Why bother leaving the house? | Ben Saunders

Translator: Joseph Geni Reviewer: Thu-Huong Ha

Tłumaczenie: Natalia Szewczyk Korekta: Magdalena Stonawska

I essentially drag sledges for a living,

Zarabiam na życie ciągnięciem sań,

so it doesn't take an awful lot to flummox me intellectually,

nietrudno więc wprawić mnie w intelektualne zakłopotanie,

but I'm going to read this question

ale przeczytam wam pytanie

from an interview earlier this year:

z wywiadu przeprowadzonego w tym roku:

"Philosophically, does the constant supply of information

Czy z filozoficznego punktu widzenia ciągły napływ informacji

steal our ability to imagine

odbiera nam zdolność do fantazjowania

or replace our dreams of achieving?

lub zasŧępuje nasze marzenia?

After all, if it is being done somewhere by someone,

Ostatecznie, jeżeli coś już jest gdzieś przez kogoś robione

and we can participate virtually,

i możemy w tym uczestniczyć wirtualnie,

then why bother leaving the house?"

po co w ogóle wychodzić z domu?

I'm usually introduced as a polar explorer.

Jestem zazwyczaj przedstawiany jako polarnik.

I'm not sure that's the most progressive or 21st-century

Nie wiem, czy w XXI wieku to najbardziej postępowy zawód,

of job titles, but I've spent more than two percent now

ale spędziłem więcej niż 2% swojego życia

of my entire life living in a tent inside the Arctic Circle,

w namiocie na kole podbiegunowym,

so I get out of the house a fair bit.

więc dosyć często wychodzę z domu.

And in my nature, I guess, I am a doer of things

Z natury jestem raczej wykonawcą

more than I am a spectator or a contemplator of things,

niż widzem czy myślicielem,

and it's that dichotomy, the gulf between ideas and action

i właśnie o tej dychotomii, przepaści pomiędzy pomysłami i działaniem

that I'm going to try and explore briefly.

spróbuję krótko opowiedzieć.

The pithiest answer to the question "why?"

Najbardziej trafna odpowiedź na pytanie "dlaczego?",

that's been dogging me for the last 12 years

które zaprzątało mi głowę przez ostatnie 12 lat,

was credited certainly to this chap, the rakish-looking gentleman

została przypisana temu dziarsko wyglądającemu mężczyźnie,

standing at the back, second from the left,

który stoi jako drugi od lewej,

George Lee Mallory. Many of you will know his name.

George'owi Lee Mallory'emu. Wielu z was zna to nazwisko.

In 1924 he was last seen disappearing into the clouds

W 1924 roku był widziany po raz ostatni jak znikał w chmurach

near the summit of Mt. Everest.

w pobliżu szczytu Mount Everestu.

He may or may not have been the first person to climb Everest,

Być może był on lub nie był pierwszą osobą, która wspięła się na Everest

more than 30 years before Edmund Hillary.

ponad 30 lat przed Edmundem Hillarym.

No one knows if he got to the top. It's still a mystery.

Nikt nie wie, czy dostał się na szczyt. To wciąż tajemnica.

But he was credited with coining the phrase, "Because it's there."

Ale przypisywano mu ukucie frazy: "Bo tam jest".

Now I'm not actually sure that he did say that.

Nie jestem pewien, czy on to powiedział.

There's very little evidence to suggest it, but what he did say

Istnieje na to bardzo mało dowodów,

is actually far nicer,

ale na pewno powiedział też coś ładniejszego.

and again, I've printed this. I'm going to read it out.

Mam to wydrukowane i wam przeczytam.

"The first question which you will ask

"Pierwsze pytanie, które mi zadacie,

and which I must try to answer is this:

i na które muszę spróbować odpowiedzieć, jest takie:

What is the use of climbing Mt. Everest?

Po co wspinać się na Mount Everest?

And my answer must at once be, it is no use.

I moja opowiedź musi brzmieć: Nie ma powodu.

There is not the slightest prospect of any gain whatsoever.

Nie ma z tego najmniejszego pożytku.

Oh, we may learn a little about the behavior

Możemy dowiedzieć się trochę o zachowaniu

of the human body at high altitudes,

ludzkiego ciała na dużych wysokościach,

and possibly medical men may turn our observation

i ewentualnie można te obserwacje

to some account for the purposes of aviation,

wykorzystać w lotnictwie,

but otherwise nothing will come of it.

ale poza tym - nic z tego nie będziemy mieli.

