A promising test for pancreatic cancer ... from a teenager | Jack Andraka

Translator: Sonny Sasha Reviewer: Thiên Ý Phạm

Have you ever experienced a moment in your life

Đã bao giờ bạn trải qua một khoảnh khắc

that was so painful and confusing,

vô cùng đau đớn và bối rối trong cuộc đời

mà lúc đó, tất cả những gì bạn muốn làm

that all you wanted to do

là tìm hiểu càng nhiều càng tốt để hiểu rõ điều gì đang diễn ra?

was learn as much as you could to make sense of it all?

When I was 13, a close family friend who was like an uncle to me

Khi tôi 13 tuổi, một người bạn thân của gia đình tôi

người mà tôi coi như cậu ruột

passed away from pancreatic cancer.

qua đời vì căn bệnh ung thư tụy

When the disease hit so close to home,

Khi sự ám ảnh về căn bệnh này ngày càng nhức nhối

I knew I needed to learn more.

tôi quyết định tìm hiểu về nó nhiều hơn nữa.

So I went online to find answers.

thế là tôi lên mạng tìm câu trả lời

Using the Internet, I found a variety of statistics on pancreatic cancer,

Qua Internet, tôi đã tìm được một loạt các số liệu thống kế

về ung thư tụy,

and what I had found shocked me.

và những gì tôi tìm thấy đã làm tôi sửng sốt.

Trên 85 phần trăm bệnh nhân ung thư tụy

Over 85 percent of all pancreatic cancers are diagnosed late,

được chẩn đoán muộn

when someone has less than a two percent chance of survival.

vào lúc người đó chỉ còn có ít hơn 2 phần trăm cơ hội sống sót.

Why are we so bad at detecting pancreatic cancer?

Tại sao chúng ta lại quá yếu kém trong việc phát hiện ung thư tuyến tụy?

The reason?

Nguyên nhân là gì? Hiện tại, các liệu pháp chẩn đoán và chữa trị căn bệnh này

Today's current "modern" medicine is a 60-year-old technique.

là những phương pháp cũ, tồn tại 60 năm.

That's older than my dad.

Nó còn già hơn cả cha của tôi.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But also, it's extremely expensive, costing 800 dollars per test,

Nhưng, nó lại cực kì đắt

mỗi lần thử nghiệm tốn hết 800 đô la

and it's grossly inaccurate, missing 30 percent of all pancreatic cancers.

và vô cùng thiếu chính xác

bỏ sót 30 phần trăm các bệnh nhân ung thư tuyến tụy

Your doctor would have to be ridiculously suspicious that you have the cancer

Bác sĩ của bạn chắc hẳn phải có lý do gì đó để cực kỳ nghi ngờ rằng

bạn bị ung thư, để cho bạn làm thử nghiệm này.

in order to give you this test.

Learning this, I knew there had to be a better way.

Biết được điều này, tôi muốn rằng tìm ra phải có một cách tốt hơn.

So, I set up scientific criteria

Cho nên tôi thiếu lập một tiêu chuẩn khoa học

as to what a sensor would have to look like

như một bộ cảm biến sẽ trônng như thế nào

in order to effectively diagnose pancreatic cancer.

để có thể chẩn đoán hiệu quả ung thư tuyến tụy

The sensor would have to be:

Bộ cảm biến phải rẻ, nhanh

inexpensive, rapid, simple, sensitive,

đơn giản, nhạy, có chọn lọc

selective, and minimally invasive.

và hạn chế tối đa những gì liên quan đến việc cắt bỏ/ xâm phạm vào cơ thế.

Lý do tại sao liệu pháp chẩn đoán này

Now, there's a reason why this test hasn't been updated in over six decades.

chưa hề được cải tiến trong suốt 6 thập niên qua

And that's because when we're looking for pancreatic cancer,

là vì, khi chúng ta tìm kiếm dấu hiệu của ung thư tuyến tụy,

we're looking at your bloodstream,

chúng ta phân tích và kiểm tra đường máu

nơi mà có vô số protein

which is already abundant in all these tons and tons of protein,

and you're looking for this miniscule difference in this tiny amount of protein.

và chúng ta phải tìm cho ra được sự khác biệt rất nhỏ

trong số lượng protein ít ỏi này

Just this one protein.

chỉ một protein này

Điều đó gần như không thể

That's next to impossible.

