Svante Pääbo: DNA clues to our inner neanderthal

Svante Paabo: Những manh mối về ADN của người Neanderthal trong chúng ta

Translator: Cathy Van Tran Reviewer: Duc Nguyen

What I want to talk to you about

Điều tôi muốn chia sẻ với các bạn hôm nay

is what we can learn from studying the genomes

là những gì chúng ta có thể học hỏi được qua sự nghiên cứu về bộ thông tin di truyền

of living people

của người cận đại

and extinct humans.

và người tuyệt chủng.

But before doing that,

Nhưng trước khi đề cập đến vấn đề này,

I just briefly want to remind you about what you already know:

tôi muốn tóm tắt lại những gì các bạn đã biết:

that our genomes, our genetic material,

bộ thông tin di truyền của chúng ta, những vật chất di truyền,

are stored in almost all cells in our bodies in chromosomes

được cất trữ trong hầu hết các tế bào ở cơ thể chúng ta trong các nhiễm sắc thể

in the form of DNA,

dưới dạng ADN,

which is this famous double-helical molecule.

là phân tử cấu trúc xoắn kép được biết tới.

And the genetic information

Và thông tin di truyền

is contained in the form of a sequence

được chứa đựng trong chuỗi

of four bases

của bốn loại cơ bản

abbreviated with the letters A, T, C and G.

viết tắt với những chữ cái A, T, C và G.

And the information is there twice --

Và những thông tin di truyền được lưu trữ trong hai bản sao --

one on each strand --

mỗi bản trên một chuỗi ADN --

which is important,

điều này rất quan trọng

because when new cells are formed, these strands come apart,

vì khi những tế bào mới được hình thành, hai chuỗi ADN này được kéo rời,

new strands are synthesized with the old ones as templates

và những chuỗi mới được tái tạo theo bản sao của hai chuỗi cũ

in an almost perfect process.

trong một quá trình gần như là hoàn hảo.

But nothing, of course, in nature

Dĩ nhiên trong tự nhiên không có gì

is totally perfect,

là hoàn toàn hoàn hảo,

so sometimes an error is made

cho nên đôi khi có những sai sót

and a wrong letter is built in.

và chữ cái không phù hợp bị chèn vào.

And we can then see the result

Và vì vậy chúng ta thấy được kết quả

of such mutations

của những đột biến như vậy

when we compare DNA sequences

khi chúng ta so sánh các chuỗi ADN

among us here in the room, for example.

của tất cả chúng ta trong căn phòng này, ví dụ thế.

If we compare my genome to the genome of you,

Nếu chúng ta so sánh bộ thông tin di truyền của tôi và của các bạn,

approximately every 1,200, 1,300 letters

sẽ có khoảng 1200 đến 1300 chữ cái

will differ between us.

khác nhau.

And these mutations accumulate

Và những đột biến này cứ chồng chất

approximately as a function of time.

theo hàm số của thời gian.

So if we add in a chimpanzee here, we will see more differences.

Cho nên nếu chúng ta xem xét thêm một loài động vật như con tinh tinh, chúng ta sẽ thấy nhiều sự khác biệt hơn nữa.

Approximately one letter in a hundred

Khoảng một, trong 100 chữ cái của chúng ta

will differ from a chimpanzee.

sẽ khác nhau với một con tinh tinh.

And if you're then interested in the history

Và nếu các bạn quan tâm đến lịch sử

of a piece of DNA, or the whole genome,

của một mẫu ADN, hay của cả bộ thông tin di truyền,

you can reconstruct the history of the DNA

các bạn có thể tái dựng lịch sử ADN

with those differences you observe.

với những sự khác nhau mà các bạn nhận thấy.

And generally we depict our ideas about this history

Nói chung, chúng ta có thể miêu tả những ý tưởng về lịch sử này

in the form of trees like this.

dưới dạng những cái cây như sau.

In this case, it's very simple.

Trong trường hợp này, nó rất đơn giản

The two human DNA sequences

Hai trình tự ADN của loài người

go back to a common ancestor quite recently.

có chung một tổ tiên gần đây nhất.

Farther back is there one shared with chimpanzees.

