You can only save one— who do you choose? - Doug MacKay

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

You are the captain of the Mallory 7, an interstellar cargo transport.

သင်က ကြယ်တာရာသွား ကုန်စည် ပို့ဆောင်ရေး ယာဉ်၊ Mallory 7 ရဲ့ လေယာဉ်မှူးပါ။

On your way to the New Lindley spaceport, you receive a distress call.

New Lindley အာကာသဆိပ်ကမ်းဆီ အသွားလမ်းမှာ စိတ်ဖိစီးစေတဲ့ ခေါ်ဆိုမှု တစ်ခု ရရှိတယ်။

There’s been an explosion on the Telic 12

Telic 12 မှာ ပေါက်ကွဲမှုတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပြီး

and its passengers are running out of oxygen.

၎င်းရဲံ ခရီးသည်တွေဟာ အောက်ဆီဂျင် ပြတ်လာနေတယ်။

As you set a course to intercept, you check the Telic 12′s manifest.

ဖြတ်ဝင်ဖို့ လမ်းကြောင်း တည်လိုက်စဉ်မှာ၊ Telic 12 ရဲ့ ခရီးသည်စာရင်းကို စစ်ဆေးတယ်။

It’s currently transporting 30 middle-aged individuals

ဒါက လက်ရှိမှာ ကမ္ဘာ့ အဆင်းရဲဆုံး ခရိုင်အချို့က လူလတ်ပိုင်း

from some of Earth’s poorest districts to the labor center on New Lindley,

ပုဂ္ဂိုလ် ၃၀ ကို New Lindley က အလုပ် သမားဗဟိုဌာနကို ပို့ဆောင်နေပြီး၊

where they'll be assigned jobs on the spaceport.

အဲဒီက အာကာသ ပို့ဆောင်ရေးမှာ ဒီလူတွေကို အလုပ်ခန့်မှာပါ။

But as you approach the Telic 12, you receive a second distress call.

ဒါပေမဲ့ Telic 12 ဆီ ချဉ်းကပ်လာစဉ်မှာ ဒုတိယ စိတ်ဖိစီးစေတဲ့ ခေါ်ဆိုမှု ရတယ်။

A luxury space cruiser called the Pareto has lost a thruster,

ဒုံးစက်တစ်လုံး ဆုံးရှုံးသွားပြီး ဂြိုဟ်သိမ် ပတ်လမ်းတစ်ခုဆီ တိမ်းစောင်းတဲ့

sending them careening towards an asteroid belt.

Pareto လို့ ခေါ်တဲ့ ဇိမ်ခံ အာကာသယာဉ်တစ်စီးကနေပါ။

Without your help, the 20 college students headed for vacation

သင့်ရဲ့အကူအညီမပါရင်၊ Pareto မှာ လိုက်ပါလာတဲ့ အားလပ်ရက်ခရီးဆီ ဦးတည်နေတဲ့

aboard the Pareto are all doomed.

ကောလိပ်ကျောင်းသား ၂၀ စလုံး သေကိန်းကြုံမှာပါ။

So with only enough time to save one ship, which one should you choose?

ဒီတော့ ယာဉ်တစ်စင်းကိုပဲ ကယ်တင်ဖို့ အချိန် လုံလောက်ရင်၊ ဘယ်ယာဉ်ကို ရွေးချယ်သင့်သလဲ။

This dilemma is an example of a broader class of problems

ဒီအကျပ်ရိုက်မှုက လှူဒါန်းထားတဲ့ ကိုယ်အင်္ဂါတစ်ခု ဒါမှမဟုတ် ကာကွယ်ဆေးလို

where a life-saving resource— such as a donated organ or vaccine—

အသက်ကယ် အရင်းအမြစ်တစ်ခု ရှားပါးတဲ့ ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့ ပြဿနာစုတစ်ခုရဲ့

is scarce.

ဥပမာ တစ်ခုပါ။

ဒီပြဿနာတွေကို ချဉ်းကပ်ပုံနဲ့ပတ်သက်ပြီး အတွေးအခေါ် ဂိုဏ်းများစွာရှိပြီး

There are many schools of thought on how to approach these problems,

and one of the most influential is utilitarianism,

ဩဇာအလွှမ်းဆုံး ဂိုဏ်းတစ်ခုကတော့ Jeremy Bentham နဲ့

an ethical view first systematically developed

John Stuart Mill တို့က ပထမဆုံး စနစ်တကျ တီထွင်ခဲ့တဲ့

by Jeremy Bentham and John Stuart Mill.

ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ အမြင်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ လက်တွေ့အသုံးကျမှုဝါဒပါ။

In this view, you should choose the action

ဒီအမြင်အရ၊ အကြီးမားဆုံး ပျော်ရွှင်မှု ပမာဏကို

which promises the greatest sum of happiness.

