The benefits of daydreaming - Elizabeth Cox

Аудармашы: Bakytgul Salykhova Редактор: Askhat Yerkimbay

On a daily basis, you spend between a third and half

Күн сайын уақытыңыздың үш жарым сағатын

your waking hours daydreaming.

армандауға жұмсайсыз.

That may sound like a huge waste of time,

Бұл уақыт босқа кеткендей көрінуі мүмкін,

but scientists think it must have some purpose,

бірақ ғалымдар мұның қандай да бір мақсаты бар, әйтпесе

or humans wouldn’t have evolved to do so much of it.

адамдар осы бағытта дамымаған болар еді дейді.

So to figure out what's going on here,

Мұнда не болып жатқанын анықтау үшін

let’s take a closer look at the mind-wanderer in chief:

үнемі қиял әлемінде жүретін адамды толығырақ қарастырайық:

the bored teenager.

ол – жалыққан жасөспірім.

Wouldn’t it be cool to discover something, anything.

Жаңалық ашу керемет емес пе?!

Like even this plant.

Тіпті мына өсімдікті алайық.

Just to be one of those explorers who sails around drawing stuff

Сурет салатын заттарды қарайтын зерттеушінің бірі болып,

for years on end and everyone thinks they’re a genius.

жылдар бойы сонымен айналысып өзін данышпан санау қиын емес.

But does anyone even do that anymore?

Бірақ енді біреу-міреу мұны істей ме?

Is there anything left to discover?

Жаңалық қылып ашатын нәрсе қалды ма?

And would I be tough enough to deal with the dysentery or scurvy

Ал мен дизентериямен не цингамен күресуге дайын болар ма едім

or piranhas or whatever?

немесе пиранья не басқаларымен?

I barely have the endurance to make it through track practice...

Трек жаттығуларын жасау үшін менің шыдамым аз ...

but I will.

бірақ мен жасай аламын.

Any day now, I’ll have the discipline to show up before sunrise

Енді кез келген күні күн шыққанға дейін ұйқымнан ерте тұрып

and practice.

жаттығамын.

I’ll win all my races.

Барлық жарысты жеңемін.

Winning will become so easy, I’ll pick up other events just for fun.

Жеңіс оңай келетін сондай мен оларды көңіл көтеру үшін таңдаймын.

And once I'm in the Olympics,

Кейін Олимпиадаға қатысқанда,

they’ll have no choice but to crown me team captain,

олардың мені команда капитаны етіп тағайындаудан басқа таңдауы болмайды,

which I will graciously accept.

ал мен оны ықыласпен қабылдаймын.

And will I be nasty to the teammate who yelled at me?

Ал айғайлаған командаласым мені әлі де жаман дей ме?

No.

Жоқ.

I’ll just calmly say, “hope you’re in a better mood.”

Мен жай ғана сабырмен былай деймін: «Көңіл-күйің жақсы деп үміттенемін».

Okay. Yours and other people's daydreams might sound or feel something like that.

Жақсы. Сіздің және басқа адамдардың армандары осыған ұқсас болуы мүмкін.

Let's see what was going on.

Не болып жатқанын көрейік.

To see what parts of the brain are active

Мидың қай бөліктері белсенді екені

when you’re doing a task, or thinking, or daydreaming,

тапсырма жасағанда, не ойлағанда, не армандағанда көрінеді,

scientists use brain imaging techniques that show

ғалымдар визуализация әдістерін қолданады

increased blood flow and energy expenditure in those areas.

қан айналымы мен энергияның жоғарылауы соны көрсетеді.

These brain areas are active,

Бұл ми аймақтары белсенді,

working together and communicating with each other.

бірлесе жұмыс істеп, бір-бірімен байланысады.

Taken together, they're called the executive network.

Бірге жиналғанда олар орындаушы желі деп аталады.

When your mind starts to wander,

Ойыңыз жан-жаққа шашырағанда,

a different set of brain areas becomes active.

мидың басқа бөліктері белсенді бола бастайды.

These areas make up the default mode network.

Бұл аймақтар дефолт режимінде жасайды.