Đi xa hơn nữa về quá khứ thì có một trình tự ADN của loài người giống với loài tinh tinh.

And because these mutations

Và vì những đột biến này

happen approximately as a function of time,

xảy ra xấp xỉ theo hàm số với thời gian,

you can transform these differences

các bạn có thể biến đổi những sự khác biệt này

to estimates of time,

để ước tính thời gian

where the two humans, typically,

khi hai con người

will share a common ancestor about half a million years ago,

có chung một tổ tiên khoảng nửa triệu năm về trước,

and with the chimpanzees,

và với con tinh tinh

it will be in the order of five million years ago.

thì khoảng năm triệu năm về trước.

So what has now happened in the last few years

Trong những năm gần đây,

is that there are account technologies around

với sự bùng nổ của những công nghệ thông tin

that allow you to see many, many pieces of DNA very quickly.

đã cho phép các bạn xem xét nhiều mẫu ADN nhanh chóng.

So we can now, in a matter of hours,

Hiện tại trong tíc tắc vài giờ đồng hồ

determine a whole human genome.

chúng ta có thể xác định cả bộ thông tin di truyền của loài người.

Each of us, of course, contains two human genomes --

Dĩ nhiên trong mỗi người chúng ta có hai bộ thông tin di truyền --

one from our mothers and one from our fathers.

một từ mẹ chúng ta và một từ cha chúng ta.

And they are around three billion such letters long.

Và chúng dài khoảng ba tỉ chữ cái.

And we will find that the two genomes in me,

Và chúng ta sẽ thấy rằng trong hai bộ thông tin di truyền của tôi,

or one genome of mine we want to use,

hoặc chỉ một bộ của tôi mà chúng ta muốn sử dụng,

will have about three million differences

sẽ có khoảng ba triệu sự khác biệt

in the order of that.

về sự xắp xếp.

And what you can then also begin to do

Và như vậy các bạn cũng có thể bắt đầu

is to say, "How are these genetic differences

hỏi xem sự khác biệt di truyền này

distributed across the world?"

được phân phối trên thế giới.

And if you do that,

Và khi làm như vậy,

you find a certain amount of genetic variation in Africa.

các bạn sẽ tìm thấy một số biến thể di truyền nhất định ở châu Phi.

And if you look outside Africa,

Nếu các bạn để ý đến những nơi ngoài lục địa châu Phi,

you actually find less genetic variation.

các bạn sẽ thấy có ít biến thể di truyền hơn.

This is surprising, of course,

Đây là một điều bất ngờ, dĩ nhiên,

because in the order of six to eight times fewer people

vì số lượng người sống trong châu Phi ít hơn khoảng sáu đến tám lần

live in Africa than outside Africa.

số lượng người sống ngoài châu Phi.

Yet the people inside Africa

Nhưng những người sống trong châu Phi

have more genetic variation.

lại có nhiều dạng biến thể di truyền hơn.

Moreover, almost all these genetic variants

Hơn nữa gần như những dạng biến đổi di truyền

we see outside Africa

ở ngoài Châu Phi

have closely related DNA sequences

đều có trình tự ADN rất tương đồng

that you find inside Africa.

với những gì tìm thấy trong Châu Phi.

But if you look in Africa,

Nhưng nếu các bạn chỉ xem xét trong châu Phi,

there is a component of the genetic variation

thì có một thành phần trong những dạng biến đổi di truyền

that has no close relatives outside.

không hề có họ hàng nào ngoài lục địa.

So a model to explain this

Vì vậy một giải thích cho hiện tượng này

is that a part of the African variation, but not all of it,

là một phần của những sự biến đổi di truyền ở châu Phi, không phải tất cả,

[has] gone out and colonized the rest of the world.

đã rời khỏi lục địa và chiếm lĩnh những mảnh đất còn lại trên thế giới.

And together with the methods to date these genetic differences,

Và tất cả những phương pháp để xác minh thời gian của những sự khác biệt về di truyền này

this has led to the insight

đã giúp dẫn tới một điều

that modern humans --

là loài người cận đại --

humans that are essentially indistinguishable from you and me --

những con người mà không thể phân biệt được giữa các bạn và tôi --

evolved in Africa, quite recently,

đã tiến hóa ở châu Phi trong thời gian rất gần đây,

between 100 and 200,000 years ago.

khoảng 100 đến 200 ngàn năm về trước.

