Lesley Hazleton: The doubt essential to faith

Lesley Hazleton: Mối ngờ vực cần thiết cho đức tin

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Thuy Chau Vu Reviewer: Thanh Nguyen Cong

Writing biography is a strange thing to do.

Viết tiểu sử là một điều khá kỳ lạ.

It's a journey into the foreign territory

Nó là một cuộc hành trình vào miền xa lạ

of somebody else's life,

trong cuộc sống của người khác,

a journey, an exploration that can take you places

một cuộc hành trình, một cuộc thám hiểm có thể đưa bạn đến những nơi

you never dreamed of going

mà bạn chưa bao giờ mơ đến

and still can't quite believe you've been,

và vẫn còn chưa thể tin rằng bạn đã đến đó,

especially if, like me, you're an agnostic Jew

đặc biệt là khi, giống như tôi, bạn là một Người Do Thái theo thuyết bất khả tri

and the life you've been exploring

và cuộc đời bạn đang khám phá

is that of Muhammad.

chính là cuộc đời Muhammad (nhà tiên tri của đạo Hồi)

Five years ago, for instance,

Ví dụ như năm năm trước đây,

I found myself waking each morning in misty Seattle

Tôi thấy mình thức dậy mỗi buổi sáng tại Seattle mờ sương

to what I knew was an impossible question:

Và ý thức về một câu hỏi bất khả:

What actually happened

Điều gì đã thực sự xảy ra

one desert night,

trong một đêm sa mạc,

half the world and almost half of history away?

một nửa thế giới và gần một nửa phần lịch sử đã qua?

What happened, that is,

Những gì đã xảy ra là,

on the night in the year 610

vào một đêm năm 610

when Muhammad received the first revelation of the Koran

Khi Muhammad nhận được sự mặc khải đầu tiên về kinh Koran

on a mountain just outside Mecca?

trên một ngọn núi ngay bên ngoài thánh địa Mecca?

This is the core mystical moment of Islam,

Đây là những khoảnh khắc thần bí cốt lõi của Hồi giáo,

and as such, of course,

và như vậy, tất nhiên,

it defies empirical analysis.

nó bất chấp phân tích thực nghiệm.

Yet the question wouldn't let go of me.

Tuy nhiên câu hỏi đó vẫn không buông tha tôi.

I was fully aware that for someone as secular as I am,

Tôi đã hoàn toàn nhận thức được rằng đối người nào đó già cỗi như tôi

just asking it could be seen

thì yêu cầu nó có thể được nhìn thấy

as pure chutzpah.

như sự cả gan thuần khiết

(Laughter)

(Tiếng cười)

And I plead guilty as charged,

Và tôi tự nhận là mình có tội,

because all exploration, physical or intellectual,

bởi vì tất cả cuộc thám hiểm, thể chất hoặc trí tuệ,

is inevitably in some sense an act of transgression,

không thể tránh khỏi bị coi là hành động xâm phạm

of crossing boundaries.

vượt qua ranh giới.

Still, some boundaries are larger than others.

Tuy vậy, một số lằn ranh lớn hơn những ranh giới khác.

So a human encountering the divine,

Vì vậy một con người gặp gỡ với vị thần thánh,

as Muslims believe Muhammad did,

như người Hồi giáo tin rằng Muhammad đã làm,

to the rationalist, this is a matter not of fact

với những người theo chủ nghĩa duy lí, đây không phải là một chuyện thực

but of wishful fiction,

nhưng là hư cấu huyễn hoặc

and like all of us, I like to think of myself as rational.

và như tất cả chúng ta, tôi thích bản thân là một người duy lí

Which might be why when I looked at the earliest accounts

Đó có thể là lý do tại sao khi tôi xem xét các bài tường thuật có từ buổi đầu

we have of that night,

về đêm đó

what struck me even more than what happened

Điều khiến tôi sửng sốt hơn những gì đã xảy ra

was what did not happen.

là cái đã không xảy ra

Muhammad did not come floating off the mountain

Muhammad không hiện ra bằng cách bay lơ lửng xuống từ trên núi

as though walking on air.

như thể đang bướcc đi trên không trung.

He did not run down shouting, "Hallelujah!"

Ông đã không chạy xuống reo hò: "Hallelujah!"

and "Bless the Lord!"

và "Chúa ban phước lành!"

He did not radiate light and joy.

Ông đã không tỏa ánh sáng và niềm vui.

