David Brooks: The social animal

David Brooks: Loài động vật xã hội

Translator: Minh Trang Lai Reviewer: Trang Tran

When I got my current job, I was given a good piece of advice,

Khi bắt đầu công việc hiện tại, tôi nhận được khá nhiều lời khuyên,

which was to interview three politicians every day.

đó là hãy phỏng vấn 3 chính trị gia mỗi ngày.

And from that much contact with politicians,

Và từ đó sẽ có nhiều mối quan hệ với các chính trị gia.

I can tell you they're all emotional freaks of one sort or another.

Tôi có thể nói với bạn rằng họ đều là "quái vật" cảm xúc, bằng cách này hay cách khác.

They have what I called "logorrhea dementia,"

Họ có cái mà tôi gọi là chứng nói nhiều,

which is they talk so much they drive themselves insane.

họ nói quá nhiều đến nỗi họ tự làm cho mình trở nên mất trí.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But what they do have is incredible social skills.

Nhưng cái mà họ có là những kĩ năng xã hội tuyệt vời.

When you meet them, they lock into you,

Khi bạn gặp họ, họ kìm hãm bạn,

they look you in the eye,

nhìn thẳng vào mắt bạn,

they invade your personal space,

họ xâm chiếm những khoảng trống riêng tư của bạn,

they massage the back of your head.

và họ xoa dịu phía sau đầu bạn nữa.

I had dinner with a Republican senator several months ago

Tôi từng dùng bữa tối với 1 thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa vài tháng trước

who kept his hand on my inner thigh

người đã để tay ông ta trên đùi tôi

throughout the whole meal -- squeezing it.

suốt cả bữa ăn -- và siết chặt nó.

I once -- this was years ago --

Cũng từng 1 lần -- đó là nhiều năm về trước --

I saw Ted Kennedy and Dan Quayle meet in the well of the Senate.

tôi nhìn thấy Ted Kennedy và Dan Quayle gặp nhau tại cầu thang của Thượng Nghị viện.

And they were friends, and they hugged each other

Là bạn bè, họ ôm chầm lấy nhau

and they were laughing, and their faces were like this far apart.

rồi họ cùng cười phá lên, và mặt họ chỉ cách xa nhau từng này thôi.

And they were moving and grinding

Sau đó họ cùng bước đi

and moving their arms up and down each other.

và họ di chuyển bàn tay mình lên và xuống.

And I was like, "Get a room. I don't want to see this."

Và tôi cảm thấy đó như là, "Hãy đặt 1 phòng nào đó. Tôi không muốn nhìn thấy cảnh này."

But they have those social skills.

Nhưng họ có những kĩ năng xã hội đó.

Another case:

Một trường hợp khác:

Last election cycle,

Trong vòng bỏ phiếu kì trước,

I was following Mitt Romney around New Hampshire,

tôi đã dõi theo Mitt Romney quanh vùng New Hampshire.

and he was campaigning with his five perfect sons:

Và ông ta đã vận động tranh cử với 5 đứa con trai hoàn hảo nhất:

Bip, Chip, Rip, Zip, Lip and Dip.

Bip, Chip (Tiền), Zip, Lip (Môi) và Dip (Ngoại giao).

(Laughter)

(Tiếng cười)

And he's going into a diner.

Và rồi ông ta tham gia 1 bữa tối.

And he goes into the diner, introduces himself to a family

Khi đến đó, ông ta giới thiệu bản thân với gia đinh kia

and says, "What village are you from in New Hampshire?"

và nói, "Các bạn đến từ làng nào của New Hampshire vậy?"

And then he describes the home he owned in their village.

Sau đó ông đã miêu ta căn nhà mà ông sở hữu trong ngôi làng của họ.

And so he goes around the room,

Ông ấy đã đi xung quanh căn phòng,

and then as he's leaving the diner,

vì chuẩn bị phải rời bữa tiệc,

he first-names almost everybody he's just met.

ông ấy đã chỉ tên của hầu hết mọi người mà ông chỉ vừa mới gặp.

I was like, "Okay, that's social skill."

Tôi nghĩ thế này, "Thế đấy, đó chính là kĩ năng xã hội."

But the paradox is,

Nhưng sự ngược đời là,

when a lot of these people slip into the policy-making mode,

khi mà rất nhiều người trong số họ "lọt vào" hệ thống hoạch định chính sách,

that social awareness vanishes

thì nhận thức xã hội đó dần biến mất

and they start talking like accountants.

và họ bắt đầu nói chuyện như thể những nhân viên kế toán vậy.

So in the course of my career,

Trong suốt sự nghiệp của mình,

I have covered a series of failures.

tôi đã xem xét hàng loạt những sai lầm.

We sent economists in the Soviet Union

Chúng ta đã từng cử những nhà kinh tế học đến Liên bang Xô-viết

with privatization plans when it broke up,

với những kế hoạch tư nhân hóa khi nó sụp đổ,

and what they really lacked was social trust.

và cái mà họ thực sự thiếu chính là niềm tin xã hội.

We invaded Iraq with a military

Chúng ta đã xâm chiếm Iraq bằng quân sự

oblivious to the cultural and psychological realities.

mà không để ý đến thực tế văn hóa và tâm lý.

We had a financial regulatory regime

Chúng ta sở hữu 1 chế độ luật lệ tài chính

based on the assumptions

dựa trên những giả định

that traders were rational creatures

mà những nhà giao dịch là những sinh vật có lý trí

who wouldn't do anything stupid.

những người sẽ không làm gì ngu ngốc cả.

