The paradox of value - Akshita Agarwal

တန်ဖိုးရဲ့ ဝိရောဓိသဘောတရား - Akshita Agarwal

Translator: Myo Aung Reviewer: sann tint

Imagine you're on a game show, and you can choose between two prizes:

ဂိမ်းရှိုးတစ်ခုထဲ ကိုယ်ရောက်နေရာ ဆုနှစ်ခု အကြားမှာ ရွေးရန်လိုတာ စိတ်ကူးကြည့်ပါ-

a diamond

စိန် တစ်ပွင့်

or a bottle of water.

သို့မဟုတ် ရေပုလင်း။

It's an easy choice.

လွယ်ကူတဲ့ ရွေးချယ်မှုပါ။

The diamonds are clearly more valuable.

စိန်တွေ ပိုပြီး တန်ဖိုး ရှိကြမှန်း ရှင်းနေတယ်။

Now imagine being given the same choice again,

အလားတူ ရွေးချယ်မှုကိုပဲ ထပ်ပြီး စဉ်းစားကြည့်ပါ၊

only this time, you're not on a game show,

ဒီတချီတွင်၊ ခင်ဗျားဟာ ဂိမ်းရှိုးမှာ မဟုတ်ပါ၊

but dehydrated in the desert after wandering for days.

နေ့အတော်ကြာ သဲကန္တာရထဲ သွားနေရလို့ ရေငတ်ပြတ်နေသူပါ။

Do you choose differently?

အဲဒီလိုဆို ရွေးတာ ပြောင်းသွားမလား။

Why? Aren't diamonds still more valuable?

ဘာဖြစ်လို့လဲ။ စိန်တွေဟာ တန်ဖိုး ပိုရှိနေတုန်းပဲ မဟုတ်လား။

This is the paradox of value,

အဲဒါ တန်ဖိုးရဲ့ ဝိရောဓိကြောင့်ပါ၊

famously described by pioneering economist Adam Smith.

အတော်ဆုံး စီးပွားရေး ပညာရှင် Adam Smith အဲဒါကို ရှင်းပြခဲ့ဘူးပါတယ်။

And what it tells us is that defining value is not as simple as it seems.

တန်ဖိုးကို ဆုံးဖြတ်ရမှုဟာ ထင်ရသလောက် မလွယ်ကူတာကို ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။

On the game show, you were thinking about each item's exchange value,

ဂိမ်းရှိုးထဲတွင်၊ ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ပစ္စည်း တစ်ခုစီရဲ့ လဲလှယ်နိုင်တဲ့ တန်ဖိုးကို

what you could obtain for them at a later time,

အဲဒါ့အတွက် နောင်တစ်ချိန်မှာ ဘာများ ရနိုင်မလဲကို စဉ်းစားကြပါတယ်။

but in an emergency, like the desert scenario,

ဒါပေမဲ့ သဲကန္တာရလို အရေးပေါ် အခြေအနေ ထဲမှာကျတော့၊

what matters far more is their use value,

၎င်းတို့ရဲ့ အရေးပါမှုကမှ သုံးနိုင်တဲ့ တန်ဖိုးပါ၊

how helpful they are in your current situation.

ကိုယ်ရဲ့ လတ်တလော အခြေအနေထဲ ၎င်းတို့ရဲ့ အရေးပါမှုကို စဉ်းစားတယ်။

And because we only get to choose one of the options,

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ တစ်ခုကိုသာ ရွေးနိုင်တာ မို့လို့

we also have to consider its opportunity cost,

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ၎င်းတို့ရဲ့ အခွင့်အလမ်း ဆိုင်ရာ တန်ဖိုး

or what we lose by giving up the other choice.

သို့မဟုတ် အခြားရွေးစရာကို စွန့်လိုက်လို့ ဆုံးရှုံးသွားတာကို တွက်ရမယ်။

After all, it doesn't matter how much you could get from selling the diamond

တကယ်တမ်းတွင်၊ သဲကန္တာရထဲမှ လုံးဝ မထွက်နိုင်ခဲ့ရင် စိန်ဟာ ဘယ်လောက်ပဲ

if you never make it out of the desert.

