The paradox of value - Akshita Agarwal

Үнэ цэнийн парадокс - Акшита Агарвал

Translator: Zuluha Zul Reviewer: Munkhbaatar Lkhagvaa

Imagine you're on a game show, and you can choose between two prizes:

Та теле шоунд оролцон, дараах шагналаас аль нэгийг нь сонгохоор боллоо гэж бодъё:

a diamond

алмаз эрдэнэ

or a bottle of water.

эсвэл лонх ус.

It's an easy choice.

Энэ бол амархан сонголт.

The diamonds are clearly more valuable.

Алмаз эрдэнэ илүү үнэтэй гэдэг нь тодорхой.

Now imagine being given the same choice again,

Дахиад өмнөхтэй адил сонголт өгөгдсөн гэж бодъё.

only this time, you're not on a game show,

Гэхдээ энэ удаа та теле шоунд биш,

but dehydrated in the desert after wandering for days.

усгүй элсэн цөлд, олон хоног төөрсөн байна гэж төсөөлөөрэй.

Do you choose differently?

Та өөр сонголт хийх үү?

Why? Aren't diamonds still more valuable?

Яагаад? Алмаз илүү үнэ цэнэтэй сонголт байхаа больсон уу?

This is the paradox of value,

Үүнийг үнэ цэнийн парадокс гэж нэрлэдэг бөгөөд

famously described by pioneering economist Adam Smith.

эдийн засгийн онолыг үндэслэгч Адам Смит анх тодорхойлжээ.

And what it tells us is that defining value is not as simple as it seems.

Энэ нь үнэ цэнэ бол бидний бодож байгаа шиг амар зүйл биш гэдгийг харуулдаг.

On the game show, you were thinking about each item's exchange value,

Теле шоунд та шагнал бүрийг үнэлэхдээ

дараа нь сольж, арилжсанаар олж авах үнэ цэнийг бодно.

what you could obtain for them at a later time,

but in an emergency, like the desert scenario,

Харин элсэн цөлд гарцаагүй нөхцөлд

what matters far more is their use value,

тэдний үнэ цэнийг ашигласнаар юу болох вэ,

how helpful they are in your current situation.

одоогийн нөхцөлд юу хэрэгтэй вэ гэдэг нь л хамгийн чухал.

And because we only get to choose one of the options,

Бидэнд зөвхөн ганцхан сонголт байгаа тул

we also have to consider its opportunity cost,

бид алдагдсан боломжийн өртгийг, өөрөөр хэлбэл тухайн сонголтыг

or what we lose by giving up the other choice.

хийхгүй байснаар юуг алдаж буйгаа тооцоолж үзэх хэрэгтэй.

After all, it doesn't matter how much you could get from selling the diamond

Ер нь элсэн цөлөөс амьд гарч чадахгүй л бол

if you never make it out of the desert.

алмаз эрдэнэ ямар үнэтэй байх нь огт хамаагүй болох юм.

Most modern economists deal with the paradox of value

Орчин үеийн эдийн засагч нар үнэ цэнийн парадоксыг

by attempting to unify these considerations

хэрэглээний концепц буюу аливаа зүйл нь

under the concept of utility,

хүний хүсэл хэрэгцээг хэр сайн хангаж буйг

how well something satisfies a person's wants or needs.

тодорхойлох тухай ойлголтын тусламжтайгаар тайлбарлахыг оролддог.

Utility can apply to anything from the basic need for food

Хэрэглээнд хоол хүнсний үндсэн хэрэгцээнээс эхлэн

to the pleasure of hearing a favorite song,

дуртай дуугаа сонсох таашаал хүртэл багтах бөгөөд

and will naturally vary for different people and circumstances.

нөхцөл байдлаас хамааран хүн болгоны хувьд харилцан адилгүй байдаг.

A market economy provides us with an easy way to track utility.

Зах зээлийн эдийн засгийн нөхцөлд хэрэглээгээ тодорхойлоход тун амархан.

Put simply, the utility something has to you

Энгийнээр хэлэхэд аливаа зүйлийн хэрэгцээ шаардлага нь

is reflected by how much you'd be willing to pay for it.

үүний төлөө хэдийг төлөхөд бэлэн байгаагаар тодорхойлогдоно.

