Why bother leaving the house? | Ben Saunders

Ben Saunders: Tại sao phải ra khỏi nhà làm gì?

Translator: Joseph Geni Reviewer: Thu-Huong Ha

Translator: Trang Tran-Do Reviewer: Le Quyen Pham

I essentially drag sledges for a living,

Cơ bản là tôi kéo xe trượt tuyết để kiếm sống,

so it doesn't take an awful lot to flummox me intellectually,

nên chỉ cao siêu một chút cũng đủ làm tôi nhức đầu rồi

but I'm going to read this question

nhưng tôi sẽ đọc câu hỏi này

from an interview earlier this year:

từ một buổi phỏng vấn đầu năm nay:

"Philosophically, does the constant supply of information

"Nói một cách triết lý thì liệu nguồn cung cấp thông tin liên tục

steal our ability to imagine

có làm mất khả năng tưởng tượng của chúng ta

or replace our dreams of achieving?

hay thay thế của chúng ta mơ ước muốn đạt được cái gì đó?

After all, if it is being done somewhere by someone,

Xét cho cùng, nếu nguồn thông tin đã được thực hiện ở một nơi nào đó bởi một ai đó,

and we can participate virtually,

và chúng ta có thể tham dự "ảo" vào quá trình đó,

then why bother leaving the house?"

thì chúng ta đâu cần ra khỏi nhà nữa?"

I'm usually introduced as a polar explorer.

Người ta thường giới thiệu tôi là một nhà thám hiểm vùng cực.

I'm not sure that's the most progressive or 21st-century

Tôi không chắc đó là danh hiệu tân tiến nhất hay danh hiệu của thế kỷ 21,

of job titles, but I've spent more than two percent now

nhưng tôi đã trải qua hơn 2%

of my entire life living in a tent inside the Arctic Circle,

cuộc đời mình trong một căn lều bên trong Vòng tròn Bắc Cực

so I get out of the house a fair bit.

nên có thể nói tôi cũng ra khỏi nhà khá nhiều.

And in my nature, I guess, I am a doer of things

Tôi nghĩ là tính cách tôi là thích hành động

more than I am a spectator or a contemplator of things,

hơn là quan sát hay suy xét mọi thứ,

and it's that dichotomy, the gulf between ideas and action

và bây giờ tôi sẽ cố gắng tìm hiểu ngắn gọn

that I'm going to try and explore briefly.

sự khác biệt này, giữa ý tưởng và hành động.

The pithiest answer to the question "why?"

Câu trả lời đơn giản nhất cho câu hỏi "tại sao?",

that's been dogging me for the last 12 years

câu hỏi mà đã ám ảnh tôi suốt 12 năm qua

was credited certainly to this chap, the rakish-looking gentleman

là từ anh chàng này, người trông có vẻ cá tính

standing at the back, second from the left,

đứng ở phía sau, thứ hai từ trái sang,

George Lee Mallory. Many of you will know his name.

George Lee Mallory. Nhiều người trong số các bạn có lẽ biết đến nhân vật này.

In 1924 he was last seen disappearing into the clouds

Lần cuối cùng người ta nhìn thấy anh là năm 1924 khi anh biến mất vào đám mây

near the summit of Mt. Everest.

gần đỉnh núi Everest.

He may or may not have been the first person to climb Everest,

Anh ta có thể phải hoặc không phải là người đầu tiên chinh phục đỉnh Everest

more than 30 years before Edmund Hillary.

hơn 30 năm trước Edmund Hilary.

No one knows if he got to the top. It's still a mystery.

Không ai biết anh có thật đã lên được tới đỉnh núi không. Đó vẫn còn là một bí ẩn.

But he was credited with coining the phrase, "Because it's there."

Nhưng người ta nói anh là người nói câu: "Vì nó ở đó."

Now I'm not actually sure that he did say that.

Tôi cũng không biết chắc có phải anh ta đã nói câu này không.

There's very little evidence to suggest it, but what he did say

Có rất ít bằng chứng, nhưng điều mà anh ấy chắc chắn đã nói

is actually far nicer,

thực ra nghe hay hơn nhiều.

and again, I've printed this. I'm going to read it out.

