How does the thyroid manage your metabolism? - Emma Bryce

Translator: khuncha muhammad Reviewer: Daban Q. Jaff

Nestled in the tissues of your neck is a small unassuming organ

لە شانەکانی ناو ملماندا ئەندامێکی درک پێنەکراو هەیە

that wields enormous power over your body.

کە دەسەڵاتێکی زۆڕی بەسەر جەستەماندا هەیە.

It's called the thyroid.

ئەمەش پێ دەوترێ سایرۆید.

Like the operations manager in a company,

وەکو بەڕێوبەری پڕۆژەکان لە کۆمپانیاکاندا،

its role is to make sure that the cells in your body are working properly.

ئەرکەی بریتییە لە چاودێڕیکردنی کاری خانەکان.

It does that by using hormones to deliver messages to every single one of them.

ئەمەش لەڕێگەی هۆڕمۆنەوە ئاماژە بۆ هەریەک لەم خانانە دەنێڕێت.

This high-ranking organ is made up of lobules

ئەم ئەندامە ناوازەش لە پلەکان پێک هاتووە

that each contains smaller cells called follicles,

کە هەریەکەشیان لە خانەی بچووکتر پێک دێت پێان دەوترێ توورەگەکان،

which store the hormones the thyroid sends out into your blood.

ئەوانیش ئەو هۆڕمۆنانە کۆدەکەنەوە کە سایرۆید ڕەوانەی خوێنیان دەکات.

Two of the most important hormones it produces

دوو لە گرینگترین لەو هۆڕمۆنانەی بەرهەمی دەهێن

are thyroxine and triiodothyronine, or T3 and T4.

سایرۆکسین و سایرۆیدی سیانە یۆدە یان (T3) و (T4).

As messengers, the hormone's job

هەر وەکو بەڕێوبەرەکان، کاری ئەم هۆڕمۆنانە

is to instruct every cell in the body when to consume oxygen and nutrients.

بریتیە لە ئاگارکردنەوەی خانەکان کە چ کاتێک ئۆکسجین و ماددە خۆڕاکیەکان بمژن.

That maintains the body's metabolism,

کردارە فیزیای و کیمایەکانی جەستەمان دەپاڕێزێ

the series of reactions our cells perform to provide us with energy.

کە ئەمەش بریتیە لە کۆمەڵێک لە کارڵێکی خانەیی کە وزە بەرهەمدەهێنن.

This hormonal notification from the thyroid

ئەم ئاماژە هۆڕمۆنیەی ساریرۆیدیش

gets the heart pumping more efficiently,

ڵێدانەکانی دڵ ڕێک دەخات،

واش لە خانەکانمان دەکات خێڕاتر ماددە خۆڕاکییەکان تێک بشکێنن.

and makes our cells break down nutrients faster.

When you need more energy,

کاتێک پێویستت بە وزەیی زیاترە،

the thyroid helps by sending out hormones to increase metabolism.

ئەوە سایرۆید هۆڕمۆنەکانی دەردەدات بۆئەوەی کارڵێکە فیزیایی و کیمیاییەکان خێڕاتر بکات.

Ultimately, the thyroid allows our cells to use energy, grow and reproduce.

لە کۆتای سایرۆید ڕێگە بە خانەکان دەدا وزە بۆ نوێبوونەوە و گەشە بەکاربێنین

سایرۆیدیش لەلایەن رژێنی پیتویتاریەوە چاودێڕی دەکرێت،

The thyroid is controlled by the pituitary gland,

a hormonal gland deep in the brain that oversees the thyroid's tasks,

کە ڕژێنێکی هۆڕمۆنییە دەکەوێتە مێشکەوە کە چاودێڕی کارەکانی سایرۆید دەکات،

making sure it knows when to send out its messengers.

پێ دەڵێت چ کاتێک هۆڕمۆنەکانی دەربدات.

The pituitary's role is to sense if hormone levels in the blood

ئەرکی ڕژێنی پیتویتاری هەستکردنە بە رێژەی

are too low or too high,

بەرزی و نزمی هۆڕمۆن لە خوێندا،

in which case it sends out instructions

لەم کاتەشدا ئاماژە بۆ

in the form of the thyroid- stimulating hormone.