For 30 years, I've been covering school reform

Trong suốt 30 năm, tôi đã xem xét tới việc cải cách giáo dục

and we've basically reorganized the bureaucratic boxes --

và chúng ta đơn giản chỉ tổ chức lại những cái hộp quan liêu --

charters, private schools, vouchers --

những hiến chương, các trường tư, những hóa đơn --

but we've had disappointing results year after year.

nhưng chúng ta chỉ thu được những kết quả đáng thất vọng hết năm này đến năm khác.

And the fact is, people learn from people they love.

Và thực tế là, mọi người có thể học hỏi từ những người mà họ yêu quý.

And if you're not talking about the individual relationship

Và nếu chúng ta không đề cập đến quan hệ cá nhân

between a teacher and a student,

giữa giáo viên và học sinh,

you're not talking about that reality.

chúng ta đang không nhắc đến thực tế đó,

But that reality is expunged

nhưng thực tế lại được lược bỏ

from our policy-making process.

trong quá trình xây dựng chính sách.

And so that's led to a question for me:

Và điều đó dẫn tôi đến cho tôi 1 câu hỏi:

Why are the most socially-attuned people on earth

Tại sao những con người hòa hợp với xã hội nhất trên Trái Đất này

completely dehumanized

đều hoàn toàn trở nên vô nhân đạo

when they think about policy?

khi họ nghĩ về chính sách?

And I came to the conclusion,

Và tôi đã đi đến kết luận,

this is a symptom of a larger problem.

đây chính là triệu chứng của một vấn đề lớn hơn nhiều.

That, for centuries, we've inherited a view of human nature

Đó là, trong rất nhiều thế kỉ, chúng ta thừa hưởng toàn cảnh bản tính con người

based on the notion

dựa vào những ý niệm

that we're divided selves,

chúng ta đã bị chia nhỏ bản chất của bản thân,

that reason is separated from the emotions

và lí trí bị tách khỏi những xúc cảm

and that society progresses

và những tiến trình xã hội

to the extent that reason can suppress the passions.

tới mức lí trí có thể ngăn cản những cảm xúc mạnh mẽ.

And it's led to a view of human nature

Và điều đó dẫn tới cái nhìn của con người

that we're rational individuals

rằng chúng ta là những cá nhân có lí trí

who respond in straightforward ways to incentives,

những người phản ứng thẳng thắn với những khích lệ.

and it's led to ways of seeing the world

Và nó cũng dẫn đến những cách nhìn về thế giới quan

where people try to use the assumptions of physics

nơi người ta cố gắng sử dụng những giả định vật lý

to measure how human behavior is.

để đánh giá hành vi con người.

And it's produced a great amputation,

Điều này tạo ra một sự cắt giảm lớn,

a shallow view of human nature.

1 cái nhìn nông cạn về bản chất con người.

We're really good at talking about material things,

Chúng ta rất giỏi khi đề cập đến những thứ hữu hình,

but we're really bad at talking about emotions.

nhưng lại thực sự yếu kém khi nói đến cảm xúc.

We're really good at talking about skills

Chúng ta giỏi nói về kĩ năng

and safety and health;

sự an toàn và sức khỏe,

we're really bad at talking about character.

nhưng kém cỏi khi bàn về tính cách.

Alasdair MacIntyre, the famous philosopher,

Alasdair Maclntyre, một nhà triết học nổi tiếng,

said that, "We have the concepts of the ancient morality

đã từng nói, "Chúng ta có những khái niệm về đạo đức cổ

of virtue, honor, goodness,

về đức hạnh, danh dự, lòng hào hiệp,

but we no longer have a system

nhưng chúng ta không còn có một hệ thống

by which to connect them."

để liên kết chúng lại nữa."

And so this has led to a shallow path in politics,

Và điều đó dẫn đến một đường lối chính trị nông cạn

but also in a whole range of human endeavors.

và trong tất cả những nỗ lực của loài người.

You can see it in the way we raise our young kids.

Bạn có thể nhìn thấy điều này trong cách chúng ta nuôi dạy con cái.

You go to an elementary school at three in the afternoon

Bạn đến trường tiểu học lúc 3 giờ chiều

and you watch the kids come out,

và nhìn những đứa trẻ đi ra,

and they're wearing these 80-pound backpacks.

chúng phải đeo trên vai những chiếc ba lô nặng đến 80 pounds (khoảng 40 cân)

If the wind blows them over, they're like beetles stuck there on the ground.

Nếu có cơn gió thổi chúng đi xa, chúng sẽ chỉ như những con bọ bẹp dí trên mặt đất.

You see these cars that drive up --

Và bạn có thể nhìn thấy những chiếc xe này chạy đến gần --

usually it's Saabs and Audis and Volvos,

thường thì đó là Saabs và Audis hay Volvos,

because in certain neighborhoods it's socially acceptable to have a luxury car,

bởi vì trong những khu vực cụ thể, có 1 chiếc xe đắt tiền là điều thường được chấp nhận,

so long as it comes from a country hostile to U.S. foreign policy --

miễn là nó đến từ một đất nước thù địch với chế độ ngoại giao của Mỹ --

that's fine.

Ổn thôi.

They get picked up by these creatures I've called uber-moms,

Chúng sẽ được chọn bởi những sinh vật mà tôi gọi là "những bà mẹ thượng hạng"

who are highly successful career women

những người phụ nữ thành công trong sự nghiệp

who have taken time off to make sure all their kids get into Harvard.

những người vẫn dành thời gian đảm bảo rằng con cái họ sẽ đỗ vào trường đại học Harvard.