And later, between 100 and 50,000 years ago or so,

Và sau đó khoảng 100 đến 50 ngàn năm về trước,

went out of Africa

đã di cư khỏi châu Phi

to colonize the rest of the world.

để định cư ở những nơi khác của thế giới.

So what I often like to say

Vậy điều tôi thường hay nói

is that, from a genomic perspective,

là xét trên phương diện di truyền,

we are all Africans.

chúng ta đều là người châu Phi.

We either live inside Africa today,

Chúng ta hoặc là đang sống ở châu Phi hiện tại,

or in quite recent exile.

hoặc là đã rời khỏi lục địa này gần đây.

Another consequence

Một hệ quả khác

of this recent origin of modern humans

liên quan đến nguồn gốc này của người cận đại

is that genetic variants

là những sự biến đổi di truyền

are generally distributed widely in the world,

thường được phân bố khắp nơi trên thế giới,

in many places,

ở nhiều địa điểm,

and they tend to vary as gradients,

và chúng thường thay đổi theo gradien,

from a bird's-eye perspective at least.

như từ tầm nhìn của một con chim.

And since there are many genetic variants,

Và vì có nhiều sự biến đổi di truyền,

and they have different such gradients,

và chúng thường có gradien khác nhau,

this means that if we determine a DNA sequence --

có nghĩa là nếu chúng ta muốn xác định trình tự ADN --

a genome from one individual --

một bộ thông tin di truyền của một cá nhân nào đó --

we can quite accurately estimate

chúng ta có thể ước lượng khá chính xác

where that person comes from,

người đó từ đâu đến,

provided that its parents or grandparents

với điều kiện là bố mẹ hay ông bà của cá nhân này

haven't moved around too much.

không di chuyển thường xuyên.

But does this then mean,

Nhưng liệu như vậy có nghĩa là,

as many people tend to think,

như nhiều người có xu hướng nghĩ rằng,

that there are huge genetic differences between groups of people --

sẽ có sự khác biệt di truyền khá lớn giữa những nhóm người

on different continents, for example?

trên những lục địa khác nhau?

Well we can begin to ask those questions also.

Chúng ta có thể bắt đầu đưa ra những câu hỏi này.

There is, for example, a project that's underway

Ví dụ đang có một dự án

to sequence a thousand individuals --

để xác định trình tự bộ thông tin di truyền

their genomes -- from different parts of the world.

của hàng ngàn cá nhân từ những địa điểm khác nhau của thế giới.

They've sequenced 185 Africans

Họ đã xác định được trình tự bộ thông tin di truyền của 185 người châu Phi

from two populations in Africa.

của hai dân cư trên lục địa này.

[They've] sequenced approximately equally [as] many people

Và họ cũng đã xác định trình tự bộ thông tin di truyền của khoảng từng đấy người

in Europe and in China.

ở Châu Âu và Trung Quốc.

And we can begin to say how much variance do we find,

Và chúng ta bắt đầu có thể khẳng định được bao nhiêu sự biến đổi,

how many letters that vary

bao nhiêu chữ cái đã thay đổi

in at least one of those individual sequences.

trong ít nhất một trong những bộ thông tin di truyền này.

And it's a lot: 38 million variable positions.

Và sự biến đổi này rất lớn: 38 triệu vị trí biến thiên.

But we can then ask: Are there any absolute differences

Nhưng chúng ta có thể hỏi: có sự khác biệt nào tuyệt đối

between Africans and non-Africans?

giữa những người châu Phi và những người khác?

Perhaps the biggest difference

Có lẽ sự khác biệt lớn nhất

most of us would imagine existed.

mà phần đông chúng ta có thể tưởng tượng ra là có thật.

And with absolute difference --

Với sự khác biệt tuyệt đối --

and I mean a difference

và tôi muốn đề cập đến sự khác biệt

where people inside Africa at a certain position,

với tất cả những người sống ở châu Phi ở một vị trí nào đó,

where all individuals -- 100 percent -- have one letter,

tất cả - 100 phần trăm - đều có một chữ cái,

and everybody outside Africa has another letter.

và những người ngoài châu Phi có một chữ cái khác.