Tuy nhiên, nhờ sự lạc quan tuổi teen của mình, tôi không nản lòng

However, undeterred due to my teenage optimism --

(Laughter)

(Vỗ tay)

(Applause)

I went online to a teenager's two best friends, Google and Wikipedia.

Tôi tìm đến 2 người bạn thân nhất của các thanh thiếu niên

là Google và Wikipedia

I got everything for my homework from those two sources.

Tôi đã tìm tất cả những gì liên quan đến bài tập về nhà từ hai nguồn này.

(Laughter)

Và thứ mà tôi tìm được là một bài viết

And what I had found was an article

that listed a database of over 8,000 different proteins

thống kê một cơ sở dữ liệu có trên 8.000 proteins khác nhau

that are found when you have pancreatic cancer.

được tìm thấy khi một người mắc bệnh ung thư tuyến tụy.

So, I decided to go and make it my new mission

Thế là tôi quyết định chọn nó làm nhiệm vụ mới của mình

to go through all these proteins,

đọc qua hết tất cả các proteins này và xem những cái nào

and see which ones could serve as a bio-marker for pancreatic cancer.

có thể được xem như một dấu hiệu sinh học cho ung thư tuyến tụy

Và để làm mọi thứ dễ dàng hơn một chút

And to make it a bit simpler for myself,

I decided to map out scientific criteria, and here it is.

tôi quyết định vạch ra một tiêu chuẩnkhoa học. Và nó đây

Essentially, first, the protein would have to be found in all pancreatic cancers,

Điều cần thiết đầu tiên, protein này phải tồn tại trong máu với số lượng lớn

trong tất cả bệnh nhân ung thư tuyến tụy (và chỉ bệnh nhân ung thư tuyết tụy)

at high levels in the bloodstream,

ngay từ những giai đoạn đầu

in the earliest stages, but also only in cancer.

And so I'm just plugging and chugging through this gargantuan task,

Và rồi tôi chỉ tự mày mò trong nhiệm vụ khổng lồ này,

and finally, on the 4,000th try,

và cuối cùng, vào lần thử thứ 4000,

when I'm close to losing my sanity,

khi mà tôi gần mất đi sự tỉnh táo của mình,

I find the protein.

tôi tìm thấy protein đó.

And the name of the protein I'd located was called mesothelin,

và protein mà tôi xác định được

có tên là mesothelin

and it's just your ordinary, run-of-the-mill type protein,

và nó không phải là một loại protein thông thường

unless, of course, you have pancreatic, ovarian or lung cancer,

trừ khi bạn có ung thư tuyến tụy

u thư buồng trứng hay ung thư phổi

in which case it's found at these very high levels in your bloodstream.

nó sẽ được tìm thấy với nồng độ cao trong máu

But also, the key is that it's found in the earliest stages of the disease,

Tuy nhiên, điều quan trọng là

nó được tìm thấy trong những giai đoạn sớm nhất của căn bệnh

when someone has close to 100 percent chance of survival.

khi bệnh nhân có gân như 100 phần trăm cơ hội

sống sót

Vậy, tôi đã phát hiện ra được đúng loại protein tôi cần tìm.

So now that I'd found a reliable protein I could detect,

I then shifted my focus to actually detecting that protein,

sau đó tôi chuyển mục tiêu sang việc "phát hiện" protein đó trong cơ thể bệnh nhân

and thus, pancreatic cancer.

để phát hiện căn bệnh ung thư tuyến tụy.

Bây giờ, bước đột phá của tôi đến từ một nơi không ai ngờ tới

Now, my breakthrough came in a very unlikely place,

possibly the most unlikely place for innovation --

có thể là nơi ít ngờ nhất cho một sự đổi mới

lớp sinh học ở trường trung học của tôi

my high school biology class, the absolute stifler of innovation.

một điều hoàn toàn bất ngờ cho sự đổi mới

(Laughter)

(Tiếng cười) (Vỗ tay)

(Applause)

Và tôi lén ghi vào bài viết này dựa trên những thứ

And I had snuck in this article on these things called carbon nanotubes,

gọi là ống nanocarbon - một đường ống carbon dài và mỏng

and that's just a long, thin pipe of carbon

that's an atom thick, and one 50,000th the diameter of your hair.

có tường dày bằng một nguyên tử

và bằng một phần 50 ngàn đường kính của một sợi tóc

And despite their extremely small sizes,

Mặc dù cực kì nhỏ

they have these incredible properties.

các ống này mang những tính chất khó tin

They're kind of like the superheroes of material science.

