The beauty of being a misfit | Lidia Yuknavitch

Translator: Linh Tran Reviewer: Linh Ngo Thi Hong

So I know TED is about a lot of things that are big,

Tôi biết rằng TED có các chủ đề lớn lao,

but I want to talk to you about something very small.

nhưng tôi muốn nói chuyện với các bạn về một điều nhỏ thôi.

So small, it's a single word.

Rất nhỏ, đó chỉ là một từ.

The word is "misfit."

Chính là "lạc lõng".

It's one of my favorite words, because it's so literal.

Nó là 1 trong những từ yêu thích của tôi, vì chính nghĩa đen của nó.

I mean, it's a person who sort of missed fitting in.

Ý tôi là, 1 người không hòa nhập được với tập thể.

Or a person who fits in badly.

Hoặc 1 người khó hòa nhập.

Or this: "a person who is poorly adapted

Hay như thế này: 1 người thích nghi kém

to new situations and environments."

với môi trường và tình huống mới.

I'm a card-carrying misfit.

Tôi chính là một kẻ lạc loài.

And I'm here for the other misfits in the room,

Và tôi đại diện cho những người lạc lõng khác ở đây

because I'm never the only one.

vì tôi không phải là người duy nhất.

I'm going to tell you a misfit story.

Tôi sẽ kể 1 câu chuyện của 1 kẻ lạc lõng

Somewhere in my early 30s,

Những năm tuổi 30 của tôi,

the dream of becoming a writer came right to my doorstep.

giấc mơ trở thành 1 nhà văn gõ cửa nhà tôi.

Actually, it came to my mailbox

Thực ra thì nó đến qua hòm thư

in the form of a letter that said I'd won a giant literary prize

là 1 bức thư thông báo tôi đã giành 1 giải thưởng văn học lớn

for a short story I had written.

cho 1 truyện ngắn của mình.

The short story was about my life as a competitive swimmer

Câu chuyện về cuộc đời tôi với tư cách vận động viên bơi lội

and about my crappy home life,

và cuộc sống tệ hại ở nhà

and a little bit about how grief and loss can make you insane.

và 1 chút về việc mất mát đau buồn có thể khiến bạn phát điên ra sao.

The prize was a trip to New York City to meet big-time editors and agents

Phần thưởng là 1 chuyến đi New York để gặp các biên tập viên và đại diện lớn

and other authors.

và các tác giả khác.

So kind of it was the wannabe writer's dream, right?

Nó là giấc mơ cho 1 người mong ước trở thành nhà văn, phải không?

You know what I did the day the letter came to my house?

Bạn biết tôi làm gì khi bức thư gửi đến nhà tôi không?

Because I'm me,

Với tính cách của mình,

I put the letter on my kitchen table,

tôi đặt lá thư lên bàn bếp

I poured myself a giant glass of vodka

rót 1 ly vodka to đùng

with ice and lime,

thêm đá và chanh

and I sat there in my underwear for an entire day,

và tôi ngồi đó trong bộ đồ lót cả ngày

just staring at the letter.

chỉ nhìn chằm chằm lá thư đó.

I was thinking about all the ways I'd already screwed my life up.

Tôi nghĩ về những cách mà mình đã làm hỏng mọi thứ trong đời.

Who the hell was I to go to New York City

Tôi là ai mà có thể tới New York

and pretend to be a writer?

và giả vờ là 1 nhà văn?

Who was I?

Tôi là ai chứ?

I'll tell you.

Tôi sẽ nói cho các bạn.

I was a misfit.

Tôi là một kẻ lạc loài.

Like legions of other children,

Như rất nhiều đứa trẻ khác,

I came from an abusive household

tôi xuất thân từ 1 gia đình ngược đãi

that I narrowly escaped with my life.

và tôi đã may mắn thoát được khỏi đó.

I already had two epically failed marriages underneath my belt.

Tôi đã trải qua 2 cuộc hôn nhân cực kỳ thất bại

I'd flunked out of college not once but twice

Tôi bị đuổi khỏi đại học không chỉ 1 mà 2 lần

and maybe even a third time that I'm not going to tell you about.

thậm chí có thể cả lần thứ 3 nữa, nhưng tôi không kể đâu.

(Laughter)

(Khán phòng cười)

And I'd done an episode of rehab for drug use.

Tôi cũng đã từng phải cai nghiện vì lạm dụng thuốc.

And I'd had two lovely staycations in jail.

Và tôi đã từng ngồi tù 2 lần.

So I'm on the right stage.

Vậy là tôi lên đúng sân khấu rồi đấy.

