Ricardo Semler: Radical wisdom for a company, a school, a life

Translator: Jenny Nguyen Reviewer: Duy Lê

On Mondays and Thursdays, I learn how to die.

Vào mỗi thứ Hai và thứ Năm, tôi học làm thế nào để chết.

I call them my terminal days.

Tôi gọi đó là những ngày cuối cùng của mình.

My wife Fernanda doesn't like the term,

Vợ tôi - Fernanda, không hề thích cái từ ấy,

but a lot of people in my family died of melanoma cancer

nhưng nhiều người trong gia đình tôi đã mất vì khối u ác tính,

and my parents and grandparents had it.

bố mẹ và ông bà tôi cũng vậy.

Và tôi đã luôn nghĩ rằng, 1 ngày nào đó tôi có thể ngồi trước một bác sĩ

And I kept thinking, one day I could be sitting in front of a doctor

who looks at my exams and says,

ông ta xem kết quả kiểm tra của tôi và nói rằng,

"Ricardo, things don't look very good.

"Ricardo, mọi thứ không khả quan cho lắm.

Anh chỉ còn khoảng 6 tháng đến 1 năm để sống."

You have six months or a year to live."

And you start thinking about what you would do with this time.

Và bạn bắt đầu nghĩ đến bạn sẽ làm gì với khoảng thời gian đó.

Rồi bạn nói, "Tôi sẽ dành nhiều thời gian với các con hơn.

And you say, "I'm going to spend more time with the kids.

I'm going to visit these places,

Tôi sẽ đi thăm những nơi này,

Tôi sẽ đi leo núi và nhiều nơi nữa

I'm going to go up and down mountains and places

và tôi sẽ làm tất cả những việc tôi đã không làm khi có thời gian."

and I'm going to do all the things I didn't do when I had the time."

Nhưng tất nhiên, chúng ta đều biết

But of course, we all know

đó là những kỷ niệm buồn vui lẫn lộn chúng ta sẽ có.

these are very bittersweet memories we're going to have.

Rất khó để thực hiện được.

Bạn sẽ dành 1 phần lớn thời gian để khóc cũng nên.

It's very difficult to do.

You spend a good part of the time crying, probably.

Nên tôi đã nói, Tôi sẽ làm một cái gì khác .

So I said, I'm going to do something else.

Mỗi thứ Hai và thứ Năm, tôi sẽ sử dụng các ngày cuối cùng này.

Every Monday and Thursday, I'm going use my terminal days.

Và tôi sẽ làm, trong những ngày đó,

And I will do, during those days,

bất kể việc gì mình định sẽ làm, như thể tôi đã nhận tin xấu đó.

whatever it is I was going to do if I had received that piece of news.

(Laughter)

(Cười lớn)

Khi bạn nghĩ về ..

When you think about --

(Vỗ tay)

(Applause)

khi bạn nghĩ về mặt đối lập của công việc,

when you think about the opposite of work,

we, many times, think it's leisure.

chúng ta, rất nhiều lần, nghĩ đó là khi nhàn rỗi.

Và bạn nói, ah, tôi cần chút thời gian nhàn rỗi, và v.v.

And you say, ah, I need some leisure time, and so forth.

Nhưng sự thật là, nhàn rỗi là một thứ rất bận rộn.

But the fact is that, leisure is a very busy thing.

Bạn chơi golf và tennis, và gặp gỡ mọi người,

You go play golf and tennis, and you meet people,

bạn đi ăn trưa, và đến trễ buổi chiếu phim.

and you're going for lunch, and you're late for the movies.

Chúng ta làm rất nhiều thứ.

It's a very crowded thing that we do.

Mặt đối lập của công việc là sự biếng nhác.

The opposite of work is idleness.

Nhưng rất ít người trong chúng ta biết phải làm gì với sự lười biếng.

But very few of us know what to do with idleness.

Khi bạn nhìn vào cách bạn xây dựng cuộc sống,

When you look at the way that we distribute our lives in general,

you realize that in the periods in which we have a lot of money,

bạn nhận ra, trong một khoảng thời gian nào đó chúng ta có rất nhiều tiền,

và có rất ít thời gian.

we have very little time.

Và cuối cùng chúng ta cũng có thời gian, nhưng lại không có tiền bạc lẫn sức khỏe.

And then when we finally have time, we have neither the money nor the health.

Chúng tôi đã nghĩ về điều này như là một công ty trong 30 năm.

So we started thinking about that as a company for the last 30 years.

Nó là một công ty phức tạp với hàng ngàn lao động,

This is a complicated company with thousands of employees,

việc kinh doanh hàng trăm triệu đô

hundreds of millions of dollars of business

để sản xuất ra những hệ thống tên lửa chạy bằng nhiên liệu, điều hành 4000 máy ATM tại Brazil,

that makes rocket fuel propellent systems, runs 4,000 ATMs in Brazil,

khai thuế thu nhập lên tới hàng chục ngàn.

does income tax preparation for dozens of thousands.

Nó không phải là một việc kinh doanh đơn giản.

So this is not a simple business.

Chúng tôi nhìn vào nó và nói,

We looked at it and we said,

hãy giao trách nhiệm cho những người này, hãy giao cho họ công ty

let's devolve to these people, let's give these people a company

nhưng loại bỏ các phương diện của trường nội trú

where we take away all the boarding school aspects

như là thời gian đến, cách ăn mặc,

of, this is when you arrive, this is how you dress,

họp hành như thế nào, được nói gì,

this is how you go to meetings, this is what you say,

không được nói gì,

this is what you don't say,

và xem chúng ta còn lại gì.

and let's see what's left.

Chúng tôi bắt đầu việc này cách đây 30 năm,

So we started this about 30 years ago,

và bắt đầu đối mặt với những vấn đề này.

and we started dealing with this very issue.