Chúng như những siêu anh hùng của khoa học vật chất

Trong khi tôi lén lút đọc bài viết này

And while I was sneakily reading this article under my desk in my biology class,

dưới bàn trong lớp sinh học

we were supposed to be paying attention to these other kind of cool molecules,

chúng ta đáng lẽ ra phải chú ý

đến các phân tử thú vị khác được gọi là kháng thể

called antibodies.

And these are pretty cool because they only react

Và kháng thể rất thú vị vì chúng chỉ phản ứng

with one specific protein,

với một loại protein duy nhất

but they're not nearly as interesting as carbon nanotubes.

nhưng chúng không thú vị bằng các ống carbon nano

Và tôi đang ngồi trong lớp,

And so then, I was sitting in class, and suddenly it hit me:

và một ý tưởng đột nhiên đến với tôi

I could combine what I was reading about, carbon nanotubes,

tôi có thể kết hợp những gì tôi đã đọc,

về ống nanocarbon

with what I was supposed to be thinking about, antibodies.

với những gì tôi phải suy nghĩ tới, kháng thể

Essentially, I could weave a bunch of these antibodies

Điều quan trọng là, tôi có thể dệt một bó các kháng thể này

into a network of carbon nanotubes,

vào một mạng lưới các ống carbon nano

such that you have a network that only reacts with one protein,

và chúng ta có một mạng lưới

chỉ phản ứng với một loại protein

but also, due to the properties of these nanotubes,

tuy nhiên ngoài ra, do các đặc tính của các ống nano này,

it will change its electrical properties,

chúng sẽ thay đổi tính chất điện của chúng

based on the amount of protein present.

dựa trên hàm lượng protein có sẵn

However, there's a catch.

Tuy nhiên, không phải tất cả đều diễn ra êm xuôi. Có một nhược điểm là

These networks of carbon nanotubes are extremely flimsy.

những liên kết carbon nano này cực kì mỏng manh

và bởi vì chúng mỏng manh như vậy, chúng cần được hỗ trợ

And since they're so delicate, they need to be supported.

So that's why I chose to use paper.

Và đó là lý do tôi chọn giấy.

Making a cancer sensor out of paper is about as simple

Làm một bộ cảm biến ung thư từ giấy

là một việc đơn giản như làm bánh quy với sôcôla

as making chocolate chip cookies, which I love.

loại bánh mà tôi rất thích.

(Laughs)

You start with some water, pour in some nanotubes,

Bạn bắt đầu với một ít nước, thêm vào vài ống nano

add antibodies, mix it up, take some paper, dip it, dry it,

cho thêm kháng thể, trọn tất cả lên,

lấy một ít giấy, nhúng vào, đem đi phơi khô

and you can detect cancer.

và thế là bạn đã có thể phát hiện ung thư.

(Vỗ tay)

(Applause)

Then, suddenly, a thought occurred

Rồi đột nhiên, tôi có một suy nghĩ

that kind of put a blemish on my amazing plan here.

mà có thể vạch ra một khuyết điểm trong kế hoạch tuyệt vời này của tôi

I can't really do cancer research on my kitchen countertop.

Tôi không thể nghiên cứu ung thư

trên bàn bếp ở nhà

My mom wouldn't really like that.

Mẹ tôi sẽ không thích điều đó.

So instead, I decided to go for a lab.

Và thay vào đó, tôi quyết định đến phòng nghiên cứu.

So I typed up a budget, a materials list, a timeline, and a procedure,

Tôi lập ra và đánh máy một ngân sách, một danh sách các vật liệu

thời gian, và quá trình

and I emailed it to 200 different professors

và gửi thư điện tử đến 200 giáo sư khác nhau

at Johns Hopkins University and the National Institutes of Health --

ở Đại học Johns Hopkins

và Viện Y tế Quốc gia

essentially, anyone that had anything to do with pancreatic cancer.

về cơ bản là bất kì ai liên quan đến ung thư tuyến tụy.

