A Saudi woman who dared to drive | Manal al-Sharif

Manal al-Sharif: Người phụ nữ Ả rập can đảm cầm lấy vô-lăng

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Nhu PHAM Reviewer: Thao Nguyen

Allow me to start this talk with a question to everyone.

Cho phép tôi mở đầu buổi nói chuyện bằng một câu hỏi.

You know that all over the world,

Các bạn biết rằng trên khắp thế giới,

people fight for their freedom,

người ta đấu tranh cho tự do,

fight for their rights.

cho quyền lợi của mình.

Some battle oppressive governments.

Một số đấu tranh với chính quyền áp bức,

Others battle oppressive societies.

số khác lại đấu tranh với xã hội áp bức.

Which battle do you think is harder?

Vậy theo bạn cuộc đấu tranh nào là gian khổ hơn?

Allow me to try to answer this question

Cho phép tôi được trả lời câu hỏi này

in the few coming minutes.

trong vài phút tới.

Let me take you back two years ago in my life.

Hãy để tôi đưa các bạn quay về 2 năm trước.

It was the bedtime of my son, Aboody.

Khi ấy, đến giờ đi ngủ của Aboody, con trai tôi.

He was five at the time.

Lúc ấy, thằng bé mới 5 tuổi.

After finishing his bedtime rituals,

Sau khi kết thúc giờ đọc kinh tối,

he looked at me and he asked a question:

nó nhìn tôi và hỏi:

"Mommy, are we bad people?"

“Mẹ à, chúng ta là người xấu phải không?”

I was shocked.

Tôi sửng sốt.

"Why do you say such things, Aboody?"

“Tại sao con lại nói vậy, Aboody?”

Earlier that day, I noticed some bruises

Trước đó vài ngày, tôi thấy trên mặt thằng bé có vết thâm tím

on his face when he came from school.

sau giờ tan học.

He wouldn't tell me what happened.

Nó không nói cho tôi biết chuyện gì đã xảy ra.

[But now] he was ready to tell.

Nhưng giờ nó đã sẵn sàng kể lại.

"Two boys hit me today in school.

“Hôm nay có 2 thằng đánh con ở trường.

They told me, 'We saw your mom on Facebook.

Chúng nó bảo con,

“Bọn tao đã thấy mẹ mày trên Facebook.

You and your mom should be put in jail.'"

Mày và mẹ mày phải vào tù.”

I've never been afraid to tell Aboody anything.

Tôi chưa bao giờ ngại nói với con điều gì cả.

I've been always a proud woman of my achievements.

Tôi luôn tự hào về những gì mình đã làm.

But those questioning eyes of my son

Nhưng đôi mắt nghi hoặc của con

were my moment of truth,

đã làm tôi nhận ra sự thật

when it all came together.

khi mà tất cả mọi thứ lại cùng lúc xảy ra.

You see, I'm a Saudi woman who had been put in jail

Tôi một phụ nữ Ả rập từng vào tù

for driving a car in a country

vì đã lái xe ôtô ở một đất nước

where women are not supposed to drive cars.

mà người ta cho rằng phụ nữ không được lái xe.

Just for giving me his car keys,

Chỉ vì đưa chìa khóa xe cho tôi

my own brother was detained twice,

mà anh trai tôi đã bị bắt giữ hai lần,

and he was harassed to the point he had

và bị quấy rối nơi làm việc đến nỗi

anh phải từ bỏ công việc là một nhà địa lý,

to quit his job as a geologist,

leave the country with his wife and two-year-old son.

cùng với vợ và con trai mới lên hai di cư sang nước ngoài để sinh sống.

My father had to sit in a Friday sermon

Bố tôi phải tham dự buổi thuyết giáo ngày thứ Sáu

listening to the imam condemning women drivers

nghe thầy tư tế lên án những phụ nữ lái xe

and calling them prostitutes

và gọi họ là gái điếm

amongst tons of worshippers,

giữa hàng triệu các tín đồ khác,

some of them our friends and family of my own father.

một số họ là bạn bè và người thân của ông.

I was faced with an organized defamation campaign

Tôi buộc phải đối mặt với sự phỉ báng có tổ chức

in the local media combined with false rumors

trên các phương tiện truyền thông địa phương cùng những lời đồn đặt

shared in family gatherings, in the streets

trong các cuộc họp mặt gia đình, trên đường phố

and in schools.

và trong các trường học.

It all hit me.

Tất cả đều nhằm vào tôi.

