David Brooks: The social animal

Translator: Bat-Ariunaa Batsaikhan Reviewer:

When I got my current job, I was given a good piece of advice,

Анх би энэ ажилд ороод нэг дажгүй зөвлөгөө авч билээ.

which was to interview three politicians every day.

"Өдөрт 3 улстөрчтэй ярилцлага хийх."

And from that much contact with politicians,

Улстөрчидтэй уулзаж байсан туршлагаасаа хуваалцахад,

I can tell you they're all emotional freaks of one sort or another.

улстөрчид бүгдээрээ ямар нэг төрлийн сэтгэлийн хөөрөлтэй хүмүүс байдаг.

They have what I called "logorrhea dementia,"

Тэднийг би "хэт чалчих сэтгэцийн олдмол өвчин"-тэй гэдэг юм.

which is they talk so much they drive themselves insane.

Өөрсдийгөө солиортол хэтэрхий их чалчих өвчин.

(Laughter)

(Инээлдэв)

But what they do have is incredible social skills.

Гэхдээ тэдний харилцааны чадвар үнэхээрийн гайхалтай.

When you meet them, they lock into you,

Хэрвээ чи нэгтэй нь уулзах юм бол чамайг өөртөө

they look you in the eye,

наалдуулж чадна, нүд рүү чинь эгцлэн харж

they invade your personal space,

хувийн орон зайг чинь эзэлж

they massage the back of your head.

хүзүүнд чинь иллэг хийж өгөх вий.

I had dinner with a Republican senator several months ago

Би хэдэн сарын өмнө нэг Бүгд Найрамдах намын сенатортай оройн хоолонд орсон юм.

who kept his hand on my inner thigh

Гэтэл тэр бүх л хоолны турш

throughout the whole meal -- squeezing it.

гуяны маань дотор талд гараа хийчихээд базлаад салдаггүй.

I once -- this was years ago --

Олон жилийн өмнө юм байна. Би нэг удаа

I saw Ted Kennedy and Dan Quayle meet in the well of the Senate.

Тед Кеннеди, Дэн Куале 2 сенатын танхимд уулзаж байхыг харсан юм.

And they were friends, and they hugged each other

Тэр хоёр найзууд бие биенээ тэвэрч

and they were laughing, and their faces were like this far apart.

нүүр нүүрээ ийм ойрхноос харж инээлдээд л...

And they were moving and grinding

Нааш цааш холхин хавиралдаж,

and moving their arms up and down each other.

гар хуруугаараа бие биенээ дээш доош нь илж таалж байсан.

And I was like, "Get a room. I don't want to see this."

"Буудалд өрөө аваач дээ. Ийм юм хармааргүй байна" гэчихмээр санагдаж билээ.

But they have those social skills.

Гэвч тэд харилцааны чадвартай байна.

Another case:

Өөр нэг жишээ:

Last election cycle,

Өнгөрсөн сонгуулийн үеэр

I was following Mitt Romney around New Hampshire,

би Нью-Хампширт Митт Ромнийг дагалдаж байлаа.

and he was campaigning with his five perfect sons:

Тэрээр 5 төгс хүүтэйгээ сонгуулийн сурталчилгаагаа хийж байлаа.

Bip, Chip, Rip, Zip, Lip and Dip.

Бип, Чип, Рип, Зип, Лип, Дип.

(Laughter)

(Инээлдэв)

And he's going into a diner.

Тэгээд нэг хямд хоолны газар ороод...

And he goes into the diner, introduces himself to a family

тэр хоолны газар руу орж гэр бүлээрээ хооллож байсан хүмүүст өөрийгөө танилцуулаад

and says, "What village are you from in New Hampshire?"

"Та нар Нью-Хампширийн аль тосгоных вэ?" гэж асуусан.

And then he describes the home he owned in their village.

Тэгснээ тэдний тосгонд байсан гэрийнхээ тухай ярьж өгч байна.

And so he goes around the room,

Түүний дараа өрөөгөөр тойрч хэсэг алхаад

and then as he's leaving the diner,

хоолны газраас гарч явахдаа

he first-names almost everybody he's just met.

дөнгөж танилцсан тэр хүмүүсийг бараг бүгдийг нэрээр нь дуудаж байв.

I was like, "Okay, that's social skill."

"Энэ чинь л харилцааны чадвар байх даа" гэж бодогдож байлаа

But the paradox is,

Гэвч нэг зөрчилдөөнтэй зүйл гэвэл

when a lot of these people slip into the policy-making mode,

улстөрчдийн ихэнх нь бодлого боловсруулж байх үедээ

that social awareness vanishes

тэд нийгмийн энэ мэдрэмжээ гээгээд

and they start talking like accountants.

нягтлан бодогчид шиг ярьж эхэлнэ.

So in the course of my career,

Би карьерынхаа явцад

I have covered a series of failures.

олон ч удаа бүтэлгүйтсэн дээ.

We sent economists in the Soviet Union

Зөвлөлт Холбоот Улсыг задрахад

with privatization plans when it broke up,

"Хувьчлалын төлөвлөгөө" боловсруулж эдийн засагчдаа явуулсан.

and what they really lacked was social trust.

Гэвч үнэхээр дутагдалтай зүйл нь нийгмийн итгэлцэл байсан.

We invaded Iraq with a military

Иракийг цэргийн хүчээр дайрахдаа

oblivious to the cultural and psychological realities.

тэдний соёл, сэтгэл зүйн бодит байдлыг судлахаа мартсан.

We had a financial regulatory regime

Диллерүүд хэзээ ч тэнэг зүйл хийхгүй

based on the assumptions

бодлоготой хүмүүс гэж,

that traders were rational creatures

тэдний таамаглалд үндсэлсэн

who wouldn't do anything stupid.

