The dark history of IQ tests - Stefan C. Dombrowski

2,345,359 views ・ 2020-04-27

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung
00:07
In 1905, psychologists Alfred Binet and Théodore Simon
0
7008
4873
၁၉၀၅ ခုနှစ်မှာ စိတ်ပညာရှင်တွေဖြစ်ကြတဲ့ Alfred Binet နဲ့ Théodore Simon တို့ဟာ
00:11
designed a test for children who were struggling in school in France.
1
11881
4783
ပြင်သစ်က ကျောင်းမှာ ရုန်းကန်နေတဲ့ ကလေးတွေ အတွက် စမ်းသပ်မှုတစ်ခုကို ပုံစံထုတ်ခဲ့တယ်။
00:16
Designed to determine which children required individualized attention,
2
16664
4555
ဘယ်ကလေးတွေဟာ တစ်ဦးချင်း အာရုံစိုက်မှု လိုအပ်တာကို ဆုံးဖြတ်ဖို့ ပုံစံထုတ်ခဲ့တဲ့
00:21
their method formed the basis of the IQ test.
3
21219
4697
သူတို့ရဲ့ နည်းစနစ်က ခေတ်သစ် IQ စမ်းသပ်မှုရဲ့ အခြေခံကို ပုံဖော်ခဲ့တယ်။
00:25
Beginning in the late 19th century,
4
25916
2130
၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းမှာ စတင်ရင်း
00:28
researchers hypothesized that cognitive abilities like verbal reasoning,
5
28046
4487
နှုတ်ပြော တွေးခေါ်မြှော်မြင်မှု၊ အလုပ် လုပ်တဲ့ မှတ်ဉာဏ်နဲ့ မြင်ကွင်း အကွာအဝေး
00:32
working memory, and visual-spatial skills
6
32533
2890
ကျွမ်းကျင်မှုလို သိမှတ်မှု အရည်အသွေးတွေဟာ
00:35
reflected an underlying general intelligence, or g factor.
7
35423
5279
ငုပ်နေတဲ့ အထွေထွေ ဉာဏ်ရည် (သို့) g factor ကိုထင်ဟပ်စေတယ်လို့ သုတေသီတွေက ယူဆခဲ့တယ်။
00:40
Simon and Binet designed a battery of tests to measure each of these abilities
8
40702
5248
Simon နံ Binet ဟာ ဒီအရည်အချင်း တစ်ခုစီကို တိုင်းတာဖို့နဲ့ အဖြေတွေကို တစ်ခုတည်းသော
00:45
and combine the results into a single score.
9
45950
3520
ရမှတ်အဖြစ် ပေါင်းစပ်ဖို့ စမ်းသပ်ချက် မျိုးတူစုတစ်စုကို ပုံစံထုတ်ခဲ့တယ်။
00:49
Questions were adjusted for each age group,
10
49470
2580
မေးခွန်းတွေဟာ အသက်အရွယ်အုပ်စု တစ်စုစီအတွက် ညှိထားပြီး
00:52
and a child’s score reflected how they performed relative to others their age.
11
52050
4818
ကလေးတစ်ယောက် ရမှတ်ဟာ အခြားသော သူတို့အရွယ် နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စွမ်းဆောင်ပုံကို ထင်ဟပ်တယ်။
00:56
Dividing someone’s score by their age and multiplying the result by 100
12
56868
5280
တစ်ယောက်ယောက်ရဲ့ ရမှတ်တွေကို အသက်နဲ့ စားပြီး ရလဒ်ကို ၁၀၀ နဲ့ မြှောက်ခြင်းနဲ့
01:02
yielded the intelligence quotient, or IQ.
13
62148
4311
ဉာဏ်ရည် ညွှန်ပြကိန်း (သို့) IQ ကို ထုတ်ဖော်ခဲ့တာပါ။
01:06
Today, a score of 100 represents the average of a sample population,
14
66459
5048
ယနေ့မှာ ရမှတ် ၁၀၀ ဟာ နမူနာ လူဦးရေတစ်ခုရဲ့ ပျှမ်းမျှကို ကိုယ်စားပြုတယ်။
01:11
with 68% of the population scoring within 15 points of 100.