တန်ဖိုးရှိရှိ ဘာမျှ အရေးပါမှ မဟုတ်ပါ။

Most modern economists deal with the paradox of value

မျက်မှောက်ခေတ် စီးပွားရေး ပညာရှင်အများက တန်ဖိုးရဲ့ ဝိရောဓိကို

by attempting to unify these considerations

သုံးနိုင်မှုကို၊ တစ်ခုခုက လူတစ်ဦးရဲ့ လိုအပ်တာကို

under the concept of utility,

ဘယ်လောက် အထိ ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်မလဲ ဆိုတာ

how well something satisfies a person's wants or needs.

ထည့်တွက် စဉ်းစားစရာရန် ကြိုးပမ်းကြတယ်။

Utility can apply to anything from the basic need for food

သုံးစွဲနိုင်မှုဟာ အခြေခံ လိုအပ်ချက် ဒါမှမဟုတ် အစားအစာမှအစ

to the pleasure of hearing a favorite song,

စိတ်ကြိုက်သီချင်းနားထောင်ရလို့ ပျော်မှုအဆုံး

and will naturally vary for different people and circumstances.

တို့နဲ့ သက်ဆိုင်လျက် လူအမျိုးမျိုး အခြေအနေ အမျိုးမျိုးအတွက် ကွဲပြားမှာပါ။

A market economy provides us with an easy way to track utility.

ဈေးကွက် စီးပွားရေးထဲတွင် သုံးစွဲနိုင်မှု ခြေရာခံဖို့ လွယ်တဲ့ နည်း ရှိတယ်။

Put simply, the utility something has to you

ရှင်းရှင်းလေးပါ၊ ကိုယ်က ပေးရန် အသင့်ရှိတဲ့ ပမာဏက

is reflected by how much you'd be willing to pay for it.

တစ်ခုခုရဲ့ သုံးစွဲမှုကို ထင်ဟပ်ပါတယ်။

Now, imagine yourself back in the desert,

အခုတဖန်၊ ကိုယ့်ကို သဲကန္တာရတွင် စိတ်ကူးပါ၊

only this time, you get offered a new diamond or a fresh bottle of water

ဒီတချီတွင် ခင်ဗျားအား ငါးမိနစ်တိုင်းတွင် စိန်ပွင့် သို့မဟုတ် ရေပုလင်းကို

every five minutes.

ကမ်းလှမ်းသွားမှာပါ။။

If you're like most people, you'll first choose enough water to last the trip,

လူအများစုလိုပဲ၊ ခင်ဗျားဟာ ခရီးပြီးရန် လုံလောက်တဲ့ ရေပုလင်းတွေကို ယူမှာပါ၊

and then as many diamonds as you can carry.

အဲဒီနောက်မှာ သယ်နိုင်စွမ်း ရှိသလောက် စိန်တွေကို ယူကြမှာပါ။

This is because of something called marginal utility,

အဆုံးစွန်း သုံးနိုင်မှု လို့ ခေါ်တာရဲ့ ကြောင့်ပါ၊

and it means that when you choose between diamonds and water,

ကျွန်ုပ်တို့က စိန်တွေ နဲ့ ရေ အကြား ရွေးကြရာတွင်၊

you compare utility obtained from every additional bottle of water

ထပ်ရလာတဲ့ ရေပုလင်းတိုင်းထံမှ ရရှိတဲ့ သုံးနိုင်မှုကို

to every additional diamond.

ထပ်ရလာတဲ့ စိန်ပွင့်တိုင်းနဲ့ နှိုင်းကြည့်တယ်။

And you do this each time an offer is made.

ကမ်းလှမ်းချက် ပြုလုပ်တိုင်းမှာ အဲဒီလို လုပ်ကြတာပါ။

The first bottle of water is worth more to you than any amount of diamonds,

ပထမဦးဆုံး ရေပုလင်းဟာ ဘယ်လောက်များတဲ့ စိန်တွေထက်ကို ပိုတန်ဖိုးရှိခဲ့တယ်၊

but eventually, you have all the water you need.

ဒါပေမဲ့၊ နောက်မှာ ခင်ဗျားထံတွင် လိုသလောက် ရေရှိလာတယ်။

After a while, every additional bottle becomes a burden.

ခဏအကြာတွင် ထပ်ရတဲ့ ရေပုလင်းတိုင်းဟာ ဝန်ထုပ်ကြီး ဖြစ်လာတော့တယ်။

That's when you begin to choose diamonds over water.

