Your words may predict your future mental health | Mariano Sigman

Çeviri: Selda Yener Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Antik Yunanların nasıl giyindikleri, nasıl yaşadıkları,

We have historical records that allow us to know how the ancient Greeks dressed,

nasıl savaştıklarına dair bilgi edinmemizi sağlayan

how they lived,

how they fought ...

tarihi kayıtlar var...

but how did they think?

Peki nasıl düşünürlerdi?

One natural idea is that the deepest aspects of human thought --

İnsanın düşünce sisteminin

our ability to imagine,

hayal kurma,

to be conscious,

bilinçli olma,

to dream --

rüya görme yetimiz gibi en derin yönlerinin

have always been the same.

hep aynı olduğuna dair genel bir görüş vardır.

Another possibility

Diğer bir ihtimal ise

is that the social transformations that have shaped our culture

kültürümüzü şekillendiren sosyal dönüşümlerin

may have also changed the structural columns of human thought.

aynı şekilde insanın düşünce kodlarını da değiştirmiş olmasıdır.

We may all have different opinions about this.

Bu konuda hepimizin farklı görüşleri olabilir.

Actually, it's a long-standing philosophical debate.

Aslında bu uzun zamandır süregelen felsefi bir tartışmadır.

But is this question even amenable to science?

Peki bu konu bilimle de bağlantılı olabilir mi?

Here I'd like to propose

Ben şunu önermek isterim;

that in the same way we can reconstruct how the ancient Greek cities looked

aynı şekilde, sadece birkaç kalıntıdan hareketle Antik Yunan şehirlerinin

just based on a few bricks,

eski yapısını anlayabiliriz,

that the writings of a culture are the archaeological records,

çünkü bir kültürün yazma eserleri, insanın düşüncesinin

the fossils, of human thought.

arkeolojik kayıtları, kalıntılarıdır.

And in fact,

Aslında,

doing some form of psychological analysis

insan kültürüne dair çok eski birkaç kitabın

of some of the most ancient books of human culture,

bir çeşit psikolojik analizlerini yaparak

Julian Jaynes came up in the '70s with a very wild and radical hypothesis:

Julian Jaynes, 70'li yıllarda çok garip ve radikal bir hipotez ortaya attı:

that only 3,000 years ago,

3.000 yıl önce,

humans were what today we would call schizophrenics.

insanlar bugünkü tabirle şizofrendi.

And he made this claim

Jaynes bu tezini şuna dayandırıyordu:

based on the fact that the first humans described in these books

Bu kitaplarda anlatılan ilk insanlar,

behaved consistently,

mütemadiyen

in different traditions and in different places of the world,

farklı geleneklerde ve dünyanın farklı yerlerinde

as if they were hearing and obeying voices

tanrılardan ya da ilham perilerinden

that they perceived as coming from the Gods,

geldiğini hissettikleri sesler duyuyor ve itaat ediyormuş gibi

or from the muses ...

davranışlar sergiliyordu,

what today we would call hallucinations.

bugün halüsinasyon dediğimiz şey.

And only then, as time went on,

Ancak, zaman geçtikçe

they began to recognize that they were the creators,

bu iç seslerin sahipleri, yaratıcıları olduklarını

the owners of these inner voices.

anlamaya başladılar.

And with this, they gained introspection:

Böylece, "iç gözlem" sahibi oldular:

the ability to think about their own thoughts.

Kendi düşünceleri hakkında düşünme yetisi.

So Jaynes's theory is that consciousness,

Yani Jaynes'in teorisi bilinçlilik;

at least in the way we perceive it today,

en azından bugün bizim anladığımız şekliyle,

where we feel that we are the pilots of our own existence --

kendi öz varlığımızın kılavuzu olduğumuzu hissettiğimiz yer,

is a quite recent cultural development.

oldukça yeni bir kültürel gelişmedir.

And this theory is quite spectacular,

Bu çok müthiş bir teoridir,

but it has an obvious problem

fakat çok az ve çok spesifik örnekler

which is that it's built on just a few and very specific examples.

üzerine kurulmuş olan bariz bir sorunu var.

So the question is whether the theory

İç gözlem teorisinin

that introspection built up in human history only about 3,000 years ago

insanlık tarihinde 3.000 yıl önce oluşup oluşmadığı

can be examined in a quantitative and objective manner.

nicel ve nesnel bir yöntemle incelenebilir.