15
71507
5330
၁၀၀ အနက် ၁၅ မှတ်အတွင်း အမှတ်ရတဲ့ လူဦးရေရဲ့ ၆၈% ပါ။
01:16
Simon and Binet thought the skills their test assessed
16
76837
3370
Simon နဲ့ Binet တို့င သူတို့စမ်းသပ်မှုက အကဲဖြတ်တဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတွေဟာ
01:20
would reflect general intelligence.
17
80207
2510
အထွေထွေ ဉာဏ်ရည်ကို ထင်ဟပ်စေမယ်လို့ ထင်ခဲ့တယ်။
01:22
But both then and now,
18
82717
1810
ဒါပေမဲ့ အဲတုန်းကရော အခုပါ
01:24
there’s no single agreed upon definition of general intelligence.
19
84527
4631
အထေွထွေ ဉာဏ်ရည်ရဲ့ အနက်ဖွင့်ဆိုမှုအပေါ် တစ်ယောက်ကမှ သဘောမတူခဲ့ဘူး။
01:29
And that left the door open for people to use the test
20
89158
3550
ဒါက ဒီစမ်းသပ်မှုကို ဉာဏ်ရည်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကိုယ်ပိုင်တင်ကူးမှန်းဆထားတဲ့
01:32
in service of their own preconceived assumptions about intelligence.
21
92708
5180
ထင်မြင်ချက်တွေရဲ့ လုပ်ငန်းမှာ သုံးဖို့ လူတွေအတွက် တံခါးဖွင့်ပေးခဲ့တယ်။
01:37
What started as a way to identify those who needed academic help
22
97888
4230
ပညာရေး အကူအညီ လိုအပ်တဲ့ သူတွေကို ရှာဖွေဖို့ နည်းလမ်းအဖြစ် စခဲ့တာက
01:42
quickly became used to sort people in other ways,
23
102118
3926
အလျင်အမြန်ပဲ လူတွေကို အခြား နည်းလမ်းတွေနဲ့ ရွေးဖို့ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။
01:46
often in service of deeply flawed ideologies.
24
106044
4000
မကြာခဏတော့ နက်ရှိုင်းစွာ ချွတ်ယွင်းနေတဲ့ သဘောတရားတွေရဲ့ လုပ်ငန်းမှာပါ။
01:50
One of the first large-scale implementations
25
110044
2590
ပထမ ကမ္ဘာစစ်အတွင်း အမရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့
01:52
occurred in the United States during WWI, when the military used an IQ test
26
112634
5393
အကြီးအကျယ်အကောင်အထည်ဖော်မှု တွေထဲက တစ်ခုက တပ်သားသစ်တွေ ရွေးဖို့နဲ့
01:58
to sort recruits and screen them for officer training.
27
118027
4100
သူတို့ကို အရာရှိသင်တန်းအတွက် စစ်ဆေးဖို့ စစ်တပ်က IQ စမ်းသပ်မှုတစ်ခု သုံးတဲ့အခါပါ။
02:02
At that time, many people believed in eugenics,
28
122127
3290
အဲဒီအချိန်က လူအတော်များများဟာ လူသားသန့်ဗေဒကို ယုံကြည်ခဲ့ကြတယ်။
02:05
the idea that desirable and undesirable genetic traits
29
125417
3790
လိုလားအပ်တာနဲ့ မလိုလားအပ်တဲ့ မျိုးရိုးဗီဇ ဉာဉ်တွေက
02:09
could and should be controlled in humans through selective breeding.
30
129207
5330
ရွေးချယ် ပျိုးထောင်ခြင်းကနေ ထိန်းချုပ် နိုင်၊ထိန်းချုပ်သင့်တယ်ဆိုတဲ့ အယူအဆပါ။
02:14
There were many problems with this line of thinking,
31
134537
2590
ဒီတွေးခေါ်ခြင်း လမ်းစဉ်နဲ့ ပြဿနာ အများကြီးရှိခဲ့တယ်။
02:17
among them the idea that intelligence was not only fixed and inherited,
32
137127
4076
၎င်းတို့အနက် ဉာဏ်ရည်ဟာ ပုံသေဖြစ်ပြီး ဆက်ခံရရှိတယ်ဆိုတာမက
02:21
but also linked to a person’s race.