санхүүгийн захиргааны дэглэмтэй байсан.

For 30 years, I've been covering school reform

30 жилийн турш боловсролын системийн шинэчлэллийн тухай мэдээллээ.

and we've basically reorganized the bureaucratic boxes --

Тусгай зөвшөөрөл, хувийн сургууль, төлбөрийн баримт гээд

charters, private schools, vouchers --

хүнд суртлын аппаратыг бид л бараг шинэчилсэн.

but we've had disappointing results year after year.

Гэвч үр дүн нь жилээс жилд урам хугалж байсан.

And the fact is, people learn from people they love.

Гол нь хүмүүс хүндэтгэдэг хүнээсээ л юм сурдаг.

And if you're not talking about the individual relationship

Хэрвээ багш сурагч хоёрын хоорондын

between a teacher and a student,

хувийн харилцааны тухай ярихгүй л бол

you're not talking about that reality.

бодит байдлын тухай яриад хэрэггүй.

But that reality is expunged

Бодлого боловсруулах явцад

from our policy-making process.

бодит байдлыг орхигдуулдаг.

And so that's led to a question for me:

Энэ л намайг нэг асуултад хүргэдэг.

Why are the most socially-attuned people on earth

Хорвоо ертөнц дэх хамгийн харилцааны чадвартай хүмүүс

completely dehumanized

бодлогын тухай ярих болохоор

when they think about policy?

яагаад ийм хүний мөсгүй болдог байнаа?

And I came to the conclusion,

Би хувьдаа үүнийг маш том асуудлын

this is a symptom of a larger problem.

шинж тэмдэг гэж дүгнэлээ.

That, for centuries, we've inherited a view of human nature

Хүний мөн чанарын тухай дараах үзэл хэдэн зууныг дамжиж ирсэн.

based on the notion

"Бид бол ангид хүмүүс.

that we're divided selves,

Учир шалтгаан

that reason is separated from the emotions

сэтгэл хөдлөлөөс тусдаа зүйл.

and that society progresses

Нийгэм хөгжихийн хэрээр

to the extent that reason can suppress the passions.

учир шалтгаан хүсэл тэмүүлэлийг халхалдаг."

And it's led to a view of human nature

Энэ нь эргээд хүний мөн чанарыг ингэж дүгнэхэд хүргэж байна.

that we're rational individuals

"Бид бол урамшуулалд шууд замаар

who respond in straightforward ways to incentives,

хариу үйлдэл үзүүлдэг бодлоготой амьтад юм."

and it's led to ways of seeing the world

Энэ үзэл хүний зан төлвийг хэмжихэд

where people try to use the assumptions of physics

физикийн таамаглал ашиглахыг оролдсон

to measure how human behavior is.

ийм нэг ертөнц бий болоход хүргэсэн.

And it's produced a great amputation,

Тийм болохоор ихээхэн хасалт таналт хийгдэж

a shallow view of human nature.

хүний мөн чанарын тухай өнгөц үзлийг бий болгосон.

We're really good at talking about material things,

Бид материаллаг зүйлсийн талаар ярихдаа тун сайн боловч

but we're really bad at talking about emotions.

сэтгэлийн хөдөлгөөний тухай ярихдаа тун муу.

We're really good at talking about skills

Бид ур чадвар, аюулгүй байдал, эрүүл мэндийн

and safety and health;

тухай ярихдаа үнэхээрийн сайн хэрнээ

we're really bad at talking about character.

зан характерийн тухай ярихдаа туйлын муу.

Alasdair MacIntyre, the famous philosopher,

Нэрт философич Аласдайр Макинтайр ингэж хэлсэн байдаг.

said that, "We have the concepts of the ancient morality

"Эр зориг, нэр төр, сайхан сэтгэл гээд

of virtue, honor, goodness,

ёс суртахууны тухай

but we no longer have a system

эртний ойлголт байгаа хэдий ч

by which to connect them."

эднийг холбох системгүй болжээ."

And so this has led to a shallow path in politics,

Тиймээс улс төрд, цаашлаад хүн төрөлхтний бүхий л

but also in a whole range of human endeavors.

хичээл зүтгэлд өнгөц байдал бий болсон.

You can see it in the way we raise our young kids.

Энэ нь бид хүүхдээ хэрхэн өсгөж байгаагаас харагдана.

You go to an elementary school at three in the afternoon

Үдээс хойш 3 цагт дунд сургууль руу очиж

and you watch the kids come out,

хүүхдүүд гарч ирэхийг хараарай.

and they're wearing these 80-pound backpacks.

Бүгд 36 кг эд зүйл хийсэн үүргэвчтэй байгаа.

If the wind blows them over, they're like beetles stuck there on the ground.

Салхи үлээвэл яг газарт наалдсан цох хорхой шиг харагдана.

You see these cars that drive up --

Тэгээд ирж буй машинуудыг харах юм бол

usually it's Saabs and Audis and Volvos,

дандаа Сааб, Ауди, Волво байгаа.

because in certain neighborhoods it's socially acceptable to have a luxury car,

Зарим газар айлууд тансаг машинтай болж байж хөршүүддээ хүлээн зөвшөөрөгддөг.

so long as it comes from a country hostile to U.S. foreign policy --

АНУ-гийн гадаад бодлогод харш улс орноос ирсэн машин л байвал

that's fine.

болох нь тэр.

They get picked up by these creatures I've called uber-moms,

Хүүхдүүдийг авч байгаа хүмүүсийг би агуу-ээж гэдэг юм.

who are highly successful career women

Өндөр амжилттай явж буй ажил хэрэгч бүсгүйчүүд.

who have taken time off to make sure all their kids get into Harvard.

