Why it’s so hard to cure HIV/AIDS - Janet Iwasa

Translator: Nyein Chan Ko Ko Reviewer: sann tint

In 2008, something incredible happened: a man was cured of HIV.

၂၀၀၈မှာ လူတစ်ယောက်HIVကုသခံယူမှုအောင်မြင် ခဲ့တဲ့မယုံနိုင်စရာကိစ္စတစ်ခုဖြစ်ခဲ့တယ်

In over 70 million HIV cases, that was a first and, so far, a last.

သန်း၇၀ကျော်သောHIV လူနာများထဲမှ ဒီဖြစ်ရပ်ဟာ တစ်ခုတည်းပဲရှိပါသေးတယ်

We don't yet understand exactly how he was cured.

သူဘယ်လိုရောဂါပျောက်အောင် ကုသခဲ့မှန်း ကျနော်တို့သေချာမသိသေးပါဘူး။

We can cure people of various diseases, such as malaria and hepatitis C,

ငှက်ဖျား၊ အသည်းရောင်အသားဝါ C ပိုးစတဲ့ ရောဂါများကိုပျောက်အောင်ကုသနိုင်ခဲ့ပေမယ့်

so why can't we cure HIV?

HIV ကိုဘာလို့ မကုနိုင်သေးတာလဲ?

Well, first let's examine how HIV infects people

အရင်ဆုံး HIV ပိုး ကူးစက်ခံရပုံနဲ့ AIDSရောဂါအဖြစ်သို့

and progresses into AIDS.

ပြောင်းလဲသွားပုံကိုလေ့လာကြည့်လိုက်ရအောင်

HIV spreads through exchanges of bodily fluids.

HIVဟာ လူ့ကိုယ်ခန္ဓာမှထွက်တဲ့ အရည်များမှတစ်ဆင့် ကူးစက်ပါတယ်

Unprotected sex and contaminated needles are the leading cause of transmission.

အကာအကွယ်မဲ့လိင်ဆက်ဆံခြင်း၊ အသုံးပြုပြီးသော ဆေးထိုးအပ်များသုံးစွဲခြင်းမှ အဓိကကူးပါတယ်

It, fortunately, cannot spread through air, water, or casual contact.

ကံအားလျော်စွာ လေ၊ ရေနှင့် သာမာန် ထိတွေ့ခြင်းမှတစ်ဆင့် မကူးစက်နိုင်ပါဘူး။

Individuals of any age, sexual orientation, gender and race

ဘယ်အသက်အရွယ်၊ ဘယ်လူမျိုးမဆို ယောင်္ကျား မိန်းမတိုင်း

can contract HIV.

HIV ပိုးကူးစက်ခံရနိုင်ပါတယ်။

Once inside the body, HIV infects cells that are part of the immune system.

ခန္ဓာကိုယ်ထဲကိုHIVပိုးဝင်ရောက်လာတာနဲ့ ခုခံအားစနစ်မှဆဲလ်တွေကို ဖျက်ဆီးပါတော့တယ်

It particularly targets helper T cells,

အထူးသဖြင့် ဘက်တီးရီးယားများနှင့်

which help defend the body against bacterial and fungal infections.

မှိုရောဂါကူးစက်ခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးတဲ့ အကူT cell များကို ပစ်မှတ်ထားဖျက်ဆီးပါတယ်။

HIV is a retrovirus,

HIV ပိုးဟာ Retrovirus ဖြစ်ပြီး

which means it can write its genetic code into the genome of infected cells,

သူ့ရဲ့ဗီဇလက္ခဏာများကို ကူးစက်ခံဆဲလ်ရဲ့ မျိုးရိုးဗီဇစုထဲကို ထည့်လိုက်ခြင်းဖြင့်

co-opting them into making more copies of itself.

ဆဲလ်ပွားခြင်းနှင့်အတူ ပိုးများပါပွားလာစေပါတယ်

During the first stage of HIV infection,

HIV ကူးစက်ခံရခြင်းရဲ့ ပထမအဆင့်မှာတော့

the virus replicates within helper T cells,

ရောဂါပိုးဟာ T ဆဲလ်တွင်းမှာ ပွားများပြီး

destroying many of them in the process.

ဆဲလ်တွေကိုပါ ဖျက်ဆီးပစ်တယ်

During this stage, patients often experience flu-like symptoms,

ဒီအဆင့်မှာ လူနာတွေကတုပ်ကွေးလို လက္ခဏာတွေကိုမကြာခဏ ခံစားရတတ်ပါတယ်

but are typically not yet in mortal danger.

