A promising test for pancreatic cancer ... from a teenager | Jack Andraka

Tłumaczenie: Aleksandra Sobocińska Korekta: Dariusz Majchrowski

Have you ever experienced a moment in your life

Czy kiedykolwiek doświadczyliście chwili,

that was so painful and confusing,

tak bolesnej i dezorientującej,

że chcieliście dowiedzieć się jak najwięcej,

that all you wanted to do

aby móc to zrozumieć?

was learn as much as you could to make sense of it all?

When I was 13, a close family friend who was like an uncle to me

Gdy miałem 13 lat, bliski przyjaciel rodziny,

który był dla mnie jak wujek,

passed away from pancreatic cancer.

zmarł na raka trzustki.

When the disease hit so close to home,

Choroba dotknęła osobę mi bliską,

I knew I needed to learn more.

więc musiałem dowiedzieć się czegoś więcej.

So I went online to find answers.

Odpowiedzi postanowiłem poszukać w Internecie.

Using the Internet, I found a variety of statistics on pancreatic cancer,

Znalazłem różne statystyki

dotyczące raka trzustki,

and what I had found shocked me.

które mnie zszokowały.

Ponad 85% przypadków

Over 85 percent of all pancreatic cancers are diagnosed late,

wykrywanych jest zbyt późno,

when someone has less than a two percent chance of survival.

kiedy osoba ma mniej niż 2% szansy na przeżycie.

Why are we so bad at detecting pancreatic cancer?

Dlaczego tak trudno wykryć raka trzustki?

The reason?

Współczesna "nowoczesna" medycyna

Today's current "modern" medicine is a 60-year-old technique.

używa technologii sprzed 60 lat.

That's older than my dad.

To więcej niż ma mój tata.

(Laughter)

(Śmiech)

But also, it's extremely expensive, costing 800 dollars per test,

Ponadto jest wyjątkowo droga,

jeden test kosztuje 800 dolarów,

and it's grossly inaccurate, missing 30 percent of all pancreatic cancers.

i bardzo nieprecyzyjna,

nie wykrywa 30% przypadków raka trzustki.

Your doctor would have to be ridiculously suspicious that you have the cancer

Wasz lekarz musiałby być nadzwyczaj podejrzliwy,

aby zlecić wykonanie testu na raka trzustki.

in order to give you this test.

Learning this, I knew there had to be a better way.

Widząc to pomyślałem, że musi być lepszy sposób.

So, I set up scientific criteria

Określiłem więc naukowe założenia,

as to what a sensor would have to look like

opisujące czujnik,

in order to effectively diagnose pancreatic cancer.

który mógłby skutecznie zdiagnozować raka trzustki.

The sensor would have to be:

Czujnik powinien być niedrogi, szybki,

inexpensive, rapid, simple, sensitive,

prosty, czuły, selektywny

selective, and minimally invasive.

i jak najmniej inwazyjny.

Istnieje powód, dla którego test ten

Now, there's a reason why this test hasn't been updated in over six decades.

nie został unowocześniony od ponad 60 lat.

And that's because when we're looking for pancreatic cancer,

By zdiagnozować raka trzustki,

we're looking at your bloodstream,

badamy krew,

która pełna jest najróżniejszych białek,

which is already abundant in all these tons and tons of protein,

and you're looking for this miniscule difference in this tiny amount of protein.

starając się znaleźć drobną różnicę,

w niewielkiej ilości

Just this one protein.

konkretnego białka.

To prawie niemożliwe.

That's next to impossible.

Nieustraszony dzięki młodzieńczemu optymizmowi...

However, undeterred due to my teenage optimism --

(Laughter)

(Brawa)

(Applause)

I went online to a teenager's two best friends, Google and Wikipedia.

...poradziłem się dwóch najlepszych przyjaciół nastolatka,

Google'a i Wikipedii.

I got everything for my homework from those two sources.

Wszystkie potrzebne informacje zaczerpnąłem z tych dwóch źródeł

(Laughter)

i znalazłem artykuł

And what I had found was an article

that listed a database of over 8,000 different proteins

z listą ponad 8000 różnych białek,

that are found when you have pancreatic cancer.

znajdujących się u chorych na raka trzustki.

So, I decided to go and make it my new mission

Zrobiłem z tego nową misję:

to go through all these proteins,

przejrzeć te wszystkie białka i stwierdzić, które z nich

and see which ones could serve as a bio-marker for pancreatic cancer.

mogłyby służyć za biomarker raka trzustki.