There were no choirs of angels,

Không có dàn đồng ca các thiên thần

no music of the spheres, no elation, no ecstasy,

không âm nhạc trong không trung, không có niềm hân hoan, không có sự vui mừng

no golden aura surrounding him,

không có tinh vân vàng chói quanh ông

no sense of an absolute, fore-ordained role

không có dấu hiệu của sự tấn phong vai trò tuyệt đối

as the messenger of God.

như là sứ giả của Chúa.

That is, he did none of the things

Nghĩa là ông không làm bất cứ điều gì

that might make it easy to cry foul,

để khiến việc hờn trách dễ dàng hơn

to put down the whole story as a pious fable.

để đặt toàn bộ câu chuyện như là một truyện ngụ ngôn đựơc sùng bái

Quite the contrary.

Khá là trái ngược.

In his own reported words,

Trong lời tường thuật của chính mình

he was convinced at first

ông đã bị thuyết phục ngay lúc đầu

that what had happened couldn't have been real.

rằng những gì đã xảy ra không thể là thật.

At best, he thought, it had to have been a hallucination --

Tốt nhất, ông nghĩ, nó phải là một sự ảo giác--

a trick of the eye or the ear, perhaps,

Có lẽ là sự đánh lừa của thị giác hay thính giác

or his own mind working against him.

hoặc tâm trí ông đang chống lại chính ông

At worst, possession --

Tệ nhất, thì là sự chiếm hữu thể xác--

that he'd been seized by an evil jinn,

rằng ông đã bị chiếm hữu bởi một ác thần,

a spirit out to deceive him,

một linh hồn đang tìm cách đánh lừa ông,

even to crush the life out of him.

thậm chí để đánh bật sự sống ra khỏi con người ông.

In fact, he was so sure that he could only be majnun,

Thực tế, ông chắc rằng mình chỉ có thể là người bị chiếm thân xác

possessed by a jinn,

bị chiếm hữu bởi một vị thần,

that when he found himself still alive,

để khi mà ông thấy mình vẫn còn sống

his first impulse was to finish the job himself,

điều đầu tiên thôi thúc ông đó là tự mình hoàn thành công cuộc đó

to leap off the highest cliff

nhảy ra khỏi vách đá cao nhất

and escape the terror of what he'd experienced

và thoát khỏi sự khiếp sợ mà ông vừa trải nghiệm

by putting an end to all experience.

tìm kiếm sự kết thúc cho mọi thứ vừa xảy ra.

So the man who fled down the mountain that night

Vậy người đàn ông đã bỏ chạy xuống núi đêm đó

trembled not with joy

run rẩy không phải là do vui sướng

but with a stark, primordial fear.

mà do căn nguyên sợ hãi, đờ dẫn.

He was overwhelmed not with conviction, but by doubt.

Ông đã bị choáng ngợp không phải bởi sự thuyết phục, mà là nỗi nghi ngờ.

And that panicked disorientation,

Và sự hoảng loạn mất phương hướng đó,

that sundering of everything familiar,

cái mà tách biệt mọi thứ quen thuộc,

that daunting awareness of something

mà làm thoái chí sự nhận thức về điều gì đó

beyond human comprehension,

ngoài tầm hiểu biết của con người,

can only be called a terrible awe.

chỉ có thể đựơc gọi là sự kính phục kinh sợ

This might be somewhat difficult to grasp

Điều này có thể là điều gì đó khó nắm bắt

now that we use the word "awesome"

hiện nay chúng ta sử dụng từ "tuyệt vời"

to describe a new app or a viral video.

để mô tả một ứng dụng mới hoặc một đoạn phim có tính lan tràn rộng rãi nhanh chóng

With the exception perhaps of a massive earthquake,

Ngoại trừ là khi có một trận động đất lớn, chẳng hạn

we're protected from real awe.

chúng ta được bảo vệ khỏi sự kinh hoàng thực sự

We close the doors and hunker down,

Chúng ta đóng cửa và gập người xuống

convinced that we're in control,

tin rằng chúng ta đang trong tầm kiểm soát,

or, at least, hoping for control.

hoặc, ít nhất, hy vọng để kiểm soát.

We do our best to ignore the fact that

Chúng ta cố gắng phớt lờ sự thật là

we don't always have it,

Chúng ta không phải luôn có được sự kiểm soát

and that not everything can be explained.

và rằng không phải mọi thứ đều có thể giải thích được.

