Who am I? A philosophical inquiry - Amy Adkins

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

Throughout the history of mankind,

လူ့သမိုင်းတစ်လျှောက်လုံးမှာ

three little words have sent poets to the blank page,

“ငါ ဘယ်သူလဲ” ဆိုတဲ့ မေးခွန်းက ကဗျာဆရာတွေကို စာမျက်နှာအလွတ်ဆီ၊

philosophers to the Agora,

အတွေးအခေါ်ပညာရှင်တွေကို အာဂိုရာနဲ့

and seekers to the oracles:

ရှာဖွေသူတွေကို နတ်ကွန်းတွေဆီ

"Who am I?"

ပို့ပေးခဲ့တယ်။

From the ancient Greek aphorism inscribed on the Temple of Apollo,

“ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သိပါ” လို့ အပိုလို ကျောင်းတော်မှာ ကမ္ပည်းထိုးထားတဲ့

"Know thyself,"

ရှေးဟောင်းဂရိ ဆောင်ပုဒ်ကနေ

to The Who's rock anthem, "Who Are You?"

“The Who ရဲ့ ရော့ တေးသွား “မင်း ဘယ်သူလဲ” ဆိုတာအထိ၊

philosophers, psychologists, academics,

အတွေးအခေါ်ပညာရှင်တွေ၊ စိတ်ပညာရှင်တွေ၊တက္ကသိုလ်ဆရာတွေ၊

scientists, artists, theologians and politicians

သိပ္ပံပညာရှင်တွေ၊ အနုပညာရှင်တွေ၊ ဘာသာရေး လေ့လာသူတွေနဲ့ နိုင်ငံရေးသမားတွေ

have all tackled the subject of identity.

အားလုံးဟာ ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာ အကြောင်းအရာကို ဖြေရှင်းခဲ့ကြတယ်။

Their hypotheses are widely varied and lack significant consensus.

သူတို့ရဲ့ ယူဆချက်တွေက အကြီးအကျယ် ကွဲပြားပြီး သိသာတဲ့ အများသဘော မရှိဘူး။

These are smart, creative people,

တော်တဲ့၊ ဖန်တီးစွမ်းရှိတဲ့လူတွေပါ၊

so what's so hard about coming up with the right answer?

ဒီတော့ အဖြေမှန်ကို ရလာဖို့ ဘာက ဒီလောက် ခက်နေတာလဲ။

One challenge certainly lies

စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုက ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာ

with the complex concept of the persistence of identity.

ဆက်တည်ရှိမှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ အယူအဆနဲ့အတူ တည်ရှိနေတာ အမှန်ပါ။

Which you is who?

သင့်ရဲ့ ဘယ်သူလဲ။

The person you are today?

ဒီနေ့ သင် ဖြစ်နေတဲ့ လူလား။

Five years ago?

လွန်ခဲ့တဲ့ ငါးနှစ်ကလား။

Who you'll be in 50 years?

အနှစ် ၅၀ အတွင်း ဖြစ်လာမယ့်လူလား။

And when is "am"?

ဘယ်အချိန်မှာ “ငါ ဖြစ်” လဲ။

This week?

ဒီသီတင်းပတ်လား။

Today?

ဒီနေ့လား။

ဒီနာရီလား။

This hour?

This second?

ဒီစက္ကန့်လား။

And which aspect of you is "I"?

သင့်ရဲ့ ဘယ်သွင်ပြင်က “ငါ” လဲ။

Are you your physical body?

သင်က သင့်ရဲ့ ရုပ်ခန္ဓာလား။

Your thoughts and feelings?

အတွေးတွေနဲ့ ခံစားချက်တွေလား။

Your actions?

သင့်ရဲ့ လုပ်ရပ်တွေလား။

These murky waters of abstract logic are tricky to navigate,

စိတ်ကူးယဉ် ယုတ္တိရဲ့ ဒီနောက်ကျိတဲ့ ရေတွေဟာ ကူးဖြတ်ဖို့ ခဲရာခဲဆစ်နိုင်တာကြောင့်

and so it's probably fitting that to demonstrate the complexity,

ဒီရှုပ်ထွေးမှုကို ထင်ရှားစေဖို့ ဂရိသမိုင်းပညာရှင် ပလူးတာ့ခ်က

the Greek historian Plutarch used the story of a ship.

သင်္ဘောတစ်စင်းရဲ့ ဇာတ်လမ်းကို အသုံးပြုခဲ့တာ သင့်တော်လောက်ပါတယ်။

How are you "I"?

နေကောင်းလား “ငါ” ရေ။

As the tale goes, Theseus, the mythical founder King of Athens,

ပုံပြင်အရတော့ အေသင်မြို့ရဲ့ တည်ထောင်သူ ဒဏ္ဍာရီဆန်တဲ့ ဘုရင်၊ သီးဆီးယပ်စ်က

single-handedly slayed the evil Minotaur at Crete,

မကောင်းဆိုးဝါး၊မိုင်နိုတောကို ခရိကျွန်းမှာ တစ်ကိုယ်တည်း သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီးနောက်မှာ

then returned home on a ship.