And you can usually tell the uber-moms

Và bạn vẫn thường nói với "những bà mẹ thượng hạng" đó,

because they actually weigh less than their own children.

vì họ thực ra được nhắc đến ít hơn cả con cái họ nữa.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So at the moment of conception,

Do vậy, tại thời điểm thụ thai,

they're doing little butt exercises.

chúng đã làm những bài tập "húc đầu" nhỏ

Babies flop out,

Những đứa trẻ chập chững biết đi,

they're flashing Mandarin flashcards at the things.

chúng khoe những chiếc thẻ học tiếngTrung Quốc với mọi vật.

Driving them home, and they want them to be enlightened,

Khi đang đón chúng về nhà, họ muốn chúng phải được mở mang đầu óc,

so they take them to Ben & Jerry's ice cream company

vì thế họ dẫn chúng đến công ty kem Ben & Jerry's

with its own foreign policy.

với những chính sách ngoại giao của công ty.

In one of my books,

Trong 1 cuốn sách của mình,

I joke that Ben & Jerry's should make a pacifist toothpaste --

tôi từng nói đùa rằng Ben & Jerry' lẽ ra nên sản xuất kem đánh răng vì hòa bình --

doesn't kill germs, just asks them to leave.

không diệt vi khuẩn, chỉ làm chúng rời đi mà thôi.

It would be a big seller.

Và họ đã có thể trở thành hãng bán hàng vĩ đại.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And they go to Whole Foods to get their baby formula,

Sau đó họ tới Whole Foods để mua sữa bột cho trẻ sơ sinh.

and Whole Foods is one of those progressive grocery stores

Whole Food là một trong những cửa hàng tạp hóa khá phát triển

where all the cashiers look like they're on loan from Amnesty International.

nơi đây tất cả nhân viên thu ngân đều như đang nợ tiền Amnesty International vậy.

(Laughter)

(Tiếng cười)

They buy these seaweed-based snacks there

Họ mua những bữa ăn nhẹ với rong biển

called Veggie Booty with Kale,

được gọi là Veggie Booty với súp lơ,

which is for kids who come home and say,

loại dành cho trẻ con, những đứa trẻ sẽ về nhà và nói,

"Mom, mom, I want a snack that'll help prevent colon-rectal cancer."

"Mẹ ơi, mẹ à, con muốn có ăn món ăn nhẹ phòng bệnh ung thư trực tràng."

(Laughter)

(Tiếng cười)

And so the kids are raised in a certain way,

Và vậy là những đứa trẻ đó được nuôi dưỡng theo cách như vậy,

jumping through achievement hoops of the things we can measure --

bỏ qua những thành tựu mà chúng ta có thể làm ra được --

SAT prep, oboe, soccer practice.

chuẩn bị cho kì thi SAT, kèn ô-boa, bài tập bóng đá.

They get into competitive colleges, they get good jobs,

Chúng được chọn vào những trường đại học danh tiếng, có công việc tốt,

and sometimes they make a success of themselves

và đôi khi chúng thành công bằng chính sức mình

in a superficial manner, and they make a ton of money.

ở những lĩnh vực chung, và kiếm được cả một đống tiền.

And sometimes you can see them at vacation places

Đôi lúc bạn có thể nhìn thấy chúng ở những địa điểm nghỉ mát

like Jackson Hole or Aspen.

như Jackson Hole hay Aspen.

And they've become elegant and slender --

Chúng đã trở nên thanh lịch và thon thả --

they don't really have thighs;

không có bắp đùi to lắm;

they just have one elegant calve on top of another.

chúng chỉ có 1 con bò cái thanh lịch nổi bật trên tất cả.

(Laughter)

(Tiếng cười)

They have kids of their own,

Và chúng có những đứa con của riêng mình,

and they've achieved a genetic miracle by marrying beautiful people,

chúng được hưởng những gien tốt bằng cách kết hôn với những người đẹp,

so their grandmoms look like Gertrude Stein,

bà nội của chúng trông giống như Gertude Stein vậy,

their daughters looks like Halle Berry -- I don't know how they've done that.

còn con gái chúng thì giống Halle Berry -- Tôi không biết làm sao chúng làm được điều đó nữa.

They get there and they realize

Chúng có 3 đứa con và nhận ra rằng

it's fashionable now to have dogs a third as tall as your ceiling heights.

thật là đúng mốt bây giờ khi nuôi những chú chó cao bằng 1/3 trần nhà của bạn.

So they've got these furry 160-pound dogs --

Và thế là chúng mua những con chó xù xì nặng tới 160 pound --

all look like velociraptors,

nhìn giống như khủng long vậy,

all named after Jane Austen characters.

tất cả đều được đặt tên theo nhân vật trong truyện Jane Austen.

And then when they get old, they haven't really developed a philosophy of life,

Và rồi khi già đi, chúng vẫn chưa thực sự phát triển được 1 triết lý sống,

but they've decided, "I've been successful at everything;

nhưng chúng rút ra rằng, "Mình đã thành công ở mọi thứ rồi mà,

I'm just not going to die."

mình sẽ không chết đâu."

And so they hire personal trainers;

Vậy nên họ thuê những huấn luyện viên riêng,

they're popping Cialis like breath mints.

chúng chộp lấy Cialis như thể anh ta là thanh kẹo bạc hà.

