The paradox of value - Akshita Agarwal

Translator: mabbast chato Reviewer: Zhila Mawlood

Imagine you're on a game show, and you can choose between two prizes:

وا خەیاڵبکە لە پڕۆگرامێکی پیشبڕکێ دایت دەتوانیت لە نێوان دوو خەڵات هەڵبژاردن بکەی

a diamond

ئەڵماسێک

or a bottle of water.

یان بوتڵە ئاوێک.

It's an easy choice.

هەڵبژاردنێکی ئاسانە.

The diamonds are clearly more valuable.

ڕوونە کە ئەڵماسەکە به‌های زیاترە.

Now imagine being given the same choice again,

ئێستا خەیاڵ بکە کە هەمان هەڵبژاردنت دەدرێتێ،

only this time, you're not on a game show,

ئەم جارە لە پڕۆگرامێکی پێشبڕکێ دا نیت،

but dehydrated in the desert after wandering for days.

بەڵکو دوای چەند ڕۆژێک سوڕانەوە لە بیاباندا لە تینویەتیدا وشک بوویتەوە.

Do you choose differently?

ئایا جیاوازانە هەڵدەبژێریت؟

Why? Aren't diamonds still more valuable?

بۆچی ؟ ئایە هێشتا ئەڵماسەکە به‌هادار نیە؟

This is the paradox of value,

ئەوە دژیەکی بەهاکانی پێدەوترێت

famously described by pioneering economist Adam Smith.

کە لەلایەن ئادەم سمیسی پێشەوای ئابووریەوە باسکراوە.

And what it tells us is that defining value is not as simple as it seems.

ئەو پێمان دەڵێت کە پێناسەکردنی بەهاکان وەک ئەوەی کە دیارە سادە نیە.

On the game show, you were thinking about each item's exchange value,

لە پڕۆگرامەکەدا تۆ دەربارەی بەهای ئاڵوگۆڕیان بە دراو بیرتدەکردوە،

what you could obtain for them at a later time,

کە دواتر دەتوانی دەستت بکەوێت،

but in an emergency, like the desert scenario,

بەڵام لە حاڵەتێکی لەناکاوی وەک سیناریۆی بیابانەکە،

what matters far more is their use value,

ئەوەی کە گرنگترە لە بەهاکەیان

how helpful they are in your current situation.

ئەوەیە کە لە دۆخی ئێستادا کامیان سوود بەخشترن.

And because we only get to choose one of the options,

لەبەرئەوەی تەنها دەتوانین یەکێکیان هەڵبژێرین.

we also have to consider its opportunity cost,

پێویستە بەهای ئەو هەلەش لەبەرچاو بگرین،

or what we lose by giving up the other choice.

یان بە وێڵکردنی بژاردەکەی تر چی لەدەست دەدەین.

After all, it doesn't matter how much you could get from selling the diamond

لە کۆتاییدا، گرنگ نیە لە فرۆشتنی ئەڵماسەکە چەندت دەست دەکەوێت

if you never make it out of the desert.

گەر هەرگیز نەتوانی لە بیابانه‌کە دەربازبیت.

Most modern economists deal with the paradox of value

زۆربەی ئابوریزانە مۆدێرنەکان کار بە دژیەکی بەهاکان دەکەن

by attempting to unify these considerations

بە هەوڵدان بە یەکگرتنەوەی ئەم ڕه‌چاوکردنانە

under the concept of utility,

لە ژێر چەمکی سوود،

how well something satisfies a person's wants or needs.

چۆن شتێک ویست و ئارەزوی کەسێک تێر دەکات.

Utility can apply to anything from the basic need for food

سوود دەتواندرێت بۆ هەرشتێک له‌ پێداویستیی بنچینەی خۆراک جێبەجێبکرێت

to the pleasure of hearing a favorite song,

بۆ چێژی گوێگرتن لە گۆرانی دڵخوازت،

and will naturally vary for different people and circumstances.

و بە سروشتی به‌ پێی کەس و باردودۆخەکان دەگۆڕێت.

A market economy provides us with an easy way to track utility.

بازاڕی ئابوری ڕێگایەکی ئاسانمان نیشاندەدات بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ قازانج دا.

Put simply, the utility something has to you

بە سادەیی، قازانجی شتێک بۆ تۆ

is reflected by how much you'd be willing to pay for it.

پەیوەستە بەوەی کە ئامادەی چەندی پێبدەیت.

Now, imagine yourself back in the desert,

ئێستا، خەیاڵی ئەوە بکەوە کە لە بیابانەکەدایت،

only this time, you get offered a new diamond or a fresh bottle of water

تەنها ئەمجارە، پێشنیاری بوتڵێک ئاو یان ئەڵماسێکت بۆ دەکرێت

every five minutes.

هەموو پێنج خوله‌كێک.