အဲဒီအချိန်မှာ ခင်ဗျားဟာ ရေအစား စိန်တွေကို ရွေးလာတာပါ။

And it's not just necessities like water.

အဲဒါဟာ လိုအပ်လှတဲ့ အရာများနဲ့သာ ဆိုင်တာ မကပါ။

When it comes to most things, the more of it you acquire,

အရာအများစုကို ကိုယ်က ပိုရယူလာလေလေ၊

the less useful or enjoyable every additional bit becomes.

ထပ်ရလာတဲ့ အရာတိုင်းဟာ နည်းနည်း အသုံးဝင် ဒါမှမဟုတ် ပျော်စရာ ဖြစ်လာတတ်တယ်။

This is the law of diminishing marginal utility.

အဲဒါကို အဆုံးစွန် သုံးနိုင်မှု ဥပဒေသလို့ ခေါ်ကြပါတယ်။

You might gladly buy two or three helpings of your favorite food,

ခင်ဗျားဟာ ကြိုက်တဲ့ စားစရာကို သုံးထုပ် လေးထုပ် ဝယ်နိုင်ပေမဲ့၊

but the fourth would make you nauseated,

လေးခုမြောက်က အော့အန် လာစေမှာပါ၊

and the hundredth would spoil before you could even get to it.

တစ်ရာမြောက် ဆိုရင် မစားနိုင်ခင် ပုပ်သိုးသွားပါလိမ့်မယ်။

Or you could pay to see the same movie over and over until you got bored of it

ဒါမှမဟုတ် ခင်ဗျားဟာ ရုပ်ရှင် တစ်ခုတည်းကို ငြီးငွေ့သွားတဲ့ အထိ ဒါမှမဟုတ်

or spent all of your money.

ငွေကုန်သွားတဲ့အထိ ကြည့်နိုင်တယ်။

Either way, you'd eventually reach a point

ဒါမှမဟုတ်၊ နောက် ရုပ်ရှင်လက်မှတ် ဝယ်ရန်

where the marginal utility for buying another movie ticket became zero.

အဆုံးစွန်သုံးနိုင်မှုဟာ သုည ဖြစ်လာမယ့် နေရာကို ခင်ဗျား ရောက်လာမယ်။

Utility applies not just to buying things, but to all our decisions.

သုံးတည့်မှုဟာ ဝယ်ကြတဲ့ အရာများနဲ့သာမက ဆုံးဖြတ်ချက်များနဲ့လည်း ဆိုင်တယ်။

And the intuitive way to maximize it and avoid diminishing returns

အဲဒါကို အများဆုံး ဖြစ်စေလျက် ကိုယ်ရတာ နည်းနည်းလာခြင်းကို ရှောင်ဖို့

is to vary the way we spend our time and resources.

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ အချိန် နဲ့ အရင်းအမြစ်တွေ သုံးစွဲပုံကို ပြောင်းလဲကြရပါတယ်။

After our basic needs are met,

အဓိက လိုအပ်ချက်တွေ ပြည့်မီလာရင်၊

we'd theoretically decide to invest in choices

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ အသုံးတည့်မှ ဒါမှမဟုတ် ပျော်စရာ

only to the point they're useful or enjoyable.

ကောင်းမှသာ ရွေးချယ်မှုထဲကို ရင်းနှီးကြတယ်။

Of course, how effectively any of us manage to maximize utility in real life

လက်တွေ့ဘဝထဲတွင် ကျွန်ုပ်တို့ထဲက တစ်ဦးဦး အထိရောက်ဆုံး သုံနိုင်မှုကျတော့

is another matter.

အခြားကိစ္စပါ။

But it helps to remember that the ultimate source of value comes from us,

ဒါပေမဲ့၊ တကယ့်တန်ဖိုးရဲ့ ဇာတ်မြစ်ဟာ ကျွန်ုပ်တို့ မျှဝေကြတဲ့ လိုအပ်ချက်တွေ၊

the needs we share,

ခံစားကြတဲ့ အရာတွေ၊

the things we enjoy,

ပြုလုပ်ကြတဲ့ ရွေးချယ်မှုများ

and the choices we make.

တို့ကိုသာ ရင်းမြစ်ခံတာကို မှတ်မိသင့်ပါတယ်။