You see them on the mountains up there.

Bạn có thể thấy chúng trên những ngọn núi trên đó.

They're cross-country skiing up the mountain

Chúng trượt tuyết xuyên quốc gia

with these grim expressions

với những biểu hiện dữ tợn

that make Dick Cheney look like Jerry Lewis.

khiến Dick Cheney trông giống như Jerry Lewis vậy.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And as they whiz by you,

Và bởi chúng rít lên bên cạnh bạn,

it's like being passed by a little iron Raisinet

như thể bị cái bàn là nhỏ Raisinet trượt lên trên

going up the hill.

đang đi lên đồi vậy.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And so this is part of what life is,

Đó là 1 phần của cuộc sông,

but it's not all of what life is.

nhưng không phải là tất cả.

And over the past few years,

Trong suốt những năm gần đây,

I think we've been given a deeper view of human nature

tôi nghĩ rằng chúng ta đã có cái nhìn sâu sắc hơn về bản chất loài người

and a deeper view of who we are.

và cả về việc chúng ta là ai.

And it's not based on theology or philosophy,

Nó không dựa vào thần học hay triết học,

it's in the study of the mind,

mà nằm trong việc nghiên cứu tâm trí,

across all these spheres of research,

và vượt qua tất cả tầm ảnh hưởng của nghiên cứu này,

from neuroscience to the cognitive scientists,

từ nhà khoa học nghiên cứu về thần kinh học cho đến những nhà khoa học về nhận thức,

behavioral economists, psychologists,

những nhà kinh tế ứng xử, và cả nhà tâm lý học,

sociology,

xã hội học,

we're developing a revolution in consciousness.

chúng ta đang xây dựng một cuộc cách mạng trong nhận thức.

And when you synthesize it all,

Và khi bạn kết hợp chúng lại với nhau,

it's giving us a new view of human nature.

nó sẽ dẫn cho chúng ta đến cái nhìn mới về bản chất con người.

And far from being a coldly materialistic view of nature,

Khác xa với cái nhìn duy vật lạnh lùng về tự nhiên,

it's a new humanism, it's a new enchantment.

đó là một chủ nghĩa nhân văn mới, một sự say mê mới.

And I think when you synthesize this research,

Và tôi nghĩ khi bạn tổng hợp nghiên cứu này,

you start with three key insights.

bạn sẽ bắt đầu với ba hiểu biết cốt lõi.

The first insight is

Đầu tiên là

that while the conscious mind writes the autobiography of our species,

trong khi phần ý thức tỉnh táo viết tự truyện về loài của họ,

the unconscious mind does most of the work.

ý thức tiềm thức khác thực hiện phần lớn công việc.

And so one way to formulate that is

Có 1 cách để giải thích rõ điều này,

the human mind can take in millions of pieces of information a minute,

đó là ý thức con người có thể thu nhận hàng triệu mảnh thông tin trong một phút,

of which it can be consciously aware of about 40.

mà chỉ có thể nhận thức một cách có chủ ý 40 thông tin.

And this leads to oddities.

Điều đó dẫn tới những trường hợp kì dị.

One of my favorite is that people named Dennis

Một trong những nhân vật ưa thích của tôi là những người có tên Dennis

are disproportionately likely to become dentists,

những người dường như trở thành nha sĩ,

people named Lawrence become lawyers,

những người tên Lawrence trở thành luật sư

because unconsciously we gravitate toward things

bởi vì 1 cách vô thức, chúng ta bị hút về những thứ

that sound familiar,

nghe có vẻ quen thuộc,

which is why I named my daughter President of the United States Brooks.

đó là lý do tại sao tôi đặt tên con gái mình là Tổng thống của Liên bang Brooks.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Another finding is that the unconscious,

Một phát hiện khác đó là tiềm thức,

far from being dumb and sexualized,

khác xa với việc bị cho là ngớ ngẩn hay định giới tính,

is actually quite smart.

thực ra khá thông minh.

So one of the most cognitively demanding things we do is buy furniture.

Vì thế, một trong những điều đòi hỏi nhận thức nhiều nhất của chúng ta là mua đồ đạc.

It's really hard to imagine a sofa, how it's going to look in your house.

Thực sự rất khó tưởng tượng ra một cái ghế tràng kỉ, và trông nó ra sao trong ngôi nhà của bạn.

And the way you should do that

Cách bạn nên làm là

is study the furniture,

nghiên cứu về đồ đạc,

let it marinate in your mind, distract yourself,

để chúng được "ướp" trong tâm trí bạn, làm bạn rối bời,

and then a few days later, go with your gut,

rồi vài ngày sau đó, đi với sự gan dạ của bạn,

because unconsciously you've figured it out.

vô tình bạn tìm ra nó.

The second insight

Sự hiểu biết thứ hai

is that emotions are at the center of our thinking.

đó là cảm xúc nằm ở trung tâm ý nghĩ của chúng ta.

People with strokes and lesions

Người bị đột quỵ và thương tổn

in the emotion-processing parts of the brain

ở vùng xử lý cảm xúc của não

are not super smart,

không thông minh lắm,

they're actually sometimes quite helpless.

thực ra đôi khi họ khá cần sự trợ giúp.

And the "giant" in the field is in the room tonight

Có một người kiệt xuất trong lĩnh vực này đang ở đây trong buổi tối ngày hôm nay

and is speaking tomorrow morning -- Antonio Damasio.

sẽ có cuộc trò chuyện vào sáng mai -- đó là Antonio Damasio.