Và chúng ta nói, xem nào, nghỉ hưu

And so we said, look, the retirement,

là toàn bộ vấn đề của việc phân bố đồ thị cuộc sống.

the whole issue of how we distribute our graph of life.

Thay vì đi leo núi khi ở tuổi 82,

Instead of going mountain climbing when you're 82,

tại sao bạn không làm vào tuần tới?

why don't you do it next week?

Và chúng tôi sẽ làm như thế này,

And we'll do it like this,

chúng tôi sẽ bán lại cho bạn ngày Thứ Tư của bạn với 10% lương tháng của bạn.

we'll sell you back your Wednesdays for 10 percent of your salary.

Bây giờ, nếu bạn là một nghệ sĩ vĩ cầm, thì bạn sẽ không thể làm gì,

So now, if you were going to be a violinist, which you probably weren't,

hãy làm điều đó vào ngày Thứ Tư này.

you go and do this on Wednesday.

Và cái chúng tôi tìm ra là --

And what we found --

chúng tôi nghĩ, chỉ có những người già

we thought, these are the older people

mới cảm thấy thú vị với chương trình này.

who are going to be really interested in this program.

Và độ tuổi trung bình của những người tuân thủ việc này

And the average age of the first people who adhered

là 29.

were 29, of course.

Chúng tôi bắt đầu tìm kiếm,

And so we started looking,

để làm việc này theo một cách khác.

and we said, we have to do things in a different way.

Bắt đầu với những việc như,

So we started saying things like,

tại sao chúng tôi muốn biết giờ đi làm,

why do we want to know what time you came to work,

giờ tan sở của bạn, vv..?

what time you left, etc.?

Chúng tôi có thể đổi nó lấy một hợp đồng

Can't we exchange this for a contract

để mua từ bạn thứ gì đó, một loại công việc chẳng hạn?

for buying something from you, some kind of work?

Tại sao chúng tôi xây dựng những trụ sở này?

Why are we building these headquarters?

Không phải vì cái tôi cá nhân mà chúng tôi muốn tỏ ta mình vững chắc

Is it not an ego issue that we want to look solid

to lớn và quan trọng?

and big and important?

Nhưng chúng tôi có kéo bạn đi 2 giờ khắp thị trấn vì nó?

But we're dragging you two hours across town because of it?

Chúng tôi đã hỏi từng người một.

So we started asking questions one by one.

Chúng tôi nói như thế này:

We'd say it like this:

Thứ nhất: Làm sao để chúng tôi tuyển người?

One: How do we find people?

Chúng tôi đi ra ngoài và cố gắng tuyển dụng người nào đó

We'd go out and try and recruit people and we'd say,

chúng tôi nói với bạn rằng, khi bạn đến với chúng tôi

look, when you come to us,

sẽ không có 2 hay 3 vòng phỏng vấn

we're not going to have two or three interviews

và bạn sẽ ở với chúng tôi cả đời này.

Đó không phải là cách chúng ta làm với cuộc sống của chúng ta sau này.

and then you're going to be married to us for life.

That's not how we do the rest of our lives.

Vì thế, hãy đến các cuộc phỏng vấn.

So, come have your interviews.

Những ai có hứng thú với việc phỏng vấn, bạn hãy thể hiện.

Anyone who's interested in interviewing, you will show up.

Và sau đó chúng ta sẽ xem chuyện gì sẽ đến ngoài việc trực giác dần tăng lên,

And then we'll see what happens out of the intuition that rises from that,

thay vì chỉ điền vào một số mục để xem bạn có phải là người phù hợp không.

instead of just filling out the little items of whether you're the right person.

Sau đó, hãy trở lại.

And then, come back.

Hãy dành một buổi chiều, hay cả một ngày, nói chuyện với người mà bạn muốn.

Spend an afternoon, spend a whole day, talk to anybody you want.

Hãy chắc chắn rằng chúng ta là những cô dâu như chúng ta muốn

Make sure we are the bride you thought we were

chứ không phải những thứ nhảm nhí mà chúng ta viết trên tờ quảng cáo.

and not all the bullshit we put into our own ads.

(Cười lớn)

(Laughter)

Từ từ, chúng ta sẽ đi đến một quá trình mà chúng ta sẽ nói những thứ như,

Slowly we went to a process where we'd say things like,

chúng ta không muốn ai lãnh đạo công ty

we don't want anyone to be a leader in the company

nếu họ chưa qua phỏng vấn và được thừa nhận

if they haven't been interviewed and approved

bởi cấp dưới của họ.

by their future subordinates.

Mỗi 6 tháng, mỗi người đều được đánh giá, một cách ẩn danh, như một nhà lãnh đạo.

Every six months, everyone gets evaluated, anonymously, as a leader.

Và điều này sẽ quyết định xem liệu họ có thể tiếp tục ở vị trí lãnh đạo,

And this determines whether they should continue in that leadership position,

như bạn biết, sẽ có rất nhiều tình huống xảy ra.

which is many times situational, as you know.

Và nếu họ không có 70%, 80% phiếu tín nhiệm, họ sẽ rời khỏi vị trí của mình,

And so if they don't have 70, 80 percent of a grade, they don't stay,

đây cũng là lý do tại sao tôi không thể là CEO hơn 10 năm.

which is probably the reason why I haven't been CEO for more than 10 years.

Qua một thời gian, chúng ta bắt đầu đặt ra những câu hỏi khác.

And over time, we started asking other questions.

Ví dụ như,

We said things like,

tại sao chúng ta không thể tự đề ra mức lương của mình?

why can't people set their own salaries?

Họ cần biết điều gì?

What do they need to know?

Chỉ có 3 thứ bạn cần phải biết: Đó là,

There's only three things you need to know:

Có bao nhiêu người làm trong công ty,

how much people make inside the company,

bao nhiêu người làm ở nơi khác trong một ngành nghề tương tự,

how much people make somewhere else in a similar business

và chúng ta đã làm những gì để xem chúng ta có đủ khả năng đó hay không.

and how much we make in general to see whether we can afford it.

