You can only save one— who do you choose? - Doug MacKay

Çeviri: Buğra Kaygısız Gözden geçirme: Sara Ozturk

You are the captain of the Mallory 7, an interstellar cargo transport.

Yıldızlararası bir yük gemisi olan Mallory 7′nin kaptanısınız.

On your way to the New Lindley spaceport, you receive a distress call.

New Lindley uzay üssüne giderken bir yardım çağırısı alıyorsunuz.

There’s been an explosion on the Telic 12

Tellic 12′de bir patlama olmuş

and its passengers are running out of oxygen.

ve yolcuların oksijeni tükenmek üzere.

As you set a course to intercept, you check the Telic 12′s manifest.

Yardım için yola çıkarken Telic 12′nin yolcu listesine bakıyorsunuz.

It’s currently transporting 30 middle-aged individuals

Dünyanın en fakir bölgelerinden çıkıp

from some of Earth’s poorest districts to the labor center on New Lindley,

New Lindley’deki iş merkezine giden

where they'll be assigned jobs on the spaceport.

30 orta yaşlı liman işçisi taşıyor.

But as you approach the Telic 12, you receive a second distress call.

Telic 12′ye yaklaşırken ikinci bir yardım çağrısı alıyorsunuz.

A luxury space cruiser called the Pareto has lost a thruster,

Pareto isimli lüks uzay kruvazörü motorlarından birini kaybetmiş.

sending them careening towards an asteroid belt.

Yoldan çıkmış asteroit kuşağına doğru gidiyorlar.

Without your help, the 20 college students headed for vacation

Yardımınız olmadan

Pareto’daki tatile giden 20 üniversiteli gencin sonu gelebilir.

aboard the Pareto are all doomed.

So with only enough time to save one ship, which one should you choose?

Yalnızca bir gemiyi kurtarmak için vakit var, hangisini seçersiniz?

This dilemma is an example of a broader class of problems

Bu ikilem, organ bağışı veya aşı gibi

where a life-saving resource— such as a donated organ or vaccine—

hayat kurtarıcı kaynakların kısıtlı olduğu

daha geniş çaplı sınıf problemlerinin bir örneği.

is scarce.

There are many schools of thought on how to approach these problems,

Bu tür problemlere nasıl yaklaşılacağıyla ilgili pek çok düşünce ekolü var.

and one of the most influential is utilitarianism,

Bunların en etkililerinden biri de faydacılık.

an ethical view first systematically developed

Bu, Jeremy Bentham ve John Stuart Mill tarafından

by Jeremy Bentham and John Stuart Mill.

sistematik olarak geliştirilen bir etik görüş.

In this view, you should choose the action

Bu görüşe göre

which promises the greatest sum of happiness.

en fazla mutluluğu vaat eden sonucu seçmeliyiz.

Though, how to define and measure happiness is a difficult question.

Ancak mutluluğu tanımlamak ve ölçmek zor bir şey.

For example, hedonists would suggest a happy life

Mesela hedonistlere göre mutlu hayat,

contains the most pleasure and the least pain.

en çok keyif aldığın ve en az acı çektiğin hayattır.

Others might say it’s the life where your desires are most fulfilled.

Mutlu hayat, isteklerini gerçekleştirebildiğindir diyenler de var.

However happiness is defined,

Mutluluk nasıl tanımlanırsa tanımlansın

most would agree that saving 30 lives has the potential

30 kişiyi kurtarmanın 20 kişiyi kurtarmaktan daha çok

to generate more happiness than saving 20.

mutluluk getirme potansiyeli olduğunu çoğu insan onaylar.

But is it enough to consider how many lives would be saved?

Ancak bu kaç kişinin kurtulacağını seçmek için yeterli mi?

Or should you also consider how many life years would be?

Yoksa aynı zamanda kaç yaşam yılının etkileneceğini de mi düşünmeliyiz?

Assuming a life expectancy of 80, saving the lives of the students,

Ortalama yaşamı 80 olarak düşünürsek

ortalama 20 yaşındaki öğrencileri kurtarmak 1200 yaşam yılı kurtarırken

with an average age of 20, saves 1,200 life years,

while saving the workers, with an average age of 45, saves 1,050.

ortalama 45 yaşındaki işçileri kurtarmak 1050 yaşam yılını kurtarır.