We shall not bring back a single bit of gold or silver,

Nie przyniesiemy ani jednego kawałka złota czy srebra,

and not a gem, nor any coal or iron.

żadnego klejnotu, węgla ani żelaza.

We shall not find a single foot of earth that can be planted

Nie znajdziemy ani jednej stopy ziemi, na której można by posadzić

with crops to raise food. So it is no use.

cokolwiek wydającego plony. Nie ma więc powodu.

If you cannot understand that there is something in man

Jeżeli nie możesz zrozumieć, że jest coś w człowieku,

which responds to the challenge of this mountain

co odpowiada na wyzwanie, jakim jest wspinanie się na górę

and goes out to meet it, that the struggle

i chce się z tym zmierzyć, i walką jest

is the struggle of life itself upward and forever upward,

walka o życie samo w sobie,

then you won't see why we go.

nie zrozumiesz, dlaczego tam idziemy.

What we get from this adventure is just sheer joy,

Przygoda daje czystą radość,

and joy, after all, is the end of life.

a radość jest końcem życia.

We don't live to eat and make money.

Nie żyjemy by jeść i zarabiać pieniądze.

We eat and make money to be able to enjoy life.

Jemy i zarabiamy pieniądze po to, by cieszyć się życiem.

That is what life means, and that is what life is for."

To właśnie znaczy życie, i dlatego żyjemy.

Mallory's argument that leaving the house,

Argument Mallory'ego o tym, że powinniśmy wyjść z domu

embarking on these grand adventures is joyful and fun,

by rozpocząć niesamowite przygody, pełne radości i zabawy

however, doesn't tally that neatly with my own experience.

jednak nie zgadza się do końca z tym, co ja przeżyłem.

The furthest I've ever got away from my front door

Najdalej od drzwi mojego domu oddaliłem się

was in the spring of 2004. I still don't know exactly

wiosną 2004 roku. Nadal nie wiem dokładnie,

what came over me, but my plan was to make

co we mnie wstąpiło, ale moim planem było przejść samotnie

a solo and unsupported crossing of the Arctic Ocean.

i bez zabezpieczeń przez Ocean Arktyczny.

I planned essentially to walk from the north coast of Russia

Planowałem przejść od północnego wybrzeża Rosji

to the North Pole, and then to carry on to the north coast of Canada.

na biegun północny, a następnie kontynuować na północnym wybrzeżu Kanady.

No one had ever done this. I was 26 at the time.

Nikt nigdy tego nie zrobił. Miałem wtedy 26 lat.

A lot of experts were saying it was impossible,

Wielu ekspertów mówilo, że nie jest to możliwe,

and my mum certainly wasn't very keen on the idea.

a i mojej mamie nie bardzo podobał się ten pomysł.

(Laughter)

(Śmiech)

The journey from a small weather station on the north coast

Podróż z małej stacji meteorologicznej na północnym wybrzeżu Syberii

of Siberia up to my final starting point,

do mojego punktu startowego

the edge of the pack ice, the coast of the Arctic Ocean,

na skraju pokrywy lodowej Oceanu Arktycznego,

took about five hours, and if anyone watched fearless

trwała około pięciu godzin. Jeśli ktoś widział nieustraszonego

Felix Baumgartner going up, rather than just coming down,

Feliksa Baumgartnera idącego w górę, a nie tylko schodzącego na dół,

you'll appreciate the sense of apprehension,

doceni poczucie lęku,

as I sat in a helicopter thundering north,

kiedy siedziałem w helikopterze pędzącym na północ

and the sense, I think if anything, of impending doom.

i poczucie zbiliżającej się porażki.

I sat there wondering what on Earth I had gotten myself into.

Siedziałem tam zastanawiając się, w co się wplątałem.

There was a bit of fun, a bit of joy.

Było przy tym troszeczkę zabawy i radości.

I was 26. I remember sitting there

Miałem 26 lat. Pamiętam, jak siedziałem

looking down at my sledge. I had my skis ready to go,

i patrzyłem na sanie. Miałem przygotowane narty,

I had a satellite phone, a pump-action shotgun

telefon satelitarny, strzelbę trakcyjną

in case I was attacked by a polar bear.

na wypadek ataku niedźwiedzia polarnego.