Hãy đưa cho mọi người 3 mẫu thông tin trên.

So let's give people these three pieces of information.

Chúng ta bắt đầu, ở căn-tin

So we started having, in the cafeteria,

với chiếc máy vi tính, bạn có thể đi vào và hỏi

a computer where you could go in and you could ask

mọi người đã chi tiêu cái gì, kiếm ra bao nhiêu,

what someone spent, how much someone makes,

họ làm ra lợi ích gì, công ty làm ra những gì,

what they make in benefits, what the company makes,

lợi nhuận là bao nhiêu, vân vân...

what the margins are, and so forth.

Và đó là cách đây 25 năm.

And this is 25 years ago.

Vì thông tin này bắt đầu được mọi người biết đến,

As this information started coming to people,

chúng tôi đã nói rằng, chúng tôi không muốn xem báo cáo chi tiêu của bạn,

we said things like, we don't want to see your expense report,

cũng không muốn biết bạn đã có bao nhiêu ngày nghỉ,

we don't want to know how many holidays you're taking,

hay bạn làm việc ở đâu.

we don't want to know where you work.

Chúng tôi có, tại 1 thời điểm, 14 văn phòng khác nhau trong thị trấn,

We had, at one point, 14 different offices around town,

bạn hãy đến 1 văn phòng gần nơi bạn ở nhất,

and we'd say, go to the one that's closest to your house,

gặp khách hàng mà bạn sẽ gặp hôm nay.

to the customer that you're going to visit today.

Đừng nói với chúng tôi bạn ở đâu.

Don't tell us where you are.

Và, ngay cả khi chúng tôi có hàng ngàn người, 5 ngàn người,

And more, even when we had thousands of people, 5,000 people,

chúng tôi có 2 nười trong bộ phận nhân sự,

we had two people in the H.R. department,

và rất cảm ơn 1 trong số họ đã nghỉ hưu.

and thankfully one of them has retired.

(Cười lớn)

(Laughter)

Và vì thế, câu hỏi mà chúng ta đang đặt ra là, làm sao để chúng ta chăm sóc mọi người?

And so, the question we were asking was, how can we be taking care of people?

Con người là thứ duy nhất mà chúng ta có.

People are the only thing we have.

Chúng ta không thể có một bộ phận chạy theo và quản lý con người.

We can't have a department that runs after people and looks after people.

Chúng ta lại bắt đầu tìm kiếm một cách làm hiệu quả

So as we started finding that this worked, and we'd say, we're looking for --

và nó là, tôi nghĩ, cái chính mà tôi tìm kiếm

and this is, I think, the main thing I was looking for

trong những ngày cuối cùng và trong công ty

in the terminal days and in the company,

là làm sao để bạn thiết lập sự khôn ngoan?

which is, how do you set up for wisdom?

Chúng ta đến từ thời đại của cải cách, ngành công nghiệp cải cách,

We've come from an age of revolution, industrial revolution,

thời đại của thông tin, thời đại của sự hiểu biết,

an age of information, an age of knowledge,

nhưng chúng ta chưa từng đến gần với thời đại của sự khôn ngoan.

but we're not any closer to the age of wisdom.

Làm sao chúng ta thiết kế, tổ chức để trở nên khôn ngoan hơn?

How we design, how do we organize, for more wisdom?

Ví dụ,

So for example, many times,

đâu là quyết định thông minh và khôn ngoan nhất mà không có sự giả dối?

what's the smartest or the intelligent decision doesn't jive.

Chúng tôi nói những điều như,

So we'd say things like,

chấp nhận rằng bạn sẽ bán được 57 món hàng mỗi tuần.

let's agree that you're going to sell 57 widgets per week.

Nếu bạn bán được số đó vào Thứ Tư thì hãy đi ra biển.

If you sell them by Wednesday, please go to the beach.

Đừng tạo ra rắc rối cho chúng tôi, cho sản xuất, ứng dụng,

Don't create a problem for us, for manufacturing, for application,

sau đó, chúng ta phải mua những công ty mới, chúng ta phải mua lại đối thủ của mình,

then we have to buy new companies, we have to buy our competitors,

chúng ta phải làm đủ thứ việc bởi vì bạn đã bán quá nhiều thứ.

we have to do all kinds of things because you sold too many widgets.

Vậy nên, hãy đi biển và bắt đầu lại vào Thứ hai.

So go to the beach and start again on Monday.

(Cười lớn) (Vỗ tay)

(Laughter) (Applause)

Tiến trình này tìm kiếm sự khôn ngoan.

So the process is looking for wisdom.

Và trong quá trình này, dĩ nhiên, chúng ta muốn mọi người biết mọi thứ,

And in the process, of course, we wanted people to know everything,

và chúng ta thật sự muốn sự dân chủ về cách vận hành mọi việc.

and we wanted to be truly democratic about the way we ran things.

Vì thế trong Hội đồng quản trị (HĐQT) có 2 ghế có quyền biểu quyết tương tự,

So our board had two seats open with the same voting rights,

dành cho 2 người đầu tiên xuất hiện.

for the first two people who showed up.

(Cười lớn)

(Laughter)

Và vì thế ngay cả cô lao công cũng có phiếu bầu trong cuộc họp HĐQT,

And so we had cleaning ladies voting on a board meeting,

nơi có rất nhiều người quan trọng khác trong trang phục vest và cà-vạt.

which had a lot of other very important people in suits and ties.

Và sự thật là điều đó giúp chúng ta trở nên thành thật.

And the fact is that they kept us honest.

Trong quá trình này, chúng ta tìm kiếm mọi người

This process, as we started looking at the people who came to us,

và chúng ta phải đợi,

we'd say, now wait a second,

người nào đó đến và hỏi tôi sẽ phải ngồi ở đâu?

people come to us and they say, where am I supposed to sit?