It came into focus that those kids

Xin lưu ý rằng mấy đứa trẻ

did not mean to be rude to my son.

không cố ý xúc phạm con trai tôi.

They were just influenced by the adults around them.

Chúng chỉ bị ảnh hưởng bởi người lớn xung quanh.

And it wasn't about me, and it wasn't a punishment

Và việc đó chẳng phải là về tôi cũng chẳng phải là sự trừng phạt

for taking the wheel and driving a few miles.

vì đã cầm vô lăng và lái xe đi vài dặm.

It was a punishment for daring to challenge

Đó là sự trừng phạt cho việc dám thách thức

the society's rules.

các quy tắc xã hội.

But my story goes beyond this moment of truth of mine.

Nhưng câu chuyện của tôi còn đi xa hơn sự thật đó.

Allow me to give you a briefing

Hãy để tôi kể tóm tắt

about my story.

câu chuyện của mình.

It was May, 2011,

Vào tháng 5 năm 2011,

and I was complaining to a work colleague

tôi than phiền với một anh bạn đồng nghiệp

about the harassments I had to face

về sự phiền toái

trying to find a ride back home,

khi phải bắt xe về nhà,

although I have a car and an international driver's license.

trong khi tôi có một chiếc ôtô và bằng lái xe quốc tế hẳn hoi.

As long as I've known, women in Saudi Arabia

Từ khi tôi có nhận thức

phụ nữ ở Ả rập Xê út luôn phàn nàn về lệnh cấm lái xe,

have been always complaining about the ban,

but it's been 20 years since anyone

nhưng 20 năm trôi qua không một ai

tried to do anything about it,

cố gắng làm bất cứ điều gì để thay đổi bộ luật

a whole generation ago.

được ban hành cách đây một thế hệ.

He broke the good/bad news in my face.

Anh bạn đồng nghiệp của tôi gần như gào lên:

"But there is no law banning you from driving."

“Chẳng có luật nào cấm chị lái xe cả.”

I looked it up, and he was right.

Tôi nhìn lên, và nhận ra anh ta nói đúng.

There wasn't an actual law in Saudi Arabia.

Thực sự chẳng có luật nào như thế ở Ả rập Xê út này.

It was just a custom and traditions

Đó chỉ là phong tục tập quán

that are enshrined in rigid religious fatwas

được lưu truyền trong sắc lệnh Hồi giáo cứng nhắc

and imposed on women.

và áp đặt lên phụ nữ.

That realization ignited the idea of June 17,

Nhận thức đó thổi bùng lên ý tưởng của ngày 17 tháng Sáu,

where we encouraged women to take the wheel

ngày mà chúng tôi khuyến khích chị em cầm lấy vô-lăng

and go drive.

và lái xe đi.

It was a few weeks later, we started receiving all these

Vài tuần sau, chúng tôi bắt đầu nhận được những thứ đai loại như:

"Man wolves will rape you if you go and drive."

“Những con sói đực sẽ cưỡng hiếp cô nếu cô lái xe"

A courageous woman, her name is Najla Hariri,

Một người phụ nữ rất can đảm tên là Najla Hariri,

she's a Saudi woman in the city of Jeddah,

sống ở thành phố Jeddah,

she drove a car and she announced

đã cầm lấy vô-lăng và kể lại cho tôi nghe

but she didn't record a video.

nhưng chị ấy không quay lại cảnh ấy.

We needed proof.

Chúng tôi cần bằng chứng để thuyết phục.

So I drove. I posted a video on YouTube.

Vì thể, tôi đã cầm lái. Tôi gửi video lên kênh Youtube.

And to my surprise,

Và thật ngạc nhiên,

it got hundreds of thousands of views the first day.

có hàng trăm ngàn người theo dõi ngay ngày đầu tiên.

What happened next, of course?

Điều gì xảy ra sau đó nhỉ?

Tôi bắt đầu nhận được lời đe dọa

I started receiving threats

to be killed, raped, just to stop this campaign.

giết chết, cưỡng bức nhằm mục đích ngăn cản chiến dịch này.

The Saudi authorities remained very quiet.

Chính quyền Ả rập vẫn im lặng.

That really creeped us out.

Chúng tôi nóng lòng như lửa đốt.

I was in the campaign with other Saudi women

Trong chương trình đó có tôi và mấy phụ nữ Ả rập,

and even men activists.

và có các nhà hoạt động là nam giới nữa.