And the answer to that, among those millions of differences,

Và câu trả lời là trong số cả triệu sự khác biệt đó

is that there is not a single such position.

không có một vị trí nào như vậy cả.

This may be surprising.

Điều này có thể bất ngờ.

Maybe a single individual is misclassified or so.

Có thể một cá nhân bị phân loại sai.

So we can relax the criterion a bit

Nên chúng ta có thể thả lỏng tiêu chuẩn một chút

and say: How many positions do we find

và đặt vấn đề: có bao nhiêu vị trí

where 95 percent of people in Africa have

mà 95% người ở châu Phi

one variant,

chỉ có một sự biến đổi,

95 percent another variant,

95 phần trăm một sự biến đổi khác,

and the number of that is 12.

và con số là 12 vị trí.

So this is very surprising.

Đây quả thật là một điều bất ngờ.

It means that when we look at people

Nó có nghĩa là khi chúng ta nhìn vào một người

and see a person from Africa

và thấy một người từ châu Phi

and a person from Europe or Asia,

và một người từ châu Âu hay châu Á,

we cannot, for a single position in the genome with 100 percent accuracy,

ở bất cứ một vị trí nào trong bộ thông tin di truyền,

predict what the person would carry.

chúng ta không thể ước đoán với 100 phần trăm độ chính xác là người đó sẽ mang trong mình ADN gì.

And only for 12 positions

Và chỉ có 12 vị trí

can we hope to be 95 percent right.

mà chúng ta hy vọng có thể ước đoán với 95 phần trăm độ chính xác.

This may be surprising,

Điều này có thể gây bất ngờ,

because we can, of course, look at these people

vì dĩ nhiên, chúng ta có thể nhìn những người này

and quite easily say where they or their ancestors came from.

và đoán một cách dễ dàng họ hay tổ tiên của họ đến từ đâu.

So what this means now

Như vậy có nghĩa là

is that those traits we then look at

những đặc điểm mà chúng ta thấy

and so readily see --

và dễ dàng nhận diện như:

facial features, skin color, hair structure --

những nét đặc trưng trên khuôn mặt, màu da, cấu trúc của sợi tóc --

are not determined by single genes with big effects,

không được quyết định bởi một di tố nào với những tác động quá lớn

but are determined by many different genetic variants

nhưng được quyết định bởi nhiều dạng biến thể di truyền

that seem to vary in frequency

với tần số khác nhau

between different parts of the world.

ở khắp mọi nơi trên thế giới.

There is another thing with those traits

Còn một vấn đề với các đặc điểm này

that we so easily observe in each other

mà chúng ta hay dễ dàng quan sát

that I think is worthwhile to consider,

mà tôi tin là đáng quan tâm,

and that is that, in a very literal sense,

đó là, theo nghĩa đen,

they're really on the surface of our bodies.

chúng chính là ở bề ngoài cơ thể của chúng ta.

They are what we just said --

Chúng là những gì chúng ta vừa nêu --

facial features, hair structure, skin color.

những nét đặc trưng trên khuôn mặt, màu da, cấu trúc của sợi tóc.

There are also a number of features

Cũng có rất nhiều đặc điểm khác

that vary between continents like that

mà thay đổi giữa các lục địa

that have to do with how we metabolize food that we ingest,

như cách chúng ta tiêu hóa thực phẩm,

or that have to do

hay cách bộ phận thể kháng

with how our immune systems deal with microbes

của chúng ta chống lại vi khuẩn

that try to invade our bodies.

xâm nhập vào cơ thể của chúng ta.

But so those are all parts of our bodies

Nhưng tất cả những bộ phận đó của cơ thể

where we very directly interact with our environment,

là nơi mà ta giao tiếp với môi trường

in a direct confrontation, if you like.

một cách trực tiếp nhất.

It's easy to imagine

Thật dễ dàng để hình dung

how particularly those parts of our bodies

những bộ phận đó

were quickly influenced by selection from the environment

bị ảnh hưởng bởi sự lựa chọn của môi trường

and shifted frequencies of genes

và thay đổi tần số những di tố

that are involved in them.

liên quan đến những bộ phận này.