သင်္ဘောတစ်စီးနဲ့ အိမ်ကို ပြန်လာခဲ့တယ်။

To honor this heroic feat,

ဒီရဲရင့်တဲ့ စွမ်းဆောင်မှုကို ဂုဏ်ပြုဖို့

for 1000 years Athenians painstakingly maintained his ship in the harbor,

အေသင်မြို့သားတွေက နှစ် ၁၀၀၀ တိုင်တိုင် ဆိပ်ကမ်းမှာ ဒီသင်္ဘောကို အပင်အပန်းခံ

and annually reenacted his voyage.

ထိန်းသိမ်းပြီး နှစ်စဉ် သူ့ရဲ့ရေကြောင်း ခရီးကို ပြန်သရုပ်ဆောင်ခဲ့ကြတယ်။

Whenever a part of the ship was worn or damaged,

သင်္ဘော အပိုင်းတစ်ပိုင်းက စုတ်ပြတ် ဒါမှမဟုတ် ပျက်စီးသွားတိုင်း

it was replaced with an identical piece of the same material

မူရင်းအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုမှ မကျန်တော့တဲ့အထိ၊

until, at some point, no original parts remained.

အလားတူ ပစ္စည်းအပိုင်းတစ်ခုနဲ့ အစားထိုးခဲ့တယ်။

Plutarch noted the Ship of Theseus

သီးဆီးယပ်စ် သင်္ဘောက ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာ

was an example of the philosophical paradox

ဆက်တည်ရှိမှုကို ဗဟိုပြုနေတဲ့ အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာ ဝိရောဓိရဲ့

revolving around the persistence of identity.

နမူနာတစ်ခုဖြစ်တာကို ပလူးတာ့ခ်က သတိပြုမိခဲ့တယ်။

How can every single part of something be replaced,

တစ်ခုခုရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတိုင်းကို အစားထိုးနိုင်ပေမဲ့၊

yet it still remains the same thing?

ဒါက တူညီတဲ့အရာ ဖြစ်နေဆဲလား။

Let's imagine there are two ships:

သင်္ဘောနှစ်စင်းလို့ စိတ်ကူးကြည့်ရအောင်။

the ship that Theseus docked in Athens, Ship A,

အေသင်မှာ သီးဆီးယပ်စ် ဆိုက်ကပ်ခဲ့တဲ့ သင်္ဘောက၊ သင်္ဘော (က) နဲ့

and the ship sailed by the Athenians 1000 years later, Ship B.

နှစ် ၁၀၀၀ ကြာပြီးနောက် အေသင်မြို့သားတွေ ရွက်လွှင့်ခဲ့တာက သင်္ဘော (ခ)ပါ။

Very simply, our question is this: does A equal B?

မေးခွန်းက ရှင်းရှင်းလေးပါ။ (က) က (ခ) နဲ့ တူညီလား။

Some would say that for 1000 years there has been only one Ship of Theseus,

နှစ်ပေါင်း ၁၀၀၀ တိုင်တိုင် သီးဆီးယပ်စ် သင်္ဘောတစ်စင်းသာ ရှိနေပြီး

and because the changes made to it happened gradually,

အပြောင်းအလဲတွေက တဖြည်းဖြည်း ဖြစ်လာတာကြောင့် ဒဏ္ဍာရီဆန်တဲ့

it never at any point in time stopped being the legendary ship.

သင်္ဘောတစ်စင်းဖြစ်နေတာက တစ်ခါမှ မရပ်တန့်ခဲ့ဘူးလို့ တချို့က ဆိုကြမှာပါ။

Though they have absolutely no parts in common,

ဒါတွေမှာ တူညီတဲ့ အပိုင်းတွေ လုံးဝမရှိပေမဲ့၊

the two ships are numerically identical, meaning one and the same,

သင်္ဘောနှစ်စင်းဟာ အရေအတွက်အရ တူညီကြတယ်၊ ဆိုလိုတာက တစ်ခုတည်းသာဖြစ်တာကြောင့်

so A equals B.

(က) ဟာ (ခ) နဲ့ တူညီတယ်။

However, others could argue that Theseus never set foot on Ship B,

ဒါပေမဲ့ အခြားသူတွေကတော့ သီးဆီးယပ်စ်က သင်္ဘော (ခ) ပေါ်ကို တစ်ခါမှ ခြေမချခဲ့ဘဲ၊

and his presence on the ship is an essential qualitative property

သင်္ဘောပေါ်မှာ သူ ရှိနေတာ သီးဆီးယပ်စ် သင်္ဘောရဲ့ မရှိမဖြစ် အရည်အသွေးဆိုင်ရာ

of the Ship of Theseus.