And one of the things he's really shown us

Một trong những điều ông thực sự chỉ ra cho chúng ta

is that emotions are not separate from reason,

là cảm xúc không bị cách biệt với lý trí,

but they are the foundation of reason

nhưng chúng là nền tảng lý trí

because they tell us what to value.

bởi chúng nói cho bạn biết phải định giá cái gì.

And so reading and educating your emotions

Vậy nên đọc và điều khiển cảm xúc của mình

is one of the central activities of wisdom.

là một trong những hoạt động chủ yếu của sự sáng suốt.

Now I'm a middle-aged guy.

Hiện tại tôi là 1 người đàn ông trung niên;

I'm not exactly comfortable with emotions.

tôi không hẳn đã thoải mái với những cảm xúc.

One of my favorite brain stories described these middle-aged guys.

Một trong những câu truyện về não bộ ưa thích miêu tả những người trung niên này.

They put them into a brain scan machine --

Họ đặt mình vào máy chụp não bộ --

this is apocryphal by the way, but I don't care --

có thể cách đó không chính xác, nhưng tôi không quan tâm --

and they had them watch a horror movie,

họ được cho xem xem một bộ phim kinh dị,

and then they had them describe their feelings toward their wives.

sau đó miêu tả những cảm giác với vợ của mình.

And the brain scans were identical in both activities.

Và sự nội soi não cho kết quả giống hệt trong cả hai hoạt động.

It was just sheer terror.

Nó chỉ là nỗi khiếp sợ tuyệt đối thôi.

So me talking about emotion

Tôi đang nói về cảm xúc

is like Gandhi talking about gluttony,

như là Gandhi nói về thói sự tham lam,

but it is the central organizing process

nhưng quá trình tổ chức cốt lõi

of the way we think.

là cách mà chúng ta suy nghĩ.

It tells us what to imprint.

Nó chỉ ra cái gì cần ghi nhớ.

The brain is the record of the feelings of a life.

Não bộ là bản ghi lại cảm xúc của một cuộc đời.

And the third insight

Và sự hiểu biết thứ ba

is that we're not primarily self-contained individuals.

đó là trước hết, chúng ta không phải là những cá nhân biết tự kiềm chế.

We're social animals, not rational animals.

Chúng ta là những động vật xã hội, không phải động vật có lý trí.

We emerge out of relationships,

Chúng ta nảy ra nhiều vấn đề bên cạnh các mối quan hệ,

and we are deeply interpenetrated, one with another.

và chúng ta thâm nhập 1 cách sâu sắc, người này với người khác.

And so when we see another person,

Khi chúng ta nhìn thấy một người khác,

we reenact in our own minds

chúng ta phản ứng lại trong tâm trí mình

what we see in their minds.

những gì chúng ta nhìn thấy trong tâm trí họ.

When we watch a car chase in a movie,

Khi trông thấy một chiếc ô tô săn đuổi trong một bộ phim,

it's almost as if we are subtly having a car chase.

phần lớn chúng ta cảm thấy như thể đang ở trên chính chiếc xe ấy..

When we watch pornography,

Khi chúng ta xem sách khiêu dâm,

it's a little like having sex,

chúng ta hơi có cảm giác như đang quan hệ tình dục,

though probably not as good.

mặc dù có thể không hẳn là như vậy.

And we see this when lovers walk down the street,

Và khi chúng ta nhìn thấy những đôi tình nhân đi bộ dưới phố,

when a crowd in Egypt or Tunisia

khi đám đông ở Ai Cập hay Tunisia

gets caught up in an emotional contagion,

bị mắc phải bởi một căn bệnh truyền nhiễm,

the deep interpenetration.

hay sự xâm nhập sâu sắc.

And this revolution in who we are

Và cuộc cách mạng để tìm ra chúng ta là ai

gives us a different way of seeing, I think, politics,

đưa đến cho chúng ta một cái nhìn khác, theo tôi nghĩ, đó là về chính trị,

a different way, most importantly,

một cái nhìn khác quan trọng nhất,

of seeing human capital.

về nguồn gốc sự nhìn nhận của con người.

We are now children of the French Enlightenment.

Chúng ta giờ đây là con cháu của Sự Khai sáng Pháp.

We believe that reason is the highest of the faculties.

Chúng ta tin rằng lý trí là khả năng lớn nhất.

But I think this research shows

Nhưng tôi thấy rằng nghiên cứu này chỉ ra rằng

that the British Enlightenment, or the Scottish Enlightenment,

sự Khai sáng Anh, hay sự Khai sáng Xcốt-len,

with David Hume, Adam Smith,

với David Hume, Adam Smith,

actually had a better handle on who we are --

thực ra luận giải nhiều hơn việc chúng ta là ai --

that reason is often weak, our sentiments are strong,

lí trí thường yếu, tình cảm của chúng ta thì mạnh mẽ,

and our sentiments are often trustworthy.

và tình cảm thường đáng tin cậy.

And this work corrects that bias in our culture,

Nghiên cứu này chỉnh sửa lại những thành kiến trong văn hóa của chúng ta,

that dehumanizing bias.

những thành kiến nhân tính hóa sâu sắc.

It gives us a deeper sense

Chúng mang lại cho chúng ta nhận thức sâu xa hơn

of what it actually takes

điều mà thực sự

for us to thrive in this life.

thường phát triển trong cuộc sống.