(Laughter)

(Khán giả cười)

But the real reason, I think, I was a misfit,

Nhưng lý do thực sự mà tôi nghĩ rằng mình là kẻ lạc loài

is that my daughter died the day she was born,

vì con gái tôi mất ngay vào hôm nó được sinh ra

and I hadn't figured out how to live with that story yet.

và tôi vẫn chưa tìm ra cách để sống với điều đó.

After my daughter died I also spent a long time homeless,

Sau khi con bé mất, tôi sống không nhà cửa trong 1 thời gian dài

living under an overpass

dưới 1 cây cầu chui

in a kind of profound state of zombie grief and loss

chìm sâu trong trạng thái vật vờ vì đau đớn và mất mát

that some of us encounter along the way.

mà 1 vài trong số chúng ta đã từng trải qua.

Maybe all of us, if you live long enough.

Nếu tất cả chúng ta sống đủ lâu, chúng ta đều sẽ trải qua.

You know, homeless people are some of our most heroic misfits,

Bạn biết không, những người vô gia cư là những kẻ lạc loài anh hùng nhất

because they start out as us.

vì họ khởi đầu cũng như chúng ta.

So you see, I'd missed fitting in to just about every category out there:

Bạn thấy đấy, tôi không thể hòa nhập trong gần như tất các phạm trù:

daughter, wife, mother, scholar.

là con gái, là vợ, là mẹ và là sinh viên.

And the dream of being a writer

Và giấc mơ trở thành nhà văn đó

was really kind of like a small, sad stone in my throat.

giống như một hạt cát nhỏ buồn bã trong cổ họng tôi.

It was pretty much in spite of myself that I got on that plane

Tôi lên máy bay tới New York

and flew to New York City,

nơi có các nhà văn,

where the writers are.

dù không định như vậy.

Fellow misfits, I can almost see your heads glowing.

Những người bạn lạc loài, tôi gần như có thể thấy đầu bạn tỏa sáng

I can pick you out of a room.

tôi có thể chỉ ra các bạn.

At first, you would've loved it.

Đầu tiên, bạn sẽ thấy thích đấy.

You got to choose the three famous writers you wanted to meet,

Bạn được chọn 3 nhà văn nổi tiếng mà bạn muốn gặp

and these guys went and found them for you.

những người này sẽ tìm họ cho bạn.

You got set up at the Gramercy Park Hotel,

Bạn có cuộc hẹn ở khách sạn Gramercy Park

where you got to drink Scotch late in the night

và được uống rượu scotch tới khuya

with cool, smart, swank people.

với những con người thông minh, tuyệt vời ấy.

And you got to pretend you were cool and smart and swank, too.

Và bạn được phép giả vờ mình cũng thông minh và tuyệt vời.

And you got to meet a bunch of editors and authors and agents

Bạn còn được gặp nhiều biên tập viên, tác giả và đại diện

at very, very fancy lunches and dinners.

trong những bữa trưa và bữa tối xa hoa.

Ask me how fancy.

Hãy hỏi tôi chúng xa hoa thế nào đi?

Audience: How fancy?

Khán giả: Xa hoa tới mức nào?

Lidia Yuknavitch: I'm making a confession: I stole three linen napkins --

Tôi thú nhận nhé, tôi đã cuỗm 3 cái khăn ăn

(Laughter)

(Khán giả cười)

from three different restaurants.

từ 3 nhà hàng khác nhau.

And I shoved a menu down my pants.

Tôi nhét thực đơn vào trong quần.

(Laughter)

(Khán giả cười)

I just wanted some keepsakes so that when I got home,

Tôi chỉ muốn có gì đó để kỷ niệm để khi về nhà,

I could believe it had really happened to me.

tôi còn có thể tin được nó đã xảy đến với mình.

You know?

Bạn biết đấy,

The three writers I wanted to meet

3 nhà văn mà tôi muốn gặp

were Carole Maso, Lynne Tillman and Peggy Phelan.

là Carole Maso, Lynne Tillman và Peggy Phelan.

These were not famous, best-selling authors,

Họ không phải những tác giả nổi tiếng bán chạy nhất,

but to me, they were women-writer titans.

nhưng với tôi, họ là những tượng đài của các nhà văn nữ.

Carole Maso wrote the book that later became my art bible.

Carole Maso đã viết 1 cuốn sách về sau trở thành kinh thánh nghệ thuật của tôi

Lynne Tillman gave me permission to believe

Lynne Tillman giúp tôi tin tưởng rằng

that there was a chance my stories could be part of the world.

những câu chuyện của mình có thể trở thành 1 phần của thế giới

And Peggy Phelan reminded me

Và Peggy Phelan nhắc nhở tôi rằng

that maybe my brains could be more important than my boobs.

trí tuệ quan trọng hơn nhan sắc.