Yet whether you're a rationalist or a mystic,

Tuy nhiên, cho dù bạn là một người duy lí hay một người theo thuyết thần bí,

whether you think the words Muhammad heard that night

cho dù bạn nghĩ rằng những gì Muhammad nghe được đêm đó

came from inside himself or from outside,

là từ bản thân ông hay từ bên ngoài,

what's clear is that he did experience them,

điều rõ ràng đó là ông thực sự đã trải nghiệm chúng,

and that he did so with a force that would shatter

và rằng ông đã làm như vậy với một sức mạnh mà có thể

his sense of himself and his world

làm đảo lộn những cảm nhận của chính mình với thế giới của ông

and transform this otherwise modest man

và mặt khác, biến đổi người đàn ông khiêm tốn này

into a radical advocate for social and economic justice.

thành một người biện hộ triệt để cho công bằng xã hội và kinh tế.

Fear was the only sane response,

Sợ hãi là phản ứng đúng mực,

the only human response.

Phản ứng duy nhất của con người.

Too human for some,

Quá con người đối với một số người,

like conservative Muslim theologians who maintain that

giống như nhà thần học Hồi giáo bảo thủ kiên định rằng

the account of his wanting to kill himself

sự tường thuật của Muhammad về việc tự tử của mình

shouldn't even be mentioned, despite the fact

thậm chí không nên được đề cập đến, mặc cho sự thật

that it's in the earliest Islamic biographies.

là nó được viết trong những cuốn tiểu sử về Đạo Hồi từ rất sớm

They insist that he never doubted

Họ nhấn mạnh rằng ông không bao giờ nghi ngờ

for even a single moment, let alone despaired.

thậm chí là một lần, chứ đừng nói đến bị tuyệt vọng

Demanding perfection, they refuse to tolerate

Đòi hỏi sự hoàn hảo, họ từ chối khoan dung

human imperfection.

cho những gì không hoàn hảo của con người.

Yet what, exactly, is imperfect about doubt?

Tuy nhiên, nói một cách chính xác, sự không hoàn hảo của sự ngờ vực là gì?

As I read those early accounts, I realized it was

Khi tôi đọc những bài tường thuật có từ buổi đầu, tôi nhận ra

precisely Muhammad's doubt that brought him alive for me,

chính xác là mối ngờ vực của Muhammad đã khiến ông trở nên rõ ràng hơn với tôi

that allowed me to begin to see him in full,

cho phép tôi thấy được toàn bộ con người ông,

to accord him the integrity of reality.

hòa ông vào tính nguyên vẹn của thực tại

And the more I thought about it,

Tôi nghĩ về nó càng nhiều

the more it made sense that he doubted,

thì nó càng trở nên có lí rằng ông đã ngờ vực

because doubt is essential to faith.

bởi vì nghi ngờ là điều cần thiết cho Đức tin.

If this seems a startling idea at first,

Nếu điều này được xem như là một ý tưởng gây sửng sốt ngay từ đầu,

consider that doubt, as Graham Greene once put it,

xem xét mối ngờ vực đó, như Graham Greene, một lần, đã cho rằng

is the heart of the matter.

ngờ vực là trung tâm của vấn đề

Abolish all doubt, and what's left is not faith,

Hủy bỏ tất cả các mối nghi ngờ thì những gì còn lại không còn là Đức tin,

but absolute, heartless conviction.

nhưng là sự tin chắc vô tâm tuyệt đối.

You're certain that you possess the Truth --

Bạn chắc chắn rằng mình sở hữu Chân lý--

inevitably offered with an implied uppercase T --

chắc chắn là nó được bộc lộ qua chữ C ghi hoa đầy ngụ ý--

and this certainty quickly devolves

Và điều này chắc chắn nhanh chóng rơi vào

into dogmatism and righteousness,

chủ nghĩa giáo điều và tính công bình riêng,

by which I mean a demonstrative, overweening pride

qua những điều đó tôi muốn nói rằng chúng mang tính luận chứng, niềm tự hào đầy cao ngạo

in being so very right,

khi khiến bản thân lúc nào cũng chuẩn mực,

in short, the arrogance of fundamentalism.

nói ngắn gọn, sự kiêu ngạo của trào lưu chính thống

It has to be one of the multiple ironies of history

Nó hẳn là một trong trong nhiều sự trớ trêu của lịch sử

that a favorite expletive of Muslim fundamentalists

một từ phụ được những người đạo Hồi theo trào lưu chính thống ưa dùng

is the same one once used by the Christian fundamentalists

giống như từ đã từng được sử dụng bởi những người Cơ Đốc Giáo theo trào lưu chính thống

known as Crusaders:

được biết đến như quân thập tự chinh:

"infidel," from the Latin for "faithless."