We wanted to know how the authorities

Chúng tôi muốn xem các nhà chức trách

would respond on the actual day, June 17,

sẽ phản ứng ra sao về ngày 17 tháng Sáu

when women go out and drive.

khi mà các chị em sẽ ra đường và lái xe.

So this time I asked my brother

Vì thế lần này tôi nhờ anh trai

to come with me and drive by a police car.

đi cùng tôi và lái một chiếc xe cảnh sát.

It went fast. We were arrested,

Xe đang chạy thì chúng tôi bị bắt,

signed a pledge not to drive again, released.

ký vào giấy cam kết không tái phạm rồi được tha.

Arrested again, he was sent to detention for one day,

Khi bị bắt lần nữa, anh trai tôi bị đưa tới phòng tạm giam một ngày

and I was sent to jail.

và tôi bị nhốt vào tù.

I wasn't sure why I was sent there,

Tôi không chắc tại sao mình bị giam,

because I didn't face any charges in the interrogation.

bởi vì tôi không phải đối mặt với cáo buộc nào trong buổi thẩm vấn.

But what I was sure of was my innocence.

Nhưng tôi biết mình vô tội.

I didn't break a law, and I kept my abaya

Tôi không vi phạm pháp luật và vẫn mặc chiếc áo abaya

— it's a black cloak we wear in Saudi Arabia before we leave the house —

chiếc áo choàng đen người Ả rập Xê út vẫn thường mặc khi ra khỏi nhà

and my fellow prisoners kept asking me to take it off,

và những tù nhân ở đó cứ khuyên tôi cởi nó ra,

but I was so sure of my innocence, I kept saying,

nhưng tôi tin mình vô tội, tôi vẫn nói:

"No, I'm leaving today."

“Không, hôm nay tôi sẽ được thả ra”.

Outside the jail, the whole country went into a frenzy,

Bên ngoài nhà tù, cả đất nước phẫn nộ,

some attacking me badly,

người thì chỉ trích tôi nặng nề,

and others supportive and even collecting signatures

người khác lại ủng hộ và còn thu thập các chữ ký

vào đơn thỉnh cầu gửi cho nhà vua xin thả tôi ra.

in a petition to be sent to the king to release me.

I was released after nine days.

Sau chín ngày tôi được thả ra.

June 17 comes.

Ngày 17 tháng 6 đến.

The streets were packed with police cars

Đường phố chật ních xe cảnh sát

and religious police cars,

và xe cảnh vệ nhà thờ

but some hundred brave Saudi women

nhưng hàng trăm chị em Ả rập dũng cảm

broke the ban and drove that day.

đã phá bỏ lệnh cấm và lái xe đi ngày đó.

None were arrested. We broke the taboo.

Không ai bị bắt cả. Chúng tôi đã phá bỏ được điều cấm kỵ ấy.

(Applause)

(Vỗ tay)

So I think by now, everyone knows that we can't drive,

Vì thế tôi nghĩ lúc này,

mọi người chỉ biết chúng tôi không thể lái xe,

or women are not allowed to drive, in Saudi Arabia,

hoặc phụ nữ ở Ả rập Xê út không được phép lái xe,

but maybe few know why.

nhưng có lẽ ít ai biết tại sao.

Allow me to help you answer this question.

Cho phép tôi trả lời giúp bạn câu hỏi này.

There was this official study

Có một nghiên cứu chính thức

that was presented to the Shura Council --

được trình lên Hội đồng Shura

it's the consultative council appointed

hội đồng tư vấn được chỉ định

by the king in Saudi Arabia —

bởi nhà vua Ả rập Xê út -

and it was done by a local professor,

và được thực hiện bởi một vị giáo sư trong nước,

a university professor.

một giáo sư đại học.

He claims it's done based on a UNESCO study.

Ông khẳng định rằng nghiên cứu của ông dựa trên nghiên cứu của UNESCO.

Và theo nghiên cứu,

And the study states,

the percentage of rape, adultery,

tỉ lệ các vụ cưỡng hiếp, ngoại tình,

illegitimate children, even drug abuse,

con ngoài giá thú, cả lạm dụng ma túy,

prostitution in countries where women drive

mại dâm ở các nước có phụ nữ lái xe

is higher than countries where women don't drive.

cao hơn các nước không có phụ nữ lái xe.

(Laughter)

(cười)

I know, I was like this, I was shocked.

Tôi biết, tôi cũng vậy, bị sốc.