I remember looking out of the window and seeing the second helicopter.

Pamiętam, kiedy wyjrzałem przez okno i zobaczyłem drugi helikopter.

We were both thundering through this incredible Siberian dawn,

Przebijaliśmy się przez ten niesamowity syberyjski świt

and part of me felt a bit like a cross between Jason Bourne

i część mnie czuła się jak Jason Bourne

and Wilfred Thesiger. Part of me

i Wilfred Thesiger. Część mnie

felt quite proud of myself, but mostly I was just utterly terrified.

czuła się dumna z siebie, ale głównie byłem całkowicie przerażony.

And that journey lasted 10 weeks, 72 days.

Podróż trwała 10 tygodni, 72 dni.

I didn't see anyone else. We took this photo next to the helicopter.

Nie widziałem wtedy nikogo innego. Zrobiliśmy to zdjęcie przy helikopterze.

Beyond that, I didn't see anyone for 10 weeks.

Poza tym nie spotkałem nikogo przez 10 tygodni.

The North Pole is slap bang in the middle of the sea,

Biegun Północny jest na środku morza,

so I'm traveling over the frozen surface of the Arctic Ocean.

podróżowałem po jego zamarzniętej powierzchni.

NASA described conditions that year as the worst since records began.

NASA określiła warunki pogodowe tamtego roku jako najgorsze z zarejestrowanych.

I was dragging 180 kilos of food and fuel and supplies,

Ciągnąłem za sobą 180 kg jedzenia, paliwa i innych zapasów.

about 400 pounds. The average temperature for the 10 weeks

Średnia temperatura podczas tych 10 tygodni

was minus 35. Minus 50 was the coldest.

wynosiła -35. Najniższa to -50.

So again, there wasn't an awful lot of joy or fun to be had.

Więc nie było tak strasznie dużo radości i zabawy.

One of the magical things about this journey, however,

Ale jedną z magicznych rzeczy było to,

is that because I'm walking over the sea,

że szedłem po zamrzniętym morzu,

over this floating, drifting, shifting crust of ice

ruchomym, dryfującym, przesuwającym się lodzie,

that's floating on top of the Arctic Ocean is

który unosi się na Oceanie Arktycznym,

it's an environment that's in a constant state of flux.

środowisku, które cały czas się zmienia.

The ice is always moving, breaking up, drifting around,

Lód cały czas się przesuwa, łamie, dryfuje,

refreezing, so the scenery that I saw for nearly 3 months

zamarza ponownie, więc krajobraz, który oglądałem przez prawie 3 miesiące

was unique to me. No one else will ever, could ever,

był dla mnie wyjątkowy. Nikt, nigdy, kiedykolwiek nie będzie mógł

possibly see the views, the vistas, that I saw for 10 weeks.

zobaczyć tych krajobrazów, widoków, które ja oglądałem przez 10 tygodni.

And that, I guess, is probably the finest argument for leaving the house.

Myślę, że to prawdopodobnie najlepszy argument za wyjściem z domu.

I can try to tell you what it was like,

Mogę próbować opowiedzieć wam, jak to było,

but you'll never know what it was like,

ale nigdy nie dowiecie się, jak było naprawdę.

and the more I try to explain that I felt lonely,

Im bardziej będę próbował wyjaśnić, że czułem się samotny -

I was the only human being in 5.4 million square-miles,

byłem jedynym człowiekiem na 5,4 mln km kwadratowych,

it was cold, nearly minus 75 with windchill on a bad day,

było zimno, prawie -75 przy wietrze w zły dzień,

the more words fall short, and I'm unable to do it justice.

tym bardziej słowa stracą na znaczeniu.

And it seems to me, therefore, that the doing,

I wydaje mi się, że robienie czegoś,

you know, to try to experience, to engage, to endeavor,

doświadczanie, angażowanie się i dążenie do celu,

rather than to watch and to wonder, that's where

zamiast obserwowania i zastanawiania się,

the real meat of life is to be found,

jest tym, w czym można znaleźć prawdziwą esencję życia,

the juice that we can suck out of our hours and days.

sok, który możemy wyssać z godzin i dni naszego życia.

And I would add a cautionary note here, however.