ဒါပေမယ့် သေစေလောက်သော အခြေအနေမျိုးမဟုတ်သေးပါဘူး

However, for a period ranging from a few months to several years,

ကျန်းမာရေးအားဖြင့် လုံးဝကောင်းမွန်နေသည်ဟု အပေါ်ယံထင်ရသော်လည်း

during which time the patient may look and feel completely healthy,

လအနည်းငယ်မှ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာလာတာနဲ့အမျှ

the virus continues to replicate and destroy T cells.

ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများ ဆက်ပွားများနေပြီး T ဆဲလ်များကို ဆက်လက်ဖျက်ဆီးပါတယ်

When T cell counts drop too low,

T ဆဲလ်အရေအတွက် ကျဆင်းလာတဲ့အခါ

patients are in serious danger of contracting deadly infections

ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ခုခံအားစနစ်ကျဆင်းလာပြီး

that healthy immune systems can normally handle.

အန္တရာယ်ကြီးမားတဲ့ ရောဂါပိုးကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ခက်ခဲလာပါတယ်

This stage of HIV infection is known as AIDS.

အဲဒီ့ အဆင့်ကို AIDS လို့ ခေါ်ကြတယ်

The good news is there are drugs that are highly effective

ရောဂါအဆင့်ဆင့်ကိုကုသတဲ့နေရာမှာ အစွမ်းထက်တဲ့ဆေးတွေရှိနေတာနဲ့

at managing levels of HIV

AIDS အဆင့်ရောက်တဲ့အထိ

and preventing T cell counts from getting low enough

T ဆဲလ်ပမာဏကျဆင်းမှုကို ကာကွယ်နိုင်တဲ့ဆေးတွေ ရှိလာတာဟာ

for the disease to progress to AIDS.

သတင်းကောင်းဖြစ်ပါတယ်

With antiretroviral therapy,

ARTဆေးကြောင့် HIVရှိတဲ့သူတွေဟာကျန်းမာစွာနဲ့

most HIV-positive people can expect to live long and healthy lives,

အချိန်ကြာကြာ အသက်ရှင်နိုင်ဖို့ မျှော်လင့်နိုင်ပြီး အခြားသူကို

and are much less likely to infect others.

ကူးစက်ခြင်းမှလည်းရာခိုင်နှုန်း အနည်းငယ်လျှော့ချနိုင်တယ်

However, there are two major catches.

အချိန်မီလုပ်သင့်တဲ့ အဓိက နှစ်ချက် ရှိပါတယ်

One is that HIV-positive patients must keep taking their drugs

ပထမတစ်ချက်ကတော့ HIV ရှိတဲ့သူတွေဟာ ဘဝတစ်သက်လုံး

for the rest of their lives.

ဆေးသောက်ပြီး နေသွားရမယ်

Without them, the virus can make a deadly comeback.

အဲ့လို မပြုမူရင်တော့ အခြေအနေ ပြန်လည်ဆိုးသွားနိုင်တယ်

So, how do these drugs work?

ဒါ့ကြောင့် ဒီဆေးတွေဟာ ဘယ်လိုအာနိသင်ရှိကြလဲ

The most commonly prescribed ones prevent the viral genome from being copied

အသုံးများတဲ့ဆေးဝါးအများစုဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့မျိုးရိုးဗီဇကူးယူခံရပြီး

and incorporated into a host cell's DNA.

ကာယကံရှင်ရဲ့ဆဲလ် DNA ထဲကို ထည့်သွင်းခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးတယ်

Other drugs prevent the virus from maturing or assembling,

တခြားဆေးများကတော့virusဖွံ့ဖြိုးခြင်းနဲ့ ပေါင်းစည်းမှုကိုတားပြီး

causing HIV to be unable to infect new cells in the body.

ခန္ဓာကိုယ်ထဲကဆဲလ်အသစ်တွေကို HIV က မတိုက်ခိုက်နိုင်အောင် လုပ်ပေးပါတယ်

But HIV hides out somewhere our current drugs cannot reach it:

ဒါပေမယ့် HIVပိုးဟာ ဆေးအာနိသင်မရောက်နိုင်တဲ့

inside the DNA of healthy T cells.

ကျန်းမာတဲ့T ဆဲလ်တွေရဲ့ DNAထဲမှာ ပုန်းနေတတ်တယ်

Most T cells die shortly after being infected with HIV.

T ဆဲလ်အများစုဟာ HIV ပိုး ကူးစက်ခံရပြီးတဲ့ ခဏအတွင်းမှာ သေပါတယ်

But in a tiny percentage,

ဒါပေမယ့် ပမာဏအနည်းငယ်ကတော့

the instructions for building more HIV viruses lies dormant,

HIV ပိုးတွေ ထပ်ပွားများနိုင်တဲ့ အစွမ်းသတ္တိကို ထိန်းသိမ်းထားပြီး

sometimes for years.