When we think about human capital

Và khi nghĩ đến nguồn gốc sự nhìn nhận của con người

we think about the things we can measure easily --

chúng ta nghĩ về những thứ có thể đo đạc được dễ dàng --

things like grades, SAT's, degrees,

như là điểm số, điểm SAT, bằng cấp,

the number of years in schooling.

hay số năm đi học.

What it really takes to do well, to lead a meaningful life,

Điều mà nó thực sự nếu làm tốt sẽ dẫn đến 1 cuộc sống có ý nghĩa hơn,

are things that are deeper,

là những điều sâu sắc hơn,

things we don't really even have words for.

những điều mà thậm chí chúng ta không thể diễn đạt thành lời.

And so let me list just a couple of the things

Giờ hãy để tôi lấy ra hai thứ

I think this research points us toward trying to understand.

Theo tôi nghiên cứu này chỉ ra rằng chúng ta nên cố gắng tìm hiểu.

The first gift, or talent, is mindsight --

Năng khiếu đầu tiên, hay tài năng, đó là khả năng của trí óc --

the ability to enter into other people's minds

khả năng cho phép đi vào tâm trí của người khác

and learn what they have to offer.

và tìm hiểu điều gì họ phải đưa ra.

Babies come with this ability.

Trẻ con có khả năng này khi sinh ra.

Meltzoff, who's at the University of Washington,

Meltzoff, ở trường đại học Washington,

leaned over a baby who was 43 minutes old.

nghiên cứu 1 đứa trẻ 43 phút tuổi.

He wagged his tongue at the baby.

Ông ấy nói chuyện huyên thuyên với đứa trẻ.

The baby wagged her tongue back.

Và nó khua môi lại với ông ấy.

Babies are born to interpenetrate into Mom's mind

Trẻ con sinh ra để thâm nhập vào tâm trí mẹ chúng

and to download what they find --

và thu nhận những thứ chúng cần --

their models of how to understand reality.

mô hình này được dùng để tìm hiểu thực tế.

In the United States, 55 percent of babies

Ở Mỹ, 55% trẻ sơ sinh

have a deep two-way conversation with Mom

có cuộc trò chuyện hai chiều khép kín với mẹ của chúng

and they learn models to how to relate to other people.

chúng học cách làm sao để liên hệ với những người khác.

And those people who have models of how to relate

Và những người có cách liên lạc này

have a huge head start in life.

có bước khởi đầu to lớn trong đời.

Scientists at the University of Minnesota did a study

Những nhà khoa học ở đại học Minnesota đã thực hiện nghiên cứu

in which they could predict

giúp họ tiên đoán

with 77 percent accuracy, at age 18 months,

chính xác tới 77%, ở độ tuổi 18 tháng,

who was going to graduate from high school,

những người chuẩn bị tốt nghiệp trung học,

based on who had good attachment with mom.

dựa vào những người có sự gắn bó tốt với mẹ.

Twenty percent of kids do not have those relationships.

20% trong số những đứa trẻ không có quan hệ đó.

They are what we call avoidantly attached.

Họ gọi đó là cái mà họ gọi là quan hệ ngăn ngừa.

They have trouble relating to other people.

Họ có vấn đề trong việc liên hệ với người khác.

They go through life

Họ sống cả đời

like sailboats tacking into the wind --

như những con thuyền bị ghim vào với gió --

wanting to get close to people,

muốn tiến gần hơn với con người,

but not really having the models of how to do that.

nhưng thực sự không có cách nào để thực hiện điều đó.

And so this is one skill

Và đó là một kĩ năng

of how to hoover up knowledge, one from another.

mà Hoover dùng để tăng kiến thức, từ người này đến người khác.

A second skill is equipoise,

Kĩ năng thứ hai là sự thăng bằng.

the ability to have the serenity

Khả năng có được sự thanh thản

to read the biases and failures in your own mind.

khi đọc những định kiến và sai lầm trong tâm trí của chính bạn.

So for example, we are overconfidence machines.

Ví dụ thế này, chúng ta là những cỗ máy thừa tự tin.

Ninety-five percent of our professors report

95% chúng ta là những giáo sư đã nói rằng

that they are above-average teachers.

họ giỏi hơn giáo viên nói chung.

Ninety-six percent of college students

và 96% sinh viên đại học

say they have above-average social skills.

nói rằng họ có nhiều hơn những kĩ năng xã hội căn bản.

Time magazine asked Americans, "Are you in the top one percent of earners?"

Tạp chí Time đã hỏi những người Mỹ, "Có phải bạn nằm trong 1% những người kiếm tiền giỏi nhất không?"

Nineteen percent of Americans are in the top one percent of earners.

19 phần trăm người Mỹ nói họ nằm ở 1% đó.

(Laughter)

(Tiếng cười)

This is a gender-linked trait, by the way.

Nhân tiện, đó còn chính là đặc điểm tiêu biểu liên quan với giới tính.

Men drown at twice the rate of women,

Đàn ông chết đuối nhiều gấp 2 lần phụ nữ,

because men think they can swim across that lake.

vì đàn ông nghĩ rằng họ có thể bơi qua hồ.

But some people have the ability and awareness

Một vài người có khả năng và sự nhận biết

of their own biases, their own overconfidence.

về thành kiến và sự thừa tự tin của mình.

They have epistemological modesty.

Họ có tính khiêm tốn nhận thức luận.

They are open-minded in the face of ambiguity.

Họ sẵn sàng tiếp thu khi đối diện với sự mơ hồ.