Aby ułatwić sobie zadanie,

And to make it a bit simpler for myself,

I decided to map out scientific criteria, and here it is.

ustaliłem naukowe założenia.

Essentially, first, the protein would have to be found in all pancreatic cancers,

Białko znalezione we krwi, musi występować w dużym stężeniu,

we wszystkich przypadkach wczesnego stadium raka trzustki,

at high levels in the bloodstream,

i tylko w przypadku raka.

in the earliest stages, but also only in cancer.

And so I'm just plugging and chugging through this gargantuan task,

Siedząc nad tym żmudnym zadaniem,

and finally, on the 4,000th try,

po wielu próbach,

when I'm close to losing my sanity,

bliski utraty rozumu,

I find the protein.

zlokalizowałem poszukiwane białko.

And the name of the protein I'd located was called mesothelin,

Białko, które odnalazłem,

to mezotelina.

and it's just your ordinary, run-of-the-mill type protein,

Występuje ono normalnie w organizmie,

unless, of course, you have pancreatic, ovarian or lung cancer,

ale gdy jego stężenie we krwi

jest bardzo wysokie,

in which case it's found at these very high levels in your bloodstream.

jest to objaw raka trzustki, jajników lub płuc.

But also, the key is that it's found in the earliest stages of the disease,

Co ważne,

jego duże stężenie występuje już we wczesnej fazie choroby,

when someone has close to 100 percent chance of survival.

gdy chory ma 100% szansy

na przeżycie.

Mając miarodajne białko moglem się skupić

So now that I'd found a reliable protein I could detect,

I then shifted my focus to actually detecting that protein,

na sposobie jego wykrywania,

and thus, pancreatic cancer.

czyli diagnozowaniu raka trzustki.

Przełom nastąpił w nieoczekiwanym miejscu,

Now, my breakthrough came in a very unlikely place,

possibly the most unlikely place for innovation --

prawdopodobnie najmniej

sprzyjającym innowacji,

my high school biology class, the absolute stifler of innovation.

w licealnej pracowni biologicznej.

(Laughter)

(Śmiech) (Brawa)

(Applause)

Przemyciłem do klasy artykuł o nanorurkach węglowych,

And I had snuck in this article on these things called carbon nanotubes,

czyli długich, cienkich rurkach węgla

and that's just a long, thin pipe of carbon

that's an atom thick, and one 50,000th the diameter of your hair.

grubości atomu

i średnicy równej 1/50000 ludzkiego włosa.

And despite their extremely small sizes,

Mimo nadzwyczajnie małych rozmiarów,

they have these incredible properties.

mają niesamowite właściwości.

They're kind of like the superheroes of material science.

Są jak super bohaterowie inżynierii materiałowej.

Gdy pod ławką w ukryciu

And while I was sneakily reading this article under my desk in my biology class,

czytałem ten artykuł,

we were supposed to be paying attention to these other kind of cool molecules,

nauczyciel opowiadał nam

o innych ciekawych cząsteczkach zwanych przeciwciałami,

called antibodies.

And these are pretty cool because they only react

które są naprawdę intrygujące, bo wchodzą w reakcję

with one specific protein,

tylko z jednym wybranym białkiem.

but they're not nearly as interesting as carbon nanotubes.

Nie są jednak tak interesujące jak nanorurki węglowe.

Siedziałem więc w pracowni

And so then, I was sitting in class, and suddenly it hit me:

i nagle do mnie dotarło,

I could combine what I was reading about, carbon nanotubes,

że mógłbym połączyć to, o czym czytam,

nanorurki węglowe,

with what I was supposed to be thinking about, antibodies.

z tym, o czym mam myśleć: przeciwciałami.

Essentially, I could weave a bunch of these antibodies

Mógłbym wpleść trochę przeciwciał

into a network of carbon nanotubes,

w sieć nanorurek węglowych

such that you have a network that only reacts with one protein,

i stworzyć sieć,

która reagowałaby tylko z jednym białkiem,

but also, due to the properties of these nanotubes,

ale dzięki właściwościom nanorurek,

it will change its electrical properties,

zmieniałaby właściwości elektryczne

based on the amount of protein present.

zależnie od ilości występującego białka.

However, there's a catch.