I sat back waiting for these positive emails to be pouring in,

Và tôi ngồi chờ cho những lá thư điện tử tích cực đổ về hộp thư của tôi

saying, "You're a genius! You're going to save us all!"

Nói rằng "Bạn là thiên tài!"

"Bạn sẽ cứu tất cả chúng ta!"

And --

Và - (Tiếng cười)

(Laughter)

Then reality took hold, and over the course of a month,

Rồi sự thực là

trong suốt một tháng

I got 199 rejections out of those 200 emails.

tôi nhận được 199 lời từ chối trong số 200 thư gửi đi

Một giáo sư đã đọc hết tất cả quá trình mà tôi trình bày

One professor even went through my entire procedure,

painstakingly -- I'm not really sure where he got all this time --

một cách nhẫn nại - Tôi thật sự không biết ông ấy lấy đâu ra tất cả thời gian để làm việc này.

and he went through and said why each and every step

và ông ấy đọc hết và chỉ ra lý do tại sao mỗi bước trong quá trình

was like the worst mistake I could ever make.

giống như một sai lầm tồi tệ nhất tôi có thể làm.

Clearly, the professors did not have as high of an opinion of my work as I did.

Rõ ràng là các giáo sư không đánh giá cao

công việc của tôi như bản thân tôi

Tuy nhiên, có một niềm hy vọng.

However, there is a silver lining.

One professor said, "Maybe I might be able to help you, kid."

Một vị giáo sư nói rằng "Có thể, tôi có thể giúp cậu, cậu nhóc à".

So, I went in that direction.

Và tôi đi theo hướng đó.

(Laughter)

(Tiếng cười)

As you can never say no to a kid.

Như rằng bạn không bao giờ có thể từ chối một đứa trẻ.

And so then, three months later,

3 tháng sau,

I finally nailed down a harsh deadline with this guy,

Tôi cuối cùng cũng tới một thời hạn khác nghiệt với ông giá sư này,

and I get into his lab, I get all excited, and then I sit down,

và tôi vào trong phòng nghiên cứu của ông,

Tôi rất phấn khởi và tôi ngồi xuống

I start opening my mouth and talking,

Tôi bắt đầu mở miệng và nói

5 giây sau ông ta gọi đến một vị tiến sĩ khác.

and five seconds later, he calls in another Ph.D.

Ph.D.s just flock into this little room,

Vị tiến sĩ kia xông ngay vào căn phòng bé nhỏ,

and they're just firing these questions at me,

và họ cùng nhau xả những câu hỏi thẳng vào tôi.

and by the end, I kind of felt like I was in a clown car.

và đến phút cuối, tôi hơi có cảm giác là mình đang ở trong một chếc xe hề.

There were 20 Ph.D.s, plus me and the professor

Ở đây có 20 tiến sĩ khác, thêm tôi và thêm vị giáo sư

chen chúc nhau trong không gian ít ỏi của căn phòng làm việc

crammed into this tiny office space,

with them firing these rapid-fire questions at me,

và họ hỏi tôi nhiều câu hỏi nhanh tới mức chóng mặt

trying to sink my procedure.

cố gắng dìm quy trình của tôi xuống.

How unlikely is that? I mean, pshhh.

Điều này có thể tin được không? Theo tôi, pshhh

(Laughter)

(Tiếng cười)

However, subjecting myself to that interrogation --

Tuy nhiên, tôi chịu khó đi qua vòng thẩm vấn

I answered all their questions, and I guessed on quite a few

Tôi trả lời hết tất cả các câu hỏi

và tôi đoán là tôi đã trả lời đúng khá nhiều câu

but I got them right --

và cuối cùng tôi hạ cánh trong không gian phòng thí nghiệm mà tôi cần.

and I finally landed the lab space I needed.

But it was shortly afterwards that I discovered my once brilliant procedure

Nhưng không lâu sau đó tôi phát hiện ra

rằng quy trình tuyệt vời của mình

had something like a million holes in it,

có hàng triệu lỗ hổng

and over the course of seven months,

và trong suốt 7 tháng

I painstakingly filled each and every one of those holes.

tôi chịu khó lắp đầy từng lỗ hổng một

The result?

Kết quả là một bộ cảm biến bằng giấy nhỏ

One small paper sensor that costs three cents and takes five minutes to run.

chỉ tốn 3 cents và 5 phút để hoạt động.