They are able to adjust strength of the conclusions

Họ có khả năng điều chỉnh sức mạnh của sự kết luận

to the strength of their evidence.

với sức mạnh của bằng chứng.

They are curious.

Họ thực sự hiếu kì.

And these traits are often unrelated and uncorrelated with IQ.

Và những đặc điểm này thường không liên quan và không tương quan với IQ.

The third trait is metis,

Đặc điểm thứ ba là Me-de,

what we might call street smarts -- it's a Greek word.

cái mà chúng ta có thể gọi là sự thông minh đường phố -- đây là 1 từ Hi Lạp.

It's a sensitivity to the physical environment,

Đó là sự nhạy cảm với môi trường vật chất,

the ability to pick out patterns in an environment --

khả năng chọn ra những khuôn mẫu trong môi trường --

derive a gist.

Một ví dụ.

One of my colleagues at the Times

Một trong số các đồng nghiệp của tôi ở tờ Times

did a great story about soldiers in Iraq

đã thực hiện bài báo về lính Mỹ ở Iraq

who could look down a street and detect somehow

những người có thể nhìn xuống con phố và khám phá ra bằng cách nào đó

whether there was an IED, a landmine, in the street.

có IED hay quả mìn trên đường phố hay không.

They couldn't tell you how they did it,

Họ không thể nói với bạn họ làm thế bằng cách nào,

but they could feel cold, they felt a coldness,

nhưng họ có thể cảm thấy lạnh, cảm thấy cái lạnh,

and they were more often right than wrong.

và họ thường đúng hơn là sai.

The third is what you might call sympathy,

Thứ ba là cái bạn có thể gọi là sự đông cảm,

the ability to work within groups.

khả năng làm việc nhóm.

And that comes in tremendously handy,

Và nó thường có ích rất nhiều,

because groups are smarter than individuals.

vì những nhóm thì thông minh hơn những cá nhân khác--

And face-to-face groups are much smarter

và các nhóm hoạt động mặt đối mặt thì còn thông minh hơn nhiều

than groups that communicate electronically,

sơ với các nhóm giao tiếp bằng phương pháp điện tử,

because 90 percent of our communication is non-verbal.

bởi vì 90 phần trăm việc giao tiếp của chúng ta là không bằng lời nói.

And the effectiveness of a group

Và sự hiệu quả của một nhóm

is not determined by the IQ of the group;

không được xác định bởi IQ của nhóm đó,

it's determined by how well they communicate,

mà được đánh giá bằng việc họ giỏi giao tiếp thế nào,

how often they take turns in conversation.

việc họ đổi lượt bao nhiêu lần trong cuộc nói chuyện.

Then you could talk about a trait like blending.

Bạn không thể nói về đặc điểm này như là sự pha trộn.

Any child can say, "I'm a tiger," pretend to be a tiger.

Bất kì đứa trẻ nào đều có thể nói, "Con là hổ đây," và giả vờ là hổ.

It seems so elementary.

Có vẻ nó thật đơn giản.

But in fact, it's phenomenally complicated

Nhưng trên thực tế, nó lại phức tạp một cách kì lạ

to take a concept "I" and a concept "tiger"

để tiếp nhận khái niệm "Tôi" và khái niệm "hổ"

and blend them together.

rồi sau đó pha trộn chúng với nhau.

But this is the source of innovation.

Nhưng đó chỉ là nguồn của sự đổi mới.

What Picasso did, for example,

Ví dụ như những gì mà Picasso đã làm

was take the concept "Western art"

là tiếp nhận khái niêm của nghệ thuật phương Tây

and the concept "African masks"

và khái niệm mặt nạ châu Phi

and blend them together --

sau đó trộn lẫn chúng với nhau --

not only the geometry,

không chỉ về mặt hình học,

but the moral systems entailed in them.

mà cả hệ thống tinh thần thừa kế từ chúng.

And these are skills, again, we can't count and measure.

Và một lần nữa, đó là chúng ta không thể đếm hay đo những kĩ năng này được.

And then the final thing I'll mention

Điều cuối cúng mà tôi sẽ đề cập

is something you might call limerence.

là cái mà bạn có thể gọi là sự nhận biết vô thức.

And this is not an ability;

Và đó không phải là một khả năng,

it's a drive and a motivation.

đó là xu thế và sự thúc đẩy.

The conscious mind hungers for success and prestige.

Trí óc tỉnh táo ham muốn thành công và uy tín.

The unconscious mind hungers

Trí óc vô thức

for those moments of transcendence,

thì khao khát những khoảnh khác của sự siêu việt

when the skull line disappears

khi mà đường đi của trí óc biến mất

and we are lost in a challenge or a task --

chúng ta sẽ lạc lối trong sự thách thức hay một nhiệm vụ --

when a craftsman feels lost in his craft,

khi mà một người thợ lành nghề cảm thấy lạc lối trong chính nghề của mình,

when a naturalist feels at one with nature,

khi mà một nhà tự nhiên học cảm thấy hòa làm một với thiên nhiên,

when a believer feels at one with God's love.

khi mà một tín đồ hòa mình với tình yêu của Chúa.

That is what the unconscious mind hungers for.

Đó là cái mà những tâm trí vô thức khao khát tới.

And many of us feel it in love

Và rất nhiền người trong chúng cảm thấy nó trong tình yêu

when lovers feel fused.

khi mà tình nhân của mình cảm thấy bị "tan chảy".