Tôi có in nó ra đây, để tôi đọc cho các bạn.

"The first question which you will ask

"Câu hỏi đầu tiên mà bạn sẽ hỏi

and which I must try to answer is this:

và tôi phải cố gắng trả lời là thế này:

What is the use of climbing Mt. Everest?

Leo lên núi Everest để làm gì?

And my answer must at once be, it is no use.

Và tôi phải trả lời ngay là nó không để làm gì cả.

There is not the slightest prospect of any gain whatsoever.

Không có chút viễn cảnh là sẽ đạt được cái gì cả.

Oh, we may learn a little about the behavior

À, có thể là chúng tôi biết thêm một chút về phản ứng của

of the human body at high altitudes,

cơ thể người ở độ cao lớn,

and possibly medical men may turn our observation

và có thể những nhà y học có thể đem những nhận xét đó

to some account for the purposes of aviation,

áp dụng vào ngành hàng không,

but otherwise nothing will come of it.

nhưng ngoài ra thì không có ích gì cả.

We shall not bring back a single bit of gold or silver,

Chúng tôi không mang về một chút vàng hay bạc,

and not a gem, nor any coal or iron.

không có đá quý, hay than, hay sắt.

We shall not find a single foot of earth that can be planted

Chúng tôi cũng không tìm thấy một mẩu đất nào để trồng

with crops to raise food. So it is no use.

vụ mùa để tăng lương thực. Thế nên chuyện leo núi này chẳng có ích gì.

If you cannot understand that there is something in man

Nếu bạn không hiểu được rằng có gì đó của con người

which responds to the challenge of this mountain

muốn đáp lại với lời thách thức của ngọn núi này,

and goes out to meet it, that the struggle

rằng vất vả trèo lên đến đỉnh

is the struggle of life itself upward and forever upward,

cũng như mãi cố gắng trèo lên trong cuộc đời,

then you won't see why we go.

thì bạn sẽ không thể hiểu được tại sao chúng tôi đi.

What we get from this adventure is just sheer joy,

Chuyến phiêu lưu này đơn giản là cho chúng tôi niềm vui,

and joy, after all, is the end of life.

và xét cho cùng thì niềm vui mới là mục đích của cuộc sống.

We don't live to eat and make money.

Chúng tôi không sống để ăn và kiếm tiền.

We eat and make money to be able to enjoy life.

Chúng tôi ăn và kiếm tiền để có thể tận hưởng cuộc sống.

That is what life means, and that is what life is for."

Đó mới là ý nghĩa cuộc sống, và là lý do mà chúng ta sống.

Mallory's argument that leaving the house,

Mallory nói rằng bước ra khỏi nhà

embarking on these grand adventures is joyful and fun,

và đặt chân vào những chuyến phiêu lưu vĩ đại này là niềm vui.

however, doesn't tally that neatly with my own experience.

Nhưng mà suy nghĩ đó không đúng với kinh nghiệm của riêng tôi.

The furthest I've ever got away from my front door

Lần tôi đi ra khỏi nhà xa nhất

was in the spring of 2004. I still don't know exactly

là vào mùa xuân năm 2004. Tôi vẫn không biết chính xác

what came over me, but my plan was to make

cái gì khiến tôi muốn làm như vậy, nhưng kế hoạch của tôi lúc đó là thực hiện

a solo and unsupported crossing of the Arctic Ocean.

một chuyến đi dọc Bắc Băng Dương một mình và không có tài trợ.

I planned essentially to walk from the north coast of Russia

Kế hoạch của tôi cơ bản là đi bộ từ bờ biển phía bắc nước Nga

to the North Pole, and then to carry on to the north coast of Canada.

đến cực Bắc, và rồi đi tiếp đến bờ biển phía bắc Canada.

No one had ever done this. I was 26 at the time.

Chưa từng có ai làm điều này. Lúc đó tôi 26 tuổi.

A lot of experts were saying it was impossible,

Rất nhiều chuyên gia nói rằng kế hoạch đó không thể thực hiện được,

and my mum certainly wasn't very keen on the idea.

và mẹ tôi đương nhiên là không hào hứng lắm với ý tưởng này.

