The secret language of trees - Camille Defrenne and Suzanne Simard

793,978 views ・ 2019-07-01

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung
00:10
Most of the forest lives in the shadow of the giants
0
10724
2892
သစ်တောတွေထဲက အများစုဟာ ကောင်းကင်ထိကို မြင့်မားကြတဲ့
00:13
that make up the highest canopy.
1
13616
2141
အပင်ကြီးတွေရဲ့ အရိပ်ထဲမှာ နေကြရပါတယ်။
00:15
These are the oldest trees,
2
15757
1619
အဲဒါတွေ အသက်အကြီးရင့်ဆုံး အပင်တွေ ဖြစ်ကြပြီး
00:17
with hundreds of children and thousands of grandchildren.
3
17376
3627
ကလေးတွေရာချီနဲ့ မြေးတွေ ထောင်ချီရှိကြပါတယ်။
သူတို့ဟာ အိမ်နီးချင်းတွေနဲ့ ညှိနှိုင်းလျက် အစားရေစာ၊ လိုအပ်ချက်တွေသာမက၊
00:21
They check in with their neighbors, sharing food, supplies,
4
21003
3322
00:24
and wisdom gained over their long lives.
5
24325
3143
ကြာလှပြီဖြစ်တဲ့ သူတို့ရဲ့ ဘဝဆိုင်ရာ အမြော်အမြင်တွေကိုလည်း မျှဝေကြပါသေးတယ်။
00:27
They do all this rooted in place, unable to speak, reach out, or move around.
6
27468
6096
သူတို့ဟာ တစ်နေရာတည်းမှာ အမြစ်တွယ်နေလျက်၊ မပြောနိုင်၊ မသွားလာနိုင်ဘဲ လုပ်နိုင်ကြတယ်။
00:33
The secret to their success lies under the forest floor,
7
33564
3568
သူတို့အောင်မြင်မှုရဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်င သစ်တောကြမ်းပြင်အောက်တွင် ရှိပါတယ်၊
00:37
where vast root systems support the towering trunks above.
8
37132
4002
ကျယ်ပြန့်လှတဲ့ အမြစ်စနစ်မျာက အထက်ရှိ ကိုယ်ထည်ကို ပံ့ပိုးပေးကြတယ်။
00:41
Partnering with these roots are symbiotic fungi called mycorrhizae.
9
41134
4803
အဲဒီအမြစ်တွေကို လက်တွကူပေးကြတာက mycorrhizae ခေါ် symbiotic မှိုတွေပါ။
00:45
These fungi have countless branching, thread-like hyphae
10
45937
4028
အဲဒီမှိုတွေဆီမှာမရေမတွက်နိုင်တဲ့ ချည်များနဲ့တူတဲ့ hyphae တွေရှိကြရာ
00:49
that together make up the mycelium.
11
49965
3000
နှစ်ခုပေါင်းလိုက်လျက် mycelium ဆိုတာကို ဖန်တီးကြပါတယ်။
00:52
The mycelium spreads across a much larger area than the tree root system
12
52965
4364
အဲဒီ mycelium ကျတော့ သစ်ပင်ရဲ့ အမြစ် စနစ်ထက် များစွာမှ ပိုပြီး ကျယ်ပြန့်ပြီး
00:57
and connect the roots of different trees together.
13
57329
3096
အပင် အမျိုးမျိုးတွေရဲ့ အမြစ်တွေကို ချိတ်ဆက်ပေးပါတယ်။
01:00
These connections form mycorrhizal networks.
14
60425
3092
အဲဒီ ချိတ်ဆက်မှုတွေက mycorrhizal ကွန်ရက်တွေကို ဖွဲ့စည်းပါတယ်။
01:03
Through mycorrhizal networks,
15
63517
1641
mycorrhizal ကွန်ရက်များမှတဆင့်
01:05
fungi can pass resources and signaling molecules between trees.
16
65158
5490
မှိုတွေဟာ အပင်တွေအကြား အရင်းအမြစ်များကို သာမက အချက်ပြ မော်လီကျူးတွေကို ကူပေးပါတယ်။
01:10
We know the oldest trees have the largest mycorrhizal networks
17
70648
3186
ကျုပ်တို့ တွေ့ခဲ့ဘူးကြတဲ့ အသက်အကြီးဆုံး အပင်တွေမှာ အကျယ်ပြန့်ဆုံး mycorrhizal
01:13
with the most connections to other trees,
18
73834
2222
ကွန်ရက်များရှိလျက် အခြားအပင်တွေနဲ့ ဆက်သွယ်နေခဲ့ကြတယ်။
01:16
but these connections are incredibly complicated to trace.