And the problem of how to go about this is quite obvious.

Bunun ele alınma şeklindeki sorun da gayet açık.

It's not like Plato woke up one day and then he wrote,

Platon bir gün kalkmış ve şunu yazmış değildir:

"Hello, I'm Plato,

"Selam, ben Platon,

and as of today, I have a fully introspective consciousness."

bugünden itibaren tam bir iç gözlem bilincim var."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And this tells us actually what is the essence of the problem.

Aslında bu bize tam olarak problemin esasının ne olduğunu gösteriyor.

We need to find the emergence of a concept that's never said.

Daha önce hiç kullanılmamış bir kavramın ortaya çıkışını bulmamız gerekiyor.

The word introspection does not appear a single time

"İç gözlem" kelimesi analiz yapmak istediğimiz kitaplarda

in the books we want to analyze.

bir kez bulunmadı.

So our way to solve this is to build the space of words.

Öyleyse bunu çözmemizin yolu kelimeler alanı oluşturmak.

This is a huge space that contains all words

Bu bütün kelimeleri kapsayan öyle büyüklükte bir alan ki,

in such a way that the distance between any two of them

herhangi ikisi arasındaki mesafe

is indicative of how closely related they are.

ne kadar yakın bağlantılı olduklarının göstergesidir.

So for instance,

Mesela,

you want the words "dog" and "cat" to be very close together,

"köpek" ve "kedi" kelimelerinin bir arada olmasını,

but the words "grapefruit" and "logarithm" to be very far away.

fakat "greyfurt" ve "algoritma" kelimelerinin uzak olmasını istersiniz.

And this has to be true for any two words within the space.

Bunun alandaki herhangi iki kelime için de geçerli olması gerekir.

And there are different ways that we can construct the space of words.

Kelimeler alanı oluşturabileceğimiz farklı yollar var.

One is just asking the experts,

Bir tanesi, uzmanlara sormak;

a bit like we do with dictionaries.

sözlüklerle yaptığımızın biraz benzeri gibi.

Another possibility

Diğer bir yol ise,

is following the simple assumption that when two words are related,

en basit varsayımı izlemektir; iki kelime bağlantılı ise,

they tend to appear in the same sentences,

bunların aynı cümlelerde,

in the same paragraphs,

aynı paragraflarda,

in the same documents,

aynı belgelerde

more often than would be expected just by pure chance.

geçmeleri rastlantısal olmasından daha muhtemeldir.

And this simple hypothesis,

Bu basit hipotezin,

this simple method,

basit yöntemin de,

with some computational tricks

bu çok karmaşık

that have to do with the fact

ve büyük boyutlu alan gerçeğiyle

that this is a very complex and high-dimensional space,

ilgisi olan birkaç sayısal hileyle

turns out to be quite effective.

gerçekten işe yaradığı ortaya çıkıyor.

And just to give you a flavor of how well this works,

Size hemen ne kadar başarılı olduğunu göstereyim,

this is the result we get when we analyze this for some familiar words.

bu tablo aşina olduğumuz bazı kelimeleri analiz ettiğimizde aldığımız sonuç.

And you can see first

İlk olarak, kelimelerin

that words automatically organize into semantic neighborhoods.

otomatik olarak anlamsal gruplara yerleştiğini görebilirsiniz.

So you get the fruits, the body parts,

Meyveleri görürsünüz, vücudun bölümleri,

the computer parts, the scientific terms and so on.

bilgisayarın bölümleri, bilimsel terimleri vs.

The algorithm also identifies that we organize concepts in a hierarchy.

Bu işlem aynı zamanda kavramları hiyerarşik düzenlediğimizi saptıyor.

So for instance,

Örneğin,

you can see that the scientific terms break down into two subcategories

bilimsel terimlerin alt başlıklara ayrıldığını görebilirsiniz;

of the astronomic and the physics terms.

astronomi ve fizik terimleri gibi.

And then there are very fine things.

Sonrasında çok ince şeyler var.

For instance, the word astronomy,

Mesela, astronomi kelimesi,

which seems a bit bizarre where it is,

bulunduğu yer biraz garip duruyor,

is actually exactly where it should be,

aslında tam da olması gereken yerde,

between what it is,

olduğu şey;

an actual science,

gerçek bir bilim

and between what it describes,

ve tanımladığı şeyler olan

the astronomical terms.

astronomi terimleri arasında.