But if we look on other parts of our bodies

Nhưng nếu chúng ta xem xét những bộ phận khác trên cơ thể,

where we don't directly interact with the environment --

những nơi mà chúng ta không trực tiếp tiếp xúc với môi trường --

our kidneys, our livers, our hearts --

gan, thận, tim --

there is no way to say,

không có cách nào,

by just looking at these organs,

chỉ bằng cách nhìn những cơ quan này,

where in the world they would come from.

và biết chúng từ đâu đến.

So there's another interesting thing

Một điều thú vị nữa

that comes from this realization

xuất phát từ điều

that humans have a recent common origin in Africa,

là con người có nguồn gốc chung gần đây nhất ở châu Phi,

and that is that when those humans emerged

và đó là lúc mà những con người này xuất hiện

around 100,000 years ago or so,

khoảng chừng 100,000 năm về trước

they were not alone on the planet.

họ đã không phải cô độc sống trên hành tinh này.

There were other forms of humans around,

Có những dạng người khác ở xung quanh,

most famously perhaps, Neanderthals --

có lẽ nổi tiếng nhất là người Neanderthal --

these robust forms of humans,

những dạng người tráng kiệt này,

compared to the left here

ở bên trái, được so sánh

with a modern human skeleton on the right --

với bộ xương của người cận đại, ở bên phải --

that existed in Western Asia and Europe

đã tồn tại ở Tây Á cũng như châu Âu

since several hundreds of thousands of years.

từ khoảng vài trăm ngàn năm về trước.

So an interesting question is,

Và câu hỏi thú vị đó là,

what happened when we met?

chuyện gì đã xảy ra khi chúng gặp nhau?

What happened to the Neanderthals?

Chuyện gì đã xảy ra với người Neanderthal?

And to begin to answer such questions,

Và để bắt đầu trả lời những câu hỏi như vậy,

my research group -- since over 25 years now --

nhóm nghiên cứu của tôi - gần 25 năm nay -

works on methods to extract DNA

đã tìm những biện pháp để tách ADN

from remains of Neanderthals

từ những di tích của người Neanderthal

and extinct animals

và những động vật đã tuyệt chủng

that are tens of thousands of years old.

khoảng mười ngàn năm tuổi.

So this involves a lot of technical issues

Công trình này gặp phải nhiều vấn đề kỹ thuật

in how you extract the DNA,

trong việc tách ADN,

how you convert it to a form you can sequence.

trong việc biến đổi chúng thành dạng mà ta có thể xâu chuỗi được.

You have to work very carefully

Chúng tôi đã phải làm rất cẩn thận

to avoid contamination of experiments

để tránh lẫn vào

with DNA from yourself.

ADN của bản thân.

And this then, in conjunction with these methods

Và điều này, cùng với sự kết hợp của những phương pháp

that allow very many DNA molecules to be sequenced very rapidly,

xâu chuỗi các phân tử ADN một cách nhanh chóng,

allowed us last year

đã giúp chúng tôi vào năm ngoái

to present the first version of the Neanderthal genome,

trình bày phiên bản đầu tiên của bộ thông tin di truyền của người Neanderthal,

so that any one of you

để bất cứ ai trong quý vị

can now look on the Internet, on the Neanderthal genome,

cũng có thể tra khảo trên mạng về bộ di truyền của người Neanderthal,

or at least on the 55 percent of it

hay ít nhất là 55 phần trăm

that we've been able to reconstruct so far.

mà chúng tôi đã tái dựng lại.

And you can begin to compare it to the genomes

Và quý vị có thể so sánh nó với những bộ thông tin di truyền

of people who live today.

của người cận đại.

And one question

Và một câu hỏi

that you may then want to ask

mà quý vị muốn đặt ra:

is, what happened when we met?

Chuyện gì đã xảy ra khi chúng ta gặp nhau?

Did we mix or not?

Chúng ta đã có giao hợp với nhau không?

And the way to ask that question

Và cách để đặt vấn đề

is to look at the Neanderthal that comes from Southern Europe

là nhìn vào những người Neanderthal đến từ miền Nam châu Âu

and compare it to genomes

và so sánh với những bộ thông tin di truyền

of people who live today.

của người cận đại.