Tôi sẽ phải làm việc như thế nào? Tôi sẽ ở đâu trong 5 năm tới?

How am I supposed to work? Where am I going to be in 5 years' time?

Chúng tôi nhìn họ và nói, chúng ta phải bắt đầu mọi thứ sớm hơn.

And we looked at that and we said, we have to start much earlier.

Chúng ta sẽ bắt đầu từ đâu?

Where do we start?

À, nhà trẻ có vẻ là một nơi tốt.

We said, oh, kindergarten seems like a good place.

Vì thế chúng tôi lập một tổ chức, cho đến nay là 11 năm, với 3 trường,

So we set up a foundation, which now has, for 11 years, three schools,

nơi chúng tôi đặt ra những câu hỏi như nhau,

where we started asking the same questions,

làm thế nào để thiết kế lại ngôi trường hợp lý hơn?

how do you redesign school for wisdom?

Có điều là, chúng ta phải sử dụng lại giáo viên,

It is one thing to say, we need to recycle the teachers,

chúng ta cần vị giám đốc làm nhiều hơn.

we need the directors to do more.

Và sự thật là cái chúng ta đang làm với giáo dục là hoàn toàn lỗi thời.

But the fact is that what we do with education is entirely obsolete.

Vai trò của giáo viên là hoàn toàn lỗi thời.

The teacher's role is entirely obsolete.

Từ lớp toán, cho đến lớp sinh học, cho đến Pháp thế kỷ 14 là rất ngớ ngẩn.

Going from a math class, to biology, to 14th-century France is very silly.

(Vỗ tay)

(Applause)

Chúng ta bắt đầu suy nghĩ, nó sẽ trông như thế nào?

So we started thinking, what could it look like?

Chúng ta để mọi người lại với nhau, bao gồm cả những người thích giáo dục,

And we put together people, including people who like education,

những người thích Paulo Freire, và 2 bộ trưởng giáo dục của Brasil

people like Paulo Freire, and two ministers of education in Brazil

và chúng tôi nói với họ, nếu chúng tôi thiết kế một ngôi trường lại từ đầu,

and we said, if we were to design a school from scratch,

nó sẽ trông như thế nào?

what would it look like?

Và chúng tôi đã thiết kế ngôi trường này, nó gọi là Lumiar,

And so we created this school, which is called Lumiar,

và Lumiar, một trong số chúng là trường công lập,

and Lumiar, one of them is a public school,

Và Lumiar nói rằng:

and Lumiar says the following:

Hãy chia vai trò của giáo viên làm 2 phần:

Let's divide this role of the teacher into two.

Một người, chúng ta gọi là gia sư.

One guy, we'll call a tutor.

Một gia sư, theo nghĩa cũ trong tiếng Hy Lạp "paideia" là chăn sóc những đứa trẻ.

A tutor, in the old sense of the Greek "paideia": Look after the kid.

Những gì xảy ra ở nhà, những khoảnh khắc trong cuộc sống của họ, vv..

What's happening at home, what's their moment in life, etc..

Nhưng xin đừng dạy chúng,

But please don't teach,

bởi vì những thứ ít ỏi bạn biết so với Google, chúng tôi không muốn biết.

because the little you know compared to Google, we don't want to know.

Hãy giữ điều đó cho bản thân bạn.

Keep that to yourself.

(Cười lớn)

(Laughter)

Và bây giờ, chúng ta cần những người có 2 thứ:

Now, we'll bring in people who have two things:

đam mê và chuyên môn, và nó có thể là nghề nghiệp của họ hoặc không.

passion and expertise, and it could be their profession or not.

Chúng ta dùng những công dân cao niên,

And we use the senior citizens,

những người chiếm 25% dân số với sự khôn ngoan nhưng không ai muốn cả.

who are 25 percent of the population with wisdom that nobody wants anymore.

Chúng tôi đưa họ đến trường và nói rằng,

So we bring them to school and we say,

hãy dạy những đứa trẻ này bất cứ điều gì mà bạn tin tưởng.

teach these kids whatever you really believe in.

Vì thế, chúng tôi có những nghệ sĩ vĩ cầm dạy toán.

So we have violinists teaching math.

Chúng tôi có đủ mọi thứ, nơi chúng tôi gọi là

We have all kinds of things where we say,

đừng lo lắng gì về tài liệu cho khóa học nữa.

don't worry about the course material anymore.

Chúng tôi có gần 10 chủ đề lớn từ 2 đến 17 tuổi.

We have approximately 10 great threads that go from 2 to 17.

Những thứ như, làm sao để đo lường chúng ta là con người?

Things like, how do we measure ourselves as humans?

Đó là nơi của toán học và vật lý và tất cả mọi thứ.

So there's a place for math and physics and all that there.

Làm sao để chúng ta thể hiện chính mình?

How do we express ourselves?

Đó là nơi của âm nhạc và văn học, vv..

So there's a place for music and literature, etc.,

cũng như ngữ pháp.

but also for grammar.

Và có những thứ mà mọi người quên mất,

And then we have things that everyone has forgotten,

là những thứ mà có thể là quan trọng nhất trong cuộc sống.

which are probably the most important things in life.

Những thứ quan trọng nhất, nhưng chúng ta không biết gì về chúng.

The very important things in life, we know nothing about.

Chúng ta không biết gì về tình yêu,

We know nothing about love,

Chúng ta không biết gì về cái chết,

we know nothing about death,

Chúng ta không biết gì về lý do chúng ta ở đây.

we know nothing about why we're here.

Vì thế, chúng ta cần một chủ đề trong trường để nói về những thứ mà chúng ta không biết.

So we need a thread in school that talks about everything we don't know.

Đó chính là một phần lớn trong những thứ chúng ta làm.

So that's a big part of what we do.

(Vỗ tay)

(Applause)

Trải qua nhiều năm, chúng ta bắt đầu đi sâu và những thứ khác.

So over the years, we started going into other things.