Хүүхдээ Харвардад оруулахын тулд ажлын зав чөлөө гаргаж яваа нь тэр.

And you can usually tell the uber-moms

"Та нар үнэндээ хүүхдүүдээсээ хөнгөхөн байхаа."

because they actually weigh less than their own children.

гэж тэр агуу-ээжүүдэд хэлж болно шүү.

(Laughter)

(Инээлдэв)

So at the moment of conception,

Тэд хүүхдээ олох үед

they're doing little butt exercises.

өгзөгний дасгал багахан хийдэг.

Babies flop out,

Хүүхэд гараад ирэнгүүт

they're flashing Mandarin flashcards at the things.

Хятад хэлний зурагт хуудас эргүүлнэ.

Driving them home, and they want them to be enlightened,

Хүүхдээ гэртээ авчирангуутаа гэгээрүүлэхийг хүсэж

so they take them to Ben & Jerry's ice cream company

өөрийн гэсэн гадаад бодлоготой "Бен Жерри хоёр" гэдэг

with its own foreign policy.

мөхөөлдөсний компанид аваачина.

In one of my books,

Би нэг номондоо

I joke that Ben & Jerry's should make a pacifist toothpaste --

"Бен Жерри хоёр" микробуудыг алахын оронд яваад өгөөч

doesn't kill germs, just asks them to leave.

гэж гуйдаг энхтайванч оо хийх хэрэгтэй гэж хошигносон байгаа.

It would be a big seller.

Тэгвэл их сайн зарагдана шүү.

(Laughter)

(Инээлдэв)

And they go to Whole Foods to get their baby formula,

Тэгээд хүүхдэд зориулсан хүнс авахаар "Хөүл Фүүдс" орно.

and Whole Foods is one of those progressive grocery stores

Бүх худалдагч нь "Эмнисти Интернэшнл"-д өртэй юм шиг царайлсан,

where all the cashiers look like they're on loan from Amnesty International.

гайгүй ашиг орлогтой хүнсний дэлгүүрүүдийн нэг л дээ.

(Laughter)

(Инээлдэв)

They buy these seaweed-based snacks there

Тэндээс, гэртээ ирээд "ээж ээж, би бүдүүн-шулуун гэдэсний

called Veggie Booty with Kale,

хорт хавдраас сэргийлдэг зууш идъе" гэж хэлдэг

which is for kids who come home and say,

хүүхдүүдэд зориулсан тэжээлийн байцаатай

"Mom, mom, I want a snack that'll help prevent colon-rectal cancer."

"Вегги Бүүти" гэх зэрэг далайн ургамал бүхий зууш худалдаж авна.

(Laughter)

(Инээлдэв)

And so the kids are raised in a certain way,

Хүүхдүүд тодорхой нэг аргаар хүмүүжиж байна.

jumping through achievement hoops of the things we can measure --

SAT-д бэлдэх, үлээвэр хөгжим, хөл бөмбөгөөр хичээллэх гэх мэт

SAT prep, oboe, soccer practice.

хэмжиж болох амжилтын цагираг дундуур үсэрч байна.

They get into competitive colleges, they get good jobs,

Тэгээд шилдэг сургуульд сурч, сайн ажилд орно.

and sometimes they make a success of themselves

Зарим нь өнгөцхөн байдлаар өөрсдөө амжилт гаргаж

in a superficial manner, and they make a ton of money.

их хэмжээний мөнгө олж байна.

And sometimes you can see them at vacation places

Зарим нь "Жексон Хоул", "Аспен" гэх мэт

like Jackson Hole or Aspen.

амралтын газруудаар явж байна.

And they've become elegant and slender --

Мөн тэд гоёмсог, туранхай гэж жигтэйхэн.

they don't really have thighs;

Гуя гэж ерөөсөө байхгүй.

they just have one elegant calve on top of another.

Хоёр шүдэнзний модон дээр нэг бие.

(Laughter)

(Инээлдэв)

They have kids of their own,

Тэгээд хүүхэдтэй болно.

and they've achieved a genetic miracle by marrying beautiful people,

Царайлаг хүнтэй сууж байж генетикийн гайхамшигийг олсон гэж байгаа.

so their grandmoms look like Gertrude Stein,

Тийм болохоор эмээ нь Гертруд Штейн шиг харагдаж байхад

their daughters looks like Halle Berry -- I don't know how they've done that.

охид нь Халле Берри шиг. Яаж ингэж чадсан юм бүү мэд.

They get there and they realize

Тэгээд өндөр биенийхээ

it's fashionable now to have dogs a third as tall as your ceiling heights.

3/1-тэй тэнцүү нохой дагуулж явах моодонд орсныг мэдээд

So they've got these furry 160-pound dogs --

велокираптор шиг төрхтэй, 70 кг, үс ноос болсон

all look like velociraptors,

нохой худалдаж авна.

all named after Jane Austen characters.

Бүгд нохойндоо Жейн Остены зохиолын дүрийн нэр өгнө.

And then when they get old, they haven't really developed a philosophy of life,

Хөгширсөн хойноо жинхэнэ амьдралын философийг тайлаагүй хэрнээ

but they've decided, "I've been successful at everything;

"Амьдарлдаа бүх зүйлд амжилттай байсан болохоор

I'm just not going to die."

зүгээр нэг үхэхгүй ээ" гэж шийднэ.

And so they hire personal trainers;

Тэгээд хувийн багш хөлсөлж авна.

they're popping Cialis like breath mints.

Бас Сиалис гэдэг эмийг гаа шиг л хүлхэнэ.