ပိုင်ဆိုင်မှုတစ်ခုလို့ စောဒကတက်နိုင်တယ်။

It cannot survive without him.

သူမပါဘဲ ဒါက မရှင်ကျန်နိုင်ဘူး။

So, though the two ships are numerically identical,

ဒီတော့ သင်္ဘောနှစ်စင်းက အရေအတွက်အရ တူညီပေမဲ့၊

they are not qualitatively identical.

အရည်အသွေးအရ မတူညီဘူး။

Thus, A does not equal B.

ဒါကြောင့် (က) ဟာ (ခ) နဲ့ မတူဘူး။

But what happens when we consider this twist?

ဒါပေမဲ့ ဒီအလိမ်အလှည့်ကို သုံးသပ်တဲ့အခါ၊ ဘာဖြစ်သွားလဲ။

What if, as each piece of the original ship was cast off,

မူလ သင်္ဘောရဲ့ အပိုင်းတစ်ခုစီကို ဖယ်ပစ်လိုက်တာကြောင့်၊

somebody collected them all, and rebuilt the entire original ship?

တစ်ယောက်ယောက်က ဒါတွေ အားလုံးကို စုပြီး မူလ သင်္ဘောတစ်စီးလုံးကို ပြန်ဆောက်ရင်ကော။

When it was finished, undeniably two physical ships would exist:

ပြီးသွားတဲ့အခါ၊ ငြင်းမရနိုင်တဲ့ ရုပ်ပိုင်း သင်္ဘောနှစ်စင်း တည်ရှိနေမှာပါ။

the one that's docked in Athens,

အေသင်မြို့မှာ ဆိုက်ကပ်ထားတဲ့ တစ်စင်းနဲ့

and the one in some guy's backyard.

တစ်ယောက်ယောက်ရဲ့ အိမ်နောက်ဖေးက တစ်စင်းပါ။

Each could lay claim to the title, "The Ship of Theseus,"

တစ်စင်းစီက ” သီးဆီးယပ်စ် သင်္ဘော“ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်ကို တောင်းဆိုနိုင်ပေမဲ့၊

but only would could actually be the real thing.

တစ်စင်းတည်းသာ အစစ် ဖြစ်နိုင်မှာပါ။

So which one is it,

ဒီတော့ ဘယ်တစ်စင်းလဲ၊

and more importantly, what does this have to do with you?

ပိုအရေးကြီးတာက ဒါက သင်နဲ့ ဘာဆက်စပ်နေသလဲ။

Like the Ship of Theseus,

သီးဆီးယပ်စ် သင်္ဘောလိုပဲ၊

you are a collection of constantly changing parts:

သင်ဟာ အတောမသတ် ပြောင်းလဲနေတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေရဲ့ အစုတစ်ခုပါ။

your physical body, mind, emotions, circumstances, and even your quirks,

သင့်ရဲ့ကိုယ်ခန္ဓာ၊ စိတ်၊ ခံစားချက်တွေ၊ အကြောင်းခြင်းရာတွေနဲ့ ဓလေ့ထူးတွေတောင်

always changing, but still in an amazing and sometimes illogical way,

အမြဲ ပြောင်းလဲနေပေမဲ့ အံ့သြစရာကောင်းပြီး တစ်ခါတစ်ရံ ယုတ္တိမကျတဲ့ နည်းလမ်းနဲ့

you stay the same, too.

သင်ဟာ အတူတူဖြစ်နေဆဲပါ။

This is one of the reasons that the question, "Who am I?" is so complex.

ဒါက “ငါ ဘယ်သူလဲ” ဆိုတဲ့ မေးခွန်းက သိပ်ရှုပ်တယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းရင်း တစ်ခုပါ။

And in order to answer it,

ဒါကိုဖြေဆိုဖို့

like so many great minds before you,

ရှေ့က ပညာရှင်ကြီးတွေလို၊

you must be willing to dive into the bottomless ocean of philosophical paradox.

အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာ ဝိရောဓိရဲ့ အဆုံးမဲ့ သမုဒ္ဒရာထဲကို ငုပ်ဝင်လိုစိတ် ရှိရမှာပါ။

Or maybe you could just answer,

ဒါမှမဟုတ် “ငါဟာ ခရီးရှည်ကြီးတစ်ခုမှာ

"I am a legendary hero sailing a powerful ship on an epic journey."

အားကောင်းတဲ့ သင်္ဘောကို ရွက်လွှင့်နေတဲ့ အထင်ကရ သူရဲကောင်း” သင် ဖြေနိုင်လောက်တယ်။

That could work, too.

ဒါကလည်း အလုပ်ဖြစ်နိုင်တယ်လေ။