They weren't mainstream women writers,

Họ không phải những nhà văn nữ theo xu hướng

but they were cutting a path through the mainstream

nhưng họ đã mở lối đi riêng

with their body stories,

với những câu chuyện cá nhân của mình.

I like to think, kind of the way water cut the Grand Canyon.

Tôi thích nghĩ nó như dòng nước chảy qua Hẻm Núi Lớn.

It nearly killed me with joy

Tôi gần như chết vì sung sướng

to hang out with these three over-50-year-old women writers.

khi được ngồi cùng những nữ tác giả hơn 50 tuổi này.

And the reason it nearly killed me with joy

Lý do việc này khiến tôi gần như chết vì sung sướng

is that I'd never known a joy like that.

là vì tôi chưa từng trải qua niềm vui nào như vậy.

I'd never been in a room like that.

Tôi chưa từng ngồi trong căn phòng như thế

My mother never went to college.

Mẹ tôi chưa từng học đại học.

And my creative career to that point

Và sự nghiệp viết lách của tôi lúc đó

was a sort of small, sad, stillborn thing.

gần như chết yểu.

So kind of in those first nights in New York I wanted to die there.

Những đêm đầu tiên ở New York, tôi như muốn lăn ra ngay tại đó.

I was just like, "Kill me now. I'm good. This is beautiful."

Tôi đã nghĩ "Tôi có thể chết ngay lúc này. Thế này là quá tuyệt."

Some of you in the room will understand what happened next.

Một vài người ngồi đây có thể hiểu những gì xảy ra sau đó.

First, they took me to the offices of Farrar, Straus and Giroux.

Đầu tiên, họ đưa tôi đến văn phòng Farrar, Straus & Giroux.

Farrar, Straus and Giroux was like my mega-dream press.

Farrar, Straus & Giroux giống như nhà xuất bản trong mơ của tôi

I mean, T.S. Eliot and Flannery O'Connor were published there.

Ý tôi là, T.S. Eliot và Flannery O'Connor đã từng xuất bản sách tại đó.

The main editor guy sat me down and talked to me for a long time,

Biên tập viên chính ngồi nói chuyện với tôi rất lâu

trying to convince me I had a book in me

cố thuyết phục rằng tôi có thể viết 1 cuốn sách

about my life as a swimmer.

về giai đoạn làm vận động viên bơi của mình.

You know, like a memoir.

Như 1 quyển hồi ký ấy.

The whole time he was talking to me,

Suốt thời gian anh ta nói với tôi,

I sat there smiling and nodding like a numb idiot,

tôi chỉ ngồi đó cười và gật đầu như một con ngốc

with my arms crossed over my chest,

và khoanh tay trước ngực

while nothing, nothing, nothing came out of my throat.

trong khi không thể thốt ra một lời nào.

So in the end, he patted me on the shoulder

Cuối cùng, anh ta vỗ vai tôi

like a swim coach might.

y như 1 huấn luyện viên bơi.

And he wished me luck

Và anh ta chúc tôi may mắn,

and he gave me some free books

cho tôi vài quyển sách

and he showed me out the door.

rồi tiễn tôi ra cửa.

Next, they took me to the offices of W.W. Norton,

Tiếp đến, họ dẫn tôi tới văn phòng W.W. Norton,

where I was pretty sure I'd be escorted from the building

tôi khá chắc rằng mình sẽ bị dẫn ra ngoài

just for wearing Doc Martens.

vì đi đôi giày Doc Martens.

But that didn't happen.

Nhưng điều đó không xảy ra.

Being at the Norton offices

Ở văn phòng Norton

felt like reaching up into the night sky and touching the moon

tôi cảm thấy như có thể vươn tay lên bầu trời đêm và chạm vào mặt trăng

while the stars stitched your name across the cosmos.

trong khi các vì sao điểm tên bạn dọc theo Dải Ngân hà.

I mean, that's how big a deal it was to me.

Nó có ý nghĩa với tôi như vậy đó.

You get it?

Bạn hiểu chứ?

Their lead editor, Carol Houck Smith,

Biên tập viên chính, Carol Houck Smith,

leaned over right in my face with these beady, bright, fierce eyes

nhìn thẳng vào mặt tôi với đôi mắt tròn, sáng và mạnh mẽ

and said, "Well, send me something then, immediately!"

rồi nói "Hãy gửi cái gì đó tới cho tôi ngay!"