Tại sao chúng ta phải la rầy những đứa trẻ

We'd say, why do we have to scold the kids

bảo chúng ngồi xuống, đến đây và làm điều đó, và vân vân...

and say, sit down and come here and do that, and so forth.

Hãy để những đứa trẻ làm những việc như chúng ta gọi là một vòng tròn,

We said, let's get the kids to do something we call a circle,

và sẽ lặp lại 1 lần 1 tuần.

which meets once a week.

Hãy đặt ra những luật lệ

And we'd say, you put the rules together

và quyết định xem bạn sẽ làm gì với chúng.

and then you decide what you want to do with it.

Và bạn có thể làm mọi thứ đúng theo ý mình?

So can you all hit yourself on the head?

Chắc chắn, trong 1 tuần, hãy thử xem.

Sure, for a week, try.

Họ đã đưa ra những quy tắc rất giống chúng ta,

They came up with the very same rules that we had,

ngoại trừ, họ là họ.

except they're theirs.

Và sau đó, họ có quyền lực

And then, they have the power,

có nghĩa là, họ có thể đình chỉ và đuổi học những đứa trẻ,

which means, they can and do suspend and expel kids

không phải là trò chơi, họ thật sự quyết định được.

so that we're not playing school, they really decide.

Và sau đó, trong cùng 1 tính chất

And then, in this same vein,

chúng tôi giữ 1 bức tranh kỹ thuật số,

we keep a digital mosaic,

bởi vì đây không phải là một sự kiến tạo hay phương pháp Montessori hay thứ gì đó.

because this is not constructivist or Montessori or something.

Nó là thứ gì đó, nơi mà chúng ta giữ chương trình đào tạo của brazil

It's something where we keep the Brazilian curriculum

với hơn 600 tựa đề kỹ thuật số,

with 600 tiles of a mosaic,

mà chúng tôi muốn cho những đứa trẻ này biết khi chúng 17 tuổi.

which we want to expose these kids to by the time they're 17.

Theo dõi điều này mọi lúc và chúng tôi biết họ đang làm gì

And follow this all the time and we know how they're doing

có thể nói rằng, nếu bạn không thấy hứng thú với nó lúc này, thì hãy chờ 1 năm.

and we say, you're not interested in this now, let's wait a year.

Và những đứa trẻ ở trong 1 nhóm mà không cùng độ tuổi,

And the kids are in groups that don't have an age category,

những đứa trẻ 16 tuổi đã sẵn sàng cho điều đó với những trẻ 11 tuổi,

so the six-year-old kid who is ready for that with an 11-year-old,

điều đó làm loại bỏ tất cả các băng nhóm và các nhóm khác

that eliminates all of the gangs and the groups

và đó là những thứ chúng ta có ở trường học, nhìn chung là thế.

and this stuff that we have in the schools, in general.

Họ có những phân loại từ 0% đến 100%,

And they have a zero to 100 percent grading,

nhờ những ứng dụng trong mỗi 2 giờ.

which they do themselves with an app every couple of hours.

Cho đến khi chúng ta biết chúng đã đáp ứng được 37% yêu cầu,

Until we know they're 37 percent of the way we'd like them to be on this issue,

và chúng đủ khả năng để có thể tồn tại.

so that we can send them out in the world with them knowing enough about it.

Các khóa học như World cup bóng đá, hay làm một chiếc xe đạp.

And so the courses are World Cup Soccer, or building a bicycle.

Mọi người sẽ đăng kí khóa học 45 ngày để làm ra một chiếc xe đạp.

And people will sign up for a 45-day course on building a bicycle.

Thử xem, làm sao để làm ra 1 chiếc xe đạp khi không biết số pi là 3.1416

Now, try to build a bicycle without knowing that pi is 3.1416.

Không thể làm được.

You can't.

Hay, ai đó trong các bạn sử dụng 3.1416 cho thứ gì đó.

And try, any one of you, using 3.1416 for something.

Bạn không biết thêm bất cứ gì nữa.

You don't know anymore.

Đây chính là sự thiếu sót và cũng là thứ chúng ta cố gắng để làm,

So this is lost and that's what we try to do there,

để tìm ra sự khôn ngoan trong trường học.

which is looking for wisdom in that school.

Và nó đem chúng ta quay về với biểu đồ này, và điều này phân bố trong cuộc sống của chúng ta.

And that brings us back to this graph and this distribution of our life.

Tôi đã tích lũy được rất nhiều tiền khi tôi nghĩ về nó.

I accumulated a lot of money when I think about it.

Khi bạn suy nghĩ và nói rằng, bây giờ là lúc để trả lại,

When you think and you say, now is the time to give back --

à, nếu bạn đang trả lại, thì bạn đã lấy quá nhiều thứ.

well, if you're giving back, you took too much.

(Cười lớn) (Vỗ tay)

(Laughter) (Applause)

Tôi nghĩ về Warren Buffet tỉnh dậy vào 1 ngày nào đó

I keep thinking of Warren Buffet waking up one day

và phát hiện ra ông ta có 30 tỉ đô, nhiều hơn những gì ông ta nghĩ.

and finding out he has 30 billion dollars more than he thought he had.

Ông ta nhìn nó và nói, tôi sẽ làm gì với nó đây?

And he looks and he says, what am I going to do with this?

Và ông ta nói, tôi sẽ đưa số tiền này cho một người nào đó thật sự cần nó.

And he says, I'll give it to someone who really needs this.

Tôi sẽ đưa nó cho Bill Gates. (Cưới lớn)

I'll give it to Bill Gates. (Laughter)

Các bạn của tôi, những người là tư vấn tài chính của tôi ở New York,

And my guy, who's my financial advisor in New York,

anh ta nói, nhìn xem, cậu là một người vớ vẩn

he says, look, you're a silly guy

bởi vì cậu có thể có số tiền nhiều hơn 4.1 lần so với hôm nay

because you would have 4.1 times more money today

nếu cậu kiếm ra tiền từ tiền thay vì cứ cho bớt đi như vậy.

if you had made money with money instead of sharing as you go.