"Không theo đạo", dịch từ tiếng Latin là "không có đức tin"

Doubly ironic, in this case, because their absolutism

Trớ trêu gấp đôi, trong trường hợp này, là vì tính tuyệt đối của chúng

is in fact the opposite of faith.

Những từ này trái nghĩa với đức tin.

In effect, they are the infidels.

Thực chất, họ là những người không theo đạo

Like fundamentalists of all religious stripes,

Giống như những người theo trào lưu chính thống trong mọi tầng lớp tôn giáo

they have no questions, only answers.

họ không có câu hỏi, chỉ có các câu trả lời.

They found the perfect antidote to thought

Họ tìm thấy liều thuốc giải hoàn hảo cho suy nghĩ

and the ideal refuge of the hard demands of real faith.

và nơi nương náu lí tưởng của những đòi hỏi khắc nghiệt nhằm có được đức tin thật sự

They don't have to struggle for it like Jacob

Họ không cần xoay xở khổ sở vì nó như Jacob

wrestling through the night with the angel,

đấu lộn suốt đêm với thiên sứ

or like Jesus in his 40 days and nights in the wilderness,

hoặc như Chúa Giêsu 40 ngày đêm trong hoang mạc

or like Muhammad, not only that night on the mountain,

hoặc như Muhammad, không chỉ trong đêm đó trên núi,

but throughout his years as a prophet,

nhưng trong suốt những năm sống cuộc đời tiên tri của mình

with the Koran constantly urging him not to despair,

với kinh Koran không ngừng thúc giục ông đừng tuyệt vọng,

and condemning those who most loudly proclaim

và lên án những kẻ to giọng tuyên bố

that they know everything there is to know

rằng họ biết bất cả những gì cần biết

and that they and they alone are right.

và rằng chính họ và chỉ họ là chuẩn mực.

And yet we, the vast and still far too silent majority,

Tuy nhiên, phần lớn còn lại chúng ta vẫn quá yên ắng,

have ceded the public arena to this extremist minority.

đã nhượng bộ vũ đài công cộng này lại cho phần thiểu số cực đoan quá khích

We've allowed Judaism to be claimed

Chúng ta đã cho phép Đạo Do Thái được công nhận

by violently messianic West Bank settlers,

bởi những người định cư bạo lực thuộc phái messia ở Bờ Tây

Christianity by homophobic hypocrites

Cơ Đốc Giáo dẫn dắt bởi những người đạo đức giả ghê sợ đồng tính

and misogynistic bigots,

và những ngừơi ghét đàn bà mù quáng,

Islam by suicide bombers.

Đạo Hồi được đại diện bởi những ké đánh bom tự sát

And we've allowed ourselves to be blinded to the fact that

Chúng ta cho phép bản thân bị che mù khỏi sự thật

no matter whether they claim to be Christians,

là dù cho họ tự nhận mình là người Cơ Đốc Giáo

Jews or Muslims,

Người Do Thái hoặc người Hồi giáo,

militant extremists are none of the above.

quân dân cực đoan không phải là bất cứ thành phần nào kể trên

They're a cult all their own, blood brothers

Họ sùng bái những huynh đệ chung huyết thống

steeped in other people's blood.

ngập chìm trong máu của những ngừơi khác

This isn't faith.

Đây không phải là Đức tin.

It's fanaticism, and we have to stop confusing the two.

Nó là sự cuồng tín, chúng ta nên rõ ràng giữa hai điều này

We have to recognize that real faith has no easy answers.

Chúng ta phải nhận biết rằng đức tin thực sự không phải là những câu trả lời dễ dàng.

It's difficult and stubborn.

Nó khó khăn và khó đổi dời.

It involves an ongoing struggle,

Liên quan đến sự nỗ lực đấu tranh liên tục

a continual questioning of what we think we know,

một câu hỏi tiếp diễn về việc chúng ta nghĩ mình biết gì,

a wrestling with issues and ideas.

một cuộc vật lộn với những vấn đề và ý tưởng.

It goes hand in hand with doubt,

Nó song hành cùng sự ngờ vực,

in a never-ending conversation with it,

trong những cuộc đối thoại không ngừng,

and sometimes in conscious defiance of it.

và đôi khi trong sự thách thức có ý thức

And this conscious defiance is why I, as an agnostic,

Và sự thách thức có ý thức này là tại sao, tôi, một người bất khả tri

can still have faith.

vẫn có thể có Đức tin.

I have faith, for instance, that peace in the Middle East

Tôi có niềm tin, chẳng hạn, rằng hòa bình ở Trung Đông

is possible despite the ever-accumulating mass of evidence

là có khả thi, mặc cho hàng loạt những chứng cứ tích luỹ

to the contrary.

cho điều ngược lại.