Ale jednak dodam coś ku przestrodze.

In my experience, there is something addictive

Jest coś uzależniającego

about tasting life at the very edge of what's humanly possible.

w smakowaniu życia na krawędzi ludzkich możliwości.

Now I don't just mean in the field of

Nie mam na myśli tylko

daft macho Edwardian style derring-do,

zwariowanych, brawurowych czynów w stylu edwardiańskim,

but also in the fields of pancreatic cancer,

ale także w zakresie raka trzustki,

there is something addictive about this, and in my case,

jest w tym coś uzależniającego. W moim przypadku

I think polar expeditions are perhaps not that far removed

myślę, że wyprawy polarne nie różnią się zbytnio

from having a crack habit.

od uzależnienia od kokainy.

I can't explain quite how good it is until you've tried it,

Nie umiem do końca wyjaśnić jak świetne to jest, musicie spróbować sami,

but it has the capacity to burn up all the money I can get my hands on,

ale może to sprawić, że wydam wszystkie swoje pieniądze,

to ruin every relationship I've ever had,

zrujnuję każdy swój związek,

so be careful what you wish for.

więc uważajcie, o czym marzycie.

Mallory postulated that there is something in man

Mallory postulował, że jest w człowieku coś,

that responds to the challenge of the mountain,

co odpowiada na wyzwanie jakim jest góra,

and I wonder if that's the case whether there's something

a ja zastanawiam się, czy jest coś

in the challenge itself, in the endeavor, and particularly

w samym wyzwaniu, w zachowaniu,

in the big, unfinished, chunky challenges that face humanity

zwłaszcza w tych wielkich wyzwaniach, którym ludzkość stawia czoła,

that call out to us, and in my experience that's certainly the case.

bo czują się do tego nawoływani, i tak też było w moim przypadku.

There is one unfinished challenge

Jest jedno niedokończone wyzwanie,

that's been calling out to me for most of my adult life.

które wzywało mnie do siebie przez większość mojego dorosłego życia.

Many of you will know the story.

WIelu z was zna tę historię.

This is a photo of Captain Scott and his team.

To zdjęcie kapitana Scotta i jego zespołu.

Scott set out just over a hundred years ago to try

Scott wyruszył ponad 100 lat temu, by spróbować

to become the first person to reach the South Pole.

dotrzeć jako pierwszy na biegun południowy.

No one knew what was there. It was utterly unmapped

Nikt nie wiedział, co tam jest. Nie był nawet oznaczony na mapie.

at the time. We knew more about the surface of the moon

Wiedzieliśmy więcej o powierzchni Księżyca

than we did about the heart of Antarctica.

niż o samej Antarktydzie.

Scott, as many of you will know, was beaten to it

Scott, jak z wielu z was wie, został do tego zwerbowany

by Roald Amundsen and his Norwegian team,

przez Roalda Amundsena i jego norweski zespół

who used dogs and dogsleds. Scott's team were on foot,

używający psich zaprzęgów. Podróżujący pieszo zespół Scotta -

all five of them wearing harnesses and dragging around sledges,

wszyscy z założonymi uprzężami i ciągnący sanie -

and they arrived at the pole to find the Norwegian flag already there,

dotarli na miejsce i znaleźli tam norweską flagę.

I'd imagine pretty bitter and demoralized.

Wyobrażam sobie, że musieli czuć się rozgoryczeni.

All five of them turned and started walking back to the coast

Zawrócili i zaczęli iść w kierunku wybrzeża

and all five died on that return journey.

i cały pięcioosobowy zespół zmarł w drodze powrotnej.

There is a sort of misconception nowadays that

Istnieje teraz pewnego rodzaju nieporozumienie,

it's all been done in the fields of exploration and adventure.

że w ramach eksploracji i przygody wszystko już zostało zrobione.

When I talk about Antarctica, people often say,

Kiedy opowiadam o Antarktydzie, ludzie często mówią:

"Hasn't, you know, that's interesting,

"O, to interesujące,

hasn't that Blue Peter presenter just done it on a bike?"

czy ten prezenter Blue Peter nie zrobił czegoś takiego na rowerze?"

Or, "That's nice. You know, my grandmother's going

Albo: "O, to miło. Wiesz, moja babcia wyrusza

on a cruise to Antarctica next year. You know.

w rejs po Antaktydzie w tym roku.