Nhưng tôi thích việc cậu cho bớt đi hơn.

But I like sharing as you go better.

(Vỗ tay)

(Applause)

Tôi dạy chương trình MGA ở MIT trong 1 khoảng thời gian

I taught MBAs at MIT for a time

và cuối cùng, vào 1 ngày, ở nghĩa trang Núi Auburn.

and I ended up, one day, at the Mount Auburn Cemetery.

Đó là 1 nghĩa trang tuyệt đẹp ở Cambrigde.

It is a beautiful cemetery in Cambridge.

Tôi đang đi dạo xung quanh. Hôm đó là sinh nhật tôi và tôi đang suy nghĩ.

And I was walking around. It was my birthday and I was thinking.

Ở vòng thứ nhất, tôi đã nhìn thấy những tấm bia mộ

And the first time around, I saw these tombstones

và những người tuyệt vời đã làm những điều rất tuyệt vời

and these wonderful people who'd done great things

và tôi nghĩ, tôi muốn làm gì để được nhớ đến?

and I thought, what do I want to be remembered for?

Và tôi đi thêm một vòng nữa,

And I did another stroll around,

ở lần thứ 2, một câu hỏi khác đến với tôi,

and the second time, another question came to me,

điều gì làm tôi trở nên tốt hơn, nó là gì,

which did me better, which was,

tại sao tôi lại muốn được nhớ đến như vậy?

why do I want to be remembered at all?

(Cười lớn)

(Laughter)

Và điều đó, tôi nghĩ, đã đưa tôi đến những nơi khác.

And that, I think, took me different places.

Khi tôi 50, vợ tôi Fernanda và tôi ngồi cùng nhau vào một buổi trưa,

When I was 50, my wife Fernanda and I sat for a whole afternoon,

chúng tôi đã nhóm 1 đống lửa lớn,

we had a big pit with fire,

và tôi ném tất cả mọi thứ tôi đã làm vào đống lứa đó.

and I threw everything I had ever done into that fire.

Là cuốn sách với 38 thứ tiếng,

This is a book in 38 languages,

và hàng trăm hàng ngàn những bài báo và DVD, mọi thứ.

hundreds and hundreds of articles and DVDs, everything there was.

Và điều đó đã làm được 2 việc.

And that did two things.

Thứ nhất, nó giải phóng 5 đứa con của chúng tôi đi theo bước cha mẹ, đi theo cái bóng của chúng tôi --

One, it freed our five kids from following in our steps, our shadow --

Chúng không biết tôi đã làm gì.

They don't know what I do.

(Cười lớn)

(Laughter)

Đó là điều tốt.

Which is good.

Và tôi sẽ không dẫn chúng đến nơi nào đó

And I'm not going to take them somewhere

và nói với chúng, một ngày nào đó tất cả những thứ này sẽ là của con.

and say, one day all of this will be yours.

(Cười lớn)

(Laughter)

5 đứa trẻ không biết gì hết, đó là điều tốt.

The five kids know nothing, which is good.

Và điều thứ 2 là,

And the second thing is,

Tôi giải phóng bản thân mình khỏi cái neo của những thành tích trong quá khứ hay bất cứ thứ gì.

I freed myself from this anchor of past achievement or whatever.

Tôi tự do để bắt đầu thứ gì đó mới mẻ và quyết định mọi thứ lại từ đầu

I'm free to start something new every time and to decide things from scratch

trong một phần của những ngày cuối này.

in part of those terminal days.

Một vài người sẽ nói,

And some people would say,

ồ, thế là bây giờ anh có khoảng thời gian này, những ngày cuối cùng,

oh, so now you have this time, these terminal days,

anh đi ra ngoài và làm mọi thứ.

and so you go out and do everything.

Không, chúng tôi đã đi đến bãi biển,

No, we've been to the beaches,

chúng tôi đã đến Samoa và Maldives, và Mozambique,

so we've been to Samoa and Maldives and Mozambique,

chỉ như vậy.

so that's done.

Tôi đã leo lên những ngọn núi ở dãy Himalayas.

I've climbed mountains in the Himalayas.

Tôi đã lặn sâu 60 mét để xem loài cá mập đầu búa.

I've gone down 60 meters to see hammerhead sharks.

Tôi đã trải qua 59 ngày trên lưng một con lạc đà để đi từ Chad đến Timbuktu.

I've spent 59 days on the back of a camel from Chad to Timbuktu.

Tôi đã đến Cực Bắc từ bằng một chiếc xe trượt tuyết chó.

I've gone to the magnetic North Pole on a dog sled.

Vì thế, chúng tôi rất bận.

So, we've been busy.

Nó là thứ mà tôi thích gọi là danh sách những điều tôi phải làm trước khi chết.

It's what I'd like to call my empty bucket list.

(Cười lớn)

(Laughter)

Và với lý do này, tôi nhìn lại những ngày này và nghĩ,

And with this rationale, I look at these days and I think,

Tôi không nghỉ hưu. Tôi không thấy tôi đang nghỉ hưu tí nào cả.

I'm not retired. I don't feel retired at all.

Và ví thế, tôi đang viết một cuốn sách mới.

And so I'm writing a new book.

Chúng tôi đã thành lập 3 công ty mới trong 2 năm qua.

We started three new companies in the last two years.

Tôi đang làm việc để biến hệ thống trường học miễn phí này mở rộng trên thế giới,

I'm now working on getting this school system for free out into the world,

và tôi thấy rằng, khá thú vị, rằng không một ai muốn 1 trường học miễn phí.

and I've found, very interestingly enough, that nobody wants it for free.