I was like, "We are the last country in the world

Giống như là “Ả Rập Xê Út là quốc gia cuối cùng trên thế giới

where women don't drive."

không có phụ nữ lái xe."

So if you look at the map of the world,

Vậy nếu lúc này bạn nhìn vào bản đồ thế giới,

that only leaves two countries:

thì chỉ còn lại 2 quốc gia:

Saudi Arabia, and the other society is the rest of the world.

Ả rập Xê út và một nước khác là toàn bộ phần còn lại của thế giới.

Chúng tôi tạo ra một hashtag trên Twitter để châm biếm bài nghiên cứu

We started a hashtag on Twitter mocking the study,

and it made headlines around the world.

và nó trở thành tin nóng trên toàn thế giới.

[BBC News: 'End of virginity' if women drive, Saudi cleric warns]

Tờ BBC News: Nếu phụ nữ lái xe thì sẽ ‘mất trinh tiết’ – Tu sĩ Ả rập cảnh báo

(Laughter)

And only then we realized it's so empowering

Chỉ khi đó chúng tôi mới nhận ra

việc nhạo báng kẻ áp bức cho chúng tôi sức mạnh nhiều đến nhường nào.

to mock your oppressor.

It strips it away of its strongest weapon: fear.

Nó quét sạch vũ khí mạnh mẽ nhất của họ: nỗi sợ.

This system is based on ultra-conservative

Chế độ này dựa trên

các truyền thống và phong tục bảo thủ cực đoan

traditions and customs

that deal with women as if they are inferior

đối xử với phụ nữ như thể họ là hạ đẳng

and they need a guardian to protect them,

và phải được giám hộ

so they need to take permission from this guardian,

vì thế họ cần được sự cho phép từ người giám hộ

whether verbal or written, all their lives.

bằng lời nói hay các bộ luật, trong suốt cuộc đời họ.

We are minors until the day we die.

Chúng tôi chỉ là thứ yếu cho đến ngày chết đi.

And it becomes worse when it's enshrined in religious fatwas

Càng tồi tệ hơn khi nó được bảo vệ bởi sắc lệnh tôn giáo

based on wrong interpretation of the sharia law,

dựa trên cách giải thích sai lầm của luật Hồi Giáo,

or the religious laws.

hay luật lệ tôn giáo.

What's worst, when they become codified

Điều tồi tệ nhất là khi chúng lại được biên soạn

as laws in the system,

thành luật lệ

and when women themselves believe in their inferiority,

và chính chị em phụ nữ cũng tin vào sự thấp kém của mình,

and they even fight those who try

và thậm chí họ chống lại cả những người cố gắng

to question these rules.

phản bác những luật lệ này.

So for me, it wasn't only about these attacks I had to face.

Vì thế với tôi, đây không chỉ là vấn đề về sự công kích.

It was about living two totally different

Mà là về việc sống với hai quan điểm

perceptions of my personality, of my person --

hoàn toàn khác biệt về nhân phẩm, con người -

the villain back in my home country,

trong nước tôi là kẻ tội đồ

and the hero outside.

nhưng ở ngoài nước tôi lại là anh hùng.

Just to tell you, two stories happened in the last two years.

Tôi muốn kể với các bạn 2 câu chuyện xảy ra trong hai năm qua.

One of them is when I was in jail.

Một là khi tôi ở tù.

I'm pretty sure when I was in jail,

Tôi rất chắc chắn khi ở trong tù,

everyone saw titles in the international media

mọi người đã đọc các bài báo trên tin tức quốc tế

something like this during these nine days I was in jail.

nói về tôi trong chín ngày bị giam.

But in my home country, it was a totally different picture.

Nhưng ở nước tôi, đó lại là một bức tranh hoàn toàn khác.

It was more like this:

Như thế này:

"Manal al-Sharif faces charges of disturbing public order

“Manal al-Sharif đối mặt với các cáo buộc vi phạm an ninh công cộng

and inciting women to drive."

và xúi giục phụ nữ lái xe."

I know.

Tôi biết.

"Manal al-Sharif withdraws from the campaign."

“Manal al-Sharif từ bỏ chiến dịch."

Ah, it's okay. This is my favorite.

À, đây rồi. Đây là cái tôi thích.

"Manal al-Sharif breaks down and confesses:

“Manal al-Sharif suy sụp và thú nhận:

'Foreign forces incited me.'"

Thế lực ngoại quốc xúi giục tôi.”

(Laughter)

(Cười)

And it goes on, even trial and flogging me in public.