You see them on the mountains up there.

Нэг бол уулын орой дээр гарчихсан явж байна.

They're cross-country skiing up the mountain

Дик Ченейг Жерри Луис шиг харагдуулахаар

with these grim expressions

"чухал" царайлчихсан,

that make Dick Cheney look like Jerry Lewis.

цанаар уул өөдөө хөндлөн туулж явах вий.

(Laughter)

(Инээлдэв)

And as they whiz by you,

Тэгээд хажуугаар чинь шунгинаад өнгөрвөл

it's like being passed by a little iron Raisinet

жижигхээн төмөр үрэл довны өөд шунгинах мэт

going up the hill.

санагдана.

(Laughter)

(Инээлдэв)

And so this is part of what life is,

Энэ чинь амьдралын нэг хэсэг хэдий ч

but it's not all of what life is.

амьдралын нийт утга учир биш юм.

And over the past few years,

Сүүлийн хэдэн жилд

I think we've been given a deeper view of human nature

бид хүний мөн чанарын тухай, бидний хэн болох тухай

and a deeper view of who we are.

илүү гүнзгий ойлголт авсаар ирсэн гэж би боддог.

And it's not based on theology or philosophy,

Энэ ойлголт ямар нэг онол, философид тулгуурлаагүй.

it's in the study of the mind,

Неврологийн шинжлэх ухаанаас сэтгэхүйн шинжлэх ухаантнууд,

across all these spheres of research,

сэтгэл ханамжийн эдийн засагчид, сэтгэл судлаачид,

from neuroscience to the cognitive scientists,

cоциологи гэх мэт судалгаа шинжилгээний хамрах хүрээг

behavioral economists, psychologists,

бүхэлд нь агуулсан оюун ухаан судлалд

sociology,

үндэслэсэн.

we're developing a revolution in consciousness.

Бид ухамсарт хувьсгал хийж байна.

And when you synthesize it all,

Энэ бүгдийг нэтгэвэл

it's giving us a new view of human nature.

хүний мөн чанарын тухай цоо шинэ ойлголт өгнө.

And far from being a coldly materialistic view of nature,

Энэ бол мөн чанарын тухай хүйтэн материалист ойлголтоос тэс өөр.

it's a new humanism, it's a new enchantment.

Энэ бол цоо шинэ хүнлэг ёс, сэтгэлийг татах цоо шинэ хүч.

And I think when you synthesize this research,

Миний бодлоор энэ судалгааны ажлыг нэгтгэхэд

you start with three key insights.

3 үндсэн ухагдахууныг авч үзнэ.

The first insight is

Эхний ухагдахуун нь

that while the conscious mind writes the autobiography of our species,

Ухамсар өөрийн намтрыг бүрэлдүүлж байх үед

the unconscious mind does most of the work.

ихэнх ажлыг далд ухамсар гүйцэтгэдэг.

And so one way to formulate that is

Хүний оюун ухаан минутанд сая сая ширхэг мэдээлэл

the human mind can take in millions of pieces of information a minute,

хүлээж авдгийн 40 орчмыг л ухамсартайгаар мэдэрдэг нь

of which it can be consciously aware of about 40.

үүнийг батлах нэг арга болж байна.

And this leads to oddities.

Сонин тохиолдол эндээс үүсдэг.

One of my favorite is that people named Dennis

Миний дуртай нэг жишээ бол Шүрээ нэртэй хүмүүс

are disproportionately likely to become dentists,

шүдний эмч, Хурц нэртэй хүмүүс

people named Lawrence become lawyers,

хуульч болох нь их байдаг.

because unconsciously we gravitate toward things

Учир нь бид өөрт ойр санагдсан зүйл рүү далд ухамсарын хүчээр

that sound familiar,

татагдаж байдаг.

which is why I named my daughter President of the United States Brooks.

Тиймээс ч би охиноо Брүүксийн Нэгдсэн Улсын Ерөнхийлөгч гэж нэрлэсэн.

(Laughter)

(Инээлдэв)

Another finding is that the unconscious,

Далд ухамсар үнэндээ ухаантай байдаг.

far from being dumb and sexualized,

Гэхдээ энэ нь тэнэг мулгуу,

is actually quite smart.

сексийн донтой байхаас тэс өөр.

So one of the most cognitively demanding things we do is buy furniture.

Хамгийн их сэтгэхүй шаардсан ажлын нэг бол тавилга худалдаж авах.

It's really hard to imagine a sofa, how it's going to look in your house.

Нэг буйдан үзээд гэртээ яаж харагдах бол гэж төсөөлөх үнэхээр хэцүү.

And the way you should do that

Зайлшгүй хийх зүйл бол

is study the furniture,

тавилгаа судлах.

let it marinate in your mind, distract yourself,

Тавилгаа толгойдоо суулгаж өгөөд өөрийгөө сатааруул.

and then a few days later, go with your gut,

Тэгээд хэдэн өдрийн дараа өөрийн дотоод мэдрэмжээ дагаад оч.

because unconsciously you've figured it out.

Далд ухамсар бүхнийг шийдсэн байх болно.

The second insight

Хоёрдугаар ухагдахуун нь

is that emotions are at the center of our thinking.

бодол санааны төвд сэтгэл хөдлөл голлох үүрэг гүйцэтгэдэг.

People with strokes and lesions

Тархин дахь сэтгэл хөдлөлийг үүсгэгч хэсэгт

in the emotion-processing parts of the brain

харвалт өгсөн, гэмтсэн хүмүүс

are not super smart,

супер ухаантай байдаггүй.

they're actually sometimes quite helpless.