Tôi đã cố gắng trong 10 năm

And so I've been trying for 10 years

để một hệ thống công cộng tiếp nhận ngôi trường này một cách hợp lý,

to get the public system to take over this school rationale,

như những trường công mà chúng ta có,

much as the public schools we have,

để thay vì là 43/100 trường như tỷ lệ của họ

which has instead of 43 out of 100, as their rating, as their grades,

thì chúng ta có 91/100 trường.

has 91 out of 100.

Nhưng vì là miễn phí, nên không ai muốn cả.

But for free, nobody wants it.

Vì thế, có lẽ chúng tôi sẽ bắt đầu thu phí và số tiền này sẽ có thể dùng vào đâu đó.

So maybe we'll start charging for it and then it will go somewhere.

Nhưng để trường này được công nhận là một trong những điều mà chúng tôi muốn.

But getting this out is one of the things we want to do.

Tôi nghĩ, điều này để lại cho chúng tôi một tin nhắn cho tất cả các bạn,

And I think what this leaves us as a message for all of you,

nó sẽ gần giống như:

I think is a little bit like this:

Chúng ta đều học được cách để về nhà vào tối Chủ nhật

We've all learned how to go on Sunday night

để gửi email và làm việc.

to email and work from home.

Nhưng rất ít người trong chúng ta học được

But very few of us have learned

cách để đi xem phim và trưa Thứ hai.

how to go to the movies on Monday afternoon.

Và nếu chúng ta đang tìm kiếm sự khôn ngoan, chúng ta phải học để làm được điều đó nữa.

And if we're looking for wisdom, we need to learn to do that as well.

Những thứ chúng ta đã làm trong những năm này rất đơn giản,

And so, what we've done all of these years is very simple,

sử dụng 1 công cụ nhỏ, đó là hỏi 3 câu hỏi tại sao trong 1 hàng.

is use the little tool, which is ask three whys in a row.

Bởi vì câu hỏi tại sao đầu tiên, bạn sẽ luôn luôn có 1 câu trả lời tốt.

Because the first why you always have a good answer for.

Câu hỏi tại sao thứ 2, sẽ hơi khó.

The second why, it starts getting difficult.

Nhưng đến câu thứ 3, bạn sẽ không biết bạn đang làm cái gì.

By the third why, you don't really know why you're doing what you're doing.

Điều mà tôi muốn để lại cho các bạn là những hạt giống và suy nghĩ rằng nếu các bạn làm điều này,

What I want to leave you with is the seed and the thought that maybe if you do this,

bạn se đi đến câu hỏi, để làm gì?

you will come to the question, what for?

Tôi làm điều này để làm gì?

What am I doing this for?

Và hy vọng rằng, kết quả của nó, theo thời gian,

And hopefully, as a result of that, and over time,

tôi hy vọng, và mong ước điều đó cho bạn,

I hope that with this, and that's what I'm wishing you,

bạn sẽ có một tương lai khôn ngoan hơn.

you'll have a much wiser future.

Cảm ơn rất nhiều.

Thank you very much.

(Vỗ tay)

(Applause)

Chris Anderson: Ricardo, Anh quả là điên rồ.

Chris Anderson: So Ricardo, you're kind of crazy.

(Cười lớn)

(Laughter)

Với nhiều người, nó quả thật điên rồ.

To many people, this seems crazy.

Nhưng cũng rất sâu sắc khôn ngoan.

And yet so deeply wise, also.

Những mảnh ghép tôi muốn để chung với nhau là:

The pieces I'm trying to put together are this:

Ý tưởng của bạn phải thật căn bản.

Your ideas are so radical.

Như thế nào, trong doanh nghiệp, ví dụ, những ý tưởng này sẽ bị loại sớm,

How, in business, for example, these ideas have been out for a while,

vì phần trăm các doanh nghiệp chọn nó

probably the percentage of businesses that have taken some of them

là khá thấp.

is still quite low.

Có khi nào bạn thấy một công ty lớn

Are there any times you've seen some big company

sử dụng ý tưởng của bạn khi bạn đã nghỉ việc, Có không?

take on one of your ideas and you've gone, "Yes!"?

Ricardo Semler: Nó đã xảy ra. Cách đây 2 tuần,

Ricardo Semler: It happens. It happened about two weeks ago

với Richard Branson, nhân viên của anh ta nói,

with Richard Branson, with his people saying,

oh, tôi không muốn kiểm soát những kỳ nghỉ lễ của anh nữa,

oh, I don't want to control your holidays anymore,

hay Netflix làm một ít cái này và cái kia,

or Netflix does a little bit of this and that,

Nhưng tôi không nghĩ nó quan trọng.

but I don't think it's very important.

Tôi muốn thấy nó xảy ra, có thể là 1 ít trong 1 ít của 1 nhà truyền giáo nhiệt huyết,

I'd like to see it happen maybe a little bit in a bit of a missionary zeal,

nhưng điều này mang tính rất cá nhân.

but that's a very personal one.

Nhưng sự thật, đó là một bước nhảy vọt của đức tin về việc mất kiểm soát.

But the fact is that it takes a leap of faith about losing control.

Hầu như không có ai có kiểm soát mà sẵn sàng để tiếp nhận một bước nhảy vọt củ đức tin.

And almost nobody who is in control is ready to take leaps of faith.

Nó phải đến từ lúc còn nhỏ và những người

It will have to come from kids and other people

khởi nghiệp bằng một cách khác.

who are starting companies in a different way.

CA: Vậy đó là vấn đề mấu chốt?

CA: So that's the key thing?

Từ quan điểm của anh bằng chứng là ở đó,

From your point of view the evidence is there,

ở góc cạnh của doanh nghiêp thì nó đúng,

in the business point of view this works,

nhưng mọi người không có động lực để làm (Whoosh)

but people just don't have the courage to -- (Whoosh)

RS: Họ còn còn có sự khích lệ nào.

RS: They don't even have the incentive.

Bạn đang điều hành 1 công ty với một nhiệm vụ trong 90 ngày.

You're running a company with a 90-day mandate.

Đó là bản báo cáo hàng quý.