19
76056
3382
အဲဒီဆက်သွယ်မှုတွေဟာ ရှုပ်ထွေးလွန်းလို့ ခြေရာခံဖို့ ခဲယဉ်းပါတယ်။
01:19
That’s because there are about a hundred species of mycorrhizal fungi–
20
79438
4344
mycorrhizal fungi မျိုးစိတ်တွေ ရာချီရှိနေကြပြီး
01:23
and an individual tree might be colonized by dozens of different fungal organisms,
21
83782
4700
သစ်တစ်ပင်မှာ အမျိုးမျိုးသော မှိုများရဲ့ ကိုလိုနီတွေ ဒါဇင်ချီရှိနိုင်ကြကာ
01:28
each of which connects to a unique set of other trees,
22
88482
3193
၎င်းတို့ တစ်ခုချင်းဆီကလည်း တချို့သော အပင်များနဲ့သာ ချိတ်ဆက်ကြလို့ပါ။
01:31
which in turn each have their own unique set of fungal associations.
23
91675
4426
တနည်းပြောရရင် သစ်ပင်တိုင်းဆီမှာ ၎င်းရဲ့ ကိုယ်ပိုင် မှိုအပေါင်းအသင်းတွေ ရှိကြတယ်။
01:36
To get a sense of how substances flow through this network,
24
96101
3192
အဲဒီကွန်ရက်တွေမှတဆင့် အရာတွေ ဖြတ်စီးဆင်းကြပုံကို နားလည်နိုင်ရန်
01:39
let’s zoom in on sugars,
25
99293
1849
သကြားဓာတ် ကြီးရင့်တဲ့ အပင်ထံမှ
01:41
as they travel from a mature tree to a neighboring seedling.
26
101142
3865
အနီးမှာ အစေ့ချထားတဲ့ နေရာသို့ ပို့ဆောင်ပေးပုံကို အထူးလေ့လာကြပါစို့။
သကြားရဲ့ခရီးစဉ်ဟာ မြေပြင်နဲ့ ဝေးရာ အမြင့်နေရာမှ စတင်တယ်၊
01:45
Sugar’s journey starts high above the ground,
27
105007
2511
01:47
in the leaves of the tallest trees above the canopy.
28
107518
3035
အမြင့်ဆုံး အပင်တွေရဲ့ မျက်နှာကြက်ရှိ အရွက်များမှ စတင်ပါတယ်။
01:50
The leaves use the ample sunlight up there to create sugars through photosynthesis.
29
110553
4880
အရွက်တွေဟာ တောက်ပတဲ့ နေရောင်ကိုသုံးပြီး အလင်းမှတဆင့်ကြားကို ဖန်တီးပေးကြတယ်။
01:55
This essential fuel then travels through the tree
30
115433
2583
မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ အဲဒီလောင်စာဟာ အပင်များမှတဆင့် ခရီးဆက်ရတယ်၊
01:58
to the base of the trunk in the thick sap.
31
118016
2733
ပင်စည်ရဲ့ ခြေရင်းရှိ မြေဆီကို ဦးတည်ပါတယ်။
02:00
From there, sugar flows down to the roots.
32
120749
3320
အဲဒီကနေပြီး သကြားဟာ အောက်ဘက်ရှိ အမြစ်သို့ စီးဆင်းသွားပါတယ်။
02:04
Mycorrhizal fungi encounter the tips of the roots
33
124069
2648
Mycorrhizal မှိုတွေဟာ မှိုအမျိုးအစားကို လိုက်ပြီး
02:06
and either surround or penetrate the outer root cells,
34
126717
3379
အမြစ်များရဲ့ အဖျားကို ဒါမှမဟုတ် အမြစ်ဆဲလ်ထဲကို
02:10
depending on the type of fungi.
35
130096
2532
ဖောက်ဝင်တတ်ပါတယ်။
02:12
Fungi cannot produce sugars, though they need them for fuel just like trees do.
