How do lungs work? - Emma Bryce

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

Many of us have hundreds of things on our minds at any moment,

လူအများစု စိတ်ထဲမှာ အခိုက်အတန့်တိုင်း   အကြောင်းအရာတွေ ရာချီရှိကြပြီး၊

လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုတာမှန်သမျှကို မျက်ခြေမပြတ်ဖို့ ရုန်းကန်နေတတ်ကြတာပါ။

often struggling to keep track of everything we need to do.

But fortunately,

ဒါပေမဲ့ ကံကောင်းတာက၊

there's one important thing we don't have to worry about remembering:

မှတ်မိဖို့ စိတ်ပူစရာ မလိုတဲ့ အရေးကြီးတာတစ်ခု ရှိတယ်၊

breathing.

အသက်ရှုတာပါ။

When you breathe, you transport oxygen to the body's cells to keep them working

အသက်ရှုလိုက်တဲ့အခါ၊ ခန္ဓာကိုယ် ဆဲလ်တွေ ဆက်အလုပ်ဖို့ အောက်ဆီဂျင်ကို ပို့ပေးပြီး

 ဒီအလုပ်ကနေ ထုတ်လွှတ်တဲ့ ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုဒ်စနစ်ကိုလည်း

and clear your system of the carbon dioxide

that this work generates.

ရှင်းလင်းပေးတယ်။

တစ်နည်းဆိုရရင်၊ အသက်ရှူတာက ခန္ဓာကိုယ်ကို ရှင်သန်စေတာပါ။

Breathing, in other words, keeps the body alive.

So, how do we accomplish this crucial and complex task

ဒီတော့ ဒီအရေးကြီးပြီး ရှုပ်ထွေးတဲ့ အလုပ်ကို တွေးတောင်မတွေးဘဲ၊

without even thinking about it?

ဘယ်လို ပြီးမြောက်အောင်လုပ်ကြလဲ။

The answer lies in our body's respiratory system.

အဖြေက  ခန္ဓာကိုယ် အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းစနစ်မှာ တည်ရှိတယ်။

Like any machinery, it consists of specialized components,

စက်ယန္တရားတိုင်းလိုပဲ၊ ၎င်းမှာ အထူးပြု အစိတ်အပိုင်းတွေ ပါဝင်ပြီး

လုပ်ငန်းစတင်ဖို့ ခလုတ်တစ်ခု လိုအပ်တယ်။

and requires a trigger to start functioning.

Here, the components are the structures and tissues making up the lungs,

ဒီမှာ၊ အစိတ်အပိုင်းတွေက အဆုတ် ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ တစ်ရှူးတွေအပြင်၊

as well as the various other respiratory organs connected to them.

ဒါတွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ထားတဲ့ အခြား အသက်ရှူလမ်းကြောင်း အင်္ဂါမျိုးစုံပါ။

And to get this machine moving, we need the autonomic nervous system,

ဒီစက်ကို ရွေ့လျားစေဖို့၊ အရေးကြီးတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေအတွက်  ဦးနှောက်ရဲ့

our brain's unconscious control center for the vital functions.

သတိမမူမိတဲ့ ထိန်းချုပ်ရေးဌာန၊ အလိုအလျောက် အာရုံကြောစနစ် လိုအပ်တယ်။

As the body prepares to take in oxygen-rich air,

ခန္ဓာကိုယ်က အောက်ဆီဂျင် ကြွယ်ဝတဲ့လေကို စုပ်ယူဖို့ ပြင်ချိန်မှာ၊

this system sends a signal to the muscles around your lungs,

ဒီစနစ်က အဆုတ်တစ်ဝိုက်က ကြွက်သားတွေဆီ အချက်ပြမှုတစ်ခု ပို့ပေးတယ်၊

flattening the diaphragm

ဒါက ရင်ဝမ်းခြားကြွက်သားကို

and contracting the intercostal muscles between your ribs

ပြားစေကာ အဆုတ်ကို ပြန့်စေပြီး နေရာပိုဖန်တီးဖို့

နံရိုးတွေကြားက ကြွက်သားတွေကို ကျုံ့စေတယ်။

to create more space for the lungs to expand.

Air then wooshes into your nose and mouth,

ဒီနောက် လေက နှာခေါင်းနဲ့ ပါးစပ်အတွင်း ဝင်တယ်၊

through your trachea,

လေပြွန်ကနေ

လေပြွန် အခြေမှာ ကွဲထွက်တဲ့ လေပြွန်ထဲကို

and into the bronchi that split at the trachea's base,

with one entering each lung.

အဆုတ်တစ်ခုစီထဲကို ဝင်တယ်။

Like tree branches, these small tubes divide into thousands of tinier passages

သစ်ကိုင်းတွေလို ပြွန်လေးတွေက bronchioles လို့ခေါ်တဲ့ ပိုငယ်တဲ့လမ်းကြောင်းတွေအဖြစ်

called bronchioles.

ထောင်ချီ ပိုင်းခြားသွားတယ်။

အဆုတ်ကို ပူဖောင်းကြီးတွေအဖြစ် ထင်ဖို့ ဆွဲဆောင်နိုင်ပေမဲ့၊

It's tempting to think of the lungs as huge balloons,

but instead of being hollow, they're actually spongy inside,

အခေါင်းပေါက်ဖြစ်တာအစား၊ parenchyma တစ်ရှူးတစ်လျှောက်လုံး

with the bronchioles running throughout the parenchyma tissue.