This makes it 168 times faster,

Điều này làm nó trở nên nhanh hơn tiêu chuẩn hiện hành

over 26,000 times less expensive,

của chúng ta gấp 168 lần,

and over 400 times more sensitive than our current standard

rẻ hơn gấp 26 000 lần

và nhạy hơn gấp 400 lần

for pancreatic cancer detection.

(Vỗ tay)

(Applause)

One of the best parts of the sensor, though,

Điều tốt nhất của bộ cảm biến là

nó có độ chính xác gần 100 phần trăm

is that it has close to 100 percent accuracy,

and can detect the cancer in the earliest stages,

và có thể phát hiện ra ung thư ngay từ những giai đoạn đầu

khi người bệnh có 100 phần trăm cơ may sống sót

when someone has close to 100 percent chance of survival.

And so in the next two to five years,

Và như vậy, trong vòng 2 đến 5 năm tới

this sensor could potentially lift the pancreatic cancer survival rates

bộ cảm biến này có khả năng nâng cao tỷ lệ sống sót cho bệnh nhân ung thư tuyến tụy

from a dismal 5.5 percent to close to 100 percent,

từ mức 5.5 phần trăm

lên tới gần 100 phần trăm

and it would do similar for ovarian and lung cancer.

và nó cũng sẽ làm điều tương tự cho ung thư buồng trứng và ung thư phổi.

Nhưng nó sẽ không dừng lại ở đấy.

But it wouldn't stop there.

By switching out that antibody,

Bằng cách thay kháng thể,

you can look at a different protein, thus, a different disease --

chúng ta có thể nhìn thấy được nhiều protein khác nhau,

và theo đó là các bệnh khác nhau

potentially any disease in the entire world.

có khả năng là mọi căn bệnh trên toàn thế giới

So that ranges from heart disease, to malaria, HIV, AIDS,

từ bệnh tim

đến sốt rét, HIV/AIDS

as well as other forms of cancer -- anything.

và còn tất cả các dạng ung thư - tất cả.

And so, hopefully one day,

Và hi vọng là một ngày nào đó

we can all have that one extra uncle,

chúng ta có thể giữ được thêm một người cậu

that one mother, that one brother, sister,

một người mẹ, một người anh, một người chị

chúng ta có thể có thêm cả một thành viên gia đình để yêu thương

we can have that one more family member to love.

và rằng trái tim chúng ta sẽ thoát khỏi gánh nặng bệnh tật

And that our hearts will be rid of that one disease burden

that comes from pancreatic, ovarian and lung cancer,

đến từ ung thư tuyến tụy, ung thư buồng trứng và ung thư phổi

and potentially any disease.

hoặc có thể là bất kì loại bệnh gì

But through the Internet, anything is possible.

rằng thông qua Internet mọi thứ đều có thể

Theories can be shared,

Lý thuyết có thể được sẻ chia

and you don't have to be a professor with multiple degrees

và bạn không cần phải là một giáo sư với nhiều bằng cấp

thì ý tưởng của bạn mới có giá trị

to have your ideas valued.

It's a neutral space, where what you look like, age or gender --

Đó là một không gian trung lập

nơi mà ngoại hình, tuổi hoặc giới tính của bạn,

it doesn't matter.

đều không quan trọng

It's just your ideas that count.

bằng những ý tưởng mà bạn có

Đối với tôi, tất cả đều là nhìn vào thế giới Internet

For me, it's all about looking at the Internet in an entirely new way,

bằng một cách hoàn toàn mới

to realize that there's so much more to it

để nhận ra rằng nó chứa đựng rất nhiều thứ

than just posting duck-face pictures of yourself online.

nhiều hơn là việc đăng tải hình ảnh của bản thân lên mạng

(Laughter)

Bạn có thể thay đổi thế giới.

You could be changing the world.

So if a 15 year-old who didn't even know what a pancreas was

Vậy nếu một đứa trẻ 15 tuổi

chẳng biết tụy là cái gì

could find a new way to detect pancreatic cancer --

mà có thể tìm ra một phương pháp mới để phát hiện ung thư tuyến tụy

hãy tưởng tượng xem bạn có thể làm được gì.

just imagine what you could do.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)