Điều tồi tệ tiếp diễn, tôi bị đem ra xét xử và bị đánh bằng roi

So it's a totally different picture.

trước công chúng. Vậy đấy một bức tranh hoàn toàn khác biệt.

I was asked last year to give a speech

Năm ngoái tôi được mời diễn thuyết

at the Oslo Freedom Forum.

tại Diễn Đàn Tự Do Oslo.

I was surrounded by this love

Tôi được bao bọc bởi tình yêu

and the support of people around me,

và sự ủng hộ của mọi người

and they looked at me as an inspiration.

và họ xem tôi như là một nguồn cảm hứng.

At the same time, I flew back to my home country,

Cùng thời gian đó, tôi trở về quê nhà,

they hated that speech so much.

người ta căm ghét bài diễn thuyết của tôi.

The way they called it: a betrayal to the Saudi country

Họ gọi đó là: sự phản bội với đất nước

and the Saudi people,

và nhân dân Ả rập,

and they even started a hashtag called #OsloTraitor on Twitter.

và thậm chí họ đã tạo hashtag #Kẻ Phản Bội Oslo trên Twitter

Some 10,000 tweets were written in that hashtag,

Có khoảng 10,000 người bình luận về điều này.

while the opposite hashtag, #OsloHero,

trong khi đó lại một hashtag trái ngược #Người Hùng Oslo

there was like a handful of tweets written.

đã dấy lên cơn bão bình luận trên Twitter.

They even started a poll.

Họ thậm chí còn mở cuộc bình chọn.

More than 13,000 voters answered this poll:

Hơn 13,000 người tham gia:

whether they considered me a traitor or not after that speech.

liệu họ có coi tôi là kẻ phản bội bài diễn thuyết kia.

Ninety percent said yes, she's a traitor.

90% trả lời có, cô ta là kẻ phản bội.

So it's these two totally different perceptions

Đó là hai quan điểm hoàn toàn trái ngược

of my personality.

về nhân phẩm của tôi.

For me, I'm a proud Saudi woman,

Tôi tự hào là phụ nữ Ả rập,

and I do love my country,

và tôi yêu đất nước mình,

and because I love my country, I'm doing this.

và bởi thế, tôi mới làm việc này.

Because I believe a society will not be free

Bởi tôi tin một xã hội sẽ không có tự do

if the women of that society are not free.

nếu phụ nữ trong xã hội đó không được tự do.

(Applause)

(Vỗ tay)

Cảm ơn.

(Vỗ tay)

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you, thank you, thank you, thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

Thank you.

But you learn lessons from these things that happen to you.

Các bạn sẽ học được nhiều thứ từ những điều xảy đến với bạn.

I learned to be always there.

Tôi đã rút ra được bài học là hãy luôn đứng vững.

The first thing, I got out of jail,

Điều đầu tiên tôi làm sau khi ra tù,

of course after I took a shower, I went online,

dĩ nhiên sau khi tắm rửa, tôi lên mạng,

I opened my Twitter account and my Facebook page,

mở trang Twitter và Facebook của mình,

and I've been always very respectful

và tôi luôn tôn trọng

to those people who are opining to me.

những người đang chia sẻ quan điểm với tôi.

I would listen to what they say,

Tôi sẽ lắng nghe những gì họ nói,

and I would never defend myself with words only.

và sẽ không bao giờ bào chữa cho bản thân chỉ bằng những lời nói suông.

I would use actions. When they said I should withdraw from the campaign,

Tôi sẽ dùng hành động. Khi họ cho rằng tôi nên rút khỏi chiến dịch,

I filed the first lawsuit against the general directorate

tôi đã nộp lá đơn đầu tiên khởi kiện ban giám đốc

of traffic police for not issuing me a driver's license.

cảnh sát giao thông vì đã không cấp cho tôi bằng lái xe.

There are a lot of people also --

Rất nhiều người

very big support, like those 3,000 people

ủng hộ tôi, như lúc 3.000 người

ký vào đơn đệ trình phóng thích tôi.

who signed the petition to release me.

We sent a petition to the Shura Council

Chúng tôi gửi đơn đệ trình tới Hội đồng Shura

in favor of lifting the ban on Saudi women,

yêu cầu dỡ bỏ lệnh cấm đối với phụ nữ Ả rập,

and there were, like, 3,500 citizens who believed in that

và có khoảng 3,500 công dân

and they signed that petition.

ký vào đơn đệ trình.