Istnieje jednak pewien haczyk.

These networks of carbon nanotubes are extremely flimsy.

Taka sieć nanorurek węglowych jest niezwykle delikatna,

przez co wymaga wzmocnienia.

And since they're so delicate, they need to be supported.

So that's why I chose to use paper.

Zdecydowałem się użyć w tym celu papieru.

Making a cancer sensor out of paper is about as simple

Czujnik raka z papieru równie łatwo zrobić

co czekoladowe ciasteczka,

as making chocolate chip cookies, which I love.

które uwielbiam.

(Laughs)

You start with some water, pour in some nanotubes,

Do wody dodajemy trochę nanorurek i przeciwciał,

add antibodies, mix it up, take some paper, dip it, dry it,

wszystko mieszamy,

papier zanurzamy w mieszance i suszymy go

and you can detect cancer.

i można już wykrywać raka.

(Brawa)

(Applause)

Then, suddenly, a thought occurred

Nagle pojawiła się myśl,

that kind of put a blemish on my amazing plan here.

która nieco osłabiła mój niesamowity plan.

I can't really do cancer research on my kitchen countertop.

Nie da się badać raka

na blacie kuchennym.

My mom wouldn't really like that.

Mama nie byłaby zadowolona.

So instead, I decided to go for a lab.

Postanowiłem pójść do laboratorium.

So I typed up a budget, a materials list, a timeline, and a procedure,

Spisałem budżet, listę materiałów,

potrzebny czas, procedurę

and I emailed it to 200 different professors

i wysłałem to do 200 profesorów

at Johns Hopkins University and the National Institutes of Health --

z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa

i Narodowego Instytutu Zdrowia,

essentially, anyone that had anything to do with pancreatic cancer.

czyli każdego, kto miał coś wspólnego z rakiem trzustki.

I sat back waiting for these positive emails to be pouring in,

Oczekiwałem napływu pozytywnych e-maili,

saying, "You're a genius! You're going to save us all!"

mówiących: "Jesteś geniuszem!

Ocalisz nas wszystkich!"

And --

(Śmiech)

(Laughter)

Then reality took hold, and over the course of a month,

Rzeczywistość nie była tak różowa.

W ciągu miesiąca

I got 199 rejections out of those 200 emails.

na 200 e-maili dostałem 199 odmów.

Jeden z profesorów przejrzał skrupulatnie całą procedurę,

One professor even went through my entire procedure,

painstakingly -- I'm not really sure where he got all this time --

nie wiem jak znalazł na to czas,

and he went through and said why each and every step

i wyjaśnił dlaczego każdy jej etap,

was like the worst mistake I could ever make.

to najgorsze z możliwych rozwiązań.

Clearly, the professors did not have as high of an opinion of my work as I did.

Najwidoczniej, profesorowie nie mieli tak wysokiego uznania

dla mojej pracy, jak ja.

Był jednak promyk nadziei.

However, there is a silver lining.

One professor said, "Maybe I might be able to help you, kid."

Jeden profesor powiedział, że może da radę mi pomóc.

So, I went in that direction.

Poszedłem tym tropem.

(Laughter)

(Śmiech)

As you can never say no to a kid.

Przecież nie odmawia się dziecku.

And so then, three months later,

Trzy miesiące później

I finally nailed down a harsh deadline with this guy,

uzgodniliśmy ostateczny termin.

and I get into his lab, I get all excited, and then I sit down,

Przychodzę do laboratorium,

cały podekscytowany, siadam,

I start opening my mouth and talking,

zaczynam mówić

i 5 sekund później profesor wzywa innych doktorów.

and five seconds later, he calls in another Ph.D.

Ph.D.s just flock into this little room,

Wszyscy tłoczą się w małym pomieszczeniu

and they're just firing these questions at me,

i zalewają mnie pytaniami.

and by the end, I kind of felt like I was in a clown car.

Pod koniec czułem się jak w cyrku:

There were 20 Ph.D.s, plus me and the professor

20 doktorów, profesor i ja,

wszyscy ściśnięci w małym pomieszczeniu,

crammed into this tiny office space,

with them firing these rapid-fire questions at me,

gdzie bombardowano mnie pytaniami,

trying to sink my procedure.

próbując pogrążyć moją procedurę.

How unlikely is that? I mean, pshhh.

Aż trudno uwierzyć.