(Laughter)

(Cười)

The journey from a small weather station on the north coast

Chuyến đi từ một trạm khí tượng nhỏ ờ bờ biển phía bắc

of Siberia up to my final starting point,

Siberia đến điểm khởi hành cuối cùng của tôi

the edge of the pack ice, the coast of the Arctic Ocean,

ở mép băng gần bờ biển của Bắc Băng Dương,

took about five hours, and if anyone watched fearless

mất khoảng 5 tiếng, và nếu có ai xem

Felix Baumgartner going up, rather than just coming down,

Felix Baumgartner can đảm đi lên chứ không phải chỉ đi xuống,

you'll appreciate the sense of apprehension,

bạn sẽ hiểu được cảm giác lo sợ của tôi

as I sat in a helicopter thundering north,

khi ngồi trên một chiếc trực thằng ầm ĩ đi về phương bắc,

and the sense, I think if anything, of impending doom.

và, nếu có là gì nữa, cảm giác cái chết gần kề.

I sat there wondering what on Earth I had gotten myself into.

Tôi ngồi đó tự hỏi thế quái nào tôi lại tự bày trò oái oăm cho mình vậy.

There was a bit of fun, a bit of joy.

Có một chút thú vị, một chút hân hoan.

I was 26. I remember sitting there

Tôi mới 26. Tôi nhớ mình ngồi đó

looking down at my sledge. I had my skis ready to go,

nhìn xuống cái xe trượt tuyết. Tôi có ván trượt sẵn sàng để đi,

I had a satellite phone, a pump-action shotgun

tôi có điện thoại vệ tinh, súng ngắn

in case I was attacked by a polar bear.

phòng trường hợp tôi bị một con gấu bắc cực tấn công.

I remember looking out of the window and seeing the second helicopter.

Tôi nhớ mình nhìn ra cửa sổ và thấy chiếc trực thăng thứ hai.

We were both thundering through this incredible Siberian dawn,

Chúng tôi cùng ầm ĩ đi qua bình minh tuyệt vời của Siberia,

and part of me felt a bit like a cross between Jason Bourne

và một phần trong tôi cảm giác như sự giao thoa giữa Jason Bourne

and Wilfred Thesiger. Part of me

và Wilfred Thesiger. Một phần tôi

felt quite proud of myself, but mostly I was just utterly terrified.

thấy khá tự hào về bản thân, nhưng chủ yếu tôi chỉ khiếp đảm hoàn toàn.

And that journey lasted 10 weeks, 72 days.

Và chuyến đi đó kéo dài 10 tuần - 72 ngày.

I didn't see anyone else. We took this photo next to the helicopter.

Tôi không gặp bất kì ai khác. Chúng tôi chụp hình này cạnh máy bay trực thăng.

Beyond that, I didn't see anyone for 10 weeks.

Sau đó thì tôi không nhìn thấy ai trong 10 tuần.

The North Pole is slap bang in the middle of the sea,

Cực Bắc nằm ngay chính giữa biển,

so I'm traveling over the frozen surface of the Arctic Ocean.

nên lúc đó là tôi đang đi qua những bề mặt phủ băng của Bắc Băng Dương.

NASA described conditions that year as the worst since records began.

NASA mô tả điều kiện năm đó là tệ hại nhất họ từng ghi nhận được.

I was dragging 180 kilos of food and fuel and supplies,

Tôi kéo 180 kí lương thực và dầu và các đồ dùng,

about 400 pounds. The average temperature for the 10 weeks

khoảng 400 pounds. Nhiệt độ trung bình cho 10 tuần đó

was minus 35. Minus 50 was the coldest.

là khoảng âm 35 độ. Âm 50 là lạnh nhất.

So again, there wasn't an awful lot of joy or fun to be had.

Cho nên, khoảng thời gian đó cũng chẳng vui vẻ hào hứng gì.