Is there a chance you'll see her there?"

Czy jest szansa, że ją tam spotkasz?"

(Laughter)

(Śmiech)

But Scott's journey remains unfinished.

Ale podróż Scotta pozostaje niedokończona.

No one has ever walked from the very coast of Antarctica

Nikt nigdy nie przeszedł z wybrzeża Antarktydy

to the South Pole and back again.

do bieguna południowego i z powrotem.

It is, arguably, the most audacious endeavor

Jest to bez wątpienia najśmielsze przedsięwzięcie

of that Edwardian golden age of exploration,

od czasu edwardiańskiego złotego wieku eksploracji

and it seemed to me high time, given everything

i wydaje się, że to najwyższy czas, wziąwszy pod uwagę

we have figured out in the century since

wszystko, czego dowiedzielismy się w tym wieku -

from scurvy to solar panels, that it was high time

od szkorbutu do paneli słonecznych - najwyższy czas,

someone had a go at finishing the job.

by ktoś w końcu to zrobił.

So that's precisely what I'm setting out to do.

Dokładnie to zamierzam zrobić.

This time next year, in October, I'm leading a team of three.

Za rok o tej porze, w październiku, z trzyoosobowym zespołem

It will take us about four months to make this return journey.

spędzimy w ten sposób cztery miesiące.

That's the scale. The red line is obviously halfway to the pole.

Taka jest skala. Czerwona linia jest w połowie drogi do bieguna.

We have to turn around and come back again.

Musimy zawrócić i pójść jeszcze raz.

I'm well aware of the irony of telling you that we will be

Jestem świadomy ironii gdy mówię, że będziemy

blogging and tweeting. You'll be able to live

o tym blogować i tweetować. Będziecie mogli

vicariously and virtually through this journey

pośrednio i wirtualnie wziąć udział w tej podróży

in a way that no one has ever before.

w sposób, w jaki nikt wcześniej nigdy tego nie zrobił.

And it'll also be a four-month chance for me to finally

I będę też miał 4 miesiące

come up with a pithy answer to the question, "Why?"

na wymyślenie najlepszej odpowiedzi na pytanie: "Dlaczego?"

And our lives today are safer and more comfortable

Nasze życie jest bezpieczniejsze i wygodniejsze

than they have ever been. There certainly isn't much call

niż kiedykolwiek. Nie ma zbyt dużo roboty

for explorers nowadays. My career advisor at school

dla odkrywców. Mój doradca zawodowy w szkole

never mentioned it as an option.

nigdy nie wymienił tej profesji jako opcji.

If I wanted to know, for example,

Gdybym chciał np. wiedzieć,

how many stars were in the Milky Way,

ile gwiazd jest w Drodze Mlecznej

how old those giant heads on Easter Island were,

albo jak stare są te olbrzymie głowy na Wyspie Wielkanocnej,

most of you could find that out right now

większość z was mogłaby się tego dowiedzieć

without even standing up.

bez wstawania z krzesła.

And yet, if I've learned anything in nearly 12 years now

Jeżeli nauczyłem się czegoś przez te 12 lat,

of dragging heavy things around cold places,

ciągnąc ciężkie rzeczy w zimnych miejscach,

it is that true, real inspiration and growth

to tego, że ta prawdziwa inspiracja i rozwój

only comes from adversity and from challenge,

przychodzi jedynie od losu i od wyzwań,

from stepping away from what's comfortable and familiar

od odejścia od tego, co jest wygodne i znane

and stepping out into the unknown.

i wkroczenie w nieznane.

In life, we all have tempests to ride and poles to walk to,

W życiu wszyscy mamy burze do ujarzmienia i bieguny do zdobycia

and I think metaphorically speaking, at least,

i myślę, że mówiąc metaforycznie,

we could all benefit from getting outside the house

możemy odnieść wiele korzyści, gdy zaczniemy wychodzić z domu

a little more often, if only we could summon up the courage.

trochę częściej, jeżeli tylko zbierzemy się na odwagę.

I certainly would implore you to open the door just a little bit

Dlatego chciałbym was prosić, byście otworzyli drzwi, przynajmniej trochę

and take a look at what's outside.

i spojrzeli na to, co jest na zewnątrz.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Oklaski)