Hầu hết tất cả mọi người, đặc biệt là những người từ TED

See, now most people, especially TED people,

would have run to the mailbox, right?

sẽ chạy ngay tới hòm thư, đúng chứ?

It took me over a decade to even imagine

Tôi thì phải mất cả thập kỷ chỉ để nghĩ tới việc

putting something in an envelope and licking a stamp.

cho cái gì đó vào phong thư và dán tem.

On the last night,

Vào buổi tối cuối cùng,

I gave a big reading at the National Poetry Club.

tôi có 1 buổi đọc sách tại Câu lạc bộ Thơ Quôc gia.

And at the end of the reading,

Vào cuối buổi đọc đó,

Katharine Kidde of Kidde, Hoyt & Picard Literary Agency,

Katherine Kidde từ Cơ quan đại diện Kidde, Hoyt & Picard

walked straight up to me and shook my hand

bước tới chỗ tôi, bắt tay

and offered me representation, like, on the spot.

và đề nghị được đại diện cho tôi, ngay tại đó.

I stood there and I kind of went deaf.

Tôi đứng đờ ra đó, tai như bị ù đi vậy.

Has this ever happened to you?

Bạn đã từng bị như vậy chưa?

And I almost started crying

Tôi gần như sắp khóc

because all the people in the room were dressed so beautifully,

vì những người trong căn phòng đó, ai cũng ăn mặc đẹp đẽ

and all that came out of my mouth was:

và điều duy nhất tôi thốt ra được là:

"I don't know. I have to think about it."

"Tôi không biết, hãy cho tôi thời gian suy nghĩ".

And she said, "OK, then," and walked away.

Cô ấy nói "Được thôi" và quay đi.

All those open hands out to me, that small, sad stone in my throat ...

Tất cả những đề nghị dành cho tôi, và hạt sạn buồn bã trong cổ họng đó...

You see, I'm trying to tell you something about people like me.

Tôi đang cố kể cho các bạn vài điều về những người như tôi.

Misfit people -- we don't always know how to hope or say yes

Những kẻ lạc lõng, chúng tôi không phải lúc nào cũng biết hi vọng hay nói "có"

or choose the big thing,

hay chọn những điều lớn lao

even when it's right in front of us.

dù nó ở ngay trước mắt.

It's a shame we carry.

Đó là một nỗi hổ thẹn của chúng tôi

It's the shame of wanting something good.

Đó là nỗi hổ thẹn vì muốn điều gì tốt đẹp

It's the shame of feeling something good.

Đó là nỗi hổ thẹn vì muốn cảm thấy ổn.

It's the shame of not really believing we deserve to be in the room

Đó là nỗi hổ thẹn vì không tin tưởng rằng mình xứng đáng ở trong căn phòng

with the people we admire.

với những người mà chúng tôi ngưỡng mộ.

If I could, I'd go back and I'd coach myself.

Nếu có thể, tôi sẽ quay trở lại rèn luyện bản thân.

I'd be exactly like those over-50-year-old women who helped me.

Tôi sẽ giống y hệt như những người phụ nữ hơn 50 tuổi đã giúp đỡ mình.

I'd teach myself how to want things,

Tôi sẽ dạy bản thân mong muốn nhiều thứ,

how to stand up, how to ask for them.

cách đứng lên và yêu cầu chúng.

I'd say, "You! Yeah, you! You belong in the room, too."

Tôi sẽ nói: "Bạn! Chính là bạn đó! Bạn cũng thuộc về nơi này."

The radiance falls on all of us,

Tất cả chúng ta đều hưởng ánh hào quang

and we are nothing without each other.

và chúng ta chẳng là gì nếu không có nhau.

Instead, I flew back to Oregon,

Thay vì như vậy, tôi bay về Oregon

and as I watched the evergreens and rain come back into view,

và khi ngắm nhìn những cây xanh và mưa

I just drank many tiny bottles of airplane "feel sorry for yourself."

tôi cảm thấy tiếc cho chính mình.

I thought about how, if I was a writer, I was some kind of misfit writer.

Tôi nghĩ về việc nếu là nhà văn, tôi sẽ là 1 nhà văn lạc lõng.

What I'm saying is,

Điều tôi muốn nói là

I flew back to Oregon without a book deal,

tôi bay về Oregon, không có hợp đồng sách,

without an agent,

không có đại diện,

and with only a headful and heart-ful of memories

chỉ cảm thấy tâm trí và trái tim đầy những kỉ niệm

of having sat so near

vì đã được ngồi gần

the beautiful writers.

những tác giả tuyệt vời đó.