36
132628
4840
မှိုတွေဟာ သကြားကို မထုတ်လုပ်နိုင်ကြပေမဲ့ ၎င်းတို့ကပါ လောင်စာကို လိုအပ်ကြတယ်။
02:17
They can, however,
37
137468
1009
တကယ်တော့ ၎င်းတို့ဟာ
02:18
collect nutrients from the soil much more efficiently than tree roots—
38
138477
3749
အမြစ်တွေနဲ့စာရင် မြေဆီလွှာထဲရှိ အာဟာရ ဓာတ်တွေ ပိုထိရောက်စွာ စုစည်းနိုင်ကြတယ်-
02:22
and pass these nutrients into the tree roots.
39
142226
3539
ပြီးတော့ အဲဒါတွေကို သစ်မြစ်များထံသို့ လွှဲပြောင်းပေးကြတယ်။
02:25
In general,
40
145765
806
ယေဘုယျအားဖြင့်၊
02:26
substances flow from where they are more abundant to where they are less abundant,
41
146571
3854
အရာများဟာ များပြားတဲ့ နေရာများမှနေပြီး နည်းတဲ့ နေရာများဆီကို စီးဆင်းတတ်ပါတယ်၊
02:30
or from source to sink.
42
150425
1897
တနည်း ဗုံဗိုင်ထံမှ လက်ဆေးခွက်သို့ စီးတတ်တယ်။
02:32
That means that the sugars flow from the tree roots into the fungal hyphae.
43
152322
3912
ဒီတော့ ခုနက သကြားဓာတ်ဟာ အပြင်တွေရဲ့ အမြစ်များမှ မှို hyphae သို့ စီးဝင်ကြတယ်။
02:36
Once the sugars enter the fungus,
44
156234
1806
သကြားဓာတ် မှိုတွေထဲကို ရောက်လာတာနဲ့
02:38
they travel along the hyphae through pores between cells
45
158040
3289
ဆဲလ်တွေအကြားရှိ အပေါက်များမှတဆင့် hyphae နဲ့အတူ ခရီးဆက်ကြတယ်
02:41
or through special hollow transporter hyphae.
46
161329
3083
ဒါမှမဟုတ် အထူးပို့ဆောင်ရေး hyphae မှတဆင့် သွားကြတယ်။
02:44
The fungus absorbs some of the sugars,
47
164412
2180
မှိုတွေဟာ သကြားအချို့ကို စုပ်ယူကြတာ မှန်ပေမဲ့၊
02:46
but some travels on and enters the roots of a neighboring tree,
48
166592
3521
ကျန်တဲ့ဟာတွေက ဆက်ခရီးသွားရင်း အနီးရှိ အပင်ရဲ့ အမြစ်ဆီကို ရောက်လာတယ်၊
02:50
a seedling that grows in the shade and has less opportunity
49
170113
3290
အရိပ်ထဲတွင် ကြီးထွားလာနေရလို့ အလင်ကိုသုံးပြီး သကြား ထုတ်လုပ်ရန်
02:53
to photosynthesize sugars.
50
173403
2644
နည်းတဲ့ အပင်မျိုး ဖြစ်တတ်ပါတယ်။
02:56
But why does fungus transport resources from tree to tree?
51
176047
3489
မှုတွေဟာ တစ်မှ နောက်တစ်ပင်ထံ ရင်းမြစ် တွေကို ပို့ပေးတာ ဘာကြောင့်ပါလိမ့်။
02:59
This is one of the mysteries of the mycorrhizal networks.
52
179536
3410
အဲဒါက mycorrhizal ကွန်ရက်များရဲ့ နားလည်မရ ထူးဆန်းချက်ပါပဲ။
03:02
It makes sense for fungus to exchange soil nutrients and sugar with a tree—
53
182946
4309
မှိုတွေက အပင်များအား မြေဆီလွှာ အာဟာရဓာတ် ပေးပြီး အပင်ထံမှ သကြားကို ဖလှယ်ယူတာဆိုရင်
03:07
both parties benefit.
54
187255
2091
နှစ်ဖက်စလုံးအကျိုးရှိပါတယ်။
03:09
The fungus likely benefits in less obvious ways from being part of a network
55
189346
4002
ဒီလို အပင်တွေရဲ့ကွန်ရက်ထဲ ပါဝင်ရခြင်းအတွက် မှိုတွေရတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးဟာ
03:13
between trees, but the exact ways aren’t totally clear.