33
141203
3010
လူတစ်ဦးရဲ့ မျိုးရိုးနဲ့ပါ ဆက်နွယ်နေတယ် ဆိုတဲ့ အယူအဆပါ။
02:24
Under the influence of eugenics,
34
144213
1840
လူသားသန့်ဗေဒရဲ့ ဩဇာလွှမ်းမှုအောက်မှာ
02:26
scientists used the results of the military initiative
35
146053
3240
တချို့ လူမျိုးနွယ်စုတွေဟာ ဉာဏ်ရည်အားဖြင့် အခြားသူတွေက် သာတယ်ဆိုတဲ့
02:29
to make erroneous claims that certain racial groups
36
149293
3240
မှားယွင်းတဲ့ အဆိုပြုချက်တွေ လုပ်ဖို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ
02:32
were intellectually superior to others.
37
152533
3329
စစ်ရေး ကိုယ်စွမ်းကိုယ်စရဲ့ ရလဒ်တွေကို အသုံးပြုခဲ့တယ်။
02:35
Without taking into account that many of the recruits tested
38
155862
3080
စစ်ဆေးခဲ့တဲ့ တပ်သားသစ် များစွာဟာ ပုံမှန် ပညာရေး(သို့)
02:38
were new immigrants to the United States
39
158942
2420
အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားနဲ့ ထိတွေမှုမရှိတဲ့
02:41
who lacked formal education or English language exposure,
40
161362
4000
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကို အသစ်ပြောင်းရွှေ့ လာသူတွေဆိုတာကို ထည့်မတွက်ဘဲ
02:45
they created an erroneous intelligence hierarchy of ethnic groups.
41
165362
4812
လူမျိုးစုတွေရဲ့ မှားယွင်းတဲ့ ဉာဏ်ရည် ဝါစဉ်တစ်ခုကို သူတို့ ဖန်တီးခဲ့ကြတယ်။
02:50
The intersection of eugenics and IQ testing influenced not only science,
42
170174
5115
လူသားသန့်ဗေဒနဲ့ IQ စစ်ဆေးခြင်း လမ်းဆုံက သိပ္ပံကိုသာမက မူဝါဒကိုပါ
02:55
but policy as well.
43
175289
2320
ဩဇာလွှမ်းခဲ့တယ်။
02:57
In 1924, the state of Virginia created policy
44
177609
3793
၁၉၂၄ ခုနှစ်မှာ Virginia ပြည်နယ်က IQ ရမှတ် နိမ့်တဲ့ လူတွေရဲ့
03:01
allowing for the forced sterilization of people with low IQ scores—
45
181402
5345
အတင်းအဓမ္မ သားကြောဖြတ်ခြင်း အတွက် မူဝါဒကို ဖန်တီးခဲ့တယ်။
03:06
a decision the United States Supreme Court upheld.
46
186747
4261
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု တရားရုံးချုပ်က အတည်ပြူခဲ့တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုပါ။
03:11
In Nazi Germany, the government authorized the murder of children
47
191008
4000
နာဇီဂျာမဏီမှာ အစိုးရက IQ နိမ့်တာကို အခြေခံတဲ့ ကလေး သတ်မှုကို
03:15
based on low IQ.
48
195008
2020
တရားဝင် ခွင့်ပြုခဲ့တယ်။
03:17
Following the Holocaust and the Civil Rights Movement,
49
197028
3040
အစုလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်းနဲ့ ပြည်သူ့ ရပိုင်ခွင့်လှုပ်ရှားမှုနောက်မှာ
03:20
the discriminatory uses of IQ tests
50
200068
2730
IQ စမ်းသပ်မှုတွေရဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံတဲ့ အသုံးပြုမှုတွေဟာ
03:22
were challenged on both moral and scientific grounds.
51
202798
3750
ကိုယ်ကျင့်နဲ့ သိပ္ပံဆိုင်ရာ နယ်ပယ် နှစ်ခုစလုံးကို စိန်ခေါ်ခဲ့တယ်။
03:26
Scientists began to gather evidence of environmental impacts on IQ.