Үнэндээ тэд зарим үед ямар ч хэрэгцээгүй болдог.

And the "giant" in the field is in the room tonight

Энэ өрөөнд байгаа уг салбарын нэг агуу хүн

and is speaking tomorrow morning -- Antonio Damasio.

маргааш өглөө илтгэл тавих Антонио Дарнасио юм.

And one of the things he's really shown us

Түүний бидэнд ойлгуулсан зүйлсийн нэг бол

is that emotions are not separate from reason,

сэтгэл хөдлөл учир шалтгаанаас ангид биш,

but they are the foundation of reason

харин учир шалтгааны суурь юм.

because they tell us what to value.

Яагаад гэвэл сэтгэл хөдлөл бидэнд алийг нь үнэлэх ёстойг хэлж өгдөг.

And so reading and educating your emotions

Тийм учраас өөрийнхөө сэтгэл хөдлөлийг уншиж, боловсруулах нь

is one of the central activities of wisdom.

мэргэн ухаанд хүрэх гол арга замын нэг юм.

Now I'm a middle-aged guy.

Би одоо дундаж насны эр хүн.

I'm not exactly comfortable with emotions.

Сэтгэл хөдлөлөө таньж боловсруулж гүйцээгүй л байна.

One of my favorite brain stories described these middle-aged guys.

Дундаж насныхныг тархины тухай миний дуртай нэг явдал ингэж тодорхойлсон байдаг.

They put them into a brain scan machine --

Тэднийг тусгай тархины бичлэг хийх төхөөрөмжтэй холбоно.

this is apocryphal by the way, but I don't care --

Жаахан үнэмшилгүй арга л даа. Гэхдээ надад хамаагүй.

and they had them watch a horror movie,

Тэгээд аймшигийн кино үзүүлсэний дараа

and then they had them describe their feelings toward their wives.

эхнэрийнхээ тухай юу мэдэрч байгааг нь тайлбарлуулна.

And the brain scans were identical in both activities.

Тархины бичлэг хийх төхөөрөмжийн хариу хоёуланд нь адил гардаг.

It was just sheer terror.

Хоёулаа үнэнхүү аймшигийн.

So me talking about emotion

Тэгэхээр сэтгэл хөдлөлийн тухай ярьж байгаа нь миний хувьд

is like Gandhi talking about gluttony,

Ганди сувдаг сэтгэлийн тухай ярьж байгаатай адил боловч

but it is the central organizing process

бидний хэрхэн бодож байгаагийн

of the way we think.

нэг гол зохицуулах процесс юм.

It tells us what to imprint.

Бидэнд юуг санаж үлдээхийг хэлж өгдөг.

The brain is the record of the feelings of a life.

Тархи насан туршийн мэдрэмжийг бичиж үлдээдэг.

And the third insight

Харин гуравдагч ухагдахуун нь

is that we're not primarily self-contained individuals.

бид анхнаасаа бие даасан хүмүүс биш.

We're social animals, not rational animals.

Бид бол нийгмийн амьтан болохоос бодлоготой амьтан биш.

We emerge out of relationships,

Бид хоорондын харилцаанаас гарч ирдэг.

and we are deeply interpenetrated, one with another.

Бид өөр хоорондоо гүнзгий нэвтрэлцсэн байдаг.

And so when we see another person,

Тийм ч учраас бид бусдыг харахаараа

we reenact in our own minds

тэдний тархинд юу харж байгаа тухай

what we see in their minds.

толгойдоо эргэн дурсдаг.

When we watch a car chase in a movie,

Киноны машин хөөж буй хэсгийг үзэхэд

it's almost as if we are subtly having a car chase.

өөрөө машин хөөж байгаа мэт санагддаг.

When we watch pornography,

Порно кино үзвэл

it's a little like having sex,

яг жинхэнэ мэт биш боловч

though probably not as good.

өөрөө секс хийж буй мэт санагдана.

And we see this when lovers walk down the street,

Дурлалт хосууд гудамж даган алхаж байхад,

when a crowd in Egypt or Tunisia

Египт, Тунист буй хүмүүсийн хөл хөдөлгөөн

gets caught up in an emotional contagion,

сэтгэл хөдлөлийн "халдвар" авсан мэт байдлаас

the deep interpenetration.

гүн нэвтрэлцлийг олж харна.

And this revolution in who we are

Бид өөрсдийгөө таних энэхүү хувьсгал

gives us a different way of seeing, I think, politics,

улс төрийг өөр нэг өнцгөөс харах,

a different way, most importantly,

хамгийн чухал нь хүний нөөцийг

of seeing human capital.

өөрөөр харах замыг өгсөн.

We are now children of the French Enlightenment.

Бид бол Францаар гэгээрсэн хүүхдүүд.

We believe that reason is the highest of the faculties.

Учир шалтгааныг ухааны өндөрлөг гэж боддог.

But I think this research shows

Гэвч миний бодлоор энэхүү судалгаа

that the British Enlightenment, or the Scottish Enlightenment,

Дэвид Хьюм, Адам Смит хоёр буюу

with David Hume, Adam Smith,

Англи Гэгээрэл, Шотланд Гэгээрэл хоёр

actually had a better handle on who we are --

бидний хэн болох талаар илүү баримжаатай байсныг харуулдаг.

that reason is often weak, our sentiments are strong,

Учир шалтгаан ихэнхдээ үлбэгэр байдаг бол мэдрэмж илүү хүчтэй.

and our sentiments are often trustworthy.

Энэ мэдрэмж ихэнхдээ үнэн байдаг.

And this work corrects that bias in our culture,

Мөн энэ судалгаа бидний соёлын алдааг, хүн чанараа хэт алдах алдааг

that dehumanizing bias.