အာမခံတဲ့ လုပ်ရပ်ကို ရွေးချယ်သင့်တယ်။

Though, how to define and measure happiness is a difficult question.

ဒါပေမဲ့၊ ပျော်ရွှင်မှုကို သတ်မှတ်၊ တိုင်းတာပုံက ခက်ခဲတဲ့ မေးခွန်းတစ်ခုပါ။

ဥပမာ၊ ပျော်ရွှင်တဲ့ ဘဝတစ်ခုမှာ ပျော်ရွှင်မှု အများဆုံးနဲ့ နာကျင်မှု

For example, hedonists would suggest a happy life

contains the most pleasure and the least pain.

အနည်းဆုံး ပါဝင်တယ်လို့ ပျော်ရွှင်မှု ပဓာနဝါဒီတွေက ညွှန်းကြမှာပါ။

Others might say it’s the life where your desires are most fulfilled.

တခြားသူတွေကတော့ လိုအင်တွေ အပြည့်စုံဆုံး ဖြစ်နေတဲ့ ဘဝလို့ ပြောလောက်တယ်။

However happiness is defined,

ပျော်ရွှင်မှုကို ဘယ်လိုပဲ သတ်မှတ်၊သတ်မှတ်၊

most would agree that saving 30 lives has the potential

အသက် ၃၀ ကို ကယ်တင်တာက အသက် ၂၀ ကယ်တင်တာထက် ပိုပျော်ရွှင်မှု

to generate more happiness than saving 20.

ပေးနိုင်စွမ်းရှိတာကို အများစုက သဘောတူကြမှာပါ။

But is it enough to consider how many lives would be saved?

ဒါပေမဲ့ အသက် ဘယ်နှစ်ချောင်း ကယ်တင်ရမယ်လို့ ချိန်ဆဖို့ လုံလောက်လား။

Or should you also consider how many life years would be?

ဒါမှမဟုတ် အသက် ဘယ်နှစ်နှစ် ရှိရမယ်ဆိုတာကိုရော ချိန်ဆသင့်လား။

Assuming a life expectancy of 80, saving the lives of the students,

ပျမ်းမျှ သက်တမ်း ၈၀ ရှိတယ်လို့ ယူဆရင်၊ ပျမ်းမျှအသက် ၂၀ ရှိတဲ့ ကျောင်းသားတွေရဲ့

with an average age of 20, saves 1,200 life years,

အသက်ကို ကယ်တင်တာက အသက် နှစ် ၁,၂၀၀ ကို ကယ်တင်တာဆိုပေမဲ့၊

while saving the workers, with an average age of 45, saves 1,050.

ပျမ်းမျှ အသက် ၄၅ နှစ်ရှိတဲ့ လုပ်သားတွေကို ကယ်တင်တာက အသက် နှစ် ၁,၀၅၀ ကို ကယ်တင်တာပါ။

All things being equal, a longer life should promise

အားလုံးက တူညီနေပြီး ပိုရှည်တဲ့ အသက်တစ်ချောင်းက

a greater sum of happiness than a shorter one.

ပိုတိုတဲ့ အသက်တစ်ချောင်းထက် ပိုကြီးမားတဲ့ ပျော်ရွှင်မှု ပမာဏကို အာမခံသင့်တယ်။

So perhaps saving the smaller ship actually has the potential

ဒါကြောင့် ပိုသေးတဲ့ယာဉ်ကို ကယ်တင်တာက တကယ့်ကို

to generate the most happiness.

ပျော်ရွှင်မှုအရှိဆုံး ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်တယ်။

If all these calculations feel a bit cold,

ဒီတွက်ချက်မှုအားလုံးက နည်းနည်း အေးစက်တယ်ဆိုရင်၊

you may want to consider a different approach.

မတူတဲ့ ချဉ်းကပ်နည်းတစ်ခုကို တွေးဆချင်လောက်ကြမယ်။

The philosopher Derek Parfit argues we should give priority to the worse off,

အတွေးအခေါ်ပညာရှင် Derek Parfit က ဒီအုပ်စု တွေအတွက် အကျိုးကျေးဇူးတွေက ချမ်းသာသူအတွက်

since benefits to those groups matter more

အကျိုးကျေးဇူးတွေထက် ပိုအရေးပါတာကြောင့်

than equivalent benefits to the well-off.

ချို့ငဲ့သူတွေကို ဦးစားပေးသင့်တယ်လို့ စောဒကတက်တယ်။

In this view, it’s more urgent to help those whose basic needs aren’t met

ဒီအမြင်အရ၊ အခြေခံ လိုအပ်ချက်တွေ မပြည့်စုံတဲ့သူတွေကို

even if they’re harder to help than those who are flourishing.

ကူညီပေးဖို့ ပိုအရေးတကြီးဖြစ်တာပါ။

But often, determining which group is truly worse off can get complicated fast.

