How do lungs work? - Emma Bryce

Аудармашы: Bakytgul Salykhova Редактор: Assem Amantayeva

Many of us have hundreds of things on our minds at any moment,

Кез келген сәтте бәріміздің ойымызда жүздеген идея болады, сондықтан

істеу керек нәрсенің бәрін бар күшімді салып қадағалауға тырысамын.

often struggling to keep track of everything we need to do.

But fortunately,

Бірақ бақытыма орай,

there's one important thing we don't have to worry about remembering:

есте сақтауым керек деп алаңдамауға болатын бір маңызды нәрсе бар.

breathing.

Ол - демалу.

When you breathe, you transport oxygen to the body's cells to keep them working

Тыныс алғанда дене жасушалары жұмысын қамтамасыз ету үшін оттегін тасымалдайсыз

және соның нәтижесінде пайда болған көмірқышқыл газын

and clear your system of the carbon dioxide

that this work generates.

ағзаңыздан шығарасыз.

Басқаша айтсақ, тыныс алып өмір сүресің, тірі боласың.

Breathing, in other words, keeps the body alive.

So, how do we accomplish this crucial and complex task

Сонымен бұл маңызды және күрделі міндетті ойланбастан

without even thinking about it?

қалай орындаймыз?

The answer lies in our body's respiratory system.

Мұның жауабы денеміздің тыныс алу жүйесінде жатыр.

Like any machinery, it consists of specialized components,

Кез келген техника сияқты, ол арнайы бөліктерден тұрады,

жұмыс істей бастауы үшін оған триггер қажет.

and requires a trigger to start functioning.

Here, the components are the structures and tissues making up the lungs,

Бұл компоненттер - өкпені құрайтын құрылымдар мен тіндер,

as well as the various other respiratory organs connected to them.

сондай-ақ олармен байланысқан басқа да тыныс алу органдары.

And to get this machine moving, we need the autonomic nervous system,

Бұл машинаны қозғалту үшін бізге вегетативті жүйке жүйесі,

our brain's unconscious control center for the vital functions.

мидың маңызды функцияларын бейсана деңгейінде басқару орталығы қажет.

As the body prepares to take in oxygen-rich air,

Дене оттегіге бай ауаны қабылдауға дайындалып жатқанда,

this system sends a signal to the muscles around your lungs,

бұл жүйе өкпеңіздің айналасындағы бұлшықеттерге сигнал жібереді,

flattening the diaphragm

диафрагманы тегістейді және

and contracting the intercostal muscles between your ribs

өкпенің кеңеюіне көбірек орын беру үшін қабырғаларыңыздың

арасындағы қабырға аралық бұлшықеттерді жиырады.

to create more space for the lungs to expand.

Air then wooshes into your nose and mouth,

Ауа мұрныңыз бен аузыңызға

through your trachea,

трахея арқылы өтеді,

және бронхтың бастауында

and into the bronchi that split at the trachea's base,

with one entering each lung.

әр өкпеге жеке-жеке бөлінеді.

Like tree branches, these small tubes divide into thousands of tinier passages

Ағаш бұтақтарындай, бұл кішкентай түтіктер мыңдаған ұсақ жолдарға бөлінеді, олар

called bronchioles.

бронхиола деп аталады.

Өкпені үлкен шар сияқты елестетуге болады,

It's tempting to think of the lungs as huge balloons,

but instead of being hollow, they're actually spongy inside,

бірақ олар қуыс емес, шын мәнінде іш жағында губка сияқты,

with the bronchioles running throughout the parenchyma tissue.

паренхима тіні арқылы өтетін бронхиолалар бар.

At the end of each bronchiole is a little air sack called an alveolus,

Әрбір бронхиоланың соңында альвеола деп аталатын кішкене ауа қапшығы бар,

wrapped in capillaries full of red blood cells

ол қызыл қан жасушаларына толы капиллярларға оралған

containing special proteins called hemoglobin.

құрамында гемоглобин деп аталатын арнайы ақуыздар бар.

The air you've breathed in fills these sacks,

Сіз дем алғанда ауа осы қапшықтарды толтырады,

causing the lungs to inflate.

өкпеңізді кеңейтеді.

Here is where the vital exchange occurs.

Осы жерде өмірлік маңызы бар алмасу жүреді.

Сол сәтте капиллярлар көмірқышқыл газына,

At this point, the capillaries are packed with carbon dioxide,

and the air sacks are full of oxygen.

ал ауа қаптары оттегіге толады.

But due to the basic process of diffusion,

Бірақ диффузияның негізгі процесіне байланысты

the molecules of each gas want to move to a place

әрбір газдың молекулалары басқа жерге ауысқысы келеді:

where there's a lower concentration of their kind.

яғни олардың аз жиналған жеріне ауысқысы келеді.

Осылайша, оттегі капиллярларға өткенде

So as oxygen crosses over to the capillaries,

the hemoglobin grabs it up,

гемоглобин оны тартып алады,

while the carbon dioxide is unloaded into the lungs.

ал көмірқышқыл газы өкпеге түседі.

Содан кейін оттегіге бай гемоглобин бүкіл денеге

The oxygen-rich hemoglobin is then transported throughout the body

via the bloodstream.

қан арқылы тарайды.

Бірақ өкпеміз көмірқышқыл газын не істейді?

But what do our lungs do with all that carbon dioxide?

Exhale it, of course.

Әрине, шығарып тастайды.

The autonomic nervous system kicks in again,

Вегетативті жүйке жүйесі қайтадан іске қосылады,

causing the diaphragm to ball up,

диафрагма көтеріледі,

and the intercostal muscles to relax,

қабырға аралық бұлшықеттер босаңсиды,

making the chest cavities smaller and forcing the lungs to compress.

кеуде қуысы кішірейіп, өкпені қысады.

The carbon dioxide-rich air is expelled, and the cycle begins again.

Көмірқышқыл газы бар ауа сыртқа шығарылады және цикл баынан басталады.

So that's how these spongy organs keep our bodies efficiently supplied with air.

Осылайша, губка тәрізді орган денемізді ауамен тиімді қамтамасыз етеді.

Lungs inhale and exhale between 15 and 25 times a minute,

Өкпе минутына 15-25 рет тыныс алады және ауа шығарады,

which amounts to an incredible 10,000 liters of air each day.

бұл күн сайын 10 000 литр ауа екені таңқалдырады.

That's a lot of work, but don't sweat it.

Бұл көп жұмыс, бірақ уайымдамаңыз.

Сіздің өкпеңіз бен вегетативті жүйке жүйеңіз

Your lungs and your autonomic nervous system

have got it covered.

оны өз мойнына алған.