One of the magical things about this journey, however,

Dù sao chăng nữa, một trong những điều thần kì của chuyến đi này,

is that because I'm walking over the sea,

là tôi đã được đi bộ qua biển,

over this floating, drifting, shifting crust of ice

trên lớp băng trôi nổi, trôi dạt, chuyển động

that's floating on top of the Arctic Ocean is

trên bề mặt Bắc Băng Dương,

it's an environment that's in a constant state of flux.

giữa một môi trường liên tục thay đổi.

The ice is always moving, breaking up, drifting around,

Băng luôn chuyển động, vỡ ra, trôi dạt xung quanh,

refreezing, so the scenery that I saw for nearly 3 months

rồi đóng băng lại, nên cảnh tượng tôi thấy trong gần 3 tháng

was unique to me. No one else will ever, could ever,

với tôi rất độc đáo. Không ai khác sẽ từng, đã có thể từng,

possibly see the views, the vistas, that I saw for 10 weeks.

thấy được cảnh tượng đó, khung cảnh đó, cái mà tôi đã thấy trong 10 tuần.

And that, I guess, is probably the finest argument for leaving the house.

Và đó, tôi nghĩ, là lý do chuẩn nhất cho việc rời khỏi nhà.

I can try to tell you what it was like,

Tôi có thể tìm cách tả cho bạn cảm giác đó như thế nào,

but you'll never know what it was like,

nhưng bạn sẽ không bao giờ biết nó là như thế nào,

and the more I try to explain that I felt lonely,

và tôi càng cố giải thích là tôi đã cảm thấy cô đơn,

I was the only human being in 5.4 million square-miles,

rằng tôi là con người duy nhất trong vòng 5.4 triệu dặm vuông,

it was cold, nearly minus 75 with windchill on a bad day,

rằng trời thì lạnh, gần âm 75 độ với gió lạnh buốt trong những ngày xấu trời...

the more words fall short, and I'm unable to do it justice.

thì lời lẽ càng không đủ để diễn tả hết được.

And it seems to me, therefore, that the doing,

Và vậy nên với tôi, thật sự làm một cái gì đó,

you know, to try to experience, to engage, to endeavor,

bạn biết đấy, để cố gắng trải nghiệm, để thật sự tham gia vào, chinh phục thử thách,

rather than to watch and to wonder, that's where

vẫn hơn là cứ nhìn và tự hỏi, đó là nơi ta tìm thấy

the real meat of life is to be found,

phần "thịt" thực sự của cuộc sống,

the juice that we can suck out of our hours and days.

thứ "nước quả" mà chúng ta có thể vắt ra từ từng ngày từng giờ.

And I would add a cautionary note here, however.

Tuy nhiên tôi phải đính chính cẩn thận ở đây.

In my experience, there is something addictive

Theo kinh nghiệm của tôi, trải nghiệm cuộc sống ở cái giới hạn

about tasting life at the very edge of what's humanly possible.

của con người, thì rất dễ gây nghiện.

Now I don't just mean in the field of

Tôi không chỉ nói trong phạm vi

daft macho Edwardian style derring-do,

gan dạ mà ngu xuẩn kiểu thời vua Edward,

but also in the fields of pancreatic cancer,

mà còn trong các lĩnh vực ung thư tuyến tụy,

there is something addictive about this, and in my case,

cũng rất dễ gây nghiện, và trong trường hợp của tôi,

I think polar expeditions are perhaps not that far removed

tôi nghĩ những chuyến thám hiểm vùng cực có lẽ không khác

from having a crack habit.

nghiện thuốc phiện là mấy.

I can't explain quite how good it is until you've tried it,

Tôi không thể nói hết nó tuyệt vời cỡ nào cho đến khi bạn thử nó,

but it has the capacity to burn up all the money I can get my hands on,

nhưng nó có khả năng đốt hết tất cả số tiền tôi có thể kiếm được,

to ruin every relationship I've ever had,

làm hỏng mọi mối quan hệ tôi từng có,

so be careful what you wish for.

vậy nên hãy cẩn thận bạn ước gì.