سایرۆید دەنیڕێت کە ئەوەش دەبێتە هۆی هاندانی هۆڕمۆنەکانی.

Even in this tightly controlled system, however,

تەنانەت لەم ئەندامە ناوازەیەشدا،

هەندێکجار کارەکان تووشی تێکچوون و هەڵە دەبن.

management sometimes slips up.

Certain diseases,

هەندێک لەم نەخۆشیانەی،

growths in the thryoid

لە سایرۆیدا ڕوودەدەن

or chemical imbalances in the body can confuse the organ

یان تێکچوونی هۆڕمۆنی دەبێتە هۆی تێکچوونی ئەندامەکانی جەستەش

and make it deaf to the pituitary's guiding commands.

کە ئەمانەش وا لە پیتویتاری دەکەن فەرمانەکان جێبەجێ نەکات.

The first problem this causes is hyperthyroidism,

یەکەم کێشە کە دەبێتە هۆکاری ئەمە بریتیە هایپەرسایرۆیدیزمە،

which happens when the organ sends out too many hormones.

کاتێک ڕوودەدات کە سایرۆید بڕێکی زۆڕ لە هۆڕمۆنەکانی دەردەدات.

That means the cells are overloaded with instructions

کە بەمەش بڕێکی زؤڕ لە ئاماژەکان بۆ خانەکان دەڕوات

to consume nutrients and oxygen.

بۆئەوەی ماددە خۆڕاکیەکان و ئۆکسجین هەڵبمژن.

They become overactive as a result,

لە ئەنجامی ئەوەشدا زۆڕ چالاکتر دەبن،

meaning a person with hyperthyroidism experiences a higher metabolism

مانای وایە ئەو کەسانەی کێشەی زیاد دەردانی هۆڕمۆنەکانیان هەیە مێتابۆڵیزمیان بەرزترە

signaled by a faster heartbeat, constant hunger, and rapid weight loss.

کە نیشانەکانیشی بریتین لە خێڕا ڵێدانی دڵ، برسیەتی بەردەوام، خێڕا دابەزینی کێشی لەش.

They also feel hot, sweaty, anxious, and find it difficult to sleep.

هەروەها هەست بە گەرمی، ئارەقەکردن، قەلەقی و کەمی خەو دەکەنەوە.

The opposite problem is hypothyroidism,

کێشەکەی تر بریتیە لە کەمی دەردانی هۆڕمۆنەکانی،

which happens when the thyroid sends out too few hormones,

کاتێک ڕوودەدات کە سایرۆید بڕێکی کەم لە هۆڕمۆنەکانی دەردەدات،

meaning the body's cells don't have as many messengers to guide them.

ئەمەش مانای ئەوەیە کە خانەکان ئاماژەیان پێناگات بۆ ئەنجامدانی کارەکانیان.

In response, cells grow listless and metabolism slows.

لە ئەنجامی ئەمەشدا، خانەکان کەمتر گەشە دەکەن و کردارە زیندەیەکانیش کەم دەبنەوە.

People with hypothyroidism see symptoms in weight gain,

ئەو خەڵکانەی کێشەی کەم دەردانی هؤڕمۆنیان هەیە هەست بە نیشانەکانی زیادبوونی کێش،

sluggishness, sensitivity to cold, swollen joints and feeling low.

تەمبەڵی، هەستیاری بە سەرما، هەوکردنی جومگەکان و بێ هێزی دەکەن.

Luckily, there are medical treatments

خۆشبەختانە، چارەسەری پزیشکی هەیە

that can help trigger the thyroid's activities again,

کە لە توانای دایە کاربکاتە سەر چالاکیەکانی سایرۆید،

and bring the body back to a steady metabolic rate.

و کردارە زیندەییەکانی جەستەش ڕێکبخاتەوە.

For such a little organ, the thyroid wields an awful lot of power.

ئەم ئەندامە بچووکە، سایرۆید هێزێکی زۆڕ کاریگەری هەیە.

But a healthy thyroid manages our cells so effectively

بەڵام سایرۆیدەکی تەندروست جەستەمان زۆڕ بە کارامەیی بەڕێوە دەبات

that it can keep us running smoothly without us even noticing it's there.

کە زۆڕ بەباشیش کارەکانی خۆیی دەکات تەنانەت بەبێ ئەوەی هەست بەبوونیشی بکەین.