အတွင်းလမ်းကြောင်းလေးတွေ ပြေးနေတော့၊ ဒါတွေက တကယ် ပျော့အိ နေတာပါ။

At the end of each bronchiole is a little air sack called an alveolus,

လမ်ကြာင်းတစ်ခုစီရဲ့ အဆုံးမှာ alveolus လို့ ခေါ်တဲ့ လေအိတ်ငယ်တစ်ခုက

wrapped in capillaries full of red blood cells

hemoglobin လို့ခေါ်တဲ့ အထူး ပရိုတင်းတွေပါတဲ့

containing special proteins called hemoglobin.

သွေးနီဥတွေ ပြည့်နေတဲ့ သွေးကြောမျှင်တွေနဲ့ ရစ်ပတ်ထားတယ်။

The air you've breathed in fills these sacks,

ရှူလိုက်တဲ့ လေက ဒီအိတ်လေးတွေကို ပြည့်စေပြီး

causing the lungs to inflate.

အဆုတ်ကို ဖောင်းလာစေတယ်။

Here is where the vital exchange occurs.

ဒီနေရာမှာ အရေးပါတဲ့ ဖလှယ်မှု ဖြစ်ပေါ်တာပါ။

ဒီနေရာမှာ သွေးကြောမျှင်တွေက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်နဲ့ ပြည့်နေပြီး

At this point, the capillaries are packed with carbon dioxide,

and the air sacks are full of oxygen.

လေအိတ်လေးတွေက အောက်ဆီဂျင်နဲ့ ပြည့်နေတယ်။

But due to the basic process of diffusion,

ဒါပေမဲ့ အခြေခံ ပျံ့နှံ့မှု ဖြစ်စဉ်ကြောင့်၊

the molecules of each gas want to move to a place

ဓာတ်ငွေ့တစ်ခုစီရဲ့ မော်လီကျူးတွေက ၎င်းတို့ အမျိုးအစားအလိုက်

where there's a lower concentration of their kind.

ဒြပ်ပါဝင်မှု  ပိုနည်းရာဆီ ပြောင်းရွှေ့လိုကြတယ်။

ဒါကြောင့် အောက်ဆီဂျင်က သွေးကြောမျှင်တွေဆီ ဖြတ်သွားစဉ်၊

So as oxygen crosses over to the capillaries,

the hemoglobin grabs it up,

ဟေမိုဂလိုဘင်က ဒါကို စုပ်ယူပေမဲ့၊

while the carbon dioxide is unloaded into the lungs.

အဆုတ်ထဲမှာ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို ပုံချတယ်။

ဒီနောက် အောက်ဆီဂျင်ကြွယ်ဝတဲ့ ဟေမိုဂလိုဘင်ကို သွေးကြောကနေ

The oxygen-rich hemoglobin is then transported throughout the body

via the bloodstream.

ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ ပို့တယ်။

ဒါပေမဲ့၊ အဆုတ်က ဒီကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် နဲ့ ဘာလုပ်သလဲ။

But what do our lungs do with all that carbon dioxide?

Exhale it, of course.

ဒါကို ရှူထုတ်တယ်။ ဟုတ်ပါတယ်။

The autonomic nervous system kicks in again,

အလိုအလျောက် အာရုံကြောစနစ်က ပြန်ပြီးစဝင်လာတယ်၊

causing the diaphragm to ball up,

ရင်ဝမ်းခြားကြွက်သားကို မို့လာပြီး

and the intercostal muscles to relax,

နံရိုးကြား ကြွက်သားတွေကို ပြေလျှော့စေကာ

making the chest cavities smaller and forcing the lungs to compress.

ရင်ဘတ် ခေါင်းပေါက်တွေကို ပိုသေးငယ်စေပြီး အဆုတ်ကို ချုံ့စေတာပါ။

The carbon dioxide-rich air is expelled, and the cycle begins again.

ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ကြွယ်ဝတဲ့ လေကို ဖယ်ထုတ်လိုက်ပြီး သံသရာက ပြန်လည်တယ်။

So that's how these spongy organs keep our bodies efficiently supplied with air.

ဒါက ဒီပျော့အိတဲ့ အင်္ဂါတွေက  ခန္ဓာကိုယ်ကို လေနဲ့ ထိထိရောက်ရောက် ထောက်ပံ့ပေးပုံပါ။

Lungs inhale and exhale between 15 and 25 times a minute,

အဆုတ်က တစ်မိနစ်မှာ ၁၅ ကြိမ်ကနေ ၂၅ ကြိမ်ကြား ရှူသွင်း၊ ရှူထုတ်တယ်၊

which amounts to an incredible 10,000 liters of air each day.

ဒါက တစ်နေ့ကို မယုံနိုင်လောက်တဲ့ လေပမာဏ လီတာ ၁၀,၀၀၀ ပါ။

That's a lot of work, but don't sweat it.

အလုပ်တွေများပေမဲ့ စိတ်မပူပါနဲ့။

သင့်ရဲ့အဆုတ်နဲ့  အလိုအလျောက် အာရုံကြောစနစ်က

Your lungs and your autonomic nervous system

have got it covered.

ဒါကို ဂရုစိုက်မှာပါ။