52
206548
5060
သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ IQ အပေါ် ပတ်ဝန်းကျင် သက်ရောက်မှုတွေရဲ့သက်သေခံကို စတင်စုခဲ့တယ်။
03:31
For example, as IQ tests were periodically recalibrated over the 20th century,
53
211608
5601
ဥပမာ IQ စမ်းသပ်မှုတွေကို ၂၀ ရာစု အလွန်မှာ အခါအားလျော်စွာ ပြန်စံချိန်ကိုက်တာကြောင့်
03:37
new generations scored consistently higher on old tests
54
217209
4454
မျိုးဆက်သစ်တွေဟာ အရင် မျိုးဆက်တွေထက် စမ်းသပ်ချက်ဟောင်းတွေမှာ
03:41
than each previous generation.
55
221663
2170
တသမတ်တည်း အမှတ် ပိုမြင့်ခဲ့တယ်။
03:43
This phenomenon, known as the Flynn Effect,
56
223833
2560
Flynn Effect လို့ သိကြတဲ့ ဒီဖြစ်စဉ်က
03:46
happened much too fast to be caused by inherited evolutionary traits.
57
226393
5075
ဆက်ခံရရှိတဲ့ ဆင့်ကဲ့ ဉာဉ်တွေကြောင့် ဖြစ်စေဖို့ မတရား အမြန်ကြီးဖြစ်ပျက်ခဲ့တယ်။
03:51
Instead, the cause was likely environmental—
58
231468
3200
ဒီအစား အကြောင်းတရားက ဖြစ်နိုင်ခြေက ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာပါ။
03:54
improved education, better healthcare, and better nutrition.
59
234668
4833
တိုးတက်တဲ့ ပညာရေး၊ ပိုကောင်းတဲ့ ကျန်းမာ ရေးစောင့်ရှောက်မှု ပိုကောင်းတဲ့ အဟာရပါ။
03:59
In the mid-twentieth century,
60
239501
1520
နှစ်ဆယ်ရာစု အလယ်မှာ
04:01
psychologists also attempted to use IQ tests
61
241021
3390
စိတ်ပညာရှင်တွေကလည်း အတွေထွေ ဉာဏ်ရည်ထက် အခြားအရာတွေကို အကဲဖြတ်ဖို့
04:04
to evaluate things other than general intelligence,
62
244411
3090
IQ စမ်းသပ်မှုတွေကို အသုံးပြုဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။
04:07
particularly schizophrenia, depression, and other psychiatric conditions.
63
247501
5595
အထူသဖြင့် စိတ်ကစဉ့်ကလျားရောဂါ၊စိတ်ညှိုးငယ် မှုနဲ့ အခြား စိတ်ရောဂါအခြေအနေတွေကိုပါ။
04:13
These diagnoses relied in part on the clinical judgment of the evaluators,
64
253096
4785
ဒီရောဂါစစ်တမ်းတွေက အကဲဖြတ်တွေရဲ့ ကုသမှု အကဲဖြတ်ချက်အပေါ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမူတည်ကာ
04:17
and used a subset of the tests used to determine IQ—
65
257881
4215
အသုံးပြုထာတဲ စမ်းသပ်ချက်တွေရဲ့ အပိုင်းခွဲ တစ်ခုကို IQ ကို သတ်မှတ်ဖို့ သုံးခဲ့တယ်။
04:22
a practice later research found does not yield clinically useful information.
66
262096
5490
နောက်တွေ့တဲ့သုတေသနက ကုသမှုဆိုင်ရာ အသုံးဝင် တဲ့ သတင်းအချက်အလက် မထွက်တဲ့ အလေ့အထတစ်ခုပါ။
04:27
Today, IQ tests employ many similar design elements and types of questions
67
267586
5387
ဒီနေ့ IQ စမ်းသပ်မှုတွေဟာ ကနဦး စမ်းသပ်မှု တွေအဖြစ် ပုံစံတူ အရိပ်အယောင်များစွာကို
04:32
as the early tests,
68
272973
1670
မေးခွန်း အမျိုးအစားတွေကို သုံးတယ်။
04:34
though we have better techniques for identifying potential bias in the test.
69
274643
4218
စမ်းသပ်မှုမှာ ဖြစ်နိုင်တဲ့ ဘက်လိုက်မှုတွေ ရှာဖို့ ပိုကောင်းတဲ့ နည်းတွေရှိပေမဲ့ပါ။
04:38
They’re no longer used to diagnose psychiatric conditions.