And one of the most beautiful descriptions

Và một trong những miêu tả đẹp nhất

I've come across in this research

mà tôi tình cờ thấy được trong nghiên cứu này

of how minds interpenetrate

là cách mà những trí óc thâm nhập

was written by a great theorist and scientist

được viết nên bởi một nhà lý luận và khoa học xuất sắc

named Douglas Hofstadter at the University of Indiana.

tên là Douglas Hogstadter ở trường đại học Indiana.

He was married to a woman named Carol,

Anh ấy kết hôn với 1 người phụ nữ tên là Carol,

and they had a wonderful relationship.

và họ đã có 1 quan hệ tuyệt vời.

When their kids were five and two,

Khi con họ 5 tuổi và 2 tuổi,

Carol had a stroke and a brain tumor and died suddenly.

Carol bị đột quỵ và có một khối máu tụ trong não, sau đó mất đột ngột.

And Hofstadter wrote a book

Hofstadter đã viết một cuốn sách

called "I Am a Strange Loop."

có tựa đề "Tôi là 1 cái móc kì lạ" (I am a Strange Loop)

In the course of that book, he describes a moment --

Trong suốt cuốn sách đó, anh đã miêu tả quãng thời gian --

just months after Carol has died --

vài tháng sau khi Carol qua đời --

he comes across her picture on the mantel,

anh tình cờ thấy ảnh của vợ trên mặt lò sưởi,

or on a bureau in his bedroom.

hay trên bàn làm việc trong phòng ngủ.

And here's what he wrote:

Và đây là những gì anh viết:

"I looked at her face,

"Tôi nhìn vào khuôn mặt cô ấy,

and I looked so deeply

và tôi đã nhìn thật sâu

that I felt I was behind her eyes.

rồi tôi cảm thấy rằng mình đã ở phía sau đôi mắt cô ấy.

And all at once I found myself saying

Ngay lập tức tôi thấy mình đang nói

as tears flowed,

những giọt nước mắt như trào ra.

'That's me. That's me.'

'Đó là tôi. Đó là chính tôi.'

And those simple words

Và những từ ngữ tưởng như đơn giản đó

brought back many thoughts that I had had before,

mang lại rất nhiều suy nghĩ tôi đã từng có trước đây,

about the fusion of our souls

về sự "nung chảy" trong tâm hồn

into one higher-level entity,

với một thực thể tồn tại ở mức cao hơn,

about the fact that at the core of both our souls

về thực tế rằng ở tại trung tâm của cả hai tâm hồn

lay our identical hopes and dreams for our children,

thể hiện những hi vọng và ước mơ đồng nhất cho con cái họ,

about the notion that those hopes

về ý niệm rằng những hi vọng đó

were not separate or distinct hopes,

không bị phân cách và khác biệt,

but were just one hope,

nhưng chúng chỉ là hi vọng,

one clear thing that defined us both,

một điều rõ ràng mà xác định cả hai chúng tôi

that welded us into a unit --

đã hợp nhất lại thành một --

the kind of unit I had but dimly imagined

đó là thực thể mà tôi chỉ mới lờ mờ tưởng tượng

before being married and having children.

trước khi chúng tôi lấy nhau và có con.

I realized that, though Carol had died,

Tôi nhận ra rằng, mặc dù Carol đã mất,

that core piece of her had not died at all,

điều cốt lõi đó ở cô ấy vẫn không hề chết,

but had lived on very determinedly in my brain."

mà tồn tại rất rõ ràng trong tâm trí tôi."

The Greeks say we suffer our way to wisdom.

Những người Hi Lạp nói rằng chúng ta phải trải qua con đường để đi đến sự thông thái.

Through his suffering, Hofstadter understood

Thông qua sự chịu đựng, Hogstadter hiểu ra

how deeply interpenetrated we are.

họ thực sự thâm nhập sâu sắc thế nào.

Through the policy failures of the last 30 years,

Thông qua những chính sách không thành công trong suốt 30 năm qua,

we have come to acknowledge, I think,

theo tôi, chúng ta có thể thừa nhận,

how shallow our view of human nature has been.

cái nhìn về bản chất con người của chúng ta nông cạn như thế nào.

And now as we confront that shallowness

Và giờ đây vì chúng ta đương đầu với sự nông cạn

and the failures that derive from our inability

và những sai lầm xuất phát từ sự bất lực

to get the depths of who we are,

để nhận thấy chiều sâu về việc chúng ta là ai,

comes this revolution in consciousness --

đưa đến cuộc cách mạng trong ý thức --

these people in so many fields

nhiều người trong rất nhiều lĩnh vực

exploring the depth of our nature

khám phá ra chiều sâu của bản chất chúng ta

and coming away with this enchanted,

và bắt đầu với điều kì diệu này,

this new humanism.

chủ nghĩa nhân đạo mới này.

And when Freud discovered his sense of the unconscious,

Khi Freud khám phá ra ý thức của ông về sự vô thức,

it had a vast effect on the climate of the times.

nó đã có ảnh hưởng rộng lớn tới xu hướng của thời đại.

Now we are discovering a more accurate vision

Giờ đây chúng ta đang khám phá cái nhìn xác thực hơn

of the unconscious, of who we are deep inside,

về sự vô thức -- về cái sâu thẳm trong mỗi chúng ta.

and it's going to have a wonderful and profound

Nó đang dần trở thành ảnh hưởng tuyệt vời, sâu sắc

and humanizing effect on our culture.

và mang tính con người hơn lên văn hóa của chúng ta.

Thank you.

Xin cảm ơn tất cả các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)