засаж өгдөг.

It gives us a deeper sense

Энэ амьдралд бид

of what it actually takes

юу хөгжүүлэх ёстойг

for us to thrive in this life.

илүү гүн мэдрүүлдэг.

When we think about human capital

Бид хүний нөөцийн тухай бодохдоо

we think about the things we can measure easily --

сурлагын дүн, SAT-н оноо, цол зэрэг,

things like grades, SAT's, degrees,

хэдэн жил сурсан гэх мэт

the number of years in schooling.

амархан хэмжих зүйл л боддог.

What it really takes to do well, to lead a meaningful life,

Учир утгатай амьдрал зохиоход юу хийх ёстой вэ гэдэг

are things that are deeper,

илүү гүнзгий,

things we don't really even have words for.

үгээр ч илэрхийлэх аргагүй зүйл байдаг.

And so let me list just a couple of the things

Хэдэн зүйл жагсаая л даа.

I think this research points us toward trying to understand.

Миний бодлоор энэ судалгаа биднийг "ойлгохыг хичээх"-д чиглүүлж байна.

The first gift, or talent, is mindsight --

Төрөлхийн авъяас чадвар бол оюун ухааны хараа,

the ability to enter into other people's minds

бусдын оюун ухаан руу нэвтэрч

and learn what they have to offer.

юу байгааг нь судлах чадвар юм.

Babies come with this ability.

Хүүхэд ийм чадвартай төрдөг.

Meltzoff, who's at the University of Washington,

Вашингтоны их сургуулийн Мелтцоф,

leaned over a baby who was 43 minutes old.

төрөөд 43 минут болсон хүүхэд рүү өнгийгөөд,

He wagged his tongue at the baby.

хэлээ бултагануулж үзэж л дээ.

The baby wagged her tongue back.

Хүүхэд өөдөөс нь хэлээ бултагануулсан байна.

Babies are born to interpenetrate into Mom's mind

Хүүхэд эхийнхээ оюун санаанд нэвтэрч

and to download what they find --

юу байгааг нь хуулж авах гэж төрдөг.

their models of how to understand reality.

Энэ бол бодит байдлыг ойлгох тэдний арга юм.

In the United States, 55 percent of babies

АНУ-д хүүхдүүдийн 55% нь

have a deep two-way conversation with Mom

ээжтэйгээ гүнзгий харилцаж

and they learn models to how to relate to other people.

бусадтай хэрхэн холбоо тогтоох аргад суралцдаг.

And those people who have models of how to relate

Холбоо тогтоох ийм аргатай болсон хүмүүс

have a huge head start in life.

амьдралаа сайхан эхлүүлдэг.

Scientists at the University of Minnesota did a study

Миннесотагийн их сургуулийн эрдэмтэд

in which they could predict

18 сартай хүүхдүүд

with 77 percent accuracy, at age 18 months,

ээжтэйгээ илүү харилцаатай байна гэдэгт үндэслэж

who was going to graduate from high school,

тэднийг дунд сургуулиас мастер хүртэл суралцана

based on who had good attachment with mom.

гэсэн судалгаа хийхэд 77% нь таарсан.

Twenty percent of kids do not have those relationships.

20% нь ээжтэйгаа сайн харилцаатай байгаагүй байна.

They are what we call avoidantly attached.

Бидний хэлдэгээр ээжтэйгээ зайлсхийсэн харилцаатай хүүхдүүд.

They have trouble relating to other people.

Тийм хүүхдүүд бусадтай харилцаж чаддаггүй.

They go through life

Дарвуулт завь

like sailboats tacking into the wind --

салхины дагуу явж буй мэт амьдралыг туулдаг.

wanting to get close to people,

Хүмүүстэй дотно байхыг хүсэх боловч

but not really having the models of how to do that.

хэрхэн харилцах аргаа мэдэхгүй.

And so this is one skill

Мэдлэгийг бие биенээсээ

of how to hoover up knowledge, one from another.

сорж авах чадвар гэдэг энэ юм.

A second skill is equipoise,

Хоёрдугаар чадвар бол тэнцвэртэй байх.

the ability to have the serenity

Өөрийн оюун санаан дахь алдаа

to read the biases and failures in your own mind.

гажуудлыг саруул ухаанаар олж харах чадвар.

So for example, we are overconfidence machines.

Жишээлбэл хүн төрөлхтөн өөртөө хэт итгэлтэй амьтад.

Ninety-five percent of our professors report

Профессоруудын 95% нь өөрсдийгөө

that they are above-average teachers.

дундаж багшаас илүү гэж үздэг.

Ninety-six percent of college students

Оюутнуудын 96% нь нийгмийн харилцааны чадвараа

say they have above-average social skills.

дунджаас илүү гэж боддог.

Time magazine asked Americans, "Are you in the top one percent of earners?"

"Тайм" сэтгүүл америкчуудаас "Та хамгийн их орлоготой хүмүүсийн эхний нэг хувьд багтах уу?"

Nineteen percent of Americans are in the top one percent of earners.

гэсэн судалгаа авахад 19% нь хамгийн өндөр орлоготой болж таарсан.

(Laughter)

(Инээлдэв)

This is a gender-linked trait, by the way.

Гэхдээ энэ нь хүйстэй холбоотой зуршил.

Men drown at twice the rate of women,

Эрчүүд эмэгтэйчүүдээс 2 дахин илүү "тийм" гэж хариулсан байна.

because men think they can swim across that lake.

Учир нь эр хүний цээжинд эмээлтэй хазаартай морь багтдаг.