So we then look

Và sau đó chúng tôi

to do this with pairs of individuals,

xem xét một cặp cá nhân,

starting with two Africans,

bắt đầu với 2 người châu Phi,

looking at the two African genomes,

xem xét hai bộ thông tin di truyền châu Phi,

finding places where they differ from each other,

tìm những nơi mà chúng khác nhau,

and in each case ask: What is a Neanderthal like?

và trong mỗi trường hợp như vậy, đặt câu hỏi: Người Neanderthal như thế nào?

Does it match one African or the other African?

Nó có tương xứng với người châu Phi này hay người châu Phi kia không?

We would expect there to be no difference,

Chúng ta mong rằng sẽ không có sự khác biệt nào

because Neanderthals were never in Africa.

vì người Neanderthal chưa bao giờ sống ở châu Phi.

They should be equal, have no reason to be closer

Bộ thông tin di truyền của chúng không có lý do nào để giống hơn

to one African than another African.

bộ thông tin di truyền của một người châu Phi này hơn người châu Phi kia.

And that's indeed the case.

Và đúng là trường hợp như vậy.

Statistically speaking, there is no difference

Theo thống kê thì không có sự khác biệt nào

in how often the Neanderthal matches one African or the other.

về sự tương xứng giữa một người Neanderthal với một người châu Phi này hay người châu Phi kia.

But this is different

Nhưng trường hợp này sẽ khác

if we now look at the European individual and an African.

nếu chúng ta xem xét một cá nhân ở châu Âu và một cá nhân ở châu Phi.

Then, significantly more often,

Tần suất trong sự tương xứng

does a Neanderthal match the European

giữa người Neanderthal và người châu Âu,

rather than the African.

cao hơn là giữa người Neanderthal và người châu Phi.

The same is true if we look at a Chinese individual

Trường hợp cũng tương tự như vậy nếu chúng ta xem xét một người Trung Hoa

versus an African,

và một người châu Phi,

the Neanderthal will match the Chinese individual more often.

người Neanderthal sẽ có sự tương xứng với người Trung Hoa nhiều hơn.

This may also be surprising

Đây cũng là điều bất ngờ

because the Neanderthals were never in China.

vì người Neanderthal chưa bao giờ ở Trung Quốc.

So the model we've proposed to explain this

Vì vậy mô hình mà chúng tôi đề xuất để giải thích cho hiện tượng này

is that when modern humans came out of Africa

là khi người cận đại di cư khỏi châu Phi

sometime after 100,000 years ago,

khoảng 100,000 năm về trước,

they met Neanderthals.

họ đã gặp người Neanderthal.

Presumably, they did so first in the Middle East,

Có thể đoán chừng là họ đã gặp nhau trước tiên ở Trung Đông,

where there were Neanderthals living.

nơi mà người Neanderthal đang sống lúc ấy.

If they then mixed with each other there,

Nếu họ đã giao hợp ở nơi này,

then those modern humans

thì những người cận đại

that became the ancestors

mà đã trở thành tổ tiên

of everyone outside Africa

của tất cả mọi người ở ngoài châu Phi

carried with them this Neanderthal component in their genome

đã mang trong họ bộ thông tin di truyền với một phần Neanderthal

to the rest of the world.

đến những nơi còn lại trên thế giới.

So that today, the people living outside Africa

Để rồi hiện tại, những người sống ở ngoài châu Phi

have about two and a half percent of their DNA

có khoảng 2.5 phần trăm ADN của họ

from Neanderthals.

từ người Neanderthal.

So having now a Neanderthal genome

Vậy thì khi có bộ thông tin di truyền của người Neanderthal

on hand as a reference point

để dùng tham khảo

and having the technologies

và những công nghệ

to look at ancient remains

để xem xét những di vật cổ

and extract the DNA,

và để trích xuất ADN,

we can begin to apply them elsewhere in the world.

chúng ta có thể bắt đầu áp dụng chúng ở tất cả mọi nơi trên thế giới.