It's a quarterly report.

Nếu bạn làm không tốt trong 90 ngày, bạn bị sa thải.

If you're not good in 90 days, you're out.

Bạn nói: "Đây là một chương trình tuyệt vời, mà chỉ ít hơn một thế hệ --"

So you say, "Here's a great program that, in less than one generation --"

Và họ nói, "Cút ra khỏi đây."

And the guy says, "Get out of here."

Và đây là vấn đề.

So this is the problem.

(Cười lớn)

(Laughter)

CA: Anh đã cố gắng làm những gì với nền giáo dục mà dường như với tôi là vô cùng sâu sắc.

CA: What you're trying to do in education seems to me incredibly profound.

Mọi người đều bận tâm về hệ thống giáo dục của đất nước mình.

Everyone is bothered about their country's education system.

Không một ai nghĩ rằng chúng ta chưa bắt kịp với thế giới

No one thinks that we've caught up yet to a world

nơi mà có Google và tất cả các lựa chọn công nghệ.

where there's Google and all these technological options.

Bạn có các bằng chứng cuối cùng rằng bọn trẻ sẽ trải qua hệ thống này

So you've got actual evidence now that the kids so far going through your system,

và chúng sẽ phát triển đáng kể trong các hoạt động.

there's a dramatic increase in performance.

Làm thế nào để chúng tôi giúp bạn phát triển những ý tưởng này?

How do we help you move these ideas forward?

RS: Tôi nghĩ đó là vấn đề của những ý tưởng khi thời gian đến.

RS: I think it's that problem of ideas whose time has come.

Và tôi không bao giờ quá vui mừng về những điều này.

And I've never been very evangelical about these things.

Chúng tôi cứ để chúng đó.

We put it out there.

Đột nhiên, bạn tìm thấy vài người --

Suddenly, you find people --

đó là 1 nhóm người Nhật, họ làm tôi rất sợ,

there's a group in Japan, which scares me very much,

họ được gọi là Semlerists, họ có đến 120 công ty.

which is called the Semlerists, and they have 120 companies.

Họ mời tôi. Và tôi luôn luôn có cảm giác sợ hãi khi đi với họ.

They've invited me. I've always been scared to go.

Và có 1 nhóm người Hà Lan, có khoảng 600 công ty nhỏ.

And there is a group in Holland that has 600 small, Dutch companies.

Đó là một thứ gì đó mà tự nó sẽ phát triển mạnh mẽ.

It's something that will flourish on its own.

Một phần của nó sẽ sai, nhưng cũng không thành vấn đề.

Part of it will be wrong, and it doesn't matter.

Nó sẽ tìm được vị trí của mình.

This will find its own place.

Và tôi sợ rằng, với những thứ khác, những thứ mà có thể hiểu rằng

And I'm afraid of the other one, which says,

rất tốt, và bạn nên thực hiện nó.

this is so good you've got to do this.

Hãy thiết lập một hệ thống và ném vào đó thật nhiều tiền

Let's set up a system and put lots of money into it

và mọi người sẽ vận hành nó, không vấn đề gì.

and then people will do it no matter what.

CA: Vì vậy, anh đã hỏi những câu hỏi bất thường trong suốt cuộc đời mình.

CA: So you have asked extraordinary questions your whole life.

Dường như với tôi, năng lượng được dốc toàn lực vào việc này.

It seems to me that's the fuel that's driven a lot of this.

Anh có câu hỏi nào cho chúng tôi, cho TED, cho mọi người ở đây không?

Do you have any other questions for us, for TED, for this group here?

RS: Tôi luôn luôn có đủ các loại câu hỏi

RS: I always come back to variations of the question

mà con trai tôi đã hỏi tôi khi nó 3 tuổi.

that my son asked me when he was three.

Chúng tôi ngồi trong bể sục, và nó hỏi, "Bố, tại sao chúng ta lại tồn tại?"

We were sitting in a jacuzzi, and he said, "Dad, why do we exist?"

Không có câu hỏi nào khác.

There is no other question.

Không ai có câu hỏi nào khác phải không.

Nobody has any other question.

Chúng ta có rất nhiều biến thể của câu hỏi này từ lúc 3 tuổi trở lên.

We have variations of this one question, from three onwards.

Vì thế, khi bạn ở công ty, ở một bộ máy quan liêu, ở trong 1 tổ chức

So when you spend time in a company, in a bureaucracy, in an organization

và bạn nói, cậu bé --

and you're saying, boy --

có bao nhiêu người cậu biết mà khi đang nằm trên giường bệnh chờ chết nói rằng,

how many people do you know who on their death beds said,

tôi ước rằng tôi đã dành nhiều thời gian ở văn phòng làm việc hơn?

boy, I wish I had spent more time at the office?

Toàn bộ vấn đề ở đây là có sự khích lệ --

So there's a whole thing of having the courage now --

không chỉ 1 tuần, hay 2 tháng

not in a week, not in two months,

không phải khi bạn biết rằng bạn có gì đó --

not when you find out you have something --

không, phải là tôi đang làm vì điều gì?

to say, no, what am I doing this for?

Hãy dừng mọi thứ. HAãy làm thứ gì khác.

Stop everything. Let me do something else.

Và điều đó sẽ tốt thôi,

And it will be okay,

nó sẽ tốt hơn việc mà bạn đang làm,

it will be much better than what you're doing,

nếu bạn bị mắc kẹt trong 1 tiến trình.

if you're stuck in a process.

CA: Và điều này làm tôi trở nên sâu sắc và là cách khá đẹp để kết thúc

CA: So that strikes me as a profound and quite beautiful way to end

ngày áp chót này của TED.

this penultimate day of TED.

Ricardo Semler, cảm ơn anh.

Ricardo Semler, thank you so much.

RS: Cảm ơn tất cả mọi người.

RS: Thank you so much.

(Vỗ tay)

(Applause)

(Vỗ tay)