I'm not convinced of this.

Tôi không bị thuyết phục bởi điều này.

I can hardly say I believe it.

Khó có thể nói rằng tôi tin vào nó.

I can only have faith in it,

Mà chỉ có thể có niềm tin vào nó,

commit myself, that is, to the idea of it,

cam kết bản thân mình, với ý tưởng về nó,

and I do this precisely because of the temptation

Và làm điều này một cách chính xác vì sự cám dỗ

to throw up my hands in resignation

trong tôi muốn giơ tay đầu hàng và từ nhiệm

and retreat into silence.

rút lui vào thinh lặng.

Because despair is self-fulfilling.

Bởi vì tuyệt vọng mang tính tự lấp chiếm.

If we call something impossible,

Nếu chúng ta cho điều gì đó là không thể,

we act in such a way that we make it so.

chúng ta hành động theo hướng chúng ta muốn chúng ra như thế

And I, for one, refuse to live that way.

Và tôi, nhất quyết, từ chối sống theo kiểu đó

In fact, most of us do,

Thực tế, hầu hết chúng ta làm vậy,

whether we're atheist or theist

dù chúng ta có là người vô thần hay hữu thần

or anywhere in between or beyond, for that matter,

hay ở bất kì điểm nào, chính giữa hay ngoài tầm đó,

what drives us is that, despite our doubts

Điều sai khiến chúng ta là, mặc cho những ngờ vực

and even because of our doubts,

thậm chí vì những ngờ vực,

we reject the nihilism of despair.

chúng ta từ chối sự hư vô của tuyệt vọng

We insist on faith in the future

Chúng ta kiên quyết giữ đức tin trong tương lai

and in each other.

và trong mỗi ngừơi.

Call this naive if you like.

Cứ cho đây là sự khờ dại nếu muốn

Call it impossibly idealistic if you must.

Cứ cho nó là sự duy tâm không tưởng nếu bạn phải làm vậy

But one thing is sure:

Nhưng một điều chắc chắn:

Call it human.

Hãy cho đó là tính người

Could Muhammad have so radically changed his world

Liệu Muhammad đã có thể thay đổi hoàn toàn lời lẽ của mình

without such faith, without the refusal

mà không có Đức tin như vậy, mà không có từ chối

to cede to the arrogance of closed-minded certainty?

để nhượng bộ cho sự cao ngạo của sự tin chắc mê muội

I think not.

Tôi nghĩ rằng không.

After keeping company with him as a writer

Sau khi đồng hành cùng ông với tư cách là nhà văn

for the past five years, I can't see

trong 5 năm qua, Tôi không thấy

that he'd be anything but utterly outraged

con người nào trong ông ngoài con người mang toàn là thịnh nộ

at the militant fundamentalists who claim to speak

về những quân nhân theo trào lưu chính thống tự nhận là mình nói

and act in his name in the Middle East and elsewhere today.

và hành động trên danh nghĩa của ông tại vùng Trung Đông và những nơi khác ngày nay.

He'd be appalled at the repression of half the population

Ông có lẽ sẽ bị kinh khiếp trước sự đàn áp mà một nửa dân số đang phải chịu

because of their gender.

vì giới tính của họ

He'd be torn apart by the bitter divisiveness of sectarianism.

Ông có lẽ sẽ nhói lòng bởi sự chia rẽ đầy cay đắng của chủ nghĩa bè phái

He'd call out terrorism for what it is,

Có lẽ ông sẽ vạch trần chủ nghĩa khủng bố đúng như bản chất của nó

not only criminal but an obscene travesty

nó không chỉ là tội ác mà còn là trò nhại bẩn thỉu

of everything he believed in and struggled for.

về tất cả những gì ông đã tin và đấu tranh.

He'd say what the Koran says: Anyone who takes a life

Ông sẽ nói những gì có trong kinh Koran: Bất kì người nào tước đi một mạng sống

takes the life of all humanity.

thì cũng tước đoạt cuộc sống của toàn nhân loại

Anyone who saves a life, saves the life of all humanity.

Bất cứ ai cứu một mạng sống, thì cũng cứu sống toàn nhân loại

And he'd commit himself fully

Và có lẽ ông sẽ dốc toàn tâm toàn sức

to the hard and thorny process of making peace.

cho tiến trình tạo lập hoà bình đầy cam go và gai góc

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you. (Applause)

Cảm ơn bạn. (Vỗ tay)