All things being equal, a longer life should promise

Her şey eşit olursa uzun yaşam süresi

a greater sum of happiness than a shorter one.

toplamda daha fazla mutluluk vaat eder.

So perhaps saving the smaller ship actually has the potential

Yani belki de küçük gemiyi kurtarmak

daha fazla mutluluk getirme potansiyeline sahip.

to generate the most happiness.

If all these calculations feel a bit cold,

Bu hesaplamalar biraz ruhsuz geliyorsa

you may want to consider a different approach.

farklı bir yaklaşım düşünebilirsiniz.

The philosopher Derek Parfit argues we should give priority to the worse off,

Filozof Derek Parfit, daha yoksul olanlara öncelik vermemiz gerektiğini savunuyor

since benefits to those groups matter more

çünkü ona göre bu gruplara sağlanan faydalar,

than equivalent benefits to the well-off.

varlıklı olanlara sağlanan faydalardan daha önemli.

In this view, it’s more urgent to help those whose basic needs aren’t met

Bu görüşe göre iyi durumda olanlara kıyasla yardım etmek daha zor olsa bile

even if they’re harder to help than those who are flourishing.

temel ihtiyaçları karşılanmayanlara yardım etmek daha acil.

But often, determining which group is truly worse off can get complicated fast.

Ancak genelde hangi grubun daha kötü durumda olduğunu belirlemek zor olabilir.

In our case, Earth is still beset by drastic inequalities

Bizim durumumuzda Dünya hâlâ gelir ve fırsat eşitsizliği bakımından

in wealth and opportunity.

çok kötü durumda.

And those able to afford a vacation on New Lindley

New Lindley’de tatil yapıp

and transport on a luxury cruiser

yolu lüks bir kruvazörle gidebilenler,

are no doubt among the most well-off people on the planet.

kesinlikle dünyadaki en varlıklı insanlar arasında.

The workers, by contrast, are among the most disadvantaged,

Tam tersi şekilde çalışmak için evinden ayrılıp aylarca dönmeyen işçiler

traveling away from home for months at a time to perform service work.

en dezavantajlı konumda.

With fewer resources and opportunities,

Daha az kaynak ve fırsatla

it’s likely they’ve experienced more hardship in their lives

tatilcilere göre hayatlarında daha fazla zorluk yaşamış olmaları

than the vacationers,

çok daha muhtemel.

so maybe they’re more deserving of rescue?

Bu yüzden kurtarılmayı daha çok hak ediyorlar mı?

On the other hand, the students have experienced less life overall—

Öte yandan öğrenciler genel olarak daha az yaşadılar

so perhaps they’re worse off?

belki de daha kötü durumda olan onlardır?

Or maybe none of these variables should influence our decision.

Belki de bu değişkenlerin hiçbiri kararımızı etkilememelidir.

The philosopher John Taurek famously argued that in these types of cases,

Filozof John Taurek, bu tür durumlarda sayıların

the numbers don’t count.

bir önemi olmadığını savunuyor.

Each person is deserving of equal concern and respect,

Herkes eşit ilgi ve saygıyı hak eder

so the best way to decide which passengers to save is to flip a coin.

bu nedenle hangi yolcuları kurtaracağınıza

karar vermenin en iyi yolu yazı tura atmak.

While this might seem arbitrary at first, this approach treats all parties equally,

Bu ilk başta kötü görünse de bu yaklaşım tüm taraflara eşit davranır

giving each individual an equal chance of being rescued.

ve her bireye eşit kurtarılma şansı verir.

Could any passenger argue that they're being treated unfairly by a coin flip?

Herhangi bir yolcu yazı turanın sonucunun adaletsiz olduğunu söyleyebilir mi?

It’s tough to say.

Söylemesi zor.

But how they— and you— feel about the result may be another dilemma altogether.

Ama onların ve sizin

sonuç hakkında ne hissettiğiniz tümden başka bir ikilem olabilir.