Memory was the only prize I allowed myself.

Kỷ niệm là phần thưởng duy nhất tôi cho phép bản thân nhận.

And yet, at home in the dark,

Vậy mà, khi ngồi ở nhà trong bóng tối,

back in my underwear,

khi chỉ mặc độc bộ đồ lót đó,

I could still hear their voices.

tôi vẫn có thể nghe thấy tiếng của họ

They said, "Don't listen to anyone who tries to get you to shut up

nói rằng: "Đừng nghe bất kỳ ai bảo bạn phải im lặng

or change your story."

hay thay đổi câu chuyện của mình."

They said, "Give voice to the story only you know how to tell."

Họ nói: "Hãy cho câu chuyện của bạn 1 tiếng nói của riêng bạn."

They said, "Sometimes telling the story

Họ nói: "Có khi kể câu chuyện đó ra

is the thing that saves your life."

chính là điều cứu rỗi cuộc đời bạn."

Now I am, as you can see, the woman over 50.

Giờ tôi là 1 phụ nữ trên 50 tuổi, như các bạn thấy đấy.

And I'm a writer.

Và cũng là 1 nhà văn,

And I'm a mother.

1 người mẹ,

And I became a teacher.

và 1 người giáo viên.

Guess who my favorite students are.

Bạn đoán xem ai là học trò yêu quý của tôi.

Although it didn't happen the day

Dù không phải đúng vào ngày

that dream letter came through my mailbox,

lá thư mơ ước đến với tôi,

I did write a memoir,

nhưng tôi đã viết 1 cuốn hồi ký

called "The Chronology of Water."

có tựa là "The Chronology of Water".

In it are the stories of how many times I've had to reinvent a self

Trong đó có các mẩu chuyện về nhiều lần tôi cố gắng "tái tạo" bản thân

from the ruins of my choices,

sau nhiều sự lựa chọn khủng khiếp,

the stories of how my seeming failures were really just weird-ass portals

câu chuyện về những điều có vẻ là thất bại chỉ là một cánh cổng kì lạ

to something beautiful.

dẫn tới những điều tốt đẹp.

All I had to do was give voice to the story.

Tất cả những gì tôi phải làm là đưa vào đó tiếng nói của mình.

There's a myth in most cultures about following your dreams.

Hầu hết các nền văn hóa đều có 1 thần thoại về việc theo đuổi ước mơ,

It's called the hero's journey.

gọi là hành trình của người hùng.

But I prefer a different myth,

Nhưng tôi lại thích 1 thần thoại khác

that's slightly to the side of that

hơi khác loại kia một chút

or underneath it.

hoặc bị đánh giá thấp hơn,

It's called the misfit's myth.

gọi là thần thoại của kẻ lạc loài.

And it goes like this:

Nó như thế này:

even at the moment of your failure,

ngay cả trong những thời khắc thất bại

right then, you are beautiful.

chính lúc đó, bạn vẫn rất tuyệt vời.

You don't know it yet,

Bạn vẫn chưa biết đâu

but you have the ability to reinvent yourself

nhưng bạn có khả năng tự xây dựng lại bản thân

endlessly.

một cách vô hạn.

That's your beauty.

Đó chính là nét đẹp của bạn.

You can be a drunk,

Bạn có thể là một kẻ xay xỉn,

you can be a survivor of abuse,

hay kẻ sống sót khỏi sự bạo hành,

you can be an ex-con,

bạn có thể từng là kẻ lừa đảo,

you can be a homeless person,

hay một người vô gia cư,

you can lose all your money or your job or your husband

bạn có thể mất hết tiền của, công việc, mất chồng

or your wife, or the worst thing of all,

hoặc mất vợ, hay tồi tệ hơn hết,

a child.

mất đi đứa con.

You can even lose your marbles.

Bạn có thể phát điên.

You can be standing dead center in the middle of your failure

Bạn có thể ngập chìm trong thất bại

and still, I'm only here to tell you,

nhưng tôi chỉ ở đây để nói cho bạn rằng

you are so beautiful.

bạn thật đẹp.

Your story deserves to be heard,

Câu chuyện của bạn xứng đáng được lắng nghe,

because you, you rare and phenomenal misfit,

bởi vì bạn, kẻ lạc loài hiếm thấy và phi thường này,

you new species,

"giống loài" mới này,

are the only one in the room

là người duy nhất trong căn phòng

who can tell the story

có thể kể được câu chuyện

the way only you would.

theo cách mà chỉ mình bạn làm được.

And I'd be listening.

Và tôi sẽ lắng nghe.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Khán phòng vỗ tay)