But some people have the ability and awareness

Харин зарим хүмүүс алдаа дутагдал,

of their own biases, their own overconfidence.

хэт итгэлтэй байдлаа мэдэхтэйгээ байдаг.

They have epistemological modesty.

Танин мэдэхүйн онолд тулгуурласан даруу зантай хүмүүс.

They are open-minded in the face of ambiguity.

Тэд ойлгомжгүй зүйл байвал түүнийгээ нээлттэй илэрхийлдэг.

They are able to adjust strength of the conclusions

Баттай нотлох баримтад үндэслэж баттай дүгнэлт хийх

to the strength of their evidence.

чадвартай хүмүүс.

They are curious.

Тэд их сониуч.

And these traits are often unrelated and uncorrelated with IQ.

Энэхүү чанарыг IQ-тэй холбошгүй, харьцуулашгүй.

The third trait is metis,

Гуравдагч чанар бол "медез".

what we might call street smarts -- it's a Greek word.

Үүнийг гудамжны ухаантнууд гэж болох юм. Грек үг л дээ.

It's a sensitivity to the physical environment,

Материаллаг орчныг мэдрэх мэдрэмж гэсэн үг.

the ability to pick out patterns in an environment --

Тухайн орчноос нэг зүйл сонгон авч мөн чанарыг

derive a gist.

тодорхойлох чадвар.

One of my colleagues at the Times

"Таймс" сэтгүүлд хамт ажилладаг нөхөр маань

did a great story about soldiers in Iraq

гудамж дагуулж хараад тэсрэх бодис,

who could look down a street and detect somehow

хөрсөнд суулгасан тэсрэх бөмбөг байгаа эсэхийг яаж ийгээд мэддэг

whether there was an IED, a landmine, in the street.

Ирак цэргийн тухай гайхалтай нийтлэл бичиж байлаа.

They couldn't tell you how they did it,

Тэр цэргүүд яаж мэдсэнээ хэлж чадахгүй хэдий ч

but they could feel cold, they felt a coldness,

даарах ч шиг, хүйтэн зүйл мэдэрдэг нь

and they were more often right than wrong.

алдахаасаа илүү онох нь их байдаг байна.

The third is what you might call sympathy,

Гуравдугаарт багаар ажиллах чадвар буюу

the ability to work within groups.

харилцан ойлголцох чадвар гэж болох юм.

And that comes in tremendously handy,

Баг хувь хүмүүсээс илүү ухаалаг тул

because groups are smarter than individuals.

уг чадвар илүү сайн илэрдэг.

And face-to-face groups are much smarter

Цахим аргаар холбогддог багаас

than groups that communicate electronically,

биечлэн уулздаг баг илүү ухаалаг.

because 90 percent of our communication is non-verbal.

Учир нь бидний харилцааны 90% нь үгийн бус байдаг.

And the effectiveness of a group

Мөн багийн үр ашигтай байдал

is not determined by the IQ of the group;

багийн IQ-тай холбоогүй,

it's determined by how well they communicate,

хоорондоо хэрхэн харилцаж хэр олон удаа

how often they take turns in conversation.

үр ашигтай ярилцлага хийсэнтэй холбоотой.

Then you could talk about a trait like blending.

Мөн "холих" чадвар гэж нэг зүйл бий.

Any child can say, "I'm a tiger," pretend to be a tiger.

Ямар ч хүүхэд "Би бар байна" гээд бар шиг болж чадна.

It seems so elementary.

Энэ их энгийн санагдаж магад.

But in fact, it's phenomenally complicated

Гэвч начир дээрээ "Би" гэдэг үгийн утгыг

to take a concept "I" and a concept "tiger"

"бар" гэдэг үгийнхтэй холих

and blend them together.

үнэхээрийн төвөгтэй.

But this is the source of innovation.

Гэхдээ шинэ санааны үндэс бол мөн.

What Picasso did, for example,

Жишээ нь, Пикасо

was take the concept "Western art"

"Барууны урлаг" гэдэг ойлголтыг

and the concept "African masks"

"Африкийн нүүр будалт" гэдэг ойлголттой

and blend them together --

геометрийн хувьд төдийгүй

not only the geometry,

ёс суртахууны системийн хувьд

but the moral systems entailed in them.

хольж үзсэн байгаа юм.

And these are skills, again, we can't count and measure.

Энэ бол өнөөх бидний тоолж хэмжиж боломгүй чадвар юм.

And then the final thing I'll mention

Ингээд миний сүүлийн дурдах зүйлийг

is something you might call limerence.

та бүхэн "лимеренс" гэж болно.

And this is not an ability;

Энэ бол чадвар биш.

it's a drive and a motivation.

Энэ бол эрч хүч, сэдэл юм.

The conscious mind hungers for success and prestige.

Ухамсар амжилт, нэр алдарыг хүсэмжилдэг.

The unconscious mind hungers

Харин далд ухамсар

for those moments of transcendence,

нүдэнд юм үзэгдэхээ больж

when the skull line disappears

хийж буй зүйлдээ анхаарлаа бүрэн төвлөрүүлсэн үед,

and we are lost in a challenge or a task --

гар урлалч хийж буй бүтээлдээ бүрэн автсан үед,

when a craftsman feels lost in his craft,

байгаль судлаач байгальдаа ууссан мэт болох үед,

when a naturalist feels at one with nature,

бурханд итгэгч бурханы хайранд автсан үед

when a believer feels at one with God's love.

бий болох тэрхүү транс үеийг хүсэмжилдэг.

That is what the unconscious mind hungers for.

Далд ухамсар үүнийг л хүсдэг.

And many of us feel it in love

Ихэнх хүмүүс үүнийг хайр сэтгэлээс,

when lovers feel fused.