And the first place we've done that is in Southern Siberia

Và nơi đầu tiên là miền Nam Siberia

in the Altai Mountains

ở dãy núi Alta

at a place called Denisova,

ở một điạ phương có tên gọi là Denisova,

a cave site in this mountain here,

một hang động ở đây,

where archeologists in 2008

nơi mà những nhà khảo cổ học vào năm 2008

found a tiny little piece of bone --

đã tìm thấy một mảnh xưong bé tí --

this is a copy of it --

đây là một bản sao của nó --

that they realized came from the last phalanx

mà họ phát hiện ra đó là của một đốt ngón tay cuối cùng

of a little finger of a pinky of a human.

của ngón tay út của một con người.

And it was well enough preserved

Và nó đã được bảo khá tốt

so we could determine the DNA from this individual,

để chúng tôi xác minh ADN của người đó,

even to a greater extent

ở mức độ rộng hơn là

than for the Neanderthals actually,

của một người Neanderthal,

and start relating it to the Neanderthal genome

và bắt đầu so sánh nó với bộ thông tin di truyền của người Neanderthal

and to people today.

và người cận đại.

And we found that this individual

Và chúng tôi thấy rằng người này

shared a common origin for his DNA sequences

có trình tự ADN với nguồn gốc giống như

with Neanderthals around 640,000 years ago.

của người Neanderthal khoảng 640,000 năm về trước.

And further back, 800,000 years ago

Và đi xa hơn nữa, khoảng 800,000 năm về trước

is there a common origin

có cùng một nguồn gốc

with present day humans.

với người cận đại.

So this individual comes from a population

Vậy thì cá nhân này đến từ một dân cư

that shares an origin with Neanderthals,

có cùng nguồn gốc với người Neanderthal,

but far back and then have a long independent history.

nhưng xa hơn nữa trong quá khứ thì lại có một lịch sử độc lập.

We call this group of humans,

Chúng tôi gọi nhóm người này

that we then described for the first time

mà chúng tôi đã mô tả lần đầu tiên

from this tiny, tiny little piece of bone,

từ một mảnh xương nhỏ xíu,

the Denisovans,

là người Denisovans,

after this place where they were first described.

từ nơi mà họ đã được tìm thấy đầu tiên.

So we can then ask for Denisovans

Vậy chúng ta có thể hỏi về người Denisovans

the same things as for the Neanderthals:

điều giống như người Neanderthals:

Did they mix with ancestors of present day people?

Họ đã có giao hợp với tổ tiên của người cận đại không?

If we ask that question,

Nếu chúng ta đặt câu hỏi này

and compare the Denisovan genome

và so sánh bộ thông tin di truyền của người Denisovan

to people around the world,

với mọi người trên thế giới,

we surprisingly find

chúng ta sẽ bất ngờ nhận ra rằng

no evidence of Denisovan DNA

không có bất kỳ bằng chứng nào của ADN Denisova

in any people living even close to Siberia today.

trong những người sống gần Siberia hiện tại.

But we do find it in Papua New Guinea

Nhưng chúng ta tìm thấy ADN Denisovan ở Papua New Guinea

and in other islands in Melanesia and the Pacific.

và những hòn đảo khác ở Melanesia và Thái Bình Dương.

So this presumably means

Vậy đây có thể là vì

that these Denisovans had been more widespread in the past,

những người Denisovan này đã sống rải rác khắp nơi hơn trong qua khứ,

since we don't think that the ancestors of Melanesians

vì chúng tôi không nghĩ rằng tổ tiên của người Malanesia

were ever in Siberia.

đã sống ở Siberia.

So from studying

Từ sự nghiên cứu về

these genomes of extinct humans,

những bộ thông tin di truyền của người tuyệt chủng,

we're beginning to arrive at a picture of what the world looked like

chúng ta có thể bắt đầu hình dung được bức tranh thế giới

when modern humans started coming out of Africa.

khi người cận đại di cư khỏi châu Phi.

In the West, there were Neanderthals;

ở phương Tây có người Neanderthal;

in the East, there were Denisovans --

ở phương Đông có người Denisovans

maybe other forms of humans too

và có thể những dạng người khác nữa

that we've not yet described.

mà chúng ta chưa tìm ra.