Now, imagine yourself back in the desert,

Одоо, өөрийгөө дахин цөлд очсон гэж төсөөл.

only this time, you get offered a new diamond or a fresh bottle of water

Гэхдээ энэ удаа танд 1 алмаз эсвэл 1 лонх цэвэр усыг

every five minutes.

5 минут тутамд санал болгоно.

If you're like most people, you'll first choose enough water to last the trip,

Ихэнх хүмүүс аяллаа дуусгах хангалттай хэмжээний ус нөөцөлж аваад

and then as many diamonds as you can carry.

дараа нь авч чадах чинээгээрээ алмаз эрдэнийг авна.

This is because of something called marginal utility,

Үүнийг ахиуц ханамж гэдэг бөгөөд энэ нь

and it means that when you choose between diamonds and water,

алмаз эрдэнэ болон усны аль нэгээс сонголт хийхдээ

you compare utility obtained from every additional bottle of water

нэмэлт нэг лонх ус бүрээс авах ханамжийг нэмэлт нэг ширхэг алмазаас

to every additional diamond.

авах ханамжтай харьцуулах юм.

And you do this each time an offer is made.

Санал тавигдах бүрт харьцуулалтыг хийнэ.

The first bottle of water is worth more to you than any amount of diamonds,

Эхний лонх ус бол танд ямар ч хэмжээний алмазаас илүү үнэтэй.

but eventually, you have all the water you need.

Яваандаа та шаардлагатай усны нөөцтэй болно.

After a while, every additional bottle becomes a burden.

Үүний дараагаар нэмэлт ус бүр дарамт болж эхэлнэ.

That's when you begin to choose diamonds over water.

Энэ үед уснаас илүү алмаз эрдэнийг сонгож эхэлнэ.

And it's not just necessities like water.

Энэ нь зөвхөн усны хэрэгцээнд хамаатай зүйл биш.

When it comes to most things, the more of it you acquire,

Ихэнх зүйлийн хувьд эдгээр зүйл нь танд илүү их байх тусам

the less useful or enjoyable every additional bit becomes.

тэдгээрийн хэрэгцээ, түүнээс авах таашаал буурдаг.

This is the law of diminishing marginal utility.

Энэ бол ахиуц ханамж буурах хууль юм.

You might gladly buy two or three helpings of your favorite food,

Та магадгүй дуртай хоолноосоо 2 эсвэл 3 удаа идвэл баярлах байх.

but the fourth would make you nauseated,

Гэхдээ 4 дэх нь таны огиудсыг хүргэж,

and the hundredth would spoil before you could even get to it.

100 дахь нь таныг идэхээс өмнө муудсан байх болно.

Or you could pay to see the same movie over and over until you got bored of it

Эсвэл та нэг киног уйдтлаа эсвэл мөнгөө дуустал

or spent all of your money.

давтан үзэж болно.

Either way, you'd eventually reach a point

Ямартай ч, таны киноны тасалбар

where the marginal utility for buying another movie ticket became zero.

худалдан авах ахиуц ханамж тань тэгтэй тэнцэх цэгт хүрнэ.

Utility applies not just to buying things, but to all our decisions.

Ханамж юм худалдан авахаар зогсохгүй бидний гаргах бүх шийдвэрт хамаарна.

And the intuitive way to maximize it and avoid diminishing returns

Ханамжийг хамгийн өндөр байлгах арга зам нь

is to vary the way we spend our time and resources.

бид цаг хугацаа, нөөц боломжоо хэрхэн зарцуулж буйгаас хамаарна.

After our basic needs are met,

Бид үндсэн хэрэгцээгээ хангасны дарааг

we'd theoretically decide to invest in choices

онолын хувьд тухайн зүйлийг хэрэгтэй,

only to the point they're useful or enjoyable.

эсвэл таашаалтай байхаас болих хүртэл сонгосоор байх болно.

Of course, how effectively any of us manage to maximize utility in real life

Мэдээж, амьдрал дээр хүмүүс ханамжаа өндөр түвшинд хэрхэн хадгалах нь

is another matter.

өөр асуудал юм.

But it helps to remember that the ultimate source of value comes from us,

Гэхдээ энэ нь аливаа зүйлийн эцсийн үнэ цэнэ нь өөрсдөөс маань,

the needs we share,

бидний дундын хэрэгцээнээс,

the things we enjoy,

бидний дуртай зүйлсээс,

and the choices we make.

бидний хийх сонголтоос шалтгаална гэдгийг харуулж байна.