70
278861
3940
ဒါတွေကို စိတ်ရောဂါ အခြေအနေတွေကို ထုတ်ဖော်ဖို့ မသုံးတော့ပါဘူး။
04:42
But a similarly problematic practice using subtest scores
71
282801
4147
ဒါပေမဲ့ စမ်းသပ်မှုအခွဲ ရမှတ်တွေကို သုံးတဲ့ အလားတူ ပြဿနာရှိတဲ့ အလေ့အထတစ်ခုကတော့
04:46
is still sometimes used to diagnose learning disabilities,
72
286948
4020
ပညာရှင် အများအပြားရဲ့ အကြံပေးချက်ကို ဆန့်ကျင်ကာ'တစ်ခါတစ်ရံမှာ
04:50
against the advice of many experts.
73
290968
2900
သင်ကြားရေး ချို့ယွင်းမှုတွေကို ဖော်ထုတ်ဖို့ သုံးနေဆဲပါ။
04:53
Psychologists around the world still use IQ tests
74
293868
3460
တစ်ကမ္ဘာလုံးက စိတ်ပညာရှင်တွေဟာ ဉာဏ်ရည် ချို့ယွင်းမှုကို ရှာဖွေဖို့
04:57
to identify intellectual disability,
75
297328
2460
IQ စမ်းသပ်မှုတွေကို အသုံးပြုဆဲဖြစ်ပြီး
04:59
and the results can be used to determine
76
299788
2088
ရလဒ်တွေကို သင့်လျော်တဲ့ ပညာရေး အထောက်အပံ့၊
05:01
appropriate educational support, job training, and assisted living.
77
301876
4950
အလုပ်ခွင်သင်တန်းနဲ့ အထောက်အပံ့ပြုတဲ့ နေထိုင်မှုကိုသတ်မှတ်းဖို့ သုံးနိုင်တယ်။
05:06
IQ test results have been used to justify horrific policies
78
306826
4679
IQ စမ်းသပ်မှု ရလဒ်တွေကို ဆိုးဝါးတဲ့ မူဝါဒတွေနဲ့ သိပ္ပံဆိုင်ရာ အခြေအမြစ်မရှိတဲ့
05:11
and scientifically baseless ideologies.
79
311505
3170
သဘောတရားတွေကို လျော်ကန်စေဖို့ အသုံးပြုကြပါတယ်။
05:14
That doesn’t mean the test itself is worthless—
80
314675
3100
စမ်းသပ်မှု ကိုယ်၌ကအသုံး မကျဘူးလို့ မဆိုလိုပါဘူး။
05:17
in fact, it does a good job of measuring the reasoning and problem-solving skills
81
317775
4569
တကယ်တော့ ဆင်ခြင်မှုနဲ့ ၎င်းစခဲ့တဲ့ ပြဿနာ ဖြေရှင်းရေး ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို
05:22
it sets out to.
82
322344
1420
တိုင်းတာတဲ့ အလုပ်ကောင်းပါ။
05:23
But that isn’t the same thing as measuring a person’s potential.
83
323764
4687
ဒါပေမဲ့ လူတစ်ဦးရဲ့ စွမ်းရည်ကို တိုင်းတာခြင်းနဲ့တော့ မတူပါဘူး။
05:28
Though there are many complicated political, historical, scientific,
84
328451
4000
IQ စမ်းသပ်ခြင်းမှာ ထုပ်ပိုးထားတဲ့
များစွာ သောရှုပ်ထွေးတဲ့ နိုင်ငံရေး၊ သမိုင်း၊
05:32
and cultural issues wrapped up in IQ testing,
85
332451
3620
သိပ္ပံနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေရှိပေမဲ့
05:36
more and more researchers agree on this point,
86
336071
2850
ပိုများလာတဲ့ သုတေသီတွေက ဒီအချက်ကို သဘောတူပြီး
05:38
and reject the notion that individuals can be categorized
87
338921
3694
တစ်ခုတည်းသော ကိန်းဂဏန်း ရမှတ်ဖြင့် တစ်ဦးချင်းကို အမျိုးအစားခွဲနိုင်တယ်ဆိုတဲ့
05:42
by a single numerical score.
88
342615
2290
အယူအဆကိုတော့ ပယ်ချကြပါတယ်။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7