(Laughter)

(Śmiech)

However, subjecting myself to that interrogation --

Poddając się temu przesłuchaniu,

I answered all their questions, and I guessed on quite a few

odpowiadając na wszystkie ich pytania,

trochę zgadywałem, ale trafnie,

but I got them right --

w końcu dostałem potrzebne laboratorium.

and I finally landed the lab space I needed.

But it was shortly afterwards that I discovered my once brilliant procedure

Okazało się jednak,

że moja wspaniała procedura

had something like a million holes in it,

ma pełno luk,

and over the course of seven months,

które przez siedem miesięcy

I painstakingly filled each and every one of those holes.

żmudnie wypełniałem.

The result?

Rezultat? Mały papierowy czujnik,

One small paper sensor that costs three cents and takes five minutes to run.

który kosztuje 3 centy, a całe badanie trwa 5 minut.

This makes it 168 times faster,

W ten sposób powstał 168 razy szybszy,

over 26,000 times less expensive,

ponad 26 tys. razy tańszy

and over 400 times more sensitive than our current standard

i ponad 400 razy czulszy sposób

na wykrycie raka trzustki, niż ten obecnie stosowany.

for pancreatic cancer detection.

(Brawa)

(Applause)

One of the best parts of the sensor, though,

Największą zaletą tego czujnika jest to,

że ma prawie 100% dokładność

is that it has close to 100 percent accuracy,

and can detect the cancer in the earliest stages,

i potrafi wykryć raka w najwcześniejszym stadium,

gdy chory ma prawie 100% szansy na przeżycie.

when someone has close to 100 percent chance of survival.

And so in the next two to five years,

Przez następne 2 do 5 lat

this sensor could potentially lift the pancreatic cancer survival rates

czujnik mógłby potencjalnie zwiększyć uleczalność raka trzustki

from a dismal 5.5 percent to close to 100 percent,

z porażających 5,5%

do prawie 100%,

and it would do similar for ovarian and lung cancer.

podobnie w przypadku raka jajników i płuc.

Na tym nie koniec.

But it wouldn't stop there.

By switching out that antibody,

Zmieniając przeciwciało,

you can look at a different protein, thus, a different disease --

można wykryć inne białko,

a tym samym inną chorobę,

potentially any disease in the entire world.

potencjalnie każdą chorobę na świecie.

So that ranges from heart disease, to malaria, HIV, AIDS,

Od choroby serca

po malarię, HIV, AIDS,

as well as other forms of cancer -- anything.

a także inne formy raka.

And so, hopefully one day,

Pewnego dnia może okazać się,

we can all have that one extra uncle,

że nadal mamy naszego wujka,

that one mother, that one brother, sister,

mamę, brata, siostrę,

jednego krewnego więcej do kochania,

we can have that one more family member to love.

a nasze serca nie będą obarczone ciężarem

And that our hearts will be rid of that one disease burden

that comes from pancreatic, ovarian and lung cancer,

raka trzustki, jajników, płuc

and potentially any disease.

lub innych chorób.

But through the Internet, anything is possible.

Dzięki internetowi wszystko jest możliwe.

Theories can be shared,

Można dzielić się teoriami

and you don't have to be a professor with multiple degrees

i nie trzeba być profesorem

z wieloma stopniami naukowymi, aby ktoś docenił nasze pomysły.

to have your ideas valued.

It's a neutral space, where what you look like, age or gender --

Internet to neutralna przestrzeń,

w której wygląd, wiek i płeć

it doesn't matter.

nie mają znaczenia.

It's just your ideas that count.

Liczą się tylko pomysły.

Chodzi o to, by spojrzeć na internet

For me, it's all about looking at the Internet in an entirely new way,

w zupełnie nowy sposób,

to realize that there's so much more to it

by zrozumieć, że może służyć do czegoś więcej

than just posting duck-face pictures of yourself online.

niż umieszczania idiotycznych autoportretów.

(Laughter)

Można zmienić dzięki niemu świat.

You could be changing the world.

So if a 15 year-old who didn't even know what a pancreas was

Jeśli 15-latek,

który nawet nie wiedział, czym jest trzustka,

could find a new way to detect pancreatic cancer --

umiał wynaleźć nowy sposób na wykrycie raka trzustki,

łatwo wyobrazić sobie czego jeszcze można dokonać.

just imagine what you could do.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)