And we could go on and on with this.

Bunu böyle devam ettirebiliriz.

Actually, if you stare at this for a while,

Aslında, biraz dikkatli bakarsanız

and you just build random trajectories,

ve rastlantısal bir yol oluşturursanız,

you will see that it actually feels a bit like doing poetry.

biraz şiirle uğraşmak gibi gelir.

And this is because, in a way,

Çünkü, bu alanda yürümek

walking in this space is like walking in the mind.

zihinde dolaşmak gibidir.

And the last thing

Son olarak,

is that this algorithm also identifies what are our intuitions,

bu işlem aynı zamanda sezgilerimizi tanımlar;

of which words should lead in the neighborhood of introspection.

hangi kelimelerin iç gözlem grubunda yer alması gerektiğini.

So for instance,

Örneğin,

words such as "self," "guilt," "reason," "emotion,"

"benlik", "suç", "akıl", "duygu" gibi kelimeler

are very close to "introspection,"

"iç gözlem" ile çok yakındır,

but other words,

fakat diğerleri

such as "red," "football," "candle," "banana,"

"kırmızı", "futbol", "mum", "muz" gibi kelimeler

are just very far away.

çok daha uzaktır.

And so once we've built the space,

Alanı oluşturduğumuzda,

the question of the history of introspection,

iç gözlemin tarihçesi konusu

or of the history of any concept

veya önceden soyut ve bir şekilde muğlak

which before could seem abstract and somehow vague,

görünen herhangi bir kavramın gelişim aşamaları,

becomes concrete --

somutlaşır,

becomes amenable to quantitative science.

niceliksel bilgiye uyumlu olur.

All that we have to do is take the books,

Bütün yapmamız gereken, kitapları alıp

we digitize them,

sayısallaştırmak

and we take this stream of words as a trajectory

ve bu kelimeler dizisini bir yörünge olarak alıp

and project them into the space,

alana yansıtmaktı,

and then we ask whether this trajectory spends significant time

sonra da bu yörüngenin iç gözlem kavramının yakınında dolanarak

circling closely to the concept of introspection.

kayda değer zaman geçirip geçirmediğini sormaktı.

And with this,

Böylelikle,

we could analyze the history of introspection

Antik Yunan geleneğinde iç gözlemin

in the ancient Greek tradition,

gelişim aşamalarını analiz edebilecektik,

for which we have the best available written record.

bunun için geçerli belgelerimiz mevcuttu.

So what we did is we took all the books --

Bütün kitapları aldık,

we just ordered them by time --

tarihsel sıraya koyduk.

for each book we take the words

Her bir kitabın kelimelerini yazar

and we project them to the space,

ve alana yansıtırız,

and then we ask for each word how close it is to introspection,

sonra da her kelimenin iç gözleme ne kadar yakın olduğunu arar

and we just average that.

ve onu ortalarız.

And then we ask whether, as time goes on and on,

Sonra da süre ilerledikçe

these books get closer, and closer and closer

kitapların iç gözlem kavramına

to the concept of introspection.

yakınlaşıp yakınlaşmadığına bakarız.

And this is exactly what happens in the ancient Greek tradition.

Bu, tam olarak antik Yunan geleneğinde olan şey.

So you can see that for the oldest books in the Homeric tradition,

Bunu Homerik gelenekte yazılmış en eski kitaplarda görebilirsiniz;

there is a small increase with books getting closer to introspection.

iç gözleme yaklaşan kitaplarda küçük bir artış var.

But about four centuries before Christ,

Fakat milattan dört yüzyıl kadar önce,

this starts ramping up very rapidly to an almost five-fold increase

çok hızlı bir şekilde artarak, kitapların neredeyse beş katı

of books getting closer, and closer and closer

iç gözlem kavramına gittikçe daha fazla

to the concept of introspection.

yakınlaşmaya başlıyor.

And one of the nice things about this

Bunun güzel bir yanı ise,

is that now we can ask

şimdi bu işlemin

whether this is also true in a different, independent tradition.

farklı, bağımsız bir gelenekte geçerli olup olmadığını sorabilmemiz.

So we just ran this same analysis on the Judeo-Christian tradition,

Bunun üzerine, aynı analizi Yahudi-Hristiyan geleneğine uyguladık

and we got virtually the same pattern.

ve hemen hemen aynı yapıyı gördük.

Again, you see a small increase for the oldest books in the Old Testament,

Yine, Eski Ahit'in en eski kayıtlarında küçük bir yükseliş görürsünüz

and then it increases much more rapidly

ve sonra bu Yeni Ahit'in yeni kayıtlarında

in the new books of the New Testament.

çok daha hızlı bir şekilde yükselir.

And then we get the peak of introspection

Daha sonra milattan yaklaşık dört yüzyıl sonra,

in "The Confessions of Saint Augustine,"

Saint Augustine'in "İtiraflar"ında

about four centuries after Christ.

iç gözlemin zirvesine ulaşırız.

And this was very important,

Bu çok önemliydi,

because Saint Augustine had been recognized by scholars,

çünkü Saint Augustine bilim adamları,

philologists, historians,

dil bilimciler, tarihçiler tarafından

as one of the founders of introspection.

iç gözlemin kurucusu olarak tanınmıştı.

Actually, some believe him to be the father of modern psychology.

Aslında kimileri modern psikolojinin fikir öncüsü olduğuna inanır.

So our algorithm,

Niceliksel olma

which has the virtue of being quantitative,

ve nesnel olma özelliği olan

of being objective,

işlemimiz

and of course of being extremely fast --

ve tabii ki son derece hızlı olarak--

it just runs in a fraction of a second --

anında çalışıyor --

can capture some of the most important conclusions

bu uzun gelenek araştırmasına dair

of this long tradition of investigation.

bazı çok önemli sonuçlarını elde edebiliyor.

And this is in a way one of the beauties of science,

Bu bir bakıma bilimin güzelliklerinden biri,

which is that now this idea can be translated

öyle ki; bu fikir şu anda pek çok farklı alana

and generalized to a whole lot of different domains.

aktarılabilir ve yaygınlaştırılabilir.

So in the same way that we asked about the past of human consciousness,

Aynı şekilde insan bilincinin geçmişini sorduğumuzda,

maybe the most challenging question we can pose to ourselves

belki de kendimize yönelteceğimiz en zorlayıcı soru,

is whether this can tell us something about the future of our own consciousness.

bunun kendi bilincimizin geleceğine dair bir şeyler söyleyip söyleyemeyeceğidir.

To put it more precisely,

Daha kesin konuşursak,

whether the words we say today

bugün kullandığımız kelimeler

can tell us something of where our minds will be in a few days,

acaba zihinlerimizin birkaç gün, birkaç ay ya da birkaç yıl sonra

in a few months

nerede olacağını

or a few years from now.

gösterebilir mi?

And in the same way many of us are now wearing sensors

Aynı şekilde, pek çoğumuz

that detect our heart rate,

kalp atış hızımızı,

our respiration,

solunumumuzu,

our genes,

genlerimizi

on the hopes that this may help us prevent diseases,

hastalıklardan koruyacağı umuduyla sensörler kullanıyoruz,

we can ask whether monitoring and analyzing the words we speak,

söylediğimiz, tweet / e-posta attığımız, yazdığımız kelimeleri

we tweet, we email, we write,

izleme ve incelemenin, zihnimizde bir şeylerin

can tell us ahead of time whether something may go wrong with our minds.

ters gidip gidemeyeceğini önceden söyleyebilirliğini araştırabiliriz.

And with Guillermo Cecchi,

Bu maceradaki arkadaşım

who has been my brother in this adventure,

Guillermo Cecchi'yle

we took on this task.

bu görevi üstlendik.

And we did so by analyzing the recorded speech of 34 young people

Bunu şizofreni riski yüksek 34 gencin konuşma kayıtlarını

who were at a high risk of developing schizophrenia.

inceleyerek yaptık.

And so what we did is, we measured speech at day one,

Yaptığımız şey şuydu; önce konuşma şekline dikkat ettik

and then we asked whether the properties of the speech could predict,

sonra da konuşmanın niteliklerinin

within a window of almost three years,

yaklaşık üç yıllık bir zaman dilimi içinde

the future development of psychosis.

psikoz gelişimi öngörüp göremeyeceğini araştırdık.

But despite our hopes,

Fakat umduğumuzun aksine

we got failure after failure.

hata üstüne hata yaptık.

There was just not enough information in semantics

Anlambilimde zihnin gelecekteki düzenini öngörecek

to predict the future organization of the mind.

tam olarak yeterli bilgi yoktu.

It was good enough

Bir grup şizofren ile

to distinguish between a group of schizophrenics and a control group,

kontrol grubunu ayırmak için yeteri kadar iyiydi,

a bit like we had done for the ancient texts,

tarihi metinlere yaptığımızın bir benzeriydi,

but not to predict the future onset of psychosis.

fakat muhtemel psikoz başlangıcını öngörmek için değildi.

But then we realized

Ama sonra fark ettik ki,

that maybe the most important thing was not so much what they were saying,

belki de önemli olan şey ne söyledikleri değildi;

but how they were saying it.

söyleme şekilleriydi.

More specifically,

Daha açık konuşursak,

it was not in which semantic neighborhoods the words were,

kelimelerin hangi anlamsal grupta oldukları değil,

but how far and fast they jumped

bir anlamsal gruptan diğerinin

from one semantic neighborhood to the other one.

ne kadar uzağına ve ne kadar hızlı geçtikleriydi.

And so we came up with this measure,

Böylelikle "anlamsal tutarlılık"

which we termed semantic coherence,

adını verdiğimiz, öncelikli olarak

which essentially measures the persistence of speech within one semantic topic,

konuşmanın sürerliğini anlambilimsel bir başlık dâhilinde,

within one semantic category.

anlambilimsel bir kategori içinde ölçen bu kritere ulaştık.

And it turned out to be that for this group of 34 people,

34 kişilik grupta,

the algorithm based on semantic coherence could predict,

anlamsal tutarlılığa dayanan işlemin %100 doğrulukla

with 100 percent accuracy,

kimde psikoz oluştuğunu veya oluşmayacağını

who developed psychosis and who will not.

öngörebildiği ortaya çıktı.

And this was something that could not be achieved --

Bu, mevcut klinik ölçümlerle

not even close --

değil başarılmış,

with all the other existing clinical measures.

yaklaşılmış bir şey bile değildi.

And I remember vividly, while I was working on this,

Çok net hatırlıyorum, bu çalışmayı yaparken

I was sitting at my computer

bilgisayar başındaydım

and I saw a bunch of tweets by Polo --

ve Polo'nun birkaç tweetini gördüm--

Polo had been my first student back in Buenos Aires,

kendisi Buenos Aires'teki ilk öğrencimdi

and at the time he was living in New York.

ve o sırada New York'taydı.

And there was something in this tweets --

Bu tweet'lerde bir şey vardı;

I could not tell exactly what because nothing was said explicitly --

ne olduğunu tam olarak anlayamadım çünkü net bir şey söylemiyordu,

but I got this strong hunch,

fakat ciddi bir şekilde içime doğdu,

this strong intuition, that something was going wrong.

güçlü bir sezgi hissettim, bir şeyler ters gidiyordu.

So I picked up the phone, and I called Polo,

Telefonu aldım ve Polo'yu aradım

and in fact he was not feeling well.

ve gerçekten de keyfi yoktu.

And this simple fact,

Basit bir yolla;

that reading in between the lines,

satır aralarını okuyarak,

I could sense, through words, his feelings,

kelimeler sayesinde hislerini algılayabiliyordum,

was a simple, but very effective way to help.

kolay fakat yardım etmek için etkili bir yol.

What I tell you today

Bugün size anlattığım şey şu;

is that we're getting close to understanding

hepimizde olan, hepimizin paylaştığı "sezgiyi"

how we can convert this intuition that we all have,

nasıl işleme dönüştürebileceğimizi

that we all share,

anlamaya gittikçe

into an algorithm.

yakınlaşıyoruz.

And in doing so,

Bunu yaparak,

we may be seeing in the future a very different form of mental health,

ileride yazdığımız, söylediğimiz kelimelerin

based on objective, quantitative and automated analysis

nesnel, niceliksel ve otomatikleştirilmiş analizini baz alarak

of the words we write,

çok farklı bir akıl sağlığı türü

of the words we say.

görebiliriz.

Teşekkürler.

Gracias.

(Applause)

(Alkışlar)