နှစ်ပေါင်းများစွာ ငြိမ်နေတတ်ပါတယ်

So even if we could wipe out every HIV virus from an infected person's body,

ဒါကြောင့် ကူးစက်ခံရသူ ခန္ဓာကိုယ်မှ HIV ပိုး အားလုံးကို ချေမှုန်းနိုင်တဲ့တိုင်

one of those T cells could activate and start spreading the virus again.

T ဆဲလ်တချိုက ပြန်အသက်ဝင်ပြီး ပိုးကို ထပ်မံပြန့်ပွားစေနိုင်တယ်

The other major catch is that not everyone in the world has access to the therapies

နောက်တစ်ခုသိထားရမှာကတော့ကမ္ဘာပေါ်က လူသားတိုင်းဟာ ရောဂါကုထုံးတွေကို

that could save their lives.

လက်လှမ်းမမီသေးပါဘူး

In Sub-Saharan Africa, which accounts for over 70% of HIV patients worldwide,

ကမ္ဘာ့HIVလူနာ ၇၀ရာခိုင်နှုန်းရှိတဲ့ Sub-Saharan အာဖရိကမှာ

antiretrovirals reached only about one in three HIV-positive patients in 2012.

၂၀၁၂တုန်းကဆိုရင် ပိုးရှိလူနာ၃ယောက်မှာ ၁ယောက်ပဲ ART ဆေးကို သုံးခွင့်ရခဲ့တယ်

There is no easy answer to this problem.

ဒီပြဿနာအတွက် လွယ်ကူတဲ့ အဖြေတော့ မရှိသေးပါဘူး

A mix of political, economic and cultural barriers

နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုတွေဟာ

makes effective prevention and treatment difficult.

ထိရောက်တဲ့ ကာကွယ်ကုသမှုပေးဖို့ အခက်အခဲအတားအဆီးဖြစ်စေပါတယ်

And even in the U.S., HIV still claims more than 10,000 lives per year.

U.S.မှာတောင် HIVဟာ နှစ်စဉ် လူ၁သောင်းကျော်ရဲ့ အသက်ကိုဆုံးရှုံးစေတယ်

However, there is ample cause for hope.

ဒါပေမယ့်လည်း မျှော်လင့်ချက် ကြီးကြီးမားမား ရှိပါသေးတယ်

Researchers may be closer than ever to developing a true cure.

သုတေသီတွေရဲ့ကြိုးပမ်းမှုကြောင့်လုံးဝ ပျောက်ကင်းအောင်ကုသဖို့ပိုနီးစပ်လာပါတယ်

One research approach involves

တွေ့ရှိချက်တွေထဲက တစ်ခုကတော့

using a drug to activate all cells harboring the HIV genetic information.

ဆေးကိုအသုံးပြုပြီး HIVမျိုးရိုးဗီဇပါဝင်တဲ့ ဆဲလ်တွေကို လှုံ့ဆော်ပေးတယ်

This would both destroy those cells and flush the virus out into the open,

ပြီးတော့ အဲ့ဒီဆဲလ်တွေကို ဖျက်ဆီးပြီး virus အပေါ် လက်ရှိဆေးတွေရဲ့

where our current drugs are effective.

အာနိသင် သက်ရောက်အောင် လုပ်ပေးလိုက်တယ်

Another is looking to use genetic tools

နောက်ထပ်တွေ့ရှိချက်တခုကတော့ ဗီဇပြုပြင်နည်းနဲ့

to cut the HIV DNA out of cells genomes altogether.

ဆဲလ်ထဲက HIV DNAကို ဖြတ်ထုတ်လိုက်တာပါ

And while one cure out of 70 million cases may seem like terrible odds,

သန်း၇၀မှာ တစ်ဦးသာကုသနိုင်တာက မပြောပလောက်ဖူးလို့ ထင်ရပေမယ့်

one is immeasurably better than zero.

လုံးဝမကုသနိုင်တာထက်စာရင် တဦးကိုကုသနိုင်တာက အောင်မြင်မှုတစ်ခုပါ

We now know that a cure is possible,

အခုအချိန်မှာ HIV ကို ကုသဖို့ အလားအလာရှိလာခြင်းက

and that may give us what we need to beat HIV for good.

ရောဂါကို အမြစ်ပြတ်တိုက်ထုတ်နိုင်မယ့် လမ်းစပဲ ဖြစ်ပါတယ်