There were people like that, I just showed some examples,

Những người như trong các ví dụ tôi vừa chiếu lên

who are amazing, who are believing in women's rights in Saudi Arabia,

họ vẫn tin vào quyền lợi của phụ nữ ở Ả rập Xê út,

and trying, and they are also facing a lot of hate

họ nỗ lực tranh đấu và cũng đối mặt với nhiều sự thù ghét

because of speaking up and voicing their views.

vì dám lên tiếng và bày tỏ quan điểm của mình.

Saudi Arabia today is taking small steps

Ngày nay, Ả rập Xê út đang từng bước

toward enhancing women's rights.

củng cố quyền lợi của phụ nữ.

The Shura Council that's appointed by the king,

Về hội đồng Shura được chỉ định bởi nhà vua

by royal decree of King Abdullah,

theo sắc lệnh của nhà vua Abdullaah,

last year there were 30 women assigned to that Council,

năm ngoái có 30 phụ nữ làm việc trong Hội đồng,

like 20 percent.

chiếm 20% Hội đồng. (Vỗ tay)

20 percent of the Council. (Applause)

The same time, finally, that Council,

Cùng lúc đó, Hội đồng

after rejecting our petition four times for women driving,

sau bốn lần từ chối đơn đệ trình chấp thuận quyền lái xe của phụ nữ

they finally accepted it last February.

cuối cùng đã chấp nhận đề nghị vào cuối tháng Hai vừa qua.

(Applause)

(Vỗ tay)

Sau khi bị đưa vào tù,

After being sent to jail

or sentenced lashing, or sent to a trial,

bị cáo buộc kích động quần chúng, bị đưa ra xét xử,

the spokesperson of the traffic police said,

người phát ngôn của cục cảnh sát giao thông phát biểu

we will only issue traffic violation for women drivers.

chúng tôi sẽ chỉ phát hành giấy vi phạm giao thông cho nữ tài xế.

The Grand Mufti, who is the head

Giáo chủ Grand Mufti, người đứng đầu

of the religious establishment in Saudi Arabia,

giáo quyền ở Ả rập Xê út,

he said, it's not recommended for women to drive.

từng khyến cáo phụ nữ không nên lái xe.

It used to be haram, forbidden, by the previous Grand Mufti.

Nó từng bị cấm đoán bởi Giáo chủ đời trước.

So for me, it's not about only these small steps.

Vì thế với tôi, điều quan trọng không chỉ nằm ở những bước tiến nhỏ này

It's about women themselves.

mà còn ở chính bản thân người phụ nữ.

A friend once asked me, she said,

Một người bạn từng hỏi tôi,

"So when do you think this women driving will happen?"

“Vậy bạn nghĩ khi nào việc phụ nữ lái xe sẽ thành hiện thực?”

I told her, "Only if women stop asking 'When?'

Tôi trả lời, “Chỉ khi họ ngừng hỏi ‘Khi nào?’

and take action to make it now."

và bắt tay hành động.”

So it's not only about the system,

Vậy không phải do chế độ,

it's also about us women to drive our own life, I'd say.

mà do chính phụ nữ chúng ta quyết định cuộc đời của mình.

So I have no clue, really, how I became an activist.

Tôi không thể lý giải việc mình trở thành nhà hoạt động như thế nào.

And I don't know how I became one now.

Và không biết làm cách nào tôi trở thành được bây giờ.

But all I know, and all I'm sure of, in the future

Nhưng tất cả những gì tôi biết, và chắc chắn, trong tương lai

when someone asks me my story,

khi ai đó hỏi về câu chuyện của tôi,

I will say, "I'm proud

tôi sẽ nói, “Tôi tự hào

to be amongst those women who lifted the ban,

là một trong những phụ nữ tiên phong dỡ bỏ lệnh cấm,

fought the ban, and celebrated everyone's freedom."

chống lại lệnh cấm và vui sướng vì sự tự do của mỗi người.”

So the question I started my talk with,

Hãy quay trở lại câu hỏi ban đầu,

who do you think is more difficult to face,

bạn nghĩ cái nào sẽ khó để đối mặt hơn

oppressive governments or oppressive societies?

chính quyền đàn áp hay xã hội đàn áp?

I hope you find clues to answer that from my speech.

Tôi hy vọng các bạn sẽ tìm ra được câu trả lời từ câu chuyện của tôi.

Thank you, everyone.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)

(Applause)

Thank you. (Applause)

Cảm ơn.

(Vỗ tay)