The name default mode makes it sound like nothing is going on.

Дефолт режимі ештеңе болып жатпағандай әсер қалдырады.

And in fact, for many years,

Ал шын мәнінде, жылдар бойы

scientists associated this pattern of activity with rest.

ғалымдар бұл үлгіні демалыс кезіндегі белсенділікпен байланыстырды.

But a closer look reveals that these are the brain areas involved

Мұқият қарасақ, бұл ми аймақтары

when we revisit a memory, when we think about our plans and hopes,

естелікке оралғанда, жоспарымыз бен үміттеріміз туралы ойланғанда,

and yes, when our minds are wandering off on a wild daydream.

және, иә, біздің санамыз армандап жатқанда іске қосылады.

The mind can wander to unproductive or distressing places

Ой өнімсіз болып немесе проблемалық бөліктерді шарлап жүруі мүмкін

and brood over negative past events, like an argument.

және аргумент ретінде өткен жағымсыз оқиғалар еске түседі.

It can also wander to neutral, everyday matters,

Ол сондай-ақ бейтарап болып, күнделікті мәселеге өтеді,

like planning out the rest of one's afternoon.

мысалы, күннің екінші бөлігін жоспарлау сияқты.

But where mind-wandering really gets interesting

Бірақ ақыл-ой шынымен қызықты болатын жер, ол

is when it crosses into the realm of free-moving associative thought

еркін қозғалатын ой ассоциаця әлеміне өтетін кезде

that you aren’t consciously directing.

сіз оны саналы түрде басқармайсыз.

This kind of mind-wandering is associated with increases in both ideas

Ойдың бұлай шарлап жүруі идеяның да өсуімен

and positive emotions,

және оң эмоциямен байланысты,

and the evidence suggests that daydreaming can help people envision ways

армандау адамдарға жол көрсетуге көмектесе алатыны дәлелденген,

to reach their goals and navigate relationships and social situations.

ол мақсаттарына жеткізіп, қарым-қатынас пен әлеуметтік жағдайды байытады.

Scientists think there may be two essential parts to this process:

Ғалымдар бұл процестің екі маңызды бөлігі болуы мүмкін деп есептейді:

a generative phase of free-flowing ideas and spontaneous thoughts,

еркін идеялардың генератив кезеңі және аяқ астынан келетін ойлар,

courtesy of the default mode network,

дефолт режим желісіне сүйеніп,

followed by a process of selecting, developing, and pursuing

содан кейін таңдау процесі, дамыту, жалғастыру жүреді,

the best ideas from that generative burst,

сол кезде пайда болған ең жақсы идея,

driven by logical thinking thanks to the executive network.

логикалық ойлауға негізделеді, атқарушы желіге рақмет.

A host of imaging studies suggest that these two networks working in sync

Көптеген бейнелеу зерттеулері екі желі синхронды жұмыс істейтінін көрсетеді,

is a crucial condition for creative thinking.

ал бұл шығармашылық ойлаудың шешуші шарты.

Taken together, the evidence clearly suggests

Бірге алғанда, дәлелдер мынаны анық көрсетеді:

the logical realm of the executive network

атқарушы желінің логикасы

and the imaginative realm of the default mode network

және қиял әлемі дефолт режим желісімен

are closely related.

тығыз байланысты.

And as you can see, the executive network is still playing a role

Өздеріңіз көріп отырғандай, атқарушы желі әлі де маңызды рөл атқарады,

when the default mode network is doing its thing during daydreaming.

желі дефолт режимде болғанда армандау кезінде өз ісімен айналысады.

In teenagers,

Жасөспірімдерде

the prefrontal cortex and other areas involved in executive function

префронтал қыртыс және басқа аймақтар атқару қызметіне қатысып

are still developing,

әлі де дамып келеді,

but teens are perfectly capable of thinking through their problems and goals,

бірақ жасөспірімдер өте қабілетті, олар проблемалар, мақсаттар туралы ойлайды,

especially when given space to do so on their own.

әсіресе мұны өз бетінше істеуге рұқсат бергенде.