What does the liver do? - Emma Bryce

Аудармашы: Akbota Miralykyzy Редактор: Bakytgul Salykhova

There's a factory inside you that weighs about 1.4 kilograms

Сіздің ағзаңызда салмағы шамамен 1,4 килограмм болатын

and runs for 24 hours a day.

және тәулік бойы тоқтаусыз жұмыс істейтін зауыт бар.

This is your liver, the heaviest organ in your body,

Бұл – сіздің бауырыңыз. Ол ағзадағы ең ауыр

әрі ең маңызды мүшелердің бірі.

and one of the most crucial.

Бұл тынымсыз жұмыс істейтін құрылым бір уақытта қойма,

This industrious structure simultaneously acts as a storehouse,

a manufacturing hub,

өндіріс орталығы,

and a processing plant.

өңдеу зауыты қызметін атқарады.

And each of these functions involve so many important subtasks

Ал әрбір қызмет басқа да маңызды қосымша міндеттер атқарады.

that without the liver, our bodies would simply stop working.

Сондықтан бауыр болмаса, ағзамыз жұмысын тоқтатар еді.

One of the liver's main functions is to filter the body's blood,

Бауырдың негізгі қызметінің бірі – ағзадағы қанды сүзгіден өткізу.

which it receives in regular shipments from two sources:

Қан тұрақты түрде екі көзден алынады:

the hepatic artery delivers blood from the heart,

бауыр артериясы оны жүректен жеткізеді,

while the hepatic portal vein brings it from the intestine.

бауыр қақпа венасы (көктамыры) ішектен әкеледі.

Бұл екеуі бауырды қоректік заттармен толтырады,

This double delivery fills the liver with nutrients,

that it then sorts, processes and stores

ал бауыр оларды сұрыптайды, өңдейді және сақтайды.

with the help of thousands of tiny internal processing plants,

Бұл процеске бауыр ішіндегі мыңдаған шағын өңдеу қондырғылары –

known as lobules.

лобулалар көмектеседі.

Екі қан ағымы да бауырдың дұрыс жұмыс істеуі үшін қажет оттегін жеткізеді.

Both blood flows also deliver the oxygen that the liver needs to function.

The blood that is received from the intestine

Ішектен келетін қан сіз тұтынған тағамнан

contains carbohydrates, fats,

алынған көмірсуларды, майларды, витаминдерді

and vitamins and other nutrients dissolved in it

және басқа да қоректік заттарды

қорытылған күйде тасымалдайды.

from the food you've consumed.

Ол заттар әртүрлі тәсілдермен өңделуі керек.

These must be processed in different ways.

Көмірсуларға келер болсақ,

In the case of carbohydrates,

the liver breaks them down and converts them into sugars

бауыр оларды ыдыратып, ағза энергия ретінде пайдалана алатын

for the body to use as energy when the filtered blood is sent back out.

қантқа айналдырады, содан кейін бұл өңделген қан қайтадан ағзаға таралады.

Кейде ағзаға қажет емес қоректік заттар

Sometimes the body has leftovers of nutrients

that it doesn't immediately require.

артығымен жиналады.

When that happens, the liver holds some back,

Осындай жағдайда бауыр олардың бір бөлігін ұстап қалып,

and stacks them in its storage facility.

өз қоймасында сақтайды.

This facility works like a pantry

Ол ағзаға қоректік заттар қажет болғанда

for future cases when the body might be in need of nutrients.

пайдаланатын азық-түлік қорына ұқсас қызмет атқарады.

But the blood flowing into the liver isn't always full of good things.

Алайда, бауырға келетін қан әрдайым пайдалы заттарға толы бола бермейді.

Оның құрамында ағзаға қажетсіз токсиндер мен қалдық заттар да болады.

It also contains toxins and byproducts that the body can't use.

And the liver monitors these strictly.

Бауыр оларды мұқият қадағалап, сүзгіден өткізеді.

Бауыр қажетсіз немесе улы затты анықтаған кезде,

When it spots a useless or toxic substance,

it either converts it into a product that can't hurt the body

оны ағзаға зиянсыз өнімге айналдырады

or isolates it and whisks it away,

немесе бөліп алып, шығарып жібереді.

Бұл заттар бүйрек пен ішек арқылы ағзадан шығарылады.

channeling it through the kidneys and intestine to be excreted.

Of course, we wouldn't consider the liver a factory

Әрине, егер бауыр тек өңдеп, өздігінен бір нәрсе өндірмесе,

біз оны зауыт деп атамас едік.

if it didn't also manufacture things.

This organ makes everything from various blood plasma proteins

Бұл мүше қан плазмасындағы түрлі ақуыздарды өндіреді, олар май қышқылын

that transport fatty acids and help form blood clots,

тасымалдап, қанның ұюына көмектеседі. Сондай-ақ, ағзаға

to the cholesterol that helps the body create hormones.

гормондар түзу үшін қажет холестеринді де шығарады.

Сонымен қатар, бауыр D витамині мен ас қорытуды жақсартатын заттар өндіреді.

It also makes vitamin D and substances that help digestion.

But one of its most vital products is bile.

Алайда, оның ең маңызды өнімдерінің бірі – өт.

Like an eco-friendly treatment plant,

Экологиялық таза өңдеу зауыты сияқты,

the liver uses cells called hepatocytes

бауыр гепатоцит деп аталатын жасушалар арқылы

to convert toxic waste products into this bitter greenish liquid.

улы қалдықтарды осы ащы жасыл сұйықтыққа айналдырады.

As it's produced, bile is funneled into a small container below the liver,

Өт өндірілгеннен кейін, ол бауырдың астында орналасқан кішкентай қойма –

өт қабына жіберіледі.

called the gallbladder,

before being trickled into the intestine

Кейін ол ішекке бөлініп, майларды ыдыратуға,

микробтарды жоюға және асқазандағы артық қышқылды бейтараптандыруға көмектеседі.

to help break down fats, destroy microbes, and neutralize extra stomach acid.

Bile also helps carry other toxins and byproducts from the liver

Өт сондай-ақ бауырдан ағзаға қажетсіз токсиндер мен қалдықтарды

out of the body.

шығаруға көмектеседі.

Көріп тұрғаныңыздай,

So as you can see,

бауыр – өзара байланысты бірнеше міндетті атқаратын

the liver is an extremely efficient industrial site,

performing multiple tasks that support each other.

өте тиімді өндіріс кешені.

But such a complex system needs to be kept running smoothly

Алайда, мұндай күрделі жүйенің дұрыс жұмыс істеуі үшін

by keeping it healthy

оны сақтау және

шамадан тыс токсиндермен жүктемеу қажет.

and not overloading it with more toxins than it can handle.

This is one factory we simply can't afford to shut down.

Бұл – мүлде тоқтатуға болмайтын зауыт.