ဒါပေမဲ့ မကြာခဏ ဘယ်အုပ်စုက ချို့ငဲ့သူတွေလဲ ဆုံးဖြတ်တာက မြန်မြန် ရှုပ်ထွေးလာနိုင်တယ်။

In our case, Earth is still beset by drastic inequalities

ဒီအဖြစ်မှာ ကမ္ဘာမြေဟာ ချမ်းသာမှုနဲ့ အခွင့်အလမ်းမှာရှိတဲ့

in wealth and opportunity.

ပြင်းထန်တဲ့ မညီမျှမှုတွေ ကြုံနေရဆဲပါ။

And those able to afford a vacation on New Lindley

New Lindley မှာ အားလပ်ရက်ခရီးတစ်ခု တတ်နိုင်ပြီး

and transport on a luxury cruiser

ဇိမ်ခံ ယာဉ်တစ်စီးမှာ ပို့ဆောင်နိုင်သူတွေက

are no doubt among the most well-off people on the planet.

ကမ္ဘာပေါ်က အချမ်းသာဆုံးလူတွေထဲက ဆိုတာ သံသယဖြစ်စရာမလိုပါ။

The workers, by contrast, are among the most disadvantaged,

ဒါနဲ့ဆန့်ကျင်ဘက်၊ အလုပ်သမားတွေက အချို့ငဲ့ဆုံးတွေထဲက ဖြစ်ပြီး

traveling away from home for months at a time to perform service work.

ဝန်ထမ်းအလုပ် လုပ်ဖို့ အိမ်ကနေ တစ်ကြိမ်ကို လအတန်ကြာ ခရီးထွက်နေသူတွေပါ။

With fewer resources and opportunities,

ပိုနည်းတဲ့ အရင်းအမြစ်တွေ၊ အခွင့်အလမ်းတွေနဲ့ဆို၊

it’s likely they’ve experienced more hardship in their lives

အားလပ်ရက်ခရီးထွက်သူတွေထက်၊ လုပ်သားတွေရဲ့ ဘဝမှာ အခက်အခဲ

than the vacationers,

ပိုကြုံခဲ့ပုံရတာကြောင့်၊

so maybe they’re more deserving of rescue?

ကယ်ဆယ်ဖို့ ပိုထိုက်တန်တာ ဖြစ်နိုင်လား။

On the other hand, the students have experienced less life overall—

တစ်ဖက်မှာတော့ ကျောင်းသားတွေဟာ ယေဘုယျ ဘဝကို ပိုနည်းနည်း

so perhaps they’re worse off?

ကြုံတွေ့ခဲ့ရတော့ ချို့ငဲ့နိုင်လောက်လား။

Or maybe none of these variables should influence our decision.

ဒါမှမဟုတ် ဒီကိန်းရှင်တွေထဲက တစ်ခုကမှ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မလွှမ်းမိုးသင့်လောက်ဘူး။

The philosopher John Taurek famously argued that in these types of cases,

အတွေးအခေါ်ပညာရှင် John Taurek က ဒီလို အဖြစ်မျိုးတွေမှာ အရေအတွက်က အရေးမပါဘူးလို့

the numbers don’t count.

လူသိထင်ရှား စောဒကတက်ခဲ့တယ်။

Each person is deserving of equal concern and respect,

လူတစ်ယောက်စီဟာ တူညီတဲ့ ပူပန်မှုနဲ့ လေးစားမှုနဲ့ ထိုက်တန်တာကြောင့်၊

so the best way to decide which passengers to save is to flip a coin.

ဘယ်ခရီးသည်တွေကို ကယ်တင်ရမလဲ ဆုံးဖြတ်ဖို့ အကောင်းဆုံးနည်းက ခေါင်း၊ပန်းလှန်တာပါ။

While this might seem arbitrary at first, this approach treats all parties equally,

ဒီနည်းလမ်းက အစပိုင်းမှာ ထင်ရာမြင်ရာ ဖြစ်ပုံရပေမဲ့၊ ဒါက ဘက်အားလုံးကို

giving each individual an equal chance of being rescued.

တန်းတူ သဘောထားပြီး တစ်ယောက်စီကို ကယ်တင်ဖို့ တန်းတူအခွင့်အရေး ပေးတာပါ။

Could any passenger argue that they're being treated unfairly by a coin flip?

ခေါင်း၊ပန်းလှန်တာနဲ့ သူ့ကို မမျှမတပြုမူတယ် လို့ ခရီးသည်တစ်ယောက်က စောဒကတက်နိုင်လား။

It’s tough to say.

ပြောဖို့တော့ ခက်ပါတယ်။

But how they— and you— feel about the result may be another dilemma altogether.

ဒါပေမဲ့ ရလဒ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ခံစားပုံက လုံးဝ နောက်အကျပ်အတည်းတစ်ခု ဖြစ်လောက်တယ်။