дурлалд шатсан үедээ мэдэрдэг.

And one of the most beautiful descriptions

Оюун ухаан хэрхэн харилцан нэвтрэлцдэг тухай

I've come across in this research

энэхүү судалгааны

of how minds interpenetrate

хамгийн оновчтой тодорхойлолтыг

was written by a great theorist and scientist

Индианагийн их сургуулийн агуу онолч, эрдэмтэн

named Douglas Hofstadter at the University of Indiana.

Дуглас Хофштадтер хэлсэн байдаг.

He was married to a woman named Carol,

Тэрээр Кэрол нэртэй бүсгүйтэй гэрлэж,

and they had a wonderful relationship.

тун жаргалтай амьдарч байжээ.

When their kids were five and two,

Хүүхдүүдийн нэг нь 2, нөгөө нь 5 настай байхад

Carol had a stroke and a brain tumor and died suddenly.

Кэрол тархины хавдартай болж цус харван гэнэт үхсэн байна.

And Hofstadter wrote a book

Хофштадтер "Би бол этгээд гогцоо"

called "I Am a Strange Loop."

гэдэг ном бичсэн юм.

In the course of that book, he describes a moment --

Энэ номонд тэрээр Кэролыг нас барсанаас хойш

just months after Carol has died --

хэдэн сарын дараа ханын зуухан дээр билүү

he comes across her picture on the mantel,

унтлагын өрөөний шүүгээн дээр байсан

or on a bureau in his bedroom.

зургийг нь харсан тэр мөчийг тайлбарласан.

And here's what he wrote:

Энэ тухай ингэж бичсэн байна:

"I looked at her face,

"Би түүний нүүр рүү харлаа.

and I looked so deeply

Би өөрөө түүний нүдээр

that I felt I was behind her eyes.

харж байгаа юм шиг санагдтал гүн ширтэв.

And all at once I found myself saying

Гэнэт нулимс минь урсаж

as tears flowed,

'Энэ би байна. Би байна'

'That's me. That's me.'

гэж байв.

And those simple words

Энэ хэдэн энгийн үгс

brought back many thoughts that I had had before,

өмнө бодож байсан олон зүйлийг эргэн санагдуулав.

about the fusion of our souls

Бид хоёрын оюун санаа арай өндөр төвшиний

into one higher-level entity,

оршихуй болон нэгдэх тухай,

about the fact that at the core of both our souls

бид хоёрын санаа бодлын төвд хүүхдүүдийнхээ төлөө гэсэн

lay our identical hopes and dreams for our children,

адилхан хүсэл мөрөөдөл бий тухай,

about the notion that those hopes

энэ хүсэл хаа хол зөрөөгүй,

were not separate or distinct hopes,

харин нэг л хүсэл байна

but were just one hope,

гэж ойлгох тухай

one clear thing that defined us both,

нэг тодорхой зүйл бид хоёрыг илэрхийлж

that welded us into a unit --

нэгж хэсэг болгон гагнах тухай,

the kind of unit I had but dimly imagined

хүнтэй гэрлэж хүүхэдтэй болохоосоо өмнө

before being married and having children.

бүдэг бадаг төсөөлж байсан тийм нэгж хэсгийн тухай.

I realized that, though Carol had died,

Кэрол нас барсан хэдий ч түүний энэхүү чухал хэсэг

that core piece of her had not died at all,

нас бараагүй гэдгийг ойлголоо. Харин ч

but had lived on very determinedly in my brain."

тархинд минь амьдрахаар бүрэн шийдсэн байна."

The Greeks say we suffer our way to wisdom.

Бид мэргэн ухаанд хүрэх замдаа зовдог гэж грекүүд хэлдэг.

Through his suffering, Hofstadter understood

Хофштадтер ингэж зовохдоо хүмүүс хоорондоо

how deeply interpenetrated we are.

хичнээн гүн нэвтрэлцсэн байдгийг ойлгожээ.

Through the policy failures of the last 30 years,

Өнгөрсөн 30 жилийн турш гаргасан бодлогын алдаанаас

we have come to acknowledge, I think,

миний бодлоор бид хүний мөн чанарын тухай

how shallow our view of human nature has been.

өнгөцхөн ойлголттой байсан гэдгээ ойлгосон.

And now as we confront that shallowness

Тиймээс өнөөдөр энэ өнгөцхөн ойлголт,

and the failures that derive from our inability

өөрсдийн гүнд хэн байгааг таньж чаддаггүйгээс

to get the depths of who we are,

үүдсэн алдаатай нүүр тулмагц

comes this revolution in consciousness --

ухамсарт хийх хувьсгал эхэлнэ.

these people in so many fields

Энэ салбарт маш олон хүн

exploring the depth of our nature

бидний мөн чанарын гүн рүү орж судлаад

and coming away with this enchanted,

энэхүү сэтгэл эзэмдсэн цоо шинэ

this new humanism.

хүнлэг ёсыг нээжээ.

And when Freud discovered his sense of the unconscious,

Фрейд далд ухамсарын тухай онолоо нээхэд

it had a vast effect on the climate of the times.

тухайн үедээ маш том нөлөө үзүүлсэн.

Now we are discovering a more accurate vision

Өнөөдөр "Бидний гүнд хэн байна вэ?" гэсэн далд ухамсарын тухай

of the unconscious, of who we are deep inside,

илүү нарийвчилсан нээлт хийгдэж байна.

and it's going to have a wonderful and profound

Энэ нээлт бидний соёлд гайхалтай, гүн гүнзгий,

and humanizing effect on our culture.

хүнчилсэн нөлөө үзүүлэх болно.

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташив)