A delightful way to teach kids about computers | Linda Liukas

Çeviri: Ramazan Şen Gözden geçirme: Şâkir Aşçı

Code is the next universal language.

Geleceğin evrensel dili kodlardır.

In the seventies, it was punk music that drove the whole generation.

Yetmişli yıllarda, tüm nesli yönlendiren şey punk müzikti.

In the eighties, it was probably money.

Seksenli yıllarda, muhtemelen paraydı.

But for my generation of people,

Fakat benim neslim için,

software is the interface to our imagination and our world.

yazılım, hayal gücümüz ve dünyamızın arayüzüdür.

And that means that we need

Bu da demek oluyor ki

a radically, radically more diverse set of people

tamamıyla farklı insanlara ihtiyacımız var.

to build those products,

Bu ürünleri üretmek için,

to not see computers as mechanical and lonely and boring and magic,

bilgisayarları; mekanik, yalnız, sıkıcı ve büyülü görmemek için,

to see them as things that they can tinker

onları kurcalanabilen, altüst edilip

and turn around and twist, and so forth.

dönüştürülebilen şeyler olarak görmek için.

My personal journey into the world of programming and technology

Programlama ve teknoloji dünyasına kişisel yolculuğum

started at the tender age of 14.

daha 14 yaşımdayken başladı.

I had this mad teenage crush on an older man,

Ergenlik döneminde benden büyük bir adama delice âşık oldum

and the older man in question just happened to be

ve söz konusu adam daha sonra

the then Vice President of the United States, Mr. Al Gore.

Birleşik Devletler'in Başkan Yardımcısı olan Bay Al Gore.

And I did what every single teenage girl would want to do.

Ben de her genç kızın yapmak istediği şeyi yaptım.

I wanted to somehow express all of this love,

Bir şekilde aşkımı göstermek istedim

so I built him a website, it's over here.

ve ona şu web sitesini açtım.

And in 2001, there was no Tumblr,

2001 yılında, Tumblr yoktu,

there was no Facebook, there was no Pinterest.

Facebook yoktu, Pinterest yoktu.

So I needed to learn to code

Bu arzuyu ve aşkı göstermek için

in order to express all of this longing and loving.

kodlamayı öğrenmem gerekiyordu.

And that is how programming started for me.

Programlamaya da işte böyle başladım.

It started as a means of self-expression.

Bir kendini ifade şekli olarak başladı.

Just like when I was smaller, I would use crayons and legos.

Tıpkı küçükken boya ve lego kullanmak,

And when I was older, I would use guitar lessons and theater plays.

büyüdüğündeyse gitar dersleri almak ve tiyatroya katılmak gibi.

But then, there were other things to get excited about,

Fakat sonra, heyecan duyulacak başka şeyler çıktı,

like poetry and knitting socks

şiir ve çorap örme,

and conjugating French irregular verbs

Fransızca düzensiz fiilleri çekimlemek,

and coming up with make-believe worlds

hayalî dünyalar kurmak

and Bertrand Russell and his philosophy.

ve Bertrand Russel ve felsefesi gibi.

And I started to be one of those people

Bilgisayarların sıkıcı, teknik ve

who felt that computers are boring and technical and lonely.

yalnız olduğunu düşünen insanlardan olmaya başladım.

Here's what I think today.

Bugün ise düşüncem şu:

Little girls don't know that they are not supposed to like computers.

Küçük kızlar bilgisayarları sevmek zorunda olmadıklarını bilmiyorlar.

Little girls are amazing.

Küçük kızlar harikadır.

They are really, really good at concentrating on things

Bir şeyler üzerine odaklanmada çok iyi ve kesindirler.

and being exact and they ask amazing questions like,

"Ne?", "Neden?", "Nasıl?" ve "Ne yapmalı?"

"What?" and "Why?" and "How?" and "What if?"

gibi harika sorular sorarlar.

And they don't know that they are not supposed to like computers.

Bilgisayarları sevmek zorunda olmadıklarını bilmiyorlar.

It's the parents who do.

Bunu bilen ebeveynlerdir.

It's us parents who feel

Biz ebeveynler

like computer science is this esoteric, weird science discipline

bilgisayar biliminin anlaşılması zor, garip bir bilimsel disiplin olduğunu ve

that only belongs to the mystery makers.

sadece gizemli üreticilere ait olduğunu düşünürüz.

That it's almost as far removed from everyday life

Öyle ki, neredeyse nükleer fizik gibi

as, say, nuclear physics.

günlük hayatımızdan çıkarılmıştır.

And they are partly right about that.

Bu konuda kısmen haklılardır.

There's a lot of syntax and controls and data structures

Programlamada çok fazla sözdizimi, kontrol ve veri yapıları,

and algorithms and practices,

algoritmalar ve uygulamalar,

protocols and paradigms in programming.

protokoller ve paradigmalar var.

And we as a community, we've made computers smaller and smaller.

Toplum olarak, bilgisayarları küçülttükçe küçülttük.

We've built layers and layers of abstraction on top of each other

İnsan ve makine arasında

birbiri üzerinde soyut katmanlar inşa ettik,

between the man and the machine

to the point that we no longer have any idea how computers work

öyle ki artık bilgisayarların nasıl çalıştığı veya onlarla nasıl konuşulacağına dair

or how to talk to them.

hiçbir fikrimiz kalmadı.

And we do teach our kids how the human body works,

Çocuklarımıza insan vücudunun nasıl çalıştığını öğretiyoruz,

we teach them how the combustion engine functions

yanmalı motorun nasıl çalıştığını onlara öğretiyoruz

and we even tell them that if you want to really be an astronaut

ve hatta gerçekten astronot olmak istiyorlarsa

you can become one.

olabileceklerini bile söylüyoruz.

But when the kid comes to us and asks,

Fakat çocuk bize gelip:

"So, what is a bubble sort algorithm?"

"Kabarcık sıralaması nedir?"

Or, "How does the computer know what happens when I press 'play,'

veya "Bilgisayar 'oynat' düğmesine basınca ne olacağını,

hangi videoyu göstereceğini nereden biliyor?" veya

how does it know which video to show?"

Or, "Linda, is Internet a place?"

"Linda, İnternet bir mekan mıdır?" diye sorduklarında

We adults, we grow oddly silent.

yetişkinler olarak garip bir sessizliğe bürünüyoruz.

"It's magic," some of us say.

Kimimiz "Büyülü bir şey." diyoruz.

"It's too complicated," the others say.

Kimimiz "Çok karmaşık." diyoruz.

Well, it's neither.

Aslında ikisi de değil.

It's not magic and it's not complicated.

Ne büyülü, ne de karmaşık.

It all just happened really, really, really fast.

Her şey çok ama çok hızlı oldu.

Computer scientists built these amazing, beautiful machines,

Bilgisayar bilimcileri bu hayret verici, güzel makineleri inşa ettiler

but they made them very, very foreign to us,

fakat bilgisayarları bize ve kullandığımız dile

and also the language we speak to the computers

çok ama çok yabancılaştırdılar,

so that we don't know how to speak to the computers anymore

öyle ki, artık süslü kullanıcı arayüzleri olmadan

without our fancy user interfaces.

bilgisayarlarla nasıl konuşulacağını bilmiyoruz.

And that's why no one recognized

Bu yüzden de, hiç kimse

that when I was conjugating French irregular verbs,

ben Fransızca düzensiz fiilleri çekimlerken

I was actually practicing my pattern recognition skills.

örüntü tanıma becerimi çalıştırdığımı fark etmedi.

And when I was excited about knitting,

Örme konusunda heyecan duyarken,

I actually was following a sequence of symbolic commands

aslında içinde döngüler olan bir dizi

that included loops inside of them.

sembolik komutları takip ediyordum.

And that Bertrand Russell's lifelong quest

Bertrand Russell'in hayatı boyunca süren

to find an exact language between English and mathematics

İngilizce ve matematik arasında bir dil bulma arayışı

found its home inside of a computer.

bir bilgisayar içinde evini buldu.

I was a programmer, but no one knew it.

Bir programcıydım, fakat bunu kimse bilmiyordu.

The kids of today, they tap, swipe and pinch their way through the world.

Günümüz çocukları, dünyayı tıklayarak, kaydırarak ve mıncıklayarak geziyor.

But unless we give them tools to build with computers,

Fakat eğer onlara bilgisayarla çalışabilecekleri araçları vermezsek,

we are raising only consumers instead of creators.

üreticiler yerine tüketiciler yetiştirmiş oluruz.

This whole quest led me to this little girl.

Tüm bu arayış beni küçük bir kıza ulaştırdı.

Her name is Ruby, she is six years old.

Adı Ruby, altı yaşında.

She is completely fearless, imaginative and a little bit bossy.

Tamamen korkusuz, hayalperest ve biraz da otoriter.

And every time I would run into a problem

Ve kendime programlama öğretmeye çalışırken

in trying to teach myself programming like,

ne zaman bir sorunla karşılaşsam

"What is object-oriented design or what is garbage collection?",

"Nesneye dayalı tasarım veya çöp toplama nedir?" gibi sorularla

I would try to imagine how a six-year-old little girl would explain the problem.

altı yaşındaki bir kızın sorunu nasıl açıklayacağını düşünmeye çalışırdım.

And I wrote a book about her and I illustrated it

Onun hakkında bir kitap yazdım ve bunu çizdim.

and the things Ruby taught me go like this.

Ruby bana çok şey öğretti.

Ruby taught me that you're not supposed to be afraid

Ruby bana yatağın altındaki böcekten

of the bugs under your bed.

korkmamam gerektiğini öğretti.

And even the biggest of the problems

Ve en büyük sorunlar bile

are a group of tiny problems stuck together.

küçük sorunların bir araya gelmiş hâlidir.

And Ruby also introduced me to her friends,

Ruby ayrıca beni arkadaşlarıyla tanıştırdı,

the colorful side of the Internet culture.

İnternet kültürünün renkli tarafıyla.

She has friends like the Snow Leopard,

Güzel ama diğer çocuklarla oynamak istemeyen

who is beautiful but doesn't want to play with the other kids.

kar leoparı gibi arkadaşları vardı.

And she has friends like the green robots that are really friendly but super messy.

Dost canlısı ama çok dağınık olan yeşil robot arkadaşları var.

And she has friends like Linux the penguin

Aşırı verimli fakat anlaşılması zor olan

who's really ruthlessly efficient, but somewhat hard to understand.

Linux pengueni gibi arkadaşları vardı.

And idealistic foxes, and so on.

Ve idealist tilkiler ve diğerleri.

In Ruby's world, you learn technology through play.

Ruby'nin dünyasında, teknolojiyi oynayarak öğrenirsiniz.

And, for instance, computers are really good at repeating stuff,

Örneğin, bilgisayarlar bir şeyleri tekrar etmede çok iyidir,

so the way Ruby would teach loops goes like this.

bu yüzden Ruby döngüleri şöyle öğretiyor.

This is Ruby's favorite dance move, it goes, "Clap, clap, stomp, stomp

Bu, Ruby'nin en sevdiği dans hareketi,

"Alkış, alkış, vur, vur, alkış, alkış ve zıpla."

clap, clap and jump."

And you learn counter loops by repeating that four times.

Bunu dört kere tekrar ederek sayaç döngülerini öğrenirsin.

And you learn while loops by repeating that sequence

Tek ayak üzerinde dururken o diziyi tekrar ederek

while I'm standing on one leg.

while döngüsünü öğrenirsin.

And you learn until loops by repeating that sequence

Annen gerçekten kızana kadar o diziyi tekrar ederek

until mom gets really mad.

until döngüsünü öğrenirsin.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And most of all, you learn that there are no ready answers.

Çoğunuz, hazır cevapların olmadığını öğrenirsiniz.

When coming up with the curriculum for Ruby's world,

Ruby'nin dünyasındaki müfredatı hazırlarken

I needed to really ask the kids how they see the world

çocuklara dünyayı nasıl gördüklerini

and what kind of questions they have

ve ne tür soruları olduğunu sormam gerekti

and I would organize play testing sessions.

ve oyunlu test oturumları yapıyorum.

I would start by showing the kids these four pictures.

Çocuklara bu dört resmi göstererek başlıyorum.

I would show them a picture of a car,

Bir araba resmi gösteriyorum,

a grocery store, a dog and a toilet.

bir market, bir köpek ve bir tuvalet.

And I would ask, "Which one of these do you think is a computer?"

"Hangisinin bir bilgisayar olduğunu düşünüyorsunuz?" diye soruyorum.

And the kids would be very conservative and go,

Çocuklar da oldukça tutucu davranarak

"None of these is a computer.

"Hiçbirisi bilgisayar değil.

I know what a computer is:

Bilgisayarın ne olduğunu biliyorum:

it's that glowing box

Annemle babamın

in front of which mom or dad spends way too much time."

önünde çokça vakit harcadığı parlayan bir kutudur." diyor.

But then we would talk

Fakat sonra konuşunca

and we would discover that actually, a car is a computer,

aslında arabanın da bir bilgisayar olduğunu keşfediyoruz,

it has a navigation system inside of it.

içinde yönlendirme sistemi var.

And a dog -- a dog might not be a computer,

Ve köpek -- köpek bilgisayar olmayabilir,

but it has a collar

ama tasması var

and the collar might have a computer inside of it.

ve tasmasının içinde bilgisayar olabilir.

And grocery stores, they have so many different kinds of computers,

Ve marketlerde çok çeşitli bilgisayarlar var,

like the cashier system and the burglar alarms.

kasa sistemi ve hırsız alarmı gibi.

And kids, you know what?

Çocuklar, biliyor musunuz?

In Japan, toilets are computers

Japonya'da, tuvaletler bilgisayarlı

and there's even hackers who hack them.

ve hatta sistemlerini kıran insanlar bile var.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And we go further

Daha da ilerliyoruz,

and I give them these little stickers with an on/off button on them.

onlara üzerinde aç/kapat düğmeleri olan çıkartmalar veriyorum.

And I tell the kids, "Today you have this magic ability

Çocuklara: "Bugün bu odadaki her şeyi

to make anything in this room into a computer."

bilgisayara çevirme gücünüz var." diyorum.

And again, the kids go,

Çocuklar yine:

"Sounds really hard, I don't know the right answer for this."

"Zor gibi gözüküyor, doğru cevabı bilmiyorum." diyor.

But I tell them, "Don't worry,

Ben de onlara: "Merak etmeyin,

your parents don't know the right answer, either.

ebeveynleriniz de doğru cevabı bilmiyor." diyorum.

They've just started to hear about this thing

Nesnelerin İnterneti denen şeyi

called The Internet of Things.

daha yeni duymaya başladılar.

But you kids, you are going to be the ones

Ama çocuklar, her şeyin

who are really going to live up in a world where everything is a computer."

bilgisayar olduğu bir dünyada yaşayanlar sizler olacaksınız.

And then I had this little girl who came to me

Bir seferinde küçük bir kız yanıma geldi

and took a bicycle lamp

ve elinde bisiklet lambası vardı.

and she said, "This bicycle lamp, if it were a computer,

Şöyle dedi: "Bu bisiklet lambası bilgisayar olsaydı,

it would change colors."

renk değiştirirdi."

And I said, "That's a really good idea, what else could it do?"

Ben de: "Bu çok iyi bir fikir, başka ne olabilirdi?" diye sordum.

And she thinks and she thinks,

Düşündü, düşündü

and she goes, "If this bicycle lamp were a computer,

ve: "Bu bisiklet lambası bilgisayar olsaydı,

we could go on a biking trip with my father

babamla bisiklet gezisine gidebilir

and we would sleep in a tent

ve çadırın içinde uyuyabilirdik

and this biking lamp could also be a movie projector."

ve bu bisiklet lambası da film yansıtıcısı olabilirdi." dedi.

And that's the moment I'm looking for,

Beklediğim an oydu.

the moment when the kid realizes

O anda çocuk dünyanın henüz

that the world is definitely not ready yet,

kesinlikle hazır olmadığını,

that a really awesome way of making the world more ready

dünyayı daha hazır hâle getirmenin en harika yolunun

is by building technology

teknoloji geliştirmek olduğunu ve

and that each one of us can be a part of that change.

hepimizin bu değişimin bir parçası olabileceğini fark ediyor.

Final story, we also built a computer.

Son hikâye, bir bilgisayar da yaptık.