Mallory postulated that there is something in man

Mallory cho rằng có gì đó ở con người

that responds to the challenge of the mountain,

đáp lại lời thách thức của ngọn núi,

and I wonder if that's the case whether there's something

và tôi tự hỏi đó là do có cái gì đó

in the challenge itself, in the endeavor, and particularly

trong bản thân cái thách thức, trong nỗ lực muốn chinh phục đó, và đặc biệt

in the big, unfinished, chunky challenges that face humanity

trong những thử thách to lớn, khó nhai, chưa làm qua mà nhân loại phải đối mặt,

that call out to us, and in my experience that's certainly the case.

mời gọi chúng ta, và theo kinh nghiệm của tôi thì đúng là như vậy.

There is one unfinished challenge

Có một thử thách chưa hoàn thành

that's been calling out to me for most of my adult life.

cứ mời gọi tôi suốt gần hết cuộc đời trưởng thành.

Many of you will know the story.

Rất nhiều bạn biết câu chuyện này.

This is a photo of Captain Scott and his team.

Đây là hình của Đại úy Scott và đội của ông.

Scott set out just over a hundred years ago to try

Chỉ khoảng hơn 100 năm trước Scott đặt ra quyết tâm

to become the first person to reach the South Pole.

trở thành người đầu tiên đến được Nam Cực.

No one knew what was there. It was utterly unmapped

Lúc đó không ai biết có cái gì ở đó. Người ta còn chưa vẽ bản đồ Nam Cực.

at the time. We knew more about the surface of the moon

Chúng ta còn biết về bề mặt của mặt trăng nhiều hơn

than we did about the heart of Antarctica.

là chúng ta biết cái gì nằm ở trung tâm Nam Cực.

Scott, as many of you will know, was beaten to it

Scott, như các bạn chắc cũng biết, đã bị đánh bại

by Roald Amundsen and his Norwegian team,

bởi Roald Amundsen và đội người Na-Uy của ông ta,

who used dogs and dogsleds. Scott's team were on foot,

những người dùng chó và xe chó kéo. Đội của Scott thì đi bằng chân,

all five of them wearing harnesses and dragging around sledges,

5 người họ đeo dây nịt và kéo xe trượt đi lòng vòng,

and they arrived at the pole to find the Norwegian flag already there,

và họ đến cực để tìm thấy lá cờ Na Uy đã ở sẵn đó,

I'd imagine pretty bitter and demoralized.

tôi tưởng tượng chắc họ phải thấy khá cay đắng và xuống tinh thần.

All five of them turned and started walking back to the coast

Tất cả 5 người họ quay về và bắt đầu đi bộ trở lại bờ biển

and all five died on that return journey.

và tất cả 5 đều chết trong chuyến trở về đó.

There is a sort of misconception nowadays that

Thời đại này người ta hay hiểu sai là

it's all been done in the fields of exploration and adventure.

chẳng còn gì chưa được khám phá hay mạo hiểm.

When I talk about Antarctica, people often say,

Khi tôi nói về Nam Cực, mọi người thường nói,

"Hasn't, you know, that's interesting,

"Thú vị đấy, nhưng chẳng phải là

hasn't that Blue Peter presenter just done it on a bike?"

anh chàng Blue Peter gì đấy đã đến đấy bằng xe đạp sao?"

Or, "That's nice. You know, my grandmother's going

Hoặc là, "Đó hay đó. Bạn biết không, năm sau bà tôi sẽ

on a cruise to Antarctica next year. You know.

lên tàu đến Nam Cực đấy. Bạn biết mà.

Is there a chance you'll see her there?"

Có khi nào bạn sẽ gặp bà tôi ở đấy không?"

(Laughter)

(Cười)

But Scott's journey remains unfinished.

Nhưng chuyến đi của Scott vẫn ở chưa được hoàn thành.

No one has ever walked from the very coast of Antarctica

Chưa ai từng đi bộ trên bờ biển Nam Cực

to the South Pole and back again.

đến Cực Nam và quay trở lại.