If you're like most people, you'll first choose enough water to last the trip,

وەک زۆربه‌ی خەڵک، سەرەتا ئاوی پێویست بۆ ته‌واوی گەشتەکە هەڵدەبژێری،

and then as many diamonds as you can carry.

دواتر ئەوه‌ندە ئەڵماس کە بتوانی هەڵیبگریت.

This is because of something called marginal utility,

ئەمە بە هۆی شتێک کە پێی دەوترێت پەراوێزی قازانج،

and it means that when you choose between diamonds and water,

و ئەوە واتای ئەوەیە کاتێک لە نێوان ئاو و ئەڵماسدا بریاردەدەی،

you compare utility obtained from every additional bottle of water

بەراوردی قازانجی نێوان هەر بتڵێک ئاوی زیاتر دەکەیت

to every additional diamond.

لەگەڵ هه‌ر ئەڵماسێک زیاتر.

And you do this each time an offer is made.

و ئەو شتە دەکەی هەر کاتێک ئەو پێشنیاره‌ت پێدەدرێت.

The first bottle of water is worth more to you than any amount of diamonds,

یەکەم بتڵی ئاو بەهای بۆتۆ لەهەر بڕێکی ئەڵماس زیاترە،

but eventually, you have all the water you need.

بەڵام لە کۆتاییدا، تۆ بڕی پێویست ئاوت هەیە .

After a while, every additional bottle becomes a burden.

دوای ماوەیەک، هەر بوتلێک ئاوی زیادە دەبێتە بارگرانی.

That's when you begin to choose diamonds over water.

ئەوە ئەو ساتەیە کە تۆ ئەڵماس بەسەر ئاودا هەڵدەبژێریت.

And it's not just necessities like water.

ئەوە تەنها بۆ پێویستیەکانی وەک ئاو نیە.

When it comes to most things, the more of it you acquire,

لە زۆربەی شتەکاندا، تا زیاتر دەستت بکەوێت،

the less useful or enjoyable every additional bit becomes.

هەر بڕێکی زیاتر بێچێژتر و بێسوود تر دەبێت.

This is the law of diminishing marginal utility.

ئەوە یاسای کەمبوونەوەی په‌راوێزی قازانجە .

You might gladly buy two or three helpings of your favorite food,

لەوانه‌یە بە خۆشحاڵیەوە دوو یان سێ قاپ لە خواردنە دڵخوازەکەت بکڕیت،

but the fourth would make you nauseated,

بەڵام چوارەمیان لەوانه‌یە تووشی هێڵنجت بکات،

and the hundredth would spoil before you could even get to it.

و سەدەهەمینیان ده‌گەنێت تەنانەت پێش ئەوەی پێی بگه‌یت.

Or you could pay to see the same movie over and over until you got bored of it

یان ده‌توانی پارە بدەیت بۆ بینینی هەمان فیلم جار لە دوای جار تا لێی بێزاردەبیت

or spent all of your money.

یاخود هەمو پارەکانت سەرف کردبێت.

Either way, you'd eventually reach a point

بەهەر ڕێگایەک، لەکۆتاییدا دەگەیتە خاڵێک

where the marginal utility for buying another movie ticket became zero.

کە په‌راوێزی قازانج بۆ کڕینی بلیتێکی تری فیلم دەبێتە سفر.

Utility applies not just to buying things, but to all our decisions.

بیرۆکەی قازانج تەنها بەسەر کڕینی شتەکاندا پەیڕەو ناکرێت بەڵکو لە هەموو بڕیاردانێک.

And the intuitive way to maximize it and avoid diminishing returns

ڕێگایەکی ژیرانە بۆئەوەی قازانج بگاته‌ ئه‌وپه‌ڕی و لە دابەزین دووربێت

is to vary the way we spend our time and resources.

دەگۆڕێت بە پێی ئەو ڕێگایەی کە کات و سەرچاوەکانمانی تێدا خه‌رج دەکەین،

After our basic needs are met,

دوایی پێویستیە بنچینەیەکانمان.

we'd theoretically decide to invest in choices

بڕیاردەدەین کە لە هەڵبژاردنەکانمان سوود وەربگرین

only to the point they're useful or enjoyable.

بۆ ئەوەی سوود بەخش یان چێژ بەخشبن.

Of course, how effectively any of us manage to maximize utility in real life

بەدڵنیایەوە، گەیشتن بە زۆرترین قازانج لە ژیانی راستەقینەماندا

is another matter.

شتێکی ترە.

But it helps to remember that the ultimate source of value comes from us,

بەڵام ئەوە یارمه‌تیمان دەدا کە بیرمان بێت بنچینەی بەهاکان خۆمانین،

the needs we share,

پێویستیەکان کە هاوبەشیاندەکەین

the things we enjoy,

ئەو شتانەی چێژیان لێدەبینین،

and the choices we make.

و ئەو هەڵبژاردنانەی هەڵیاندەبژێرین.