And we got to know the bossy CPU and the helpful RAM and ROM

Patron CPU ve hatırlamaya yardım eden

yardımsever RAM ve ROM ile tanıştık.

that help it remember things.

And after we've assembled our computer together,

Daha sonra bilgisayarımızı topladık,

we also design an application for it.

onun için bir uygulama da tasarladık.

And my favorite story is this little boy,

En sevdiğim hikâyeyse küçük bir çocuğunki,

he's six years old

altı yaşında

and his favorite thing in the world is to be an astronaut.

ve dünyadaki en büyük arzusu astronot olmak.

And the boy, he has these huge headphones on

Çocuğun kocaman kulaklıkları var

and he's completely immersed in his tiny paper computer

ve tamamen küçük kâğıt bilgisayarına dalmış,

because you see, he's built his own

çünkü kendi galaksiler arası gezegensel

intergalactic planetary navigation application.

yönlendirme uygulamasını geliştirmiş.

And his father, the lone astronaut in the Martian orbit,

Babası, Mars yörüngesindeki yalnız astronot,

is on the other side of the room

odanın diğer kenarında

and the boy's important mission

ve çocuğun önemli görevi

is to bring the father safely back to earth.

babasını sağ salim dünyaya geri getirmek.

And these kids are going to have a profoundly different view of the world

Bu çocukların dünyaya ve teknoloji ile onu geliştirmemize bakışları

and the way we build it with technology.

çok daha engin olacak.

Finally, the more approachable, the more inclusive,

Son olarak, dünya teknolojisini daha ulaşılabilir,

and the more diverse we make the world of technology,

daha kucaklayıcı ve daha çeşitli yaptıkça

the more colorful and better the world will look like.

dünya da o kadar renkli ve iyi gözükecektir.

So, imagine with me, for a moment,

Benimle birlikte bir anlığına hayal edin.

a world where the stories we tell

Öyle bir dünya ki, bir şeylerin nasıl yapıldığını

about how things get made don't only include

anlattığımız hikâyelerde

sadece yirmili yaşlardaki Silikon Vadisi gençleri değil de

the twentysomething-year-old Silicon Valley boys,

but also Kenyan schoolgirls and Norwegian librarians.

Kenyalı kız öğrenciler ve Norveçli kütüphaneciler de var.

Imagine a world where the little Ada Lovelaces of tomorrow,

1 ve 0'ların kalıcı gerçekliği içinde yaşayan

who live in a permanent reality of 1s and 0s,

ve büyüdüğünde teknoloji konusunda çok iyimser ve cesur olan

they grow up to be very optimistic and brave about technology.

yarının Ada Lovelace'inin olduğu bir dünya hayal edin.

They embrace the powers and the opportunities

Dünya'nın güçlerini, fırsatlarını

and the limitations of the world.

ve sınırlarını kucaklıyorlar.

A world of technology that is wonderful, whimsical

Harika, acayip fikirli ve az biraz da tuhaf bir teknoloji dünyası.

and a tiny bit weird.

When I was a girl,

Küçük bir kızken

I wanted to be a storyteller.

öykücü olmak isterdim.

I loved make-believe worlds

Hayalî dünyalara bayılırdım

and my favorite thing to do

ve en sevdiğim şey

was to wake up in the mornings in Moominvalley.

sabahları Moomin Vadisi'nde uyanmaktı.

In the afternoons, I would roam around the Tatooines.

Öğlenleri, Totooines'te dolanırdım.

And in the evenings, I would go to sleep in Narnia.

Akşamları, Narnia'da uykuya dalardım.

And programming turned out to be the perfect profession for me.

Anladım ki programlama benim için biçilmiş kaftan.

I still create worlds.

Hâlâ dünyalar yaratıyorum.

Instead of stories, I do them with code.

Hikâyeler yerine, bunları kodlarla yapıyorum.

Programming gives me this amazing power

Programlama bana kendi kuralları,

to build my whole little universe

paradigmaları ve uygulamalarıyla

with its own rules and paradigms and practices.

kendi küçük evrenimi inşa etme gücü veriyor.

Create something out of nothing with the pure power of logic.

Mantığın saf gücüyle ortaya bir şeyler çıkarın.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)