56
193348
4410
သိပ်မမြင်သာပေမဲ့ ပြတ်ပြတ်သားသား ရှင်းလင်းပုံ မရပါဘူး။
မှုတွေဟာ အပင်များ အများဆုံးနဲ့ ဆက်သွယ်မှု ရှိနေခြင်းမှ အကျိုးခံစားရတာ ဖြစ်နိုင်တယ်၊
03:17
Maybe the fungus benefits from having connections
57
197761
2287
03:20
with as many different trees as possible,
58
200048
2410
အပင်တွေ အတတ်နိုင်ဆုံး များပြားလှခြင်းဖြင့်
03:22
and maximizes its connections by shuttling molecules between trees.
59
202458
3922
အပင်တွေ အကြားမှာ မှိုမော်လီကျူးတွေ များစွာ ပို့နိုင်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
03:26
Or maybe plants reduce their contributions to fungi
60
206380
2832
ဒါမှမဟုတ် မှိုတွေက အပင်တွေအကြားက ဖလှယ်မှုထဲတွင် မပါဝင်ဘူးဆိုရင်
03:29
if the fungi don’t facilitate exchanges between trees.
61
209212
3566
အပင်တွေက မှိုတွေကို ပေးတဲ့အပိုင်းကို လျှော့ချပစ်ကြတာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
03:32
Whatever the reasons,
62
212778
1348
အကြောင်းတွေက ဘယ်လိုပဲရှိရှိ၊
03:34
these fungi pass an incredible amount of information between trees.
63
214126
4450
မှိုတွေဟာ အပင်တွေအကြားမှာ များပြားလှတဲ့ အချက်အလက်များကို ကူသယ်ပေးကြတာ သေချာပါတယ်။
03:38
Through the mycorrhizae, trees can tell when nutrients or signaling molecules
64
218576
4388
အခုက mycorrhizae မှတဆင့် အပင်တွေဟာ အာဟာရတွေကို အချက်ပြမော်လီကျူးတွေကို
03:42
are coming from a member of their own species or not.
65
222964
3341
သူတို့ရဲ့မျိုးစိတ်အဖွဲ့ဝင်ထံကို အခြားသူထံ ပို့ပေးချင်တာ သတင်းပို့ပေးနိုင်ကြတယ်။
03:46
They can even tell when information is coming from a close relative
66
226305
3207
ပြီးတော့ သူတို့ရွေးထားတဲ့ မွေးရင်း ဒါမှမဟုတ် မိဘထံမှ သတင်းလာဖို့
03:49
like a sibling or parent.
67
229512
2210
ရှိနေတာကိုပါ သတင်းပါးပေးနိုင်ကြပါတယ်။
03:51
Trees can also share information about events like drought
68
231722
3255
ပြီးတော့ ပိုးမွှားတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ဒါမှမဟုတ် မိုးခေါင်ဒဏ် ခံနေရ​ကြောင်း
03:54
or insect attacks through their fungal networks,
69
234977
2547
သတင်း အချက်အလက်တွေ မျှဝေလျက် သူတို့ရဲ့ မျိုးဆက်တွေကို
03:57
causing their neighbors to increase production of protective enzymes
70
237524
3293
အဲဒီလို အန္တရာယ်တွေမှ ကြိုတင်ကာကွယ်ရန် ကာကွယ်ရေး အင်ဇိုင်းတွေကို ထုတ်လုပ်ရန်
04:00
in anticipation of threats.
71
240817
2530
ကြိုတင် စေ့ဆော်ပေးနိုင်ကြပါတယ်။
04:03
The forest’s health relies on these intricate communications and exchanges.
72
243347
4690
သစ်တောရဲ့ ကျန်းမာရေးဟာ ရှုပ်ထွေးလှတဲ့ ဆက်သွယ်ဖလှယ်မှုများကို မှီခိုရပါတယ်။
04:08
With everything so deeply interconnected,
73
248040
2659
အရာတိုင်းက နက်ရှိုင်းစွာ အပြန်အလှန် ဆက်ဆံမှီခိုနေရတာမို့
04:10
what impacts one species is bound to impact others.
74
250699
4250
မျိုးစိတ် တစ်ခုကို သက်ရောက်မယ့်အရာဟာ အခြားသူတို့ကိုပါ သက်ရောက်မှု ရှိမှာပါ။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7