with your lost partner.

တောင့်တတာ သို့မဟုတ် စိတ်ကူးတာဖြစ်လောက််တယ်။

The drive to reach out may feel overwhelming,

အလှမ်းမီဖို့ ဒီတွန်းအားက အလွန် ဆာလောင်တာ သို့မဟုတ်

like an extreme hunger or thirst.

ရေငတ်တာလို အပြင်းအထန် ခံစားရနိုင်တယ်။

When looking at photos of a former partner,

အရင် လက်တွဲဖော်ရဲ့ဓာတ်ပုံတွေကိုကြည့်တဲ့အခါ

heartbroken individuals again show increased activity in the VTA,

အသည်းကွဲသူတွေဟာ VTA မှာ လှုပ်ရှားမှု တိုးလာတာကို ထပ်မံပြသတယ်၊

the motivation and reward center that drove feelings of longing

ဆက်ဆံရေးရဲ့ အစပိုင်း အဆင့်တွေမှာ တောင့်တမှု ခံစားချက်တွေကို

during the initial stages of the relationship.

တွန်းအားပေးတဲ့ လှုံ့ဆော်မှုနဲ့ ဆုပေး ဗဟိုပါ။

This emotional whirlwind also likely activates your body’s alarm system,

ဒီစိတ်ခံစားမှုလေပွေက ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့အချက်ပေး စနစ်၊ ဖိစီးမှု ဝင်ရိုးကို လှုံ့ဆော်ကာ

the stress axis, leaving you feeling shaken and restless.

သင့်ကို တုန်လှုပ်ပြီး မငြိမ်မသက်ဖြစ်စေတယ်။

As time goes on,

အချိန်ကြာလာတာနဲ့

higher cortical regions which oversee reasoning and impulse control,

ဆင်ခြင်ဥာဏ်နဲ့ တွန်းအား ထိန်းချုပ်မှုကို ကြီးကြပ်တဲ့ ပိုမြင့်တဲ့ အပြင်လွှာ ဒေသတွေက

can pump the brakes on this distress and craving signaling.

ဒီဒုက္ခနဲ့ တောင့်တမှု အချက်ပြမှုကို အရှိန်လျှော့ချနိုင်တယ်။

Given that these regions are still maturing

ဒီဒေသတွေက ရင့်ကျက်ဆဲဖြစ်ပြီး ကြီးကောင်ဝင်စကနေ

and making connections through adolescence,

အဆက်အသွယ်တွေ လုပ်ထားတာကြောင့်

it's no wonder that first heartbreak can feel particularly agonizing.

ပထမဆုံး အသည်းကွဲတာက အထူး နာကျင်ခံစားရနိုင်တာက အံ့သြစရာမဟုတ်ဘူး။

Activities like exercise, spending time with friends,

လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာ၊ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ အချိန် ကုန်ဆုံးတာ သို့မဟုတ်

or even listening to your favorite song

နှစ်သက်ရာသီချင်း နားထောင်တာလို လှုပ်ရှားမှုတွေက

can tame this heartbreak stress response,

အသည်းကွဲ ဖိစီးတုံ့ပြန်မှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီး

while also triggering the release of feel good neurotransmitter dopamine.

ကောင်းတဲ့ အာရုံကြောဓာတ် ဒိုပါမင်းဓာတ်ကို ခံစားရစေတယ်။

And given time and the support,

အချိန်နဲ့ ပံ့ပိုးမှုပေးရင်း

most can heal and learn from even the most devastating heartbreak.

အများစုဟာ အဆိုးရွားဆုံး အသည်းကွဲမှုကနေ ကုစားနိုင်ပြီး သင်ယူနိုင်ပါတယ်။