We don't know quite where the borders between these people were,

Chúng ta không biết chắc được biên giới của những người này ở đâu,

but we know that in Southern Siberia,

nhưng chúng ta biết rằng ở miền Nam Siberia,

there were both Neanderthals and Denisovans

nơi có cả người Neanderthal và người Denisovan,

at least at some time in the past.

ít nhất là trong một thời gian nào đó ở quá khứ.

Then modern humans emerged somewhere in Africa,

Vậy loài người cận đại đã đến từ một nơi nào đó ở châu Phi,

came out of Africa, presumably in the Middle East.

di cư khỏi châu Phi, và đoán chừng đã đến Trung Đông.

They meet Neanderthals, mix with them,

Họ đã gặp và giao hợp với người Neanderthal,

continue to spread over the world,

tiếp tục di cư đến khắp nơi trên thế giới,

and somewhere in Southeast Asia,

và ở một nơi nào đó ở Đông Nam Á,

they meet Denisovans and mix with them

họ đã gặp và giao hợp với người Denisovan,

and continue on out into the Pacific.

và tiếp tục đến những mảnh đất xung quanh Đại Tây Dương.

And then these earlier forms of humans disappear,

Và rồi những dạng người trước đó biến mất,

but they live on a little bit today

nhưng trong hiện tại một phần của họ vẫn tồn tại

in some of us --

trong một số chúng ta --

in that people outside of Africa have two and a half percent of their DNA

trong những người sống ngoài châu Phi có khoảng 2.5 phần trăm ADN của họ

from Neanderthals,

từ người Neanderthal,

and people in Melanesia

và những người sống ở Melanesia

actually have an additional five percent approximately

có thêm khoảng 5 phần trăm

from the Denisovans.

từ người Denisovan.

Does this then mean that there is after all

Vậy điều này có nghĩa là cuối cùng

some absolute difference

cũng có những sự khác biệt tuyệt đối

between people outside Africa and inside Africa

giữa người sống ngoài châu Phi và người sống trong châu Phi

in that people outside Africa

ỡ chỗ những người sống ngoài châu Phi

have this old component in their genome

có một phần cũ

from these extinct forms of humans,

của loài người tuyệt chủng trong ADN của họ,

whereas Africans do not?

trong khi những người ở trong châu Phi không có?

Well I don't think that is the case.

Thật ra tôi không nghĩ trường hợp là như vậy.

Presumably, modern humans

Đoán chừng, người cận đại

emerged somewhere in Africa.

đã xuất hiện ở một nơi nào đó trong châu Phi.

They spread across Africa also, of course,

Họ đã rải rác khắp nơi trong lục đại này,

and there were older, earlier forms of humans there.

và có những dạng người cũ hơn, già hơn đã ở đó.

And since we mixed elsewhere,

Và vì chúng ta giao hợp ở một điểm nào đó,

I'm pretty sure that one day,

Tôi chắc chắn rằng sẽ có một ngày

when we will perhaps have a genome

khi chúng ta sẽ có một bộ thông tin di truyền

of also these earlier forms in Africa,

của những dạng người cũ hơn ở trong châu Phi

we will find that they have also mixed

chúng ta sẽ tìm thấy là họ cũng đã giao hợp

with early modern humans in Africa.

với loài người cận đại ban đầu trong châu Phi.

So to sum up,

Tóm gọn lại,

what have we learned from studying genomes

chúng ta đã đúc kết được những gì từ việc nghiên cứu bộ thông tin di truyền

of present day humans

của loài người cận đại

and extinct humans?

và loài người tuyệt chủng?

We learn perhaps many things,

Chúng ta biết được rất nhiều điều,

but one thing that I find sort of important to mention

nhưng một điều quan trọng mà tôi thấy cần đề cập

is that I think the lesson is that we have always mixed.

là chúng ta là kết quả của sự pha trộn.

We mixed with these earlier forms of humans,

Chúng ta đã pha trộn với những dạng người cũ hơn,

wherever we met them,

khi chúng ta gặp họ

and we mixed with each other ever since.

và chúng ta đã pha trộn với nhau từ khi đó.

Thank you for your attention.

Cám ơn sự quan tâm của quý vị

(Applause)

Vỗ tay