It is, arguably, the most audacious endeavor

Nó hẳn phải là cố gắng bạo gan nhất

of that Edwardian golden age of exploration,

của thời kì Edward hoàng kim của những chuyến mạo hiểm,

and it seemed to me high time, given everything

và với tôi lúc đó là cao điểm, tính hết mọi thứ

we have figured out in the century since

mà chúng ta đã giải đáp được trong thế kỉ này

from scurvy to solar panels, that it was high time

từ bệnh hoại huyết đến những tấm năng lượng mặt trời, rằng cũng đến lúc

someone had a go at finishing the job.

ai đó đi hoàn tất công việc này.

So that's precisely what I'm setting out to do.

Và đó chính là điều mà tôi đang đặt ra để thực hiện.

This time next year, in October, I'm leading a team of three.

Thời điểm này năm tới, vào tháng 10, tôi sẽ dẫn đầu một nhóm 3 người.

It will take us about four months to make this return journey.

Chúng tôi sẽ mất khoảng 4 tháng để làm chuyến quay về.

That's the scale. The red line is obviously halfway to the pole.

Đó là tỉ lệ. Đường màu đỏ hiển nhiên là một nửa đường đến cực.

We have to turn around and come back again.

Chúng tôi phải quay lại và trở lại lần nữa.

I'm well aware of the irony of telling you that we will be

Tôi biết là nghe mỉa mai, rằng chúng tôi sẽ

blogging and tweeting. You'll be able to live

viết blog và tweet. Bạn sẽ có thể sống qua

vicariously and virtually through this journey

chuyến hành trình của chúng tôi một cách gián tiếp và "ảo"

in a way that no one has ever before.

theo cách mà chưa ai từng làm.

And it'll also be a four-month chance for me to finally

Và đây cũng sẽ là 4 tháng cơ hội cho tôi để cuối cùng

come up with a pithy answer to the question, "Why?"

đưa đến một câu trả lời súc tích cho câu hỏi "Tại sao?"

And our lives today are safer and more comfortable

Và cuộc sống của chúng ta ngày nay an toàn và tiện nghi

than they have ever been. There certainly isn't much call

hơn bao giờ hết. Chắc chắn là sẽ không cần đến

for explorers nowadays. My career advisor at school

nhiều nhà thám hiểm ở thời buổi này. Người tư vấn nghề nghiệp cho tôi ở trường

never mentioned it as an option.

không bao giờ đề cập đến nghề này làm một lựa chọn.

If I wanted to know, for example,

Ví dụ, nếu tôi muốn biết

how many stars were in the Milky Way,

có bao nhiêu ngôi sao trên Dải Ngân Hà,

how old those giant heads on Easter Island were,

những cái đầu khổng lồ trên đảo Phục sinh già cỡ nào,

most of you could find that out right now

đa số các bạn đều có thể tìm ra câu trả lời ngay lập tức

without even standing up.

mà thậm chí không cần đứng dậy.

And yet, if I've learned anything in nearly 12 years now

Vậy mà, nếu tôi đã học được điều gì trong gần 12 năm nay

of dragging heavy things around cold places,

kéo những vật nặng quanh những nơi lạnh giá,

it is that true, real inspiration and growth

đó là cảm hứng thực sự, và sự trưởng thành

only comes from adversity and from challenge,

chỉ đến từ khó khăn và thử thách,

from stepping away from what's comfortable and familiar

từ việc rời khỏi những cái tiện nghi và thân thuộc

and stepping out into the unknown.

và bước chân vào những nơi chưa biết đến.

In life, we all have tempests to ride and poles to walk to,

Trong cuộc sống, chúng ta đều có những cơn bão tố để vượt qua và những cực để bước qua,

and I think metaphorically speaking, at least,

và tôi nghĩ nói một cách trừu tượng, ít nhất,

we could all benefit from getting outside the house

chúng ta đều có thể đạt được lợi ích từ việc bước ra khỏi nhà

a little more often, if only we could summon up the courage.

thường xuyên hơn một chút, chỉ khi chúng ta có thể thu đủ dũng khí.

I certainly would implore you to open the door just a little bit

Tôi chắc chắn sẽ kêu gọi các bạn mở cánh cửa chỉ một chút thôi

and take a look at what's outside.

và nhìn ra